Þjóðviljinn - 01.10.1968, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÖÐVILJINN — Þriðjudlagiar L óktóber 1968.
iSLCNZK SAL THSKSALA
Otgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — SósíalistaflokkuriinrL
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb), Magnús Kjartansson,
Siguröur Guómundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
Auiglýsingastj.: Ólalfur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17500 (5 linur). — Áskriftarverð kr. 120,00 á mánuði. —
Lausasöluverð krónur 7,00.
Miinchen
Rétt þrjátíu ár eru nú liðin síðan forysturíki auð-
valdsins í Evrópu sviku Tékkóslóvaka í tryggð-
flm, afhentu með ’samningnum í Munchen Þýzka-
landi Hitlers helming Bæheims og Mæris, hin svo-
nefndu Súdetahéruð, auðugasta og þéftbýlasta
hluta Tékkóslóvakíu. Hálfu ári síðar höfðu Þjóð-
verjar og bandamenn þeirra gleypt það sem eftir
var af landinu og að liðnu hálfu ári enn var síðari
heimsstyrjöldin hafin. Eftir samningana í Mun-
chen og sundurlimun Tékkóslóvakíu varð heims-
styrjöldin ekki umflúin; þar voru því ráðin örlög
þeirra 50 miljóna manna sem týndu lífinu í þeiim
mikla hildarleik og enn býr heimurinn að þeim
samningum og afleiðingum þeirra. Nú er þetta öll-
um ljóst en öðru máli gegndi fyrir 30 árum. Þann-
ig voru hinir róttæku verklýðsflokkar á vestur-
löndum þeir einu sem óskiptir lögðust gegn svika-
samningnum; á iranska þinginu greiddu aðeins
tveir þingmenn annarra en komimúnista atkvæði
gegn honum. Á íslandi tók Þjóðviljinn skeleggast
svari Tékkóslóvaka. „Allir sem unna friði og frelsi
í heiminum hljóta að fyllast heilagri vandlætingu
og reiði út af þeim fádæma svikum, sem Tékkó-
slóvakía og þar með málstaður smáþjóða og smæl-
ingja — réttlætið — hefur verið beitt“, var sagt
í forystugrein hans 2. okt. 1938. En Morgunblaðið
átti varla orð til'að lýsa hrifningu sinni. Um þátt
Chamberlains, forsætisráðherra Breta, í svikunum
sagði það: „Engum hefur dulizt að þar hefur mik-
ilmenni verið að verki, mikilmenni sem á fáa eða
engan sinn líka uppi nú á dögum“. Tékkóslóvakar
endurheimtu í lok heimsstyrjaldarinnar frelsi sitt
og þau héruð sem rænt hafði verið af þeim í Mún-
chen. Hetjubarátta sovétþjóðanna átti drýgstan þátt
í frelsun lands þeirra undan hinu þýzka oki, en
sjálfir lögðu þeir fram sinn skerf, Slóvakar með
uppreisn sinni 1944, Tékkar með því að sigrast á
þýzka setuliðinu í Prag vorið 1945. Það var engin
tilviljun að kommúnistar stóðu fremstir í flokki
í þeirri frelsisbaráttu, reyndar sömu mennirnir og
nú hafa forystu fyrir þjóðum sínum: Slóvakinn
Gustav Husak, Tékkinn Josef Smrkovsky, svo að
tvö nöfn'séu nefnd, þeirra sem enn lifa.
gn þótt fáir verði nú til að halda uppi vömum fyr-
ir svikasamninginn 1 Múnchen, eru þeir þó til.
í nær þrjá áratugi hafa allir forystumenn Tékkó-
slóvaka krafizt þess að, samningurinn yrði lýstur
ógildur frá upphafi, að viðurkennt væri af stjórn-
um þeirra ríkja sem að honum sóðu, að hann hefði
brotið í bága við meginreglur alþjóðaréttar. Enn
hafa þær ekki fengizt til að verða við þeirri sjálf-
sögðu kröfu. Stjórn Vestur-Þýzkalands sem telur
sig arftaka stjórnar Stór-Þýzkalands hefur jafnan
neitað því og lengstaf ekki farið dult með að hún
teldi samninginn enn í fullu gildi. Öflug samtök
þeirra þýzkættuðu landráðamanna sem Tékkar
ráku af höndum sér í lok heimsstyrjaldarinnar hafa
verið áhrifamikil í vesturþýzkum stjómmálum og
eru enn. Meðan svo er og hvemig svo sem kjömm
Tékkóslóvaka annars er háttað, munu þeir ekki
vænta sér neins liðsinnis frá þeim ríkjum og öfl-
um sem sviku þá í tryggðum fyrir 30 árum. — ás.

Síðustu diaiga haifia veriö uppi
miMar umræöur í daghlööuim
höfiuöborgairúinnar um íslenzka
saltfisksölu. Daiglbilaðdð Vísir
kcan hessum umraeðum a£ stað,
þeigar þiað filutti þá fregn, að
hér dveldist ítaRsIkur fisikikaup-
maður sem vildi kaiupa 2000
smálestir aif saltfislki fyrir hag-
stætt verð, eða hærra verð held-
ur en S.Í.F. seldi fýrir í vor.
exi sailtfiskeigendrum væri bann-
að að selja. Sökihrimgur S.l.F.
virtist einn fá útflLuibningsieyfi
hjá stjómarvöldum. Nú er fisk-
kaupmaðurinn flarinin tíl Nonegs
til að kaupa fisk þar, eftir því
sem blöðin upplýsa.
Rússnesk geislunar-
að ferð á nýjan fisk
Rússnekir vísindamenn hafa
á undanfömum áxurn unnið að
rannsóknum á hentuigri geisil-
unaraðferð til að auika gemslu-
þol á nýjum fiski. Nú hiefur
verið gefin út tilkynning um að
þessd aðferð sé fundin og bú-
ið að þrautreyna hana af vis-
indastofnunum. Tæki hafa verið
smíðuð til þessa og er eitt nú
um borð í rannsóknarskipinu
„Akademik" og annað sett nið-
ur í fdskiðnaðarverksmdðju i
„Ventspils".
Annars fylgir það fregninni
að hægt verði að gieáslla fískinn
um borð í sjálfum veiðiskipun-
um og á mióttökustöðvum f
laimdd, þar sem veitt er nálægt
landd. Nýr fiskur sem ftengið
heifur þessa meðhöndlun, á að
þoila fimm sinnum lengri
geymslu heldur en sá sem ekki
fær hana. Þá er þessi geislun-
araðferð söigð örugg til að lengja
geymsQutíma niðurlagðca fisk-
afurða og auðvelda ala flutn-
inga á þeám. I silíkum tilfellum
eru þessar afurðir bara látnar
fá aukinn gedsilunarskammt,
miklu stærri heldur en nýi fisk-
urinn. Engin braigðbreyting er
sögð verða við þessa geislun. Þá
fuilflyrða rússneskir visindamenn
að fúilreynt sé að þessi gedsl-
unaraðferð vafldd ekki skaða,
hjá þedm sem nieyta hinna
geisluðu afurða.
Þá hafa rússneskir hugvits-
menn smdðað tæki sem greinir
í sundur fisk eftir tegundum og
stærð og er sama geislaaðferð
notuð til þess. Eftir þvi sem
næst verður kamizt, þá nota
Rússar við þessa geisflun hljóð-
bylgjumagnaða gammaigeisfla og
eru í því sambandi nefnt Kob-
1 olt-60 og, Lesium — 137.
ítalski fiskkaupmaðurinn
Mercurio Francisco
Á meðan þessi barátta stóð
um saltfisikinn, þá voru aðai-
forráðamenn S.Í.F. erlendis í
söiluerindum, stjómarfonmaður-
inn í Portúgal en forstjóri þess
fyrirtækis í 'Suður-Ameríku. En
margt merkiflegt hefur kcmið
fram í þessum opinberu um-
ræðum, mieðal annars þaö, að
S.Í.F. hefur selt til eins . fisk-
söluhringsdns á Ítalíu með þedrri
—-----------------------------
þarl raunhæfar aðgerö-
ir fil eflingar útveginum
Um þessar mundir minnumst
við íslendingar með nokkru
stolti 10 ára afmælis 12 mílna
fiskvedðilögsögu við íslands-
strendur.
Hitt er svo annað sem minna
er ræ-tt um. — Hvemig höfum
við sjálfir komið fram í okkar
eigim landhelgi? Hefur rányrkju
þeirri sem forðast áitti með út-
færslu landhelginnar verið af-
stýrt? Hræddur er ég um að svo
sé ekki og þeir eru margir sem
eru mér samdóma í því.
Fiskifræðingar okkar halda
því ’ afdráttarlaust fram að
þorskstofninn við ísland hafi
ekki mdnnkað. Slíkt þýðir elkki
að bera á borð fyrir okkur sem
stundað höfum sjó hér við Suð-
vesturland frá blautu bams-
beini. Við höfum séð hvemig
fiskiigenigd hefur mirmkað ár
, frá ári. Þessi þróun hófst á hin-
um áður aflasælu miðum við
Vestmann aeyj ar, en þar hófst
einimitt hin gegndarlausa neta-
veiði fyrst.
Á eftir fylgdi svo hin brjál-
æðisiega og ólöglega togveiði.
Netaæðið færðist síðan vestur
um land, allt til Vestfjarða.
Mokafli í 6-8 ár, síðan búið!
Hrygningarfiskurinn drepinn
með hrognunum í. Ungviðinu
sem vera átti undirstaða Vel-
megunar framitiðarinnar. Tog-
-4>
90 umferðarslys á öllu land-
inu /17. viku H-umferðar
Framkvæmdaneflnd hægri um-
ferðar hefur fengið tilkynning-
ar úr lögsagnarumdæmum
landsins um umferöarslys; siem
LögregLumenn hafa gert skýrsl-
ur um í sautjándu viku hægri
umferðar.
1 þeirri vifcu urðu 82 slílí
umferðarslys á vegum í þétt-
býii, en 8 á veigum í dreifbýli
eða alls 90 umferðarsllys á öllu
Landinu. Þar a£ urðu 49 í R-
vík.
Samkvæmf reynslu frá 1966
og 1967 eru 90% lítour á þvi að
slysatala í þéttbýli sé milli 58
og 92, en í dreifbýli milli 10
og 32, ef ástand umferðarmála
helzt óbreytt. Slík mörk eru
köTilluð vikmörk, eða nánar til-
tekið 90% vikmörk, ef mörkin
eru. miðuð við 90' prósent líkur.
Slysatötur vorú því milli vik-
marka bæði í þéttbýfli og dredf-
býli.
Af fyrrgreindum umferðar-
slysum urðu 25 á vegamótum
í þéttbýli við það, að ökuitæki
ráfcust á. Vlkmörk fyrir þess
háttar siys eru 13 og 32.
Á veguim í dredflbýfli urðu 8
umferðarsilys við það, að bif-
raiðar aetluðu að mætast. Vik-
mörk fyrir þá tegund slysaeru
2 og 21.
Alls urðu í vikunni 7 um-
ferðarslys,. þar sem menn urðu
fyrir meiðsikim. Vikmörk fyrir
töilu slíkra slysa eru 3 og 14.
Af þeim sem meiddust voru 2
ökumenn, 1 hjólreaðamaður, 6
farþegar og 2 gangandi menn,
eða aMs 11 merank
bátamir fylgja í kjölfarið, hirða
hin fáu kviikindi sem eftir lifta
og botngróðurinn með.
Landhelgisgæzlan hefur fyrir
löngu gefizt upp á að skipta sér
af þessu. Kærur þeirra hrúgast
bara upp á skrifstofum dóms-
valdsins, engin er afgreidd. Sem
sagt:. fslenzkir togveiðiskipstjór-
ar eru lögvemdaðir afbrota-
menn!
í dag stainda málim þannig að
verið er að eyða leifunum af ís-
lenzka fiskistofninum.
Síðasta vertíð brást gersam-
lega. Fiskigegndin var ekki nóg!
Hvað myifldi vera álitið um
bónda sem leiddi fé sitt út til
sLátrunar skömmu fyrir sauð-
burð? Það va>ri alveg sambæri-
legt við íslenzka netavertíð.
Ég held að það sé tími til
kominn fyrir okkur að gera okk-
ur það ljóst að sjávarútvegur-
inn er sá grunnur sem afkoma
okkar hvílir á um ófyrirsjáan-
lega framtíð. Við ættum að
hætta að leggja áherzlu á
banka- og ’skrifstofufoygging-
ar í Reykjavík, en snúa
okkur að raunhæfum að-
gerðum til eflingar sjávar-
útveiginúm. Nú er svo komið
fyrir okkur sjómönnum að of-
an áXgífurlegan aflabrest bætist
það að flest fiskiðniaðarfyrir-
tæki landsins eru á foausnum.
Mörg þeirra ganga'bara á opin-
beirum styrkjum. Verði igróði.
hirða eigendumir hann. Ríkið
fær hdns vegar tapið.
Fiskframleiðendur eru aldrei
látnir gera grein fyrir því hvers
vegna þeir þurfa styrki. Þeir
bara fá þá. Sem sagt: íslenzkur
aumin.siaskapur er þjóðnýttur.
annað ekki.
Grétar Kristjónsson
Hellissandi,
sfouidbindingu að selja ekki
öðrum fisk þar í landi á þessu
ári.
Það verður að tefljast hreint
neyðarúrræði að liggja flffleð
vetrarvertíðarfisk óverkaðan allt
sumarið fram á haiust þegar
ekki eru til kældar fiskgeymsl-
ur tdfl. að geyma hamn í. En
mér vitamilega er edna kalda
sailtfiskgeymisilan sem. til er hér
í böfuðfoocgimni hjá Bæjarútgerð
Reykjaivíikur. Það er þvi ekkert
otf sagt í því, að þessi físfcur
ligigi undir skemmdum í stór-
um stíl. Hitt tei ég líkleigra að
skemmdir muni nú vera fram
komnar í einhveirju af þessum
fdski eftir hiáMs áns stöðu.
Annars er sannleikurinn sá að
það virðist ekki hafa verið neán
söluvandræði á saltfisiki til ítai-
íu í suimar. Um það vitnar hin
stamzílausa saia á grænienztourti
saitfiski gegnum Esibjerg í ailt
sumar og siem stendur yfir enn-
þá, ef skip korna þangað með
saltfisk frá Grænlendi.
Útfllutningur Dana á fisk-
flLökum fer ört vaxandi Á sdð-
asta ári óx foamn yfir 20 pró-
sent firá árinu á undap. Frá
1. júli 1967 til 30. júní 1958
flluttu Daindr á ertliendan mark-
að 4.100 smálestir a£ nýjum
isvörðum fllökium. Þetta voru
ailt þorskfiök. Á sama timafbdii
fiuttu þedr út 22.000 smálestir
af frosnum fiskfflökum. Ut-
ffluitningur é nýjum • fflökum óx
uim 3,5 prósent en á frosmun
fflöbum um 22 prósent miðað
við sama tfmiaJbd! 1966—1967.
Meðaflitalsiækkun á fflakaiverði
yfir síðara tímaibdiið er sögð
krinigum 10 prósent samanbor-
id við tímabfíið á undan.
Um foeílimingur frystu fisk-
flakianna fóru á marflcað í
Bandam'kjum Norður Ameríku,
hdtt fór aðallega til Engiands og
Svíþjóðar. 1 sumar seidu sivo
Danir 1000 smáflieistir af frysitum
fisikfilökum til TékkósLóvaikíu.
Vaxandi neyzla
fiskafurða í
Svíþjóð
Sagt er að vaxandi sfídar- og
flislkaifiurðasaia á innanilainids-
mairkaði Svfþjóðar sýni að um
vaxandi fisikneyzilu sé að ræða
þar í lamdi. Hingað til heflur
saian á saltsdidinni fatrið þann-
ig flram að verzlamir hafla selt
siidina í stykikjataili beint úr
tunnu. En nú hin síðari ár hafa
saitsíldairfflök í bliikk- og plast-
umbúðum aflllitaf verið að vinna
á í söfliumni.
Japönsk varpa
Japanir eiru sagðir hafa verið
að gera endurbœtur á sdnni
togvörpu að undanförnu. End-
urbæturnar ganga út á það, að
sem ailra minnst mótstaða verðí
þegar varpan er dregin. Þá1 erU
þeir sagðir leggja mikla áherziu
á það, að op vörpunniar verði
sem alira stærst í drættinum.
Á ósléttum botni nota þeir stáí-
rúllur „bobbins“ sem eru 530-
600 mrn. Einn alllra stærsti tog-
ari þeirra sem er nýlega ,lagð-.
ur af stað á vedðar á Kyrra-
bafi var með hina nýendur-
bættu togvörpu þeirra og var
togvarpam sögð 100 mietrar á
lengd.
Bæði Rússar og Japandr eru
nú sagðir komnir með tog-
vörpuútbúnað þannig að þeir
geti notað sömu vörpuna til
veiða hvort sem er uppj í sjó
á ýmsu mdsmunandi dýpi eða
niður við botn allt niður á 609
mieitra dýpi.