Þjóðviljinn - 01.05.1969, Síða 1

ljilllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!lllllllllllllll!lllllll!!lllllllllllllllllllllllllllllll>llllllllllllllllllillllll!llll!llllll!l!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lll!l!lll!lllllllllllllllll!!!lll!llllllllll>!lllllllllllll!lllllllllllllllllll!lllll!ji
AUKABLAÐ
Fánimtudaigur 1. maí 1969 — 34. árgemigutr — 95. töl'uMaa.
Ragnar Arnalds, form. AlþýSubandalagsins, segir i viStali:
Sókn til sigurs verður uðeins
háð ú hinum pólitísku vettvungi
Tölfróður maður tók sér fyrir hendur að
reikna út, hvað lækkaðir vextir á skulda-
byrði atvinnufyrirtækja samsvöruðu mik-
illi kauphækkun hjá starfsmönnunum. —
Hann rannsakaði reikninga tveggja fram-
leiðslufyrirtækja og eins þjónustufyrirtæk-
is, og útkoman var í öllum tilfellum svipuð:
2% almenn vaxtalækkun svaraði til 20%
launahækkúnar.
Þetta kom írain í viðtali,
sem blaðamaður Þjóðvil.ians
átti á dög'umium við Ragnar
Aiipalds, lormann Alþýðu-
bandalagsinis. Og eimn sagði
Ragnar:
— Það vita allir. sem kynna
sér opimberar skýrslur um
þjóðartekjur íslendinga, að
lífskjör almennin.gs ættu að
vera hér miklu betri, ef allt
væri með felldu. Háir vextir
eru aðeins einn þátturinn af
mörgum í efnahiaigiskerfi „við-
reisnarinnar". En þetta dæmi
sýnir hvemig rön.g stjórniar-
stefna getur skellt öllu í baik-
lás. Það er ríkisvaldið. sem
hefur lykilinn.
— En segja ekki stjómair-
völdin að háir vext-ir séu nauð-
synlegir til að minnka eftir-
spurn eftir fjármagni og bæta
hag sparifjárei'genda?
— Sparifjáreigendur muoar
ekki mikið um 2% vexti, ef
unnt er að stöðva verðbólgu-
þróunina. sem rýrir sparifé
þeirra um 10-15% á ári. Ár-
legar gengislaekikanir eru sagð-
ar gerðar til stuðnings fram-
leiðslunni, en háir vextir eru
einmitt ei'tt af því sem hefur
þrúgað þessi sörnu fyrirtæki.
Hvað snentár lántakiendur,
þá er víst flestum ljóst, að eft-
irspurn eftir fjáirmaignd er í
hiámarki og hefur verið það
lengi. en vaxtabreytingar
breyta litlu þar um.
I mesta lagi
„varnarsigur“
— Telur þú að rétt hefði
verið að gera aðrar og meiri
kröfur í núverandi kjaradeiÍ'U
en settar hafa verið fram?
— Ég er etoki frá því að rétt
hefði verið að ba.gia kröfiuigerð
á anman hátt en gert var. Að-
eins var sett fram ein hrafa,
þ.e. um sömu kjör og launia-
fólk hafði áður, um leið og
rikisstjórn og atvinnuirekend-
ur hóifu stórsókn til þeiss að
þrýsta lífskjörunum niður
með því að afnema vísitölu-
u pþbætur. Venkalýðshi'eytfingi n
lenti óþarfleg-a mikið í vöm.
En það er kannski auðvelt
að vera vitur eftir á. Þegar
toröfur voru gerðar fyrr á þess-
um vetri virtust allir vera
sammála um að einbeita sér
aðeins að þeirri kröfu, að
samninigar um vísitöiubætur
frá í fyrra yrðu endutmýjaðir.
En þeir samningair voru þvi
aaniður verulega giaflaðir.
Atvinnurekendur í
aukahlutverki
— Hvað segirðu um skæru-
hemað verki.ai ýðshreyfinigar-
innar?
— Ég er sannfærður um að
verklýðshireyfinigin heftsr val-
ið skynsamlegustu ledðina.
Skæruihemiaður sikapar mdkinn
þrýstinig þegar í stað, anda eru
atvinnurekendur nú famdr að
tala um talsverðar grunn-
kaupshæikkanir iá sáttafiunid-
um starfsgreinum, lemgri eða
skemmrd tím-a í senn, klýfur
raðir atvinmurekenda. Þetta
hefur komið mjög berlega
fram nú þegar þeir telja sig
verða að bedta verk-
banni gegtn takmörkuðum og
hófsamlegum aðgerðum verk-
lýðssamtaikanma.
En ég vil leggja á það á-
herzlu, að í þessari kjaradeilu
eru atvinnurekendur raun-
verulega í aukahlutverki.
Iifnahagskerfið cr helsjúkt, og
þýðubandalagið hafd ekki vilj-
að allsherj arverkf all vegna
þess að flokkurinn þori ekki
í kosningar nú.
— Þetta er auðvitað aðeins
ómerkilegúr áróður, éins og
bezt sést á því, að Alþýðu-
bandalagið hefur lagt á það
þyn.gri áherzlu en notokur amn-
ar flokkur nú í vetur, að þing
verði rofið þegar í stað og efint
verði til nýrra kosnin.ga. Þetta
hefiur verið meginkrafa okkar
á öllum fundum, sem við höf-
Reykvíkingar mótmæla atvinnuleysi og kjaraskerðingu á Austurvelli 7. febrúar í vetur.
Með 2% vaxtalœkkun mœtti
hœkka kaup launþega um 20% ón auka-
kostnaðar fyrir flest fyrirtœki!
Óneitanlega hafa aðstæður
í vetur verið mjög eirfiðar tii
að heyj-a harðvítuga kjarabar-
áttu og mönnum hefur sjálf-
saigt fundizt, að ekki væri ann-
ar kostur en að verjast. En í
vöm vinnst í mesta lagi vam-
arsigur, sem venjulega þýðir
skref aftur á bak. .
Menn haf,a líklega fundið, að
eins og á stendur er ekki Unnt
að heyja sókn til sigurs annars
staðar en á hinum pölStasiIfa
vettvanigi. Það verður að
skipuleggja þjóðfélaigið á ann-
an hátt, stjóma á ann-an veg,
ef unnt á að vera að veita
láunafólki verulegar lífskjara-
bætur.
um, — þeir sðmu sem ekkert
laóttust geta boðið fyrir nokkr-
um mánuðum! Skæmjihemað-
uriinn er miklu ódýrari fyrir
verklýðshreyfiniguna, og hann
er ekki eins kostnaðarsiaomir
fyrir þjóðarbúið og aHsherjar-
vierkfall, sem hefði eyðilagt
vertíðinia. En eins og kunnugt
er, var vertíðin stöðvuð í sex
vifcur í vetur vegna sjómanna-
verkfallsiniS. Auk þess hefur
allsherjarverkfall þann ókost.
að þeir sem eru atvinniulausir
flá ekki lengur greiddar at-
vinnuleysisbæitiur.
Loks er þess að geta að
skæiruhemaðurinn, verkföM.
hjá fáum íyrdrtækjum, í viiss-
ábyrgðin hvílir á miverandi
stjórnarherrum. Menn verða
að skilja, hvílíkt ástand er gð
skapast hér. Kaupmáttur
launa hrapar og hrapar langt
niður fyrir það, sem tíðkast
hjá nágrannaþjóðum okkar.
Stórir vinnuhópar taka á rás
út úr Ianðinu.
Ríkisstjórn, sem búin er að
setja atvinnulífið í slíka sjálf-
heldu, og telur sig ekki geta
gerl betur, á auðvitað að segja
af sér og það tafarlaust!
Kosningar
— Lipirar tunguor em að
læða því út meðal fölfcs að Ai-
um baldið í vetur. Nei, Al-
þýðubandalagið óttast ekki
kosningar.
Lýðræði í at-
vinnulífi
— Hvað finnst' þér þá um
fullyrðmigu Hannibalsmiann'a,
að leigunámsfrumvairp Al-
þýðubandal'agsm'annia á alþingi
sé aðein.g skrípaleikur og að
veirkföll og verkbönn séu tvær
hliðar á sama hlutnum?
— Þetta er eftir öðru hjá
þessum ágætu mönnum: Það
er augljóst að verkföll og verk-
bönn eru alls ekki neinar hlið-
staeður. Ekikert fyrirtækd get-
ur starfað án verkamianna og
annarra starfsmanna, en fyr-
irtæki getar hins vegar verið
án eigandans. Þegar eiganddnn
hegðar séx þannig, að bann
ætlar að st.öðva reksturinn til
þess að þrýsta niður launum
fóiks, er mjög eðlilegt að sam-
félagið grípi í taumana og
segi: Ef þú ætlar ekki að reka
Ragnar Arnalds
þetta íyrirtæki, verðum við að
gera það. :
— Er stórfellt leigunám ekki :
erfitt í framkvæmd? ■
— Kannskd er ekki fullkom- .
lega raunhæft í augnablikinu ■
að taka leigunámi öll verk- i
bannsfyrirtæki. Til þess þyrfti :
mikiu meiri undirbúning en i
svo. að hægt væri að fram- i
kvæma það á stundinni. En ;
slík aðgerð væri raunhæf um i
eitt og eitt fyxirtæki. Hún er
áminning til edgendanna um,
að þeir séu ekki ómissandi
fyrir þjóðfélagið.
Hins vegar vil ég leggja á-
herzlu á, að meðal annars til
þess að siíkar aðgerðir geti
verið fullfc'omlega raunhæfar
síðar meir, er nauðsynlegt að
verklýðshreyfingin taki upp
aukna baráttu fyrir lýðræði í
atvinnulífi, fyrir auknum með-
ráðarétti starfsmanna um
stjórn þeirra fyrirtækja, sem
þeir starfa hjá. En til þess
þarf að uppfræða og þjálfa
starfsmenn svo að beir séu
almennt færir um að vera
þátttakendur í lýðræðisleguni
rekstri.
Að standa utan
við „kerfið“
— Alþýðubandalagið er tvi
mæialausit stærsti verkalýðs-
nokkuirinn. Telur þú okk\
hættu á, að slíkur f j öldafiokk.
ur l'áti innlima sig í ríkjandl
valdakern?
— í sósíalísikri veriklýðs-
hreyfingu hafa lemgi verið
uppi tvær gagnstæðar kenn-
ingar í þessu efnd. Anmars
vegar eru þedr, sem vilja
standa algerlega utan við
,,kerfið“. Þeir hafa talið kerf-
ið í sínu landd svo spilit og rot-
ið, að sósíalisitar setfu þar
hvergi að koma nálægt.. Þeir
hafa viljad ráðast á kerfið
að ntan, mola það niður og
byggja upp nýtt. Hin leiðin
hefur verið í því fólgin að líta
á. hreyfinguna sem hluita af
„kerfinu“ og reyna að bæta
það inmán fra. Sem saigt: að
reyna að stjóma kapítalisman-
um betur en kapítalistaimir
sjálfir, eins og Wilson, brezki
forsætisráðherrann, hefur orð-
að það.
Ég'álít. að hér í Vestur-Evr-
ópu sé hvorug þessara leiða
fær ein sér. Víða í hdnnu sósí-
alísku hreyfingu verður vart
við niðursoðnia rómantík liðins
tíma. Þessi andstæðu sjóniar-
nnið, sem ég nefndi áðan, eru
einmitt dæmi um úrelt við-
horf, sem ekki standast leng-
ur við þær aðstæður. sem við
búum við hér í auðugúm lönd-
um Vestur-Evrópu.
Framhald á 11. sídu