Þjóðviljinn - 01.12.1968, Side 3

Sunnudagur 1. deseanlber 1968 — ÞJÓÐVTLJINN — SlÐA 3
Einar Olgeirsson:
iutleysi og herstöðvar
Hálfrar aldar átök og baráfta
Um leið og ísland fékk full-
veldi sitt viðurkennt 1. des-
ember 1918, lýsti það yfir
„ævarandi hlutleysi sí'nu og að
það hefði engan gunnfána", —
og fól með 20. grein sambands-
lagannta Danmörku að tilkynna
þetta erlenðum ríkjum.
Það var mjög viturlega ráðið
af þeim. sem að sambandslög-
umum stóðu að taka þessa á-
kvðrðun og byggðfet hún á
aldatgamalli baráttu þjóðarinn-
ar gegn því að dragast inn í
stríð með Danmörku eða vera
henni ánetjuð hemaðarlega. í
augum þeirrar kynslóðar. sem
að sambandsiögunum stóð var
því hlutleysisyfirlýsingin eins
sjálfsögð og fullveldið sjálft og
rauntar óaðskilj anlegur hluti af
því. Og til að byrja með leit
svo út eftir hildarleikinn mikla
1914-18 að menn gætu verið
bjartsýnir um að siíkar yfir-
lýsingar einar dygðu og hlut-
leysið þyrfti ekkii frekatri
trygginga við en viðurkenning-
ar anmarra þjóða.
En eftir að íiazisminn komst
til valda í Þýzkalandi og her-
væddi það ríki á ný og tók að
sýna árásarhug sinn gagnvatrt
smærri ríkjum, varð ljóst að
frekari aðgerðir en yfirlýsingu
eina þurfti til þess að tryggja
hlutleysi og friðhelei fslands.
f marz 1938 hafði Hitler her-
tekið Austurríki og innlimað í
Stór-Þýzkaland. f október 1938
var röðin komin að Súdeta-hér-
uðum Tékkóslóvakíu. Það var
ljóst að hér var á ferðinni æð-
isgengið ofbeldisafl, sem trú-
andi var til alls og engum
samningum eirði. Því var það
að íslamd varð líka að hugsa
sitt mál raunsætt á hvern hátt
hlutleysi þess yrði bezt varð-
veitt og tryggt.
Sósíalistaflokkurinn ákvað
að setja fram sínar tillögur um
hvemig hægt væri að tryggja
hlutieysi landsins í svo ógn-
þrungnum heimi, sem hanm þá
var orðinn. Það féll í minn hlut
bandalagsins fer
frá Rnnenín
BÚKAREST 27/11 — Sovétríkin
hafa fullvissað Rúmena um að
allt erlent herlið sem komi til
landsins í sambandi við fyrirhug-
aðar heræfingar Varsjárbandia-
lagsins verði á brott að þeim
loknum — að því er haft er eftir
áreiðanlegum heimildum í Búk-
arest.
Frétt þessi kemur rétt eftir
setningu árlegs fundar Varsjár-
bandalagsríkja sem baldinn er i
Búkarest undir forsæti sovézka
marskálksins Jakubovskís.
Mótmæli tékkn-
csks msnntafélks
PRAG 27/11. Tékkneskir mennta-
menn hafa mótmælt harðlega
þeirri stefhu „lokaðra dyra“ sem
móti æ meir lífið í hinu hersetna
landi. Segja þeir í ályktun að
leynilegir samningar og makk
bak við tjöldin setji æ medr svip
á hið pólitíska, líf.
Ályktunin var gerð af rithöf-
undum, blaðamönnum, vísinda-
mönnum og listamönnum og
skyldi afhent Duboek, Cemik og
öðrum leiðtogum í formi opins
bréfs, en orðalagið var víða mild-
að eftir samningafundi við þá, að
því er sjónvarpið í Prag upplýsti
í gærkvöld.
að gera þetta í rikisútvarp-
inu þann 1. desember 1938, á
20 ára afmæli fullveldisins.
Tillögur flokksins voru að
ríkissitjórn íslands snéri sér til
ríkisstjóma Bretlands, Frakk-
lands. Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjanna og bæði þessar ríkis-
stjómir um að taka sameigin-
lega ábyrgð á friðhelgi og hlut-
leysi íslands. — Vitanlega var
þessari tilögu þá ekki sdnnt, en
í henni felst sú eina raunhæfa
trygging fyrir Mutleysi voæu
enn þann dag í dag. Slíka
áþyrgð hafa þessi fjögur stór-
landi sínu og munu beita sér
gegn því að þær verði veittar“.
Jafnvel Keflavíkursamning-
urinn haustið 1946 er af þeim.
sem hann samþykktu. gerður
undir því yfirskyni að losna við
her og herstöðvar úr landi.
En svo kemur Marshallsamn-
ingurinn 1947 og öll áróðurs-
vél kalda stríðsins og tekur að
umhverfa bugum hinna kom-
andi hemámsflokka.
Sjálfstæðisflokkurinn, Fram-
sókn og Alþýðuflokkurinn
svíkja nú allt, sem þeir lofuðu
þjóðinni 1946 og láta. ísland
er smán að fjeka fsland. sem
sjálft varð að þola nýlendu-
kúgun í sex aldir. inn í þetta
árásarbandalag nýlendukúgara.
Þann 30. marz 1949, er aðild-
in að Atlanzhafsbandalaginu
var samþykkt á Alþingi, var
enn beitt þeirri þlekkingu, að
með því væri alls ekki tilgang-
urinn að veita erlendum her
herstöðvar á íslandi, meira að
segja lögð fram yfirlýsing ut-
anríkisráðherra Bandaríkjanna
til að staðfesta að slíkt og því-
líkt kæmi ekki til mála.
Tveim ámm síðar þótti ó-

Einar Olgeirsson.
irgefna og auðmjúka nýlendu-
þjóð að nýju. Herinn réð meira
að segja lön.gum amerísku sjón-
varpi sem einkasjónvarpi á ís-
landi. — og ekki vantar ítök
hemámsliða i því ríkissjón-
varpi sem upp er komið.
Þannig var hlutleysinu fóm-
að og nú er undirbúið af þeim
aðilum. er því ollu. að láta full-
veldið fara somu leið. Ætla
þeir að^byrja með því að inn-
lima fsTand í EFTA. eyðileggja
endanlega efnahagslegt sjálf-
stæði þjóðarinnar Þegar er
búið að opna landið fyrir er-
lendum auðhrin.gum. sem
hreiðra hér um sig sem sérrétt-
indastétt. meðae þjarmað er að
þeim „innfæddu" með gengis-
fellingum. stórþjófnaði á eigum
alþýðu. kaupráni af launþeg-
um. Þannig á að gera ísiand að
undirokaðri nýlendu fyrir
framandi auðvald á ný. Allt
er nú í hættu. sem áður vannst.
Það hefur verið hlutverk
Sósíalistaflokksins þann tíma,
sem hann hefur starfað, — frá
1938 þar til nú, — að hafa for-
ysjuna í þeirri sjálfstæðisbar-
áttu fvrir hlutleysinu og gegn
herstöðvum. sem seft hefur
mark sitt á stjómmálabaráttu
síðustu 30 áira.
Albýðubandalagið sem sósi-
alistískur flokkur hefur nú
m-arkað af einbeitni afstöðu
sínia til baráttu gegn herstnðv-
um og þátf.töku í hernaðar-
bandalagi. — með hlutleysi og
friðhelgi landsins.
Framtíð og frelsi þjóðarfnnar
er nú undir því komin að hún
fylki sér af einhug um þann
málstað.
Á Þingvöllum 17. júní 1944.
veldi nú fyrir nokkrum árum
tekið á hlutleysi Austurríkis og
þótti öllum það viturlega ráðið.
en íslenzkt afturbald hefur
aldrei sýnt þessari tillögu Sósí-
alistaflokksins annað en algert
skilningsleysi og hatur.
Þegar ekkert fékkst að gert
varð svo land vort að þrætu-
epli og skiptimynt í þeirri styrj-
öld, er hófst áður en ár var
liðið frá því við fluttum okkar
tillögu.
Fyrst rauf Bretland hlutleysi
íslands og hertök landið, en síð-
an knúðu Bandaríkin Breta til
þess að afhenda ísland inn á
sitt áhrifasvæði. Ríkisstjóm
fslands var svo með úslitakost-
um knúin tdl þess að kalla
amerískan her inn í landið og
eftir að hann steig hér á land
7. júlí 1941, var ólöglegt alþinigi-'ý
látið samþykkja n.auðungar-
samninginn um hersetuna „af
frjálsum vilja"!
Enn lifði þó hjá þjóðinni
krafan um hlutleysi landsins og
eindregin mótstaða gegn hvers-
konar herstöðvum í landinu.
Formlega mótmæltu ríkisstjóm
og alþingi hinu brezkia hernámd
landsims 10. m-aí 1940 og banda-
ríska hemámið var varið með
því m.a. að það væri þó verið
að leita vemdar hlutlauss lands
en ekki stríðsaðila.
Eftir stríð var vilji þjóðar-
inniair einnig ótvíræður með
hlutleysi og móti herstöðvum,
eins og gireinilega kom fram í
neituninni til Bandaríkj anrna
um 99 ára herstöðvar og síðan
í alþingiskosndngunum í júní
1946. í nefhdaráliti utanríkis-
málanefndar 23. júlí 1946 um
inngöngu í Sameinuðu þjóð-
iimiaæ er vamiagli sleiginn við
kverskonar kvöðum um her-
fLutninga út af 43. grein sátt-
mála S.Þ. og tekið fram ein-
róma fyrir hönd allra þing-
flokka: „fslendingar eru ein-
dregið andvígir herstöðvum í
endanlega drepa hlutleysis-
stefnu sín-a og ganga í hernað-
arbandalag með helztu nýlendu-
kúgurum heims. Atlanzhafs-
ba-ndala-gið var 1949 band-alag
hinna gömlu nýlenduveld-a, Eng-
lands, Frakklands. Holl-ands,
Belgíu, Portúgals og hins nýja
voldugasta nýlenduveldis að
nýjum hætti: Batndaríkjanna.
Nokkur friðsamleg ríki eins og
Noregur og Danmörk voru
blekkt til að vera með í því á
fölskum forsendum. Síðan hef-
ur NATO ve-rsnað og stendur
það nú að fasistískri kúgun í
Grikklandi og Portúgal og er
siðferðilega ábyrgt fyrir árás-
arstríðum og hryðjuverkum
nýlendukúgaranna fomu og
nýju í Vietnam, Angola, Mos-
ambique og víðar. Það var og
hætta að kasta grímunni. Er-
lendur her var kallaður inn í
landið að Alþingi forspurðu, —
landið hem-umið 7. maí 1951
og um haustið var síðan Al-
þinigi í hemumdu landi látið
samþykkja orðinn hlut. Þetta
ofbeldi, landráð og stjómar-
skrárbrot var kallað „lýð-
ræði“ og þeir flokkar er að
þvi stóðu skírðu sig hátíðlega
lýðræðisflokka! — Þeir, sem
kölluðu á herinn inn í latndið,
kváðu það þá bráðabirgðaráð-
stöfun af því S.Þ. ættu í stríði
í Kóreu, sem gæti orðið heims-
stríð!
Síðan eru brátt liðin 18 ár.
Herinn er hér enn. Herinn og
handlangarar hains stjóma því
hemámi hug-ar og hjarta, sem
á að breyta frjálsiri þjóð í und-
-------------1------------------
Náttúruvemd á
dagskrá S.þ.
NEW YORK 27/11 — Allsherj-
arþing S.Þ. ræðir vandamál nátt-
úruvemdar samkvæmt tillögu 47
ríkja. Er lagt til að 1971 verði
haldin alheimsráðstefna um þessi
mál. 1 tHlögu beima segir, að
lífi mannanna stafi mikil hætta
af spillinigu loifts og vatns, upp-
blæstri jarðvegs, eyðslu á nátt-
úruauðæfum, hávaða af bifreið-
um og vélum og áhrifa ýmissa
efna og fari þessi hætta sívax-
andi með auknum fólksfjölda.
Meðal ríkjanna sem að tillög-
unni standa eru bæði iðnaðar-
riki og þróunarlönd í austri og
vestri.

Pípuhattur
GALDRAKARLSINS
ÆVINTÝRI mCiMÍNÁLFANNA
TOVE JANSSON
Pípuhattur
6ALDRAKARLSINS
ÆVINTÝRI MÚMÍNÁLFANNA
eftlr H. C. AndersenverSlaunahöfundfnn
TOVE JANSON
í þýðingu Steinunnar Briem.
Ævintýri múmínálfanna eru löngu orðin heimsfræg. Tove
Janson er finnsk skáldkoná og teiknari. Hún hiaut áriö
1966 hina eftirsóttu viðurkenningu barnabókahöfunda, H.
C. ANDERSENVERÐLAUNIN, fyrir bækur sínar um múmín-
álfana, en þau eru oft nefnd „Litiu Nóbelsverðiaunin".
Múmínálfarnir búa í skógum Finniands. Eitt sinn fundu þeir
pfpuhatt gaidrakarisins, regiuiegan galdrahatt. Ef eitthvað
var látið í hann, þá....
BÓKAÚTGÁFAN ÖRN OG ÖRLYGUR H.F.
Borgartúni 21,sími 18660.
(hus Sendibílastöðvarinnar)