Þjóðviljinn - 11.01.1970, Blaðsíða 6

0 slÐA — ÞJÓÐVILJXNN — Sunnudagur 11. Janúar 1970.
Rabbað við Ingibjörgu Haraldsdóttur kvikmyndaleikstjóra um námið
í Moskvu og byltingarlandið í vestri, þar sem hún ætlar að búa
Ingibjörgu Haraldsdóttur þarf áreiðanlega ekki að kynna
fyrir lesendum Þjóðviljans, svo margar greinar sem hún hefur skrifað
í blaðið, bæði frá Sovétríkjunum meðan hún var við nám,
og frá Kúbu, þar sem hún hefur dvalizt með
þarlendum eiginmanni sínum.
En þessa dagana er Ingibjörg heima á íslandi, nýutskrifuð kvikmynda-
leikstjóri frá kvikmyndaháskólanum í Moskvu, og gafst því
ágætt tækifæri, um leið og við óskum henni til haimingju með
þann áfanga, að láta hana nú einu sinni segja frá
eigin málum, námi sínu í kvikmyn daháskólanum og myndunum
sem hún hefur gert í sambandi' við það, því þótt Ingibjörg
hafi verið ólot að fræða okkur um ýmislegt í umhverfi
sínu, .hefur hún að hætti fréttaritara þagað sem vendilegast yfir
eigin málefnum og persónu.
Lœrði í Moskvu
Miteið var um að vera hjá
Ingibjörgu síðasta daginn sem
hún var í Mosfcvu; þá daemdi
prófnefnd kvikmynd hennar til
lokaprófs og hún varði hana.
Þrjár aðrar lokaprófsmyndir
voru sýndar um leið og voru
álhorfendur fjölmargir, þéttskip-
aður salur kennara, nemenda og
gesta. Að þessum síðasta þætti
prófsins afloknum beið Ingi-
björg efcki boðanna, en flaug
heim strax daiginn eftir, enda
orðið mál, komið hátt á þriðja
ár saðan hún var á íslandi síð-
ast. Sem betur fer hafði hún
þó f öllum tflýtinum hugsun á
að taka með sér eintafc af kvik-
myndinni „Sálm.ur“, sem er 20
mínútna litmynd, og hélt fyrir
skemimstu sýningu á henni fyr-
ir kunninigj ahópinn á ísllandi. Er
myndin gerð eftir smásögu
rússnesfca rithöfundarins Mifca-
els Búlgakofs og segir frá litla
drengnum Slava, einstæðri móð-
ur hans og ungum manni í
sama húsi, — lýrísk og hugljúf
mynd að dómi undirritaðrar,
bara verst að talið skuli vera
á rússnesku, þótt Ingibjörg
bætti raunar úr því á sýning-
unni með þýðingu jafnóðum.
Fyrir nofckrum dögum hittum
við Ingibjörgu svo að máli uppi
í Breiðhölti á hlýlegu heimili
foreldra hennar, Sigríðar Guð-
mundsdóttur og Haraldar
Bjömssonar afgreiðslustjóra
Þjóðviljans, þar sem hún hefur
notið jólanna og íslenzks jóla-
matar, — bætt á sig fimm kíló-
um að eigin sögn — isdðan heim
kom. Ekfci verður heimasetan þó
nema rétt rúmur mánuður að
þessu sinni, því um 20. janúar
fer Imgibjörg aftur austur til
Moskvu og síðan til eiginmanns-
ins á Kúbu. Svo krókóttar geta
samgöngumar verið við bylting-
aríandið unga í vestri.
Búlgakof
Margs er að spyrja eftir langa
útivist, en snúum okkur fyrst
að því nærtækasta, — prófdnu,
vörninni, myndinni, — hvemig
fór þetta fram?
— Við vorum fjögur með
vöm sama daginn og voru fyrst
sýndar bessar fjórar myndir
okfcar, síðan töluðum við hvert
fýrir sig um sdna mynd, út-
skýrðum hvemig hún var unn-
in og hversvegna þetta efni varð
fyrir valinu. Þá vorum við
spurð, bæði af prófnefndinni og
líka úr salnum, og að lokum töl-
uðu gagnrýnendur hverrar
myndar, sem voru búnir að sjá
þær áður og tala við okfcur um
þær.
A Kúbu er nú aðaláherzlan
lögð á landbúnaðinn
— Þú hefur þá ekkert fyrir
að endurtaka, hversvegna þú
valdir einmitt þessa smásögu
til myndatötou og segja eitthvað
frá höfundi hennar.
— Höfundurinn Mikael Búl-
gakof lézt 1940. Hann skrifaði
mikið af leikritum, var reynd-
ar læknir upphaiflega, en fcom
svo til Moskvu og fór að skrifa
1 blöð allskonar ádeilu- og
skopgreinar, * sem hann varð
mjög vinsæll af, — það var á
þessum skemmtilegu byltingar-
ámm 1920-26.. Hann gat sér
fyrst frægðar fyrir þessar grein-
ar sdnar og fór um sama leyti
einnig að semja smásögur; sag-
an sem myndin er eftir er t.d.
skrifuð 1926. Síöan sneri hann
sér að leikritagerð og vom
nofckur leikrita hams færð upp
meðan hann var á lífi, en ann-
ars var hann í ónáð, þótti bæði
of lítill réttlínumaður og var þar
að auiki af borgaralegri fjöl-
skyldu kominn! Eitt leikrita
Búlgakofs hefur verið leikið hér
í útvarpið, „Túrbdn-fjöllskyld-
an.“
Búlgakof skrifaði litoa nokkr-
ar skáldsögur, en aðeins ein
þeirra hefur verið gefin út.
Hana skrifaði hann sdðustu tólf
árin sem hann lifði en hún kom
ekki út fyrr en 1966. Sagan heit-
ir „Meistarinn og Margrét“ og
er mjög góð, hápunkturinn á
hans ritferli, og hefur enda ver-
ið þýdd á fjölda annarra mála.
Það var raánast tilviljun að ég
skyldi rekast á þessa smásögu
Búlgakofs sem myndin er gerð
eftir. Mest hefði mig auðvitað
langað til að taka fyrir eitthvert
íslenzkt efni, en varð bæði að
gera myndina í Mostovu og nota
rússneska leikara, svo ég hætti
við það, óttaðist að það yrði
svo falskt, og ákvað því að taka
eitthvað rússneskt. En þótt ég
hafi dvalizt þar lengi treysti ég
mér samt ekki til að fara að
skrifa eitthvað sjálf um rúss-
nesfct efni eða rússneslk eða sov-
ézk vandamál, svo ég fór að
leita mér að heppilegri smásögu
eins og í fyrra, þá gerði ég
mynd eftir einni smásögu Tsé-
kofs. Ég var búin að leita þó
nokkuð fyrir mér begar ég fann
þessa smásögu Búlgakofs og
leizt strax vel á hana, bæði hef-
ur hún aldrei verið kvikmynduð
áður og er ekki mjög þekkt,
hefur aðeins komið út. tvisvar
eða þrisvar, og svo var 'hún góð
til myndatöku, krafðist fárra
leikara, gerðist mestöll í einu
hexbergi, — semsagt heppileg
fyrir skólastúddóið
— Hvað vannstu lengi að
myndinni?
— Þáð var byrjað á kvik-
myndatökunni 1. sept., en ég var
í mestallt sumar að undirbúa
hana, fór stirax í júlibyrjun að
skrifa handritið og léita að leik-
urum.
— Gaztu sjálf ráðið, hverjir
léku?
— Já, við gátum eiginlega
ráðið hvern sem var. Aðalleik-
arann, unga manninn, í rninni
mynd hafði ég séð í nökkrum
stykkjum og nokkrum kvik-
myndum og náði í hann í
leikihúsinu, þar sem ég hafði séð
hann leika mjög vel í „Þrem
systrum“. Leifckonuna mdna
fann ég strax í fyrra, húo lék
hjá mér þá líka, en er annars
aðalleikkona unglingaleikhúss
í Moskvu, þar sem hún leitour
fyrst og fremst uriglingsstelpur.
— En litla strákinn, hvar
hafðirðu upp á hooum?
— Það var taisvert basl að
finna strák á þesisum aldri sem
gat leikið, en þessi strékur, sem
er sex ára, hafði leikið áður, og
ég valdi hann af spjaldskrá sem
Mosfilm stúdió var með yfir
bamaleikara. Þetta reyndist al-
veg sérstaklega skýr og
skemmtilegur snáði. Aukaleik-
arana fétok ég hér og þar, gaml-
an hljóðfæraleikara t.d. af elli-
heimili fyrir leikara, en aðra
meðal skólasystkina minna og
svo nokkra íslendinga sem búa
í Moskvu.
— Hvemig er svcna mynd
unnin?
— Við unnum saman að
henni, ég og strákurinn sem tók
hana, kvifcmyndatökumaðurinn,
sem líka var í lokaprófi. Þegar
ég var búin að finna söguna
skrifuðum við hvort sitt hand-
rit, sem við bárum svo saman
og suðum svo lokahandritið
uppúr þassu tvennu. Við gerð-
um mjög nákvæmt handrit að
myndinni, alveg í smáatriöum,
staðsetningu vélanna á hverjum
stað m.a.s. og teiknuðum upp
leikmyndina, sem við gerðum
síðan í samvinnu við stúlku,
sem lærir leiktjáldamálun í
skólanum.
Upp undir tvær
miljónir
— Hvað unnu margir við
myndina fyrir utan ykkur og
alla leikarana?
— Alveg hellingur. T.d. býsn
af Ijósamönnum og smiðum,
sem ég hef efcki einu sinni tölu
á, og fleira aðstoðarfólk úr
skólanum. Ég stjómaðd ein,
hafði ekki aðstoðarleikstjóra,
en , fcvikmyndatöfcumaðurinn
hafði aðstoðarmann, svo höfðum
við fjármálasnilling, svokallað-
Ingibjörg við stjórn „Sálms“ í Moskvu
an framleiðslustjóra, sem sá um
fjárhagshliðina og alls kyns
snatt, og leikmyndasmiðinn,
sem gaf ráðleggingar varðandi
búninga, húsgögn, liti og fleira.
Myndatakan sjáJif tók hálfan
annan mánuð, var lokið í októ-
ber, en sxðan kom klipping og
fleira og fékk ég Jil hennar
klippidömu, sem vann undir
minni stjóm.
— Er ekki alltaf tekið miklu
meira en notað er?
—Jú, ég býst við að það hafi
verið um 4/5 sem við notuðum
ekki. Við þurftum líka að stytta
myndina dálítið, þvx við feng-
urn uppá metra filmu til að gera
20 mínútna mynd.
— Eitthvað hefur þetta nú
kostað, eða hvað
— Já, myndin mun hafa kost-
að milli lVz—2 miljónir xs-
lenzkra króna, og þó tók þátt í
henni fjöldi fólks úr skólanum,
sem ekkert fékk borgað.
— Mér skilist að skólinn sé í
mörgum deildum.
— Já, einum fimm, og út-
skrifast úr honum fólk með alls-
konar menntun á sviði kvik-
myndagerðar. í einni deild er
kennd leikstjóm og leikur, það
er sú sem ég var í, í anraarri er
kennd kvikmyndataka, þeirri
þriðju leikmyndasmíðx. svo er
fjárrháladeild fyrir verðandi
framkvæmdastjóra við kvik-
myndagerð og að lokum kvik-
myndafræðideild, fyrír sagn-
fræðinga, gagnrýnendur og
þessháttar fólk.
Fékk Romm
sem meistara
Námið er mismunandi langt
eftir deildum, en síðan skiptast
deildimar líka dálítið, t.d. vom
í minni deild yfiríeitt aðskildir
leikararnir og leikstjóramir, þótt
sumir meistaranna hafi þá
saman. Hver hópur fær einn
meistara, sem er hans aðalkenn-
ari. Meistari okkar hóps var
Mikael Romm og kenndi okkur
leikstjóm. Það hafa verið sýnd-
ar nokkrar myndir eftir Romm
hér, en hann er sá bezti af þess-
um gömlu kvikmyndstjórum,
sem enn em lifandi. Romm
flutti fyrirlestra hjá okfcur og
hafði með sér tvt> aðstoðarkenn-
ara í sn'nu fagi, en auk þess
höfðum rið náttúrlega marga
kennara í öðmm fögum.
— Hvað er þetta margra ára
nám?
— Leikstjómiin sjálf tekur
flmim ár; fjögur alveg í
skólanuim og fiimmta árið fer
í starfsþjálfun og lokapróf. Auk
þess var ég fyrst eitt ár alveg
við rússneskunám f háskólanum
og eitt í undirbúningsdeild
Framhald á 9. sx'ðu.