Þjóðviljinn - 20.12.1968, Blaðsíða 9

Föstudagur 20. desemlber 1968 — ÞJÓÐVTL.JINN — SlDA 0
Mikilfengleg tilraun
Dante Alighieri: Tóif kvið-
ur úr Divina Commedia. —
Guðmundur Bö'ðvarsson ís-
ienzkaði. Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs, 1968.
Þess er enigiwn kostur að
gera í stuittri umsögn. þau skil,
sem vert væri, þeirri tilraun
Gudmundair Böðvarssonar ' að
kyninia Islendinigum Gleðiieikinn
'guðdómlega. Þar við bsetist, að
undirritaður kainin etoki ítölsku
og þekkir því aðeins Gileðileik-
inn af þýðinigum, mis.iafnlega
góðum eins og genigur. Hér
getur því etoki orðið um að
ræða nemia eintoar almenna um-
sögn, og er þar þá sikemmst
frá að segja, að þýðimigin erað
manujm dlóimd afrek og pfcóldi
samboðin.
Sjálfur sipyr Dainte:
Ó, hversu tungan á sér fátt
til ráða
mót endurminning þéirri
er sál mín dylur,
hvað er mót sýn sú sögn
er ég hief tjáða?
Hvernig tekst svo Guðmumdi
að veita íslenzkum lesendum
hluitdeild í hrikasýn hins íta/lsika
skáids? Guðmundur tetour þá
stefinu að þýða fýrsitu og síðustu
kviðu hvers flidklks, með einni
umdantefcninigu þó, þar eð sllíkt
gefi eimma bezta huiflmynd um
sjólft ferðalaigið. Vatfalausit er
þetta skynsaimJega ráðið, og
þeitita úrval nægljaniiegt till þess
að vefcja frekari forvitni „hin-
um aílimenna lesanda". Hvað
öðruim kviðum viðkemur, virð-
ist hendliinig notokuð ráða, hverj-
ar verða fyrir vali. — En edn-
hverju varð að haflna, þegar
amnað var valið, og ekiki ásitæða
til þess að troða bótomenmitaileg-
ar jllsakir við skáldið, þótt mér
t.d. þyki sem „S!önguikviðan“,
svo miaignþrunigin sem hún þó
-<»
Verðlaanabók-
in Prakkarinn
Ot er toomin ibókin Praikkar-
inn eftir Sterling North í þýð-
ingu Hamnesar Sigfússonar. tjt-
getfandi bókarinnar er Prenf-
verlk htf.
Bókin er endurminningar frá
æstou höfundariinis og gerist er
hann er 11 ára að aldri, þegar
dren'gurinn býr með föður sín-
um í afekefcktu húsi. Dreng-
urinn lifir mjög ævintýralegu
•lífi. En þvottabjamairunigi sem
drengurinn finniur í skóginum
verðiur eftirlæti þeirra þriátt
Ifyrir andúð nágrannamna,
Þessi bók hefur hlotið verð-
laun í Bandarikjunum og víða
annars staðar.
Guðmundur Böðvarsson
er, hefði mátt vikja fyrir ýmsu
öðru. Slíkt verða jaifinan per-
sónuleg maitsaitriði.
Vinnubrögð stoáldsins virðast
hin nákvæmustu. Hann. þýddi
fyrst þrituigusitu kviðu Hreins-
unareddsins og sieigist biirta hana
atftur lítið breytta, enda þótt
hann viti það nú, að siú kviða
sé „Iðusast þýdd“ ailtoa þedrra,
er hér bdrtast. Haran takur það
fram, að rangjþýðinigar séuekki
viljandi gerðar; ég hef enigar
fundið með þeiim smávasigiilega
saimanburði, sem óg hefl gert
við aðrar Danteþýðingar áþeim
xmátam, sem mér eru kunn.
Hitt er mest um vert, að G-uð-
mundi hefur tekizt að vekja
með hverjum iesanda læsum
það sem T. S. Eliot kalllair á
ensfcu, illlKþýðainllega, „soime dir-
ect shock of poetic intensity".
Gleðileikurinn hefur ekki
allllitaf sem heild átt upp ápajlil-
borðið hjá ölltam. Það mun hafa
verið ítalsQai heimsipelkingurinn
Croce, sem lýsti Gleðileiknum
eitthvað á þá ledð, að hann

r • •
smasogur
eftir Maupassant
Glóðafeykir hefur gefið út
þrjátíu smásögur eftir Guy de
Maupassant í þýðingu dr. Ei-
ríks Albertssonar, og skrifar
hann formála að þessari út-
gáfu.
Það er frerhur sjalldigæft að
íslenzkir útgefendur sinni stór-
hvelum sígildra hcim.sbók-
mennta og því nokfcur viðburð-
ur jaifnan þegar það er reynt.
Maupassant var ekki langlífur
maður, lézt árið 1893, aðeins
43 ára að aldri, en hann hafði
þá lokið dagsverki sem mörgum
mætti þykja öfundsvert. Hann
er óumdeilanlegur meiistari
stuttrar sögu, sem engum öör-
um hefur verið jafnað til en
Rússanum Tsjeklhof, og franstot
mannlif hans tíma lifir í mögn-
uðum margbreytileik í vertoum
hains, sem borin eru uppi afi
sjaldgæfri mannlþekkingu og
yfirveguðu skopskyni. Mauipas-
sant er gefinn út hvað eftir
annað um aMar állflur, og ótaíd-
ir eru þeir kviiemyndiamicnn sem
Maupassant
leitað hafa á hans nóðiir — nú
síðast fenigum við Islendingar
að kynnast því, að sjónvarps-
menn geta með góðum áraragri
heitið á hann f viðdeitni til að
sltoapa mienmingarleigt efhi.
væri lýrísfct fcvæði imnan um
einskisvcrðar ritgerðdr um trú-
móH og heimspeki. Hitt er þó
rótt, að hvorki ber að vanmeta
trúmál né heiimspetoi, þegar að
„Kómedíufnim“ kemur. Flestum
mun fara siem mór, er þeir lesa
Gleðileikinn, þótt í þýðinigum
sé, að þedim finnst sem opnist.
þeim annar heirnur; miðailda-
heimur að vísu, en engu að siíð-
ur æsilegur og heillandi.
Hver.su langt eða stoaimimt á
svo að fara í þvi að skýra text-
amn? T. S. Eliot, sem mamna
bezt (og bllessunarlega situtt)
hetfur skritfað um Damte, tefcur
svo djúpt í árinni, að því mimna,
sem hann hafi vitað um eitt-
hvort sfcáld og verk hans, áð-
ur en hann hótf að lesa verkið
sjálft, þeim mun betra. — Að
vísu gerir nú Bliot ráð fyrir
þvi, að menin lesi Dante á
frummálinu. f>iess er héldur
elcki að dyljast, að vera má,
að Eliot sé með athugasemdum
sínum uim liíkinigasfcálldlsikap
Dantes að bera ósjáHfrátt blak f*
af sínuim eigin. Lesi maður Ell-
iot, sem oft á tíðum er etolci
gierieigt nerna með goðfræðijeg-
um og mienningarsögulegium
slkýringum, fær lesandinn það
oft á tilfinminguna, að sítoáild-
inu sé noiklkuð sama, hvað um
það sé haildið sem sifcáld. Hins-
vegar sbuli það ekki fram hjá
neinum manni fara, að hér sé
lærður maður á yricingaferð.
Hvemig sem þessu er núfar-
ið, þetta er bótomenntasögulegt
og bótomenntafræðilegt atriði,
sem akki er unnt að ræða hér,
þá er hitt vfst, að ýmsir hitat-
ir Gleðilei'ksins, hvort haldur
er á frumtungu eða í þýðiinigu,
verða með öilu óskiiljanllegir
nema nokkrar skýringar fylgi.
— Og óskiljaniiagur skáldskap-
ur hrífur enigan mann. Að
mínum dlómi hefur Guðmundur
Böðvairsson farið hér himn far-
sœilasita meðalveg. Hann 'skrifar
sæmilega ítariegan en þó ekki
ólhótfsflaragan inngang um skáld-
ið; hveni kviðu lætur hann
fýlgja skýringar. Þeim skýr-
inguim er mjög í hóf stillt, og
það eitt tekið með, sem teljast
verður allgjörlega nauðsynílegt
til skilrainigs textanum. Að
sjállfsögðu eru svo eftir óteij-
andi atriði, sem ræða mætti
batur. Guðmundi hefur þess
enginn kostur gefizt, enda bend-
ir hann réttilega á það, að í
mörgum útgáfum listaverfcsins
sóu „sdcýri'Wgar og útleggingar
orðinn fultar hélmingur bókar
eða meira“.
TóW kviðuir af hundrað —
þetta gebuir alldrei orðið nerna
kynndnig á varfkimi sjálfu, og
þó er þetta mikilfengPeg tilraun.
Smekkvísi GuðmundarBöðvars-
sonar er óbrigðull, braigkymngi
hans nær því lífca. Að máraum
döm'i nær Guðimundur bezthin-
um lýrfsltou köfium kvæðisins.
Þetta get ég efldtoi. stutt dæmum
sem sitoyldi, verð áð láta nægja
að sýna brjú erindi úr fyrstu
toviðiu Vítisíljóða, og væm bó
ótéi jandi vísur þessa þýðimgar-
mfroks þess virði, ?ð þeimværi
nánari gaumur geflnn:
Ei veit ég enn með hverjum
dularhætti
ég hingað toominn var, í þungum
dvala,
svo ektoi lengur réttrar götu
gætti.
En sem ég steig úr djúpum
stoógardala
og dauðageigs í hjarta mínu
kenndi,
há sá ég fjallið, faðmað
morgunsvala
og birtn þeirri, er sólin ein
oss sendir.
sú sól, er jafnan braut til
tifsins greiddi
og vIHtum roanni á veginn
rétta bcndir.
Dante, mynd eftir Rafaei.
Svo er bara að biðja um
rnieira., Svo eitthvað sé nefnt,
væri dýriegt að fá þýdda 26.
kviðu Vítisfljóða, þá kviðu, sem
mörgum þykir ein hin feigursita.
Og vfst væri, það gaman að fá
þýdda á íslenzku þá ljóðlínu
Gleðileiksins, sem ein hefur
komizt inn í enigilsiaxneskt mál
úr býðinigu Carys: All hope
abandon ye who eniter here.
Sjálfsagit er þetta heinitufrekja.
— En Guðmundi er nú bersýni-
legia einum manna trúandi lil
þess að svala þorsta oitofcar,
þeirra sem ekiki tounnum it-
ölsku, en hafa þó reyot aðlesa
Gleðileitoinn í þýðinigum.
Það er>Mennin;garsjóður, sem
glefur þessa bák út, og hefur
hvergi nærri valið henni þann
búnirag, siem hún á skilið. Per-
sónulega þykja mér stærðarhluit-
föM bókarinnar Ijót, þanmg
verður hægri spássían á hægri
opnu óihótflega stór. Ég þykist
vita, að bókatþreiddin sé höfð
svo mikil vegna myndanna, sem
bókinni fylgja. Þær myndir
eru eftir Botticeillá og sjáifsaigt
allt gott um þær að' segja, en
útgetfen'dur hetfðu getað spairað
sér þau umsvif: Myndimar eru
svo illa prentaðar, að þær eru
verri en engrvar. Brúná liturinn á
bófcartoápunni er Mka að mín-
um dómd skelfilega ljótur oig í
þoktoabót bætist það að
bófcán er ékki alveg laius við
prentvillur. Sem sagit: Vont.
Jón Thor Haraldsson.
eistaralegar frásagnir
af minnisverðum mönnum
Fimmta bók þeirra orðsnill-
inganna Sverris Kristjánssonar
og Tómasar Guðmundssonar:
Minnisverðir menn, sem bóka-
útgáfán Forni gefur út mcð
»undirtitlinum Islenzkir örlaga-
þættir, ber sama mót og fyrri
bætour þeirra, og það er dauð-
ur maður sem mun okki njóta,
lestrarins, enda skrifa þeir fé-
Iagar af ísmeygilegri Kþrótt,
sem heldur lesanda við efnið
til loka.
Veigiamesti þáttur bókarinmar
er Sasfarinn, sem signaði ís-
land og fjallar eins og nafnið
bendir til um Jöngen þamn
Jörgensen, sem þéklktari er
undir nafninu Jörundlur Humda-
dagakonunguir. I þessum þætti
vinnur Sverrir það sem hanm
toallar „sögulegt réttlætisverk,
að ævi hams (Jörumd'ar) öll sé
sögð á íslenzfcu máli“.
Höfumdlur retour ævintýralega
atburðarásina á ævislkeiði Jör-
undar, sem fæddist í góðri
betri -borgarafjölskyl du í Dan-
mörku, stötok á sjó, tók ást-
fóstri við Emgland og steypt-
ist bókstaflega úr einu ævin-
týrinu í amnað allt til ævi-
lofca. Hann á sér nalfn í aran-
átam brezkrar sjóferöasögu í
Suðuriiöfflum, átti þátt í stófnun
nýlendu í Astralíu, var feng-
sæll afflamaður, gerðí stjóm-
byltingu á Islandi, gekk í þjónr
ustu brezku leyniþjónustunnar
og leysti verkefni sín þar á-
snilldariegan háitt, reikaði um
valinn eftir orustuna við Water-
Ioo, lenti á vald demóns síns
spilafýsnarinnar, var dæmdur
til dauðá, náðaðtur og sendur
til safcamannanýlendu 1 Ástra-
líu, þar sem hann vinnur fræki-
leg atfrek og var svo á þessum
ferti þar á olfan sískrifandi.
Ef hægt væri að segja að
eimm kaflli í þessari ævisögu
væri öðrum bráðskemimtilegri
er það frásögn Svenis af Is-
landsdvö! Jönjndar, er lýsir
þjóðfélagslegt þatosvið atburð^
anna á eftirminnanlegan hðtt.
Höfundur hefur tekið ástfóstri
við söguhetju sína og þess fá
lesendur sannarlega að njóta í
flrásögninni.
I rþættinum Tvær eldsólir at-
huigar Sverrir stöðu og við-
horf tveggja andans manna
Brandcs og Mattihíasar Joch-
umstsonar, hvors í sínu heima-
landi, ag samskipti þeárra.
Þriðji þáttur Sverris Tvíbýl-
ið er stutt mannlýsing, eða ölta
héldur kímnisaga um kynlegan
kvist, sem hýsti heilagam anda í
holdi sínu.
Frásögn Tómasar Guðmunds-
sonar aí Vogsósaklerknum er
Tómas

við glæstum fyrirtieitum á
listamannsbraut og lendir í
endalausu stappi við sókraair-
böm sín upp á íslamdi.
Og frásögnin verður lesend-
um minnisverð um lamga hrið,
því þar er drepið á sipuming-
um sem aldrei verður svanað en
hljóta þó að sæfcja á huiginn:
Sveik Sæmundur ættjörðina og
sjálfan sig er hann hélt sig
vera að vinna hemmi mest og
bezt?
Sama sikilninggfýsin mótar of
stutta frasögn hans af ævi
Kristjáns Fjallasitoálds, en þar
er farið óþarfflega hratt yfir
sögu .— það eru örlögin sem
höfundi eru elftef í huga.
Reyndar hætta þessir gálfluðu
höfundar sér báðir fram á brún
sæmilegs ritháttar með bví að
bera sér til lýta of oft í munn
„öriög", „lffteörilög" og „örtaga-
þræði“. Þessi orð og þvílík og.
ffleiri samkynja atriði í frásagn-
armáta þeirra félaga táandar
notokuð tilfinningar lesanda að
lotonum lestri.
Við hvem á að safcast er les-
endur fýsir í ffleiri staðreyndir
eða að höfundar beittu bví bet-
ur skáldlegu innsæi sínu? Hölf-
umda, útgefanda. eða þessa
aiukavinnuöld?
M. J.
Sverrir
sömule$is stuttaraleg mannlýs-
ing, sem eintoum ar byggð upp
af kfmnisögum um séra Eggert
Sigfússon og hugleiðingum höf-
undar' um bennan einkennilega
mann.
Sögubáttur Tómasar af Sæ-
mundi Maignússyni Hólm er
mikill fengur. Hvert skólabam
les kvæðið sem Bjami orti eftir
hann, en fæstfir vita noktour
deili á manninum. Ljúfuir skiln-
imgur Tómasar og sár gera hana
einkar álhriflamikla mynd þessa
hælflleikamifcla listamanns, Sæ-
rmmdiar Hlóllim, sem snýr baki
Jólablað Vík-
ings 1968
SjómannabiL Víkingur, jótta
blað, er toomið út. Efni þesi
er meðall araniairs: Guðmundu:
Jónsson: Víkingurinn 30 ára
Sýnisttiom mála, sem hraeyf
hefur verið í Víkingnuim. Vél
báturinn Þráinra flerst með mrá
rnönnum. Nikuttás Jónssom: Tú
í Faxabugt. Minning Þorstedn
Júl. Sveinssoraar sttcipstjóra. Pál
Hallbjömsson: Nú er hann all
ur. Guðjón Guðbijömsson: ör
nefni (braigur). Ragnar Jóhann
essora: Um sa'Idaraþarp. Henra;
HáOifdánarson: Eliignast sjómens
nottdtoum tfma sllcip eáns óg þed
vilja. Smíðum verfcsimiðjutog
ara. Sigflús Maignússon: Hva
er nétiflötur? og Rússnesk sltoólla
sfcip og Um SúezsfcMrðdnn (þýtt;
Þórður Jómsson Látrum: Hva
er nú „til vamar vorrnn sórauc
Isttenzltour Slheriocfc Hottmes. Bs
bjerg, borg miktíla framiflairí
Etávaítatáhi o. m. fl.