Þjóðviljinn - 24.04.1969, Blaðsíða 15

Fimtmtudagur 24. apríl 1969 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA Jg
Nummermann
SMÁSAGA
EFTIR
JOHAN
BORGEN
Nuimcmermann forstjóri og
kona hans fengu sér góðan sér-
rétt eftir leiksýningiuna og það
var notalegasti tími kvöldsins.
Þau voru trygigir gestir í must-
eri Þaik'u oig létu sjaldan frum-
sýningu fara fraim hjó sér. Álf-
hildur Nummenmann lagód
heiður sinn þar við, hverjir áttu
líka að viðhalda hinni andileigu
mennimgu á þessum efnis-
hyggjutímum ef eikki þeir, sem
áttu meira en nóg af peningum
og gáfum?
En þeám hjómum leið þió' œv-
inlega bezt yfir máltíðinni að
lokinni sýningu, einkum herra
Nummermann.
Frúin var aftur á móti þann-
ig gerð að hún ótti auðvelt með
að tala um hvaðeina. hún var
fljót að hugsa, og í hléinu átti
hún til að koma meö hnd'tmið-
aðar athuigasemdir um lcikritið
og leikarana, gjama í sömu
andrá og tjaldið var dregið frá.
Hún haifði orðið sér úti um
skoðanir á þessum málum og
hún hafði tileinkað sér viss
sjónarmið, það var kannski
ekki edns erfitt og mangir héldu
— þessir, sem aMrei sögðu
neitt, honfðu bara gaigrýnis-
Qaiust, sótu eins og sdytti á
biekkjunum og voru ánægðir ef
þeir gátu velzt um af hlátri.
Frú Nummermann var öðru-
vísi, hún hvorki grét né hló í
musteri listarinnar, hún horfði
á, og laigðd dóm á það, sem fram
fór.
Hún vildi helzt sjá harmileiki,
maður var einhvernvoginn viss
um gæði þeirra, það var auð-
veldara að dæma um það sorg-
lega. Og það var svo miikill
Ifttir þegar sýningin var á enda.
, Það var margra ára reynsla
hfennar að harmledkir gófu
bezta matarlyst, og þá einkum
ef maður gætti þess að borða
aðeins létta rnáltíð áður en sýn-
ing hófst.
Numimermann andvarpaði
værðarlega og skolaði fugla-
kjötinu niður með léttu vini,
sem kom á borðdð án þess að
raunveruilega hefði verið beðið
um það.
Hann var vanafastur miaður,
sem bað alltaf um góðar teg-
undir. maður sem vissi hvernig
fullkominn veitingamaður átti
að vera.. En skáldskapartilfinn-
ingu átti hann eklki til.
Frú Nummerm-ann hafði átt
í erfiðleikum með hann hvað
þetta snerti öll þessi ár. 1 miðju
samitali gat hann átt til að
fara að vitna í bék efltár Jack
London, sem hann hafði ein-
hvemtíma lesið og beirsýnileiga
þótt mjöig góð. Ha-nn átti ekki
gott með að muna bókaiheiti, en
innihald bókanna sat þeim mun
fastara í honum, og hann var
vís til að vitng í þessa gömilu
bók þegar verið var að ræða
ium nýjustu bókmenntir. Og
bókin var méira að segja um
hund, ednhvern alveig stórund-
arliegan hund.
Það hafði Ifka verið erfitt að
fá hann með sór í ledikhús öll
þessi ár — þamgað til honum
varð Ijóst að hann komst alls
ekiki hjá því og í öðru lagi —
en það var hans eigið leyndar-
mól — hafði hann komizt að
raun um það, að hægt var að
horia á þriggja þátta sýningu
og hlakka allan tíman-n til mál-
tíðarinnar á eftir. I hivert skipti.
sem tjaldið var dregið fyrir
milli þáitta, vissi hann að tílm-
inn þar til hann færi að borða
var óðum að sityttast.
Einnig ef hann glleymdd þesisu
stund og stund og beindi at-
hyglinni að leikuirunum og af-
köstum þeirra gat tíminn liðið
fuirðu llljótt. Stundum rann hdn
langþráða stund upp fyrr en
varði.
— Gott aeikrit, ruimdi þá í
Numimermann forstjóra.
— Ágætis leikur, saigði hann
framimd í fatagcymslunni. Hann
gaf stúlkunni í fatageymslunni
aukaskilding fyrir ómakið að
ná í fötin. Hann varð gripinn
sterkum náunganskærleika þegar
tjaldið var dregið fyrir að leiks-
lokum.
En það tókst ekki svona vel
til um allar leilksýningar. Ekki
þar, sem leikararnir voiluðu mik-
ið og börmuðu sér þó þeirværu
að tala um einfölldustu hluti.
Þeir hoppuðu upp í loftið og
létu ölluim illum látum, sneru
jafnframt bakinu í þá, sem
þeir voru að tala við, og það
var eins og þeir gerðu þetta allt
til þess að leggja sem mesta á-
herzlu á orð sín. Það kom fyr-
ir, að Nummeirmaimn stundi
þungan í sæti sínu, Hann hafði
aldrei getað þolað að fólk gerði
of mikið úr hflutunum. Uppó-
haldsorðtæki hans var: Face
the fact og punktum og basta.
EÆ lífdð för út fyrir þessa lífs-
reglu stundi Nummermann og
frúin lenti í vandræðum með
hann í hálfrökkri leikihússins.
í alvöru talað kom það fyrir
að hún neyddist til að kMpa
hann í handlegginn. Það var
miklu skárra ef hann blundaði
öðru hverju. Hann hoíði þægi-
lega aðferð til þess að bilunda
— höfuðið seig öiflítið niður á
bringuna og hvíldi svo stöðuigt
á undirhökunum tveimur, sem
voru bústnar og þéttar fyrir.
andardrátturinn varð stuttur og
lágvær, svo enginin nema frú
Nummermann vissi hvað um
var að vera.
Verstur þótti Nummerraann
Shakespeaire. Hann þoldi eklki
að heyra fólk taila í Ijóðum,
honum fannst þetta aills ekki
eiga við. Það var allt í lagi
með brúökaupsljóð og smá-
kvæði við ýmis tækdfæri, en
betta — að fólk talaði um
hversdagsleg mólefni í tjóðum
hváð við amnað, það fór í taug-
amar á honum. Ef siíkt kæmi
fyrir hann sjá'lfan, t.d. á skrif-
stofunnd, skyldi hann sannar-
lega vera maður til að viður-
kenna það. Maður átti heldur
ekki að láta bjlóöa sér hvað
som var, og þegar maður ofan
á alllt annað borgaði fyrir það.
Reynslan hafði sannað honum
að sýningamar voru miklu
lenigri þegar talað var í Ijóðúim,
það var eins og lledkaramir
hefðu gaman af aö storka hon-
um. Hann huigsaði oft um það
með sjálfum sér hvort jafnvel
listunnendur eins og frú Numim-
ermann finndu ekkd stundum
til þess að verið var að gábba
þá. En einmitt þá og jafnvel þó
einhverjir heyrðu til — átti
hún til að lýsQ því yfir að
hann hefði en-ga tilfinningu
fyrir skáldskap. Þaminig væri
Nummermiann. En hún sagði
þotta með viðuirkemninigarradd-
blæ — raddblæ sem þýddi: En
Nummermann býr yfir svo
mörgu öðru. Guð einn vissi
hvort hún var ekki einm-itt
hamingjusöm yfir ti'lfinninga-
leysi hans gagnvart skáldskap,
tók hann fram yfir hina ein-
mitt vegna þess.
Nuimmermann lyfti gHasinu
og saigðd við konu sína: Yndis-
leigt kvöld. Hann gat átt við
leiksýninguma, siam lokið var,
sem betur fór, hann gat átt við
kvöldið í heild, eða hviað sem
var.
Álflhildur hans kinkaði kolli
til hans, með þessum gedsiandi
svip. sem siýndi áhuga á ölil-
urn hlutum. Hún sagði: — Leik-
ur Winkels í síðasta þætti, ég
gleymi honurn aldrei.
Hann kinkaði kolli á rnóti,
fullur skiiinings, og lót drjúgan
sopa renna niður hálsdnn. Hann
var ekki smekldaus þegiar um
raunveruleg gæði lífsdns var
að næða, ekki heldur þauhverf-
uilu. Auk þess hafði hann gert
uppgötvun, sem ekki var till að
gera lítið úr. Af nautninni, sem
góður motur og gott vín gófiu
honuirn komst hann í sérstakt
hugarástand, alls annars eðllis
en af drykkjuskap í vinaihópn-
um eða í hinum íburðarmikilu
kvöldverðarboðum, slean þau
Numimermannshjónin vpiru róm-
uð fyrir og ekild að ástæðu-
lausu. Ned, einmitt „á slíkri
stund” eins og konan hans
sagði svo oft — þá seytliaði um
hann einhver innri hamingja,
ný og ókunn og meiri með ári
hverju, einhverskonar inniri
haimingju, lagróma og hó©vær.
Allt öðru vísi en hamingja
æskuóranna. hugsunin um að
scfla hjá eða eitthvað álíka
jarðneskt.
Hann hafði alltaf gætt þess
að halda þessu stranglega
leyndu, þeitta var hans edgið
leyndarmál, geymt hdð innra
mieð honium sjálfum. Lítið, sak-
laust leyndawniái. En stundum,
þegar hann var einn og hugs-
aði um þetta, hvarflaði það að
honium að kannski væri þetta
skáldskapartilfinningin, eða að
minnsta kosti fjarskyldur ætt-
inigi hennar. Einskonar guðs-
þjénusta ledkmanns.
Hann drakk með ánægjutil-
finningu og lét huigsanimar
seytla um heilann, og hann var
kominn á fremsta hlunn að
segja frá þeim eins og svo oft
áður. En hann gætti sín. Hann
átti sér reynslu af þvi að segja
frá leyndarmáli: Eftir að hafa
sagt frá því var ekki gaman
að því lenigur. Hin ljúfa leynd-
ardómstilfinning hvarf meðöllu.
Eftir að hafa sagt leyndarmálið
stóð maður tiómur eftir, likast
því að loka reikningi. Það er
mjög þægilegt að hafa opinn
reikning. Það hafðd hann reynt.
Nuimmermann var ekkert
barn hvað reynslu snerti.
— Ógleymanlegt, sagði hann
um leik Winkeis í síðastaþætti.
Nú fann hann skáldHegar til-
finnimgar ólga í sér — það
var eins og hann feerðist á
æðra þroskastig. 1 raun og veru
átti hann auðvelt með að
skilja fólk, sem varð ölvað af
andlegum nauitnum. Guð mátti
vita — ef maður hefði haft
tíma og peninga. — En ævi
Nummenmanns hafði verið ó-
silitið strit og þrældómpr. Allt
frá hjólbörunum til Buick-bíls-
ins, auk stóra fjölskylduibolsdns
og sportbíllsins, sem hann hafði
keypt vegna barnanna. Þrjátíu
ár nægðu elbki til alls, ekiki
skáldskapar til hversdagsnota
að minnsta kosti.
— Og huigsia sér. þetta er sýnt
með taipi, andvarpaði hann allt
í einu.
Frú Numimermann setti glas-
ið frá sér, vel á verði fyrir
öMu tali, sem eíkki átti skylt
við listir.
— Tapi?
— Lestu ekki blöðin kona?
bað er mieð naumindum að
fólikið fær kaupið sitt greitt.
Guð veit hvað maður eins og
Winkel gæti tekið til braigðs?
— En góði Númmi, þetta er
auikaatriði.. Hugsaðu um þessa
andans auðlegð. Þessa frábæru
túlku-n. —
— Nú, en maðurinn verður
þó að lifa, hvæsti Numimer-
mann, dálítið ruddalieiga.
— Hvað seigirðu annars um
einn smárétt í viðbót, og vín-
glas? Hann var í þann veginn
að gera þessa litlu höfuðhneig-
ingu, sem allir þjónar hva-r
sem er í heiminum þelkkja,
þeigar um er að ræða menn af
Nummermanngerðinni, og þeir
hlýða undir edns, þó aðrir fái
ekki afgreiðsilu þótt ]>eir hrópi
og kalli, jafn-vel ungþjónarnir
látast ekki heyra, En aithygfli
hans beindist óvart í aðra átt.
— Nei. þama er þá Winlkel. —
Hann sfóð upp, líkt og af
skyndilegu huigboði og gekk
með útrétta hönd til móts við
horaðan, velklæddan mann um
fimmtugt, sem þegar hafði
gengið nokkrum sinnum yfir
gólfið í ledt að kunnugu and-
liti, ednhverjum úr vinahópnum.
Áður en fní Nummermann tókst
að stöðva mann sinn, varð
hún sér til mikillar undrunar
vottur að því að mennimir
tveir heilsuðust meö handa-
bandi og komu báðir að borð-
in.u og þjónnánn, næstum ó-
sýnitegur líkt og skuggi flliýtti
sér að ná í stól handa hinum
fræga lcika-ra. Aður en hann
settist gaf hann sér tírna til að
hneigija sig djúpt og kyssa á
liönd frú Nuimmermann og
segja að þau hjónin væru á-
kaiflega elslkuleg.
Frú Nummermann hraipaði
tvisvar sinnum hljóðlaust niður
úr gólfinu, en komst loks upp
í góðu ásigkomulagi. Þegar hún
komst til meðvitundar var
kampavínið komið á borðið og
henni heppnaðist að segja fá-
ein velvalin orð um leikinn í
síðasta þætti.
Leiikarinn lyftá glasi sfnu
feimnislega og sagði: — Því
miður tólkst S'ýningin ekki velí
kvöld. María var með inflú-
ensu, en henni tókst þó að
brjótast í gegnum ástarsenuna
af miklum duignaði.
Frú Nummermann greip and-
ann á lofti, en Nummenmann
saigði máldum rótmi að þetta
hefði hann einmitt verið að
huigsa, að svona mdklu tára-
flóði gæti engánn úthellt niema
vera með inflúensu. Nístandi
augnaráðið, sem honum var
sent yfir borðið beit eikkert á
hann á þessu augnaibliki.
— Ég var einmitt að velta
því fyrir mér, sagði hinn óút-
reiknanlegi eiginmaður — hverju
slífcur maður eins og þú af-
kastar á ári. Erfið vinna og all-
ar þessar æfinigar og svo utan-
békarlærdómurinn, sem hlýtur
að vera erfiðastur af öllu.
1 þetta sinn hrgpaði frú
Nummermann alla leið n.iður í
kjallara. en tðkst þó áður að
heyra sér til mikillar undrunar,
svar leilkarans: — Jé, þaö er
eriitt, og það er gleðilegt að
heyra skilriimgsrík orð frá
manni í þinni stöðu. Fliestir
halda . . .
Frú Nummermann kornst aft-
ur upp á yfirborðið. Hún
skildi þetta vel sálfræðilega, —
en hún álfcvað að koma sam-
talin.u í rétt horf. En þá heyrði
hún Nuimmermiann segja: — Og
svo einar skitnar þrjátíu þús-
und krénur, þú ætlar þó ekki
að segja mér að það velti á
þeirri upphæð hvort sfcútan
helzt á ffloti?
Winkel yppti öxlum. Hann
vissi ekfci annað en það, sem
stóð í daigblöðunum. Þrjátíu
þúsundiir og svo þessar taipsýn-
inga-r, sem nú stóðu yfir.
Það var kcmin önnur flaslka
á borðið áður en frú Álfihildur
hafði áttað sig, og þegar þann-
ig var komið heyrði hún orð
eins og: Undir ákvæðisverði,
innstæður, prósentur. 1 eyrum
frá Numirnermann hljómaði
þetta svipað samtölunum í
hérravedzlunum, en þau vonu
líkust því að tóm kínverska
væri töluð.
— En Númmd þó, hvíslaði
hún í örvæntingu og reyndi að
sparka í fótinn á edginmanni
sínum undir borði. En það var
henn-i alls ókunnur fótur, sem
fyrir sparkinu varð. Winkel leát
á hana með undrunarsvip. Hann
hreyfði glasið sitt aðeins til,
eins og í kurteisisskyni. Frú
Nuimmermann eldroðnaði og
tók að fálma í töskunnd sinni
með hanritaklæddum höndum.
Winíkel var fljótur að jafna
sig. — Það er orðið firamorðið.
frúin áreiðanlega orðin þreytt.
Hjartans þakkir — þetta var
mjög . . .
En Nummermann var fljótari
til: — Ekki til að tala um að
fara strax, hvað finnst þér,
Álfhdldur? Nei, . við erum bú-
in að hafa það indælt héma,
nú fiörum við heim til mín og
fáum okkur drykk — ærlegan
drykk. Og með svip, sem lýsti
því að hann bjóst við fullum
skilninigi af Winkefls hálfú bætti
hann við: — Hún er öllu vön,
get ég sagt þér, siá, sem getur
drukkið hana undir borð er enn
ekki fæddur.
Nóttin var svöl og stjömur
tindruðu hétt á himnum þegar
Winkiei gekk heimledðis, hann
haföi afiþakkað bil. — Einmana
stjama gengur alein heimund-
ir stjörnubjörtum himnd, það
voru síðustu orð firú Nummer-
mann þegar hann kvaddi. Já,
það þurfti vist allar dýrateg-

Johan Borgen
undir til þess að fyila örkina
hans Nóa!
Wdnkel var í vimu af whiskyi
og fiallegum orðum Kannski
hafdi hann einhvemtíma fyrir
löngu elsikað listina svonaheitt,
með íjálgleik og stóryrðum. 1
gamla daga gátu skopleg næt-
urævintýri orðið að ágiætum
brönduirum á morgunæfinigum,
þessi sígildu brandarar um
smáborgarann og listina. Hann
vildi ekiki hugsa um það núna.
Hann var orðinn þreyttur á
bröndurum. Auk þess, þessi
Nummermann — það virtist
sem hann væri ákveðinn í að
bjarga leikhúsi, sem var á helj-
arþröminni. Sem sagt, það
þurfti allar dýrategundir. Og
h-vað sem öðru ledð þá var það
einmitt þetta fólk sem gat
keypt sér aðgöngumiða. Og
þetta fótaspark undir borðinu,
það var áreiðanlega klaufa-
skapur. Það er gott að trúa því,
að fólk hugsi sdðsamfleiga.
Úti á svölunum stóðu Numm-
ermannshjónin í flauedslbláu
næturhúminu og voru skáldleig.
Þetta var stórfenglegt kvöldog
ógleymanlegt. Það hafði verið
talað um fiasteignir, taprekstur
og kjör listafólks. Maður hafðd
fengid að skyggnast að tjalda-
baiki.
Frú Álfhildur var gagmtekin
af ósegjanlegum unaði þar sem
hún stóð og hélt utan um svo
sam einn fjórða a± gildleika
eiginmanns síms.
— Miljarðar miljarða, sagði
hún af hriflningu. Og átti við
stjömumar. Frú Álfhildur hafði
tilhnedgingu tdl þess að tala
annarlegum tungum á naetur-
þeld.
En maðurinn hennar var
ednnig í skáldlegu huiganástandi.
Hann horfðd upp tdl stjarnanna
og saigði — aiuðheyrilega í
hrifningu: — Þrjátíu þúsund!
Unnur Eiríksdóttir þýddi.
GLEÐILEGT 5UMAR!
Þökkum viðskiptin á liðnum vetri!
Heilsulindin, Hverfisgötu 50.
GLEÐILEGT 5UMAR!
Þökkum viðskiptin á liðnum vetri!
Grandakaffi, Grandagarði.