Þjóðviljinn - 24.12.1966, Qupperneq 9

Laugardagur 24. desember 1966 — ÞJÖÐVI'L.TIN'N' — SÍÐA 0

Um þetta leyti er okkur tamt að hugsa til
þeirra, sem einhverra hluta vegna ne?yðast
til að halda jólin fjarri heimilum sínum og
er okkur þá gjarnan efst í huga sjómennirn-
ir á hafi úti — fiskimennirnir við veiðar sín-
ar og fatmennirnir á millilandaskipunum. En
hvað um farmenn loftsins, flugliðana okkar?
Einnig þeir verða stundum að halda jólin í
annarlegu umhverfi, jafnvel uppi í loftinu.
Eiginlega eru
hvergi jól
nema heima
Viðtal við Jóhönnu Kristjáns-
dóttur flugfreyju hjá Loftleiðum
Jóhanna Kristjánsdóltir.
(Ljósm. A.K.).
Nú um þessar hátíðar verSa
fimm af flugáhöfnum Loftleiða
erlendis. Tvær í New York,
tvær í Luxemborg ög ein í
Helsinki.
Jóhanna Kristjánsdóttir flug-
freyja á nú í vændum önnur
jólin á erlendri grand. Hún
verður í Luxemborg, eða nánar
tiltekið ekki nákvæmlega þar,
eins og fram kemur í viðtalinu
hér á eftir.
Jóhanna er búin að vera flug-
freyja hjá loftleiðum í hálft
fjórða ár, en starfa hjá félag-
inu í fimm ár. Fyrir tveimur
árum eyddi hún jólunum á hót-<j>_
eli í New York:
— I rauninni voru þetta eng-
in jól. Bandaríkjamenn bruðla
ekki með jóladagana. Aðfanga-
dagurinn er líkastur Þorláks-
messu hér heima og jóladagur-
inn, sá 25. eina raunverulega
hátíðin.
Bg veit ekki hvemig jólin
eru haldin á bandarískum
heimilum, en við reyndum eftir
beztu getu að gera okkur daga-
mun barna á hótelinu. Við
pkreyttum stærsta herbergið.
keyptum smágjafir hvert handa
Öðru og héidum hópinn. Loftleið-
ir buðu okkur til kvöidverðar
á hótelinu. Ég man ekki leng-
ur hvað var á borðum, en að
því loknu fórum við upp á her-
bergið og sungum jólasálma. t
raun og veru má .segja að þetta
hafi verið yndisleg iól miðað
: við aðstæður. Þetta var á að-
fangadagskvöid, en daginn eftir,
‘á ióladaginn siálfan, hélt hótel-
stiórínn smáboð fyrir allar
' flugáhafnir, sem þar voru
■ staddar. Sumir fóru í kirkju á
iólanótt.ina
Lítl iólastemning
Samkvæmt áætlun á það eklci
að koma fyrir að jólin séu hald-
in á flugi, én út af þessu hefur
samt brugðið og þá gcrir á-
höfnin alit.: sem hún getur til
að gera farþhgunum jólin raun-
veruleg, en fyrir hana sjálfa
verður bað erfiðið einbert og
lítil iólaslémmning nema sú
gleði sem véitist af því að gera
eitthvað fyrir aðra.
Eiginlega varð ég fyrir hálf-
gerðum vonbrigðum með að
vera send aftur núna, en við
þvi er auðvitað ekkert að gera.
Við höfum ekki hugsað okkur
að eyða jólunum í Luxemborg.
Þar er sannast að segja held-
ur lítið um að vera um það
leyti. Ekki veit ég af hvaða á-
stæðum, en líkilega eru þær
trúarlegar, eða sértrúarlegar
rcttara sagt. Áhafnir, scm þar
hafa verið um jól hafa haft fyr-
ir reglu að fara til einhvers
bæjar í Þýzkalandi eða Frakk-
landi og halda jólin þar. Við
förum til Þýzkalands núna.
En við megum ekki gleyma
öðru. Hjá okkur vinna allmarg-
ar erlendar flugfreyjur eink-
um finnskar og þýzkar. Stund-
um veröa einhverjar þeirra að
vera hér yfir jólin og efast ég
ekki um að þeim sé svipað inn-
anbrjósts og okkur. Það er
reynt að senda þær sem flestar
út. Flugfreyjurnar hjá okkur í
þessari ferð eru t.d. allar þýzk-
ar nema tvær og geta þær því
farið heim til sín um hátíðina.
Stundum hafa áhafnimar
með sér hangikjöt, eða rjúpur
og þá eru engin vandkvæði á
að fá soðið og matreitt á hótel-
unum sérstaklega fyrir þær. I
Bandaríkjunum gilda einna
strangastar reglur um innflutn-
ig á matv.ælum, en í því tilliti
eru íslendingar í algerum sér-
flokki. Hér er lítið um hættu-
lega sjúkdóma í skepnum og þá
ekki aðra en þá, sem landJægir
eru annarsstaðar. Þetta, að geta
haft með sér íslenzkan jólamat
gerir hátíðahaldið að sjálf-
sögðu nokkuð heimilislegra.
Skemmtilegt
— En hvernig stóð á því að
þú gerðist flugfreyja, Jóhanna?
— Það hefur verið minn
draumur frá því ég var ung-
lingur og afgreiddi gotterí. Út-
lönd voru heillandi heimur og
þetta var auðveldasta leiðin tii
að sjá eitthvað af þeim — og
fá kaup fyrir. Starfið er erfitt,
en skemmtilegt. Maður kynnist
ótalmörgu og ýmsum hliðum á
mannfólkinu. Þannig er það
iíka lærdómsríkt.
Ég held að það sé rétt, að að-
sókn í starfið fari minnkandi og
ástæðurnar fyrir því tel ég ein-
mitt þá, hve auðveldara er nú
að komast til útlanda fyrir lit-
inn pening.
Annars vill raunin verða sú
nð við sjáum lítið annað en
borgirnar, sem við höfum áætl-
un á. Þó að við stoppum
kannski í nokkra daga, megum
við ekki víkja frá, vegna þess
að alltaf vcrður einhver að vera
til taks ef forföll verða. Nú, en
ef flugvöllurinn í New York er
kannski lokaður vegna þoku,
lendum við í Boston, Washing-
ton, eða jafnvel í Halifax og
ef Luxemborg er lckuð, lendum
við kannski í Brussel eða Rott-
erdam. En úr því verður he'dur
lítið ,,sightseeing“. Við verðum
helzt að halda okkur við hótel-
ið og vera til taks strax og
hægt er að leggia af stað aftur.
Far])egarnir eru upp og ofan,
myndi ég segja. Uppáhaldsfar-
þegar okkar eru Bretar, en
Þjóðverjar að líkindum lakast-
ir. Ég vil alls ekki segja að Is-
lendingar séu slæmir farþegar.
Við fljúgum lítið með Islend-
inga og þá sjaldan það er, er
það sérstaklega ánægjulegt.
Það er alltaf að aúkast. að
farþegar hafi hér sólarhrings,
eða tveggja sólarhringa viðdvöl.
Við erum þeim samferða frá
Keflavfk niður á Loftleiðahótel
og það er skemmtiilegt að fylgi-
ast með viðbrögðum beirra.
Flestum lízt heldur illa á sig í
Keflavík og leiðin til Reykja-
víkur er heldur ömurleg. Minn-
ir þá á auðn og eyðimörk. En
svo fer að léttast á þeim brún-
in. þegar við nálgumst Hafnar-
fjörð og komum á þennan litla
vinalega blett, sem nú á að
leggja undir alúmínverksmiðju,
Straum. Flestum firinst þetta
sérkennileg vin í úfnu hraun-
inu. Eitthvað sem gleður augað.
Það verður eftirsjá að þessum
stað.
Svo verða þeir yfir sig hlessa
þegar þeir sjá húsakosíinn hjá
okkur. Fólk gerir sér yfirleitt
ákveðnar fyrirfram hugmyndir
um staði sem það heimsæk'r og
bó ég segi kannski ekki að þeir
haldi áð við búum í snjóhúsum,
halda þeir flestir að húsakynni
okkar séu heldur óhrjáleg, jafn-
vel moldarkofar. Og svo sjá
beir þessar nýtízku fbúðar-
blokkir og fallegu einbýlishús.
Það kemur þeim skemmtilega á
óvart.
Ef ég ætti að telja upp þá
kosti, sem flugfreyja þarf að
vera gædd, er málakunnátta
númer eitt, en almenn þekking
er einnig mjög mikilvæg. Far-
þegar spyrja h’nna furðulegustu
spurninga. bæði um landið og
bjóðina og eiginlega um allt
milli himins og jarðar og við
verðum að reyna hvað við get-
um að leysa úr þessu. Ég hef
t.d. oft furðað mig á því hvað
þekking Bandaríkjamanna á Is-
landi er takmörku#, jafnvel
hjá háskólamenntuðu fólki, sem
ætti að hafa lært eitthvað í
landafræði- En það er gaman
að geta leyst úr spumingum
þess og vandamálum, sem það
ber upp.
Ég myndi því ekki letja neina
stúlku þess að gerast flug-
freyja. Eins og ég hef áður
sagt er starfið mjög skemmti-
legt, þótt erfitt sé í skorpum.
Og að kynnast öllu þessu fólki,
það er nokkurs vert og hvergi
auðveldara.
★
Við endum svo þetta spjall
með þvi að óska öllum fluglið-
um okkar, sem þurfa að dvelj-
ast fjarri heimilum sfnum um
hátíðina, gleðilegra jóla, hvort
sem þeir eru í New York, Hels-
, inki, Grænlandi eða einhvers-
staðar í Þýzkalandi ems og hún
Jóhanna og hennar áhöfn.
G. O.
Skúli Þorsteinsson sextugur
Á kreppuárunum barst ný-
skótastefnan sunnan úr Evrópu
og fór sem vorþeyr um hjarn
ítroðsluskólans á íslandi. Nýtt
viðhorf kennarans til nemand-
ans, breytt afstaða barnsins til
námsefnisins var krafa hinna
ungu uppeldisvísinda þess tíma.
Frjálsu, sveigjanlegu kennslu-
kerfi og starfrænu námi var
teflt fram gegn steinrunnu
valdsboðskerfi og utangama
þululærdómi; leiknum sem
þroskavænlegasta námshætti
barnsins með óhugann að afl-
vaka gegn lciðinlegu, þöglu
þvingunarstriti undir svipu
skólabjöllunnar. Kjörorðið var:
barnið í sviðsljósið, vísind-
in í þjónustu uppeldisins.
Harðsnúinn flokkur nýskóla-
manna með Aðalstein Sig-
mundsson, Gunnar M. Magnúss
og Jón Sigurðsson f broddi
fylkingar tók upp ný og fram-
andleg vinnubrögð í Austurbæj-
arskólanum undirstjóm Sigurð-
ar Thorlacius, einhvers mætasta
uppeldisfrömuðar sem þjóðin
hefur eignazt. Jafnframt
hófu þessir menn öfluga baróttu
fyrir hugsjónum stnum mcðnl
kennara og foreldra. Auðvitað
mættu þeir harðvítugri and-
spymu, ekki sfzt frá trúmálaí-
haldinu — og ekki mildaði það
deilurnar, að nýskólamenn voru
flestir róttækir í þjóðmálum.
Þetta var menningarlcg um-
brotatíð mitt i örbirgðinni —
og vfst er um það. að ekki
hefur reisn kennarastéttarinnar
orðið meiri í annan tíma.
En svo kom stríðið, auðfeng-
inn gróði, hernám. Verðmæti
Iífsins voru metin að nýju, og
peningahyggjan skókaði menn-
ingunni út í horn. 1 dansinum
kringum gullkálfinn glutruðust
niður hugsjónir nýskólamann-
anna; það gleymdist að búa
þannig að skólunum — ytra
sem innra — að þær gætu
orðið að veruleika. En það er
önnur saga.
Enn nýskólamannanna úr
Austurbæjarskólanum, Skúli
Þorsteinsson, er sextugur í dag.
Hugsjónir nýskólastefnunnar
hafa jafnan fýlgt Skúla í starfi
hans að skólamálum, hvortsem
hann hefur fengizt við kennslu,
skólastiórn eða námsstjóm. Ég
hygg að þessi viðhorf hafi líka
mótað afstöðu hans til ýmissa
félagsmála, en þar hefurSkúli
lagt mikið verk að baki. Ung-
mennafélagshreyfingin, Skóg-
ræktarfélagið, Samvinnuhreyf-
ingin og Rauði krossinn telja sig
ugglaust enn eiga góðum liðs-
manni á að skipa, þótt kenn-
arastéttín hafi gert mestar
kröfur til starfskrafta hons á
síðari árum. Skúli hcfur verið
formaður Sambands íslenzkra
bamakennara síðastliðin 7 ár
og gegnt því trúnaðarstarfi með
miklum sóma. Þar sem annars
staðar hafa hans góðu eðliskost-
ir og löng félagsmálareynsln
notið sín vel; við sem starfað
höfum með honum að félags-
málum kennara höfum reynt
hann að dugnaði, heiðarleikn
og drengskap í hvívetna. A
bessum tfmamótum sendum við
honum og fiölskyldu hans beztu
árnaðaróskir oa bökkum sam-
starfið. Megi okkm- auðnnst að
njóta starfskrafta hans sem
lengst. — Þorstcinn Sigurðsson.
Skúli Þorsteinsson er sextug-
ur í dag. Hann hefði gjarnan
mátt vera yngri, en þó er þetta
náttúrlega ekki mikill aldur á
manni, sem er allra vísastur til
að halda sálinni ungri 10—20
ár í viðbót. Einhvern tíma
sagði kerling við aldraðan
mann austur á Héraði: „Þú
hefur aldrei ungur verið, aum-
inginn.“ Þessu mætti snúa við
og heimfæra þannig upp á
Skúla. Hann verður aldrei
gamall í anda eða staður í
hugsun, þótt árin hlaðist á
hann.
Skúli er borinn Stöðfirðing-
ur, föðurætt úr Austur-Skafta-
fellssýslu, en móðurætt ein
helzta presta- og mennta-
mannaætt í Múlasýslum. Um
æskukjör hans veit ég ekki
gjörla annað en það, að hann
mun uppalinn við þær aðstæð-
ur, sem tíðkuðust á bæjum
hérlendis, þar sem bjargræði
er sótt jöfnum höndum til sjós
og lands. Hann hefur sjálfsagt
leikið sér að hörpudiskum og
hornum, eignað sér eða átt i
alvörunni kind og fengið að
skreppa á flot. Það er slík
reynsla, sem speglast í nokkr-
um ágætum barnabókum, sem
hann hefur skrifað, og túlkun
hennar er svo heið og sönn,
að hún mætti eiga rætur að
rekja til eigin reyndar eða
hliðstæðu þess, sem hann
þekkti sjálfur, „þar báran
kyssir svalan sand“ og „smal-
ar í hlíðum hóa“.
Ég sá Skúla fyrst laust eftir
1930. Þá var hann í framboði
fyrir Alþýðuflokkinn í Norð-
ur-Múlasýslu og kom ríðandi
ásamt öðrum frambjóðendum á
þingmálafund á Borgarfirði.
Um það leyti var það mikið
prédikað af íhaldsmönnum, að
jafnaðarstefnan gæti ekki með
nokkru móti samræmzt ís-
iendingseðlinu, íslendingar
myndu aldrei sætta sig við að
éta allir úr sömu skál eða
þjóðnýta konur, eins og gert
væri í Rúslandi, og fleiri álika
vizkukornum var sáldrað yfir
vitiborið fólk. Skúli flutti um
þessi áróðursatriði hvassa og
hressilega tölu. Málsenda hans
man ég ekki svo glöggt, að ég
megi með fara, en hitt er mér
enn í fersku minni, hve þrótt-
mikil mér þótti ræða hans og
drengileg.
í þetta sinn sá ég Skúla að-
eins uppi á hesti og í pontu,
sem var raunar gamla kenn-
araborðið í barnaskólanum á
Borgarfirði. Það var ekki fyrr
en um 1940, að leiðir okkar
tóku að liggja saman í kenn-
arasamtökunum eystra og
æskulýðssamtökum. Þá var
Skúli búinn að læra margt og
ferðast víða, hafði gist Norð-
urlönd og Þýzkaland og haldið
allt til Miklagarðs að hætti
væringja, en þó án þess nokkru
sinni að ganga á mála hjá út-
lendum furstum í einum eða
neinum skilningi eða fá í augu
sín þær glíjur, að honum
þætti allt lágt hér heima. Hann
tók kennarapróf 1932 og kenndi
næstu órin í Reykjavík, en
1939—1957 var hann skóla-
stjóri barna- og unglingaskól-
ans á Eskifirði, varði ungan-
um úr starfsævi sinni til
menntabóta og eflingar félags-
hyggju þar og annars staðar
á Austurlandi. Starf hans náði
langt út fyrir ramma skóla-
stjóraskyldunnar. Hann gerðist
ötull og óþreytandi foringi í
félagsmálum, starfaði að
hreppsmálum á Eskifirði, skáta-
félagsskap og unglingadeildum
Rauða krossins þar, einnig að
búnaðar- og skógræktarmálum.
Ræktun lands og lýðs, það er
hans hugsjón; hann vildi
tengja skógrækt skólastarfi og
skrifaði töluvert um það. Skúli
er kvæntur rausnar- og ágætis-
konu, Önnu Sigurðardóttur
Þórólfssonar skólastjóra á
Hvítárbakka og Ásdísar Þor-
grímsdóttur. Þau áttu fallegt
hús, hvítt með rauðu þaki,
uppi undir hlíðinni ofan við
bæinn, garð með mörgum
trjám í hallanum kringum hús-
ið og túnskák niður af. Þar
voru gestir vel haldnir, og
hef ég reynslu fyrir þvi. Ég
var þar einu sinni í páska-
fríi, og við Skúli lögðum okk-
ur eftir matinn og fengum
kaffisopann inn á dívan til
hressingar. þegar nóg var
sofið
Skúli kom með anda og
stefnu ungmennafélaganna að
sunnan inn í dreifð ungmenna-
Framhald á 10. síðu.