Þjóðviljinn - 29.12.1968, Blaðsíða 2

rnifninuituii

: • irHíff? •*>
2 SfDA — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 29. desemiber 1968.
Þ/óðver/or bifu
ekki á agniS
og fifldirfskan
kosfaSi 150
sjómenn HfiS
Noröuríshafsleiðangur bandamanna, PQ 17, hlaðinn vopnum fyrir Rauða herinn, leggur af stað frá Islandi 27. júní 1942.
0
Islandi
Af 33 skipuim sem lögðu af stað í skipalest frá
Hvalfirði 27. júní 1942 með stefnu á Arkangelsk
átti aðeins þriðjungurinn afturkvæmt til hafnar,
— 22 skip voru skotin niður af þýzkum kafbátum
og flugvélum 4. júlí, með þeim fórust 153 ménn
og bandarísk vopn fyrir 700 miljónir dollara, —
send til að vígbúa 50 þúsund rússneska hermetnn,
sukku á botn Norðuríshafsins.
Hvorki menn né skip tilheyrðu hemum, en Ham-
ilton flotaforingi sem sendi þau undir brezkri her-
vernd með vopn bandamanna til Rússlands gat
ekki stillt sig um að reyna jafnframt að nota skipa-
lestina sem agn til að lokka þýzku herskipin í Nor-
egl út. Fyrir misskilning farast brezk og þýzk her-
skip hinsvegar á mis, skipalestin er skilin eftir
vamarlaus og kafbátar og flugvélar Þjóðverja
eiga léttan leik.
Hamilton langaði í orustu.
.■öv.SS'-.ý.ý.y.SÝVAY.I.NSSV.'öVÖýXSý'S.'-.'.SvjxXvöv^
Frá þessum atburðum segir' í
nýútkominni bók brezka rithöf-
•undarins David Irving „Tortím-
ing sikipalestarinnar PQ 17“, en
hann hefur áður getið sér
frægðar með bókum um stríðs-
atburði, m.a. með riti um eyði-
legigingu Dresden. 1 riti símu
um Convoy PQ 17 rekur Irvin
atburðarásina lið fyrir lið og
stundu fyrir stund og byggir
frásögnina á sikjölum og öðrum
gögnum, sem sum hafa ekki
áður verið dregin fram í dags-
ljósið, eins og t.d. skjöl sem
Louiis Hamilton báverandi fflbta-
foringi lét eftir sig, einniig á
viðtölum við bá sem af komust
og við þýzka og brezka styrj-
aldarsagnfræðinga. Sagan hefst
á Islandi, þaðan sem síkipalest-
in leggur af stað í hina örlaga-
riku ferð og minnir frásögn
Irvins ai£ óförum PQ-17 í stór-
>jm dráttum á klassískan harm-
leik.
Nauðsyn: Stalín, sem sárlega
þarfnast vestrænna vopna og
Roosevelt, með offramleiðslu-
birgðir, leggja fast að C3hur-
chill að senda flutningglest af
stað, sem hann og gerir, þó að
honum sé ljósit að hin 6uðlæga
lega hafísnandarinnar á vorin
muni neyða skipin inn á svæði
þýzkna flugvéla.
Fífldirfska: Brezku flotafor-
ingjamir, sem eiga að koma
lestinni til Rússlands, hugsa sér
að nota hana jafnframt sem
agn, til að narra þýzku her-
sikipin í Noregi, fynst og frernst
Tirpitz, en einnig beitiskipin
Hipper, Liitzow og Scheer út í
nýja „Skagerak-orustu" (júní-
byrjun 1916. þegar Bretar náðu
yfirhöndinni á Norðursjó).
Mistök og taugavciklun: í
Hitlcr og Racder vildu ekki
hætta skipum sínurn.
þeirri römgu trú að Þjóðverjar
séu sigldir út skipar brezka
flotastjómin minni beitiskipum
sínum að snúa við 4. júlí. Þýzku
skipin leggja ekki frá fynr en
daginn eftir, en snúa strax til
baka inn í öryggi fjarðarins, þar
sem þýzka flotastjómin óttast
ranglega að bandamenn kunni
að loka fyrir þeim leiðinni til
baka. Þannig farast risaskip
beggja flotanna á mis og ekki
kemur til stórorustu á bafinu.
Harmleikurinn: Flutninga-
skipunum, sem nú eru orðin
vamaírlaus, er tortímt einu og
einu í senn. Evkki af gagnslausu
stópu þýzku herskipunum, held-
u.r af fluigvélum 5. loftflota
Stumpff ofursta og af „ísdjöf-
uls“fcafbátum Schmundt flota-
forin.gj.a í Norður-Noregi.
Irvinig segir frá því, að tveim
dögum áður en skipalestin PQ-
17 hélt af stað frá íslandi, skrif-
aði Louis Hamilton flotafor-
inigi skipanir til beitiskipanna
sem áttu að fylgja flutninga-
skipunum: ..Aðaltilgangurinn er
að koma PQ-17 til Rússlands, en
enigu síðri tilgangur er að
flækja þungu óviniaskipunum í
átök við orustuflota okkar og
bei tiskipafylgddnia“.
Til að lokka óvininn er meira
að segja ætlunin að flutninga-
lestin stanzi um tíma á leið-
inni austux. Irvin.g líkir þessu
við tígrisdýraveiðar: Ginning-
argeitin var tjóðruð — allt
var nú undir því komið að
(brezki) veiðimaðurinn næði
geitinni á undan (þýzka) tígr-
isdýrinu og að veiðimaðurinn
væri taugastyrkur. — Báðir
áttu eftir að bila á taugum.
Áður en flutningaskipin 33
leggj a af stað frá Hvalfirði 27.
júná heldur Hamilton fund með
yfinmönnum þeirra í einum
bragganum. Bretamir mæta í
dökkum fötum með harðan
hatt, þeir batndarísku í vinnu-
göllum, peysum og skræpóttum
skyrtum. Eitt rússneskt skip er
í lestinni. Aserbaidsjan — það
er manrnað bæði konum og körl-
um. Um stöðu óvinianna fá skip-
stjóramir ekkert að vita, hins-
vegar tilkynnir Hamilton þeim,
að ferðin verði „enigin skemmti-
ferð“, en vonir standi til að
skipalestin komist „nokkum-
veginn heilu og höldnu“ á leið-
arenda og: „Kannski orsakið þið
sjóorustu, jafnvel nýja Skage-
raik-orustu“.
Einn ungu skipstjóranna, Leo
Gradwell, svarar spumingu
eins herskipstjórans um ræðu
flotaíorimgjans efitir fundinn:
Ég hef enga trú á hermaðarað-
gerðum flotans, aðeins áhuiga á
að koma skipalestintni sína leið.
— Sami Gradwell sýnir þó
verulega herkænsku eftir árás-
ir Þjóðverja; stjómar frá tog-
ara símum, Ayrshire, þrem
bandarískum fluitnin'gaskipum'
inn í isbreiðuna, þar sem hann
lætur mála öll skipin hvít og
gera byssur skriðdrekanna á
þilforum þeirra tilbúmar til
notkumar. Kermst hann síðan
með þessa eimikiaskipalest sínia
til Arkanigelsk.
Þýzki flotaforimginn Schnie-
wind á ,,Tirpitz“ leggur til að
ráðizt verði á væmtamlega
skipalést bandamanna, en þó
skal reymt eftir megni að forð-
ast að lemda í átökum við her-
skipaflota þeirra. Því eftir að
„Bismarck" var sökkt á Atlanz-
hafi í maí 1941 og „Tirpitz“ var
nærri orðið brezkum flugvél-
uim að bráð í marz 1942 eru
Plitler og yfirflotaforimginn Ra-
eder orðnir varkárir gagmvart
fflugvélamóðurskipum banda-
mianma. — Bretar óttast hins-
vegar „Tirpitz" og félaga í ná-
grenni flugstöðvarinnar við
Nordkap.
Þegar skipalestin er komin
á þessar slóðir hefur fyrirætl-
un Breta að lokka Þjóðverja í
Sifcagerak-gildru þegar misték-.
izt. f London er álitið að þýzku
risaskipin séu komin út úr Alta-
firði, og brezku herskipunum er
skipað að halda þegar á fullri
ferð vestur á bóigimn. — Bn
Hamilton , misskilur skip.undma.
Hann heldur að sitt „Skagerak"
sé nú loks í nánd og kallar því
einnig tundurspiUiania firá flutn-
imgaskipunium, svo þau eru al-
gerlega vam.arla.us eftix. En
hversu lanigt vestur sem hann
heldur — fallbyssuskot heyrast
engin. 6. júlí segir Hamilton
vonsvikinn: „Vandræði, að við
skyldum ekki lenda í orusfcu.
Kanns'ki við fiáum meira fyrir
peningana með PQ 18“.
Hjá þýzka flotanum fer á
■tvfeS* ^^itaíJfla veg: NjósraaÆtogvél tál-
kynndr orustuskip meðal beiti-
skipa Hamiltans, önimur til-
kyrjnir tundurspilla sem talið er
bendia til, að fluigvélamóður-
skip, sem Þjóðverjar óttast
mest, sé með í ferðinni. Þýzku
skipin haldia sig því í örugg-
um Altafirðinum. Þau fara ekki
út fyrr en 5. júlí — þá enu Bret-
arnir lömgu horfnir, — sigla
austur á bóginn til að ráðast
á skipalestima á Barentshafi en
tólf tímum síðar kemur skip-
un frá Raeder yfirflotaforimgja
í Berlín um að snúa við, þar
sem hann hræðist að bandá-
menn kunni að loka bakaleið-
inni fyrir þeim. U arslok 1942
setur Hitler Raeder af og kaf-
bátaforimgjann Döinitz í hans
embæitti).
Þegar beitiskip og tundur-
spillar yfirgef.a skipalestina á
fflflliri femð heldur yfinstjórn-
amdi henniar, Dowdirag, einnig
að þau séu á leið til orusfcu.
„Good bye. og góða veiði“ send-
ir bann á merkjamáli. Og
Broome tundiurspiUaf orimgi
svarar skjólstæðiingum sínum:
„Leitt að þurfa að skilja svoma
við ykkur. Gahgi ykkur vel. Út-'
lit fyrir blóðug átök“.
„Góða veiði“ fá þó aðeirns
þýzfcu kafbátamir og flugvél-
arraar, og ..blóðug átök“ verða'
aðeins a milli þeirra og vam-
Framihald á 9. síðu.
Skipstjórar á fundi með flotaforingjum í Ilvalfirði.
>
)