Þjóðviljinn - 09.04.1970, Page 1

Nú reynir á norrœna samvinnu:
Fá Loftleiðir rýmkuð rétt-
indi á Norðurlandaieiðum?
|4>-
tD
8x4 leysir vandann"
en getur Eggert það?
Um sl. mánaöamót rann út
umsóknarfrestur um stööu
forstjóra Tryggingastofnunar
ríkisins, er losnaöi við frá-
fall Sverris Þorbjörnssonar í
vetur. Þjóðviljinn snéri sér í
fyrradag til Hjálma,rs Vil-
hjálmssonar ráðuneytisstjóra
og leitaði upplýsinga hjá hon-
um um það, hverjir hefðu
sótt um stöðuna, en þá brá
svo undarlega við, að ráðu-
neytisstjórinn kvaðst því mið-
ur ek'ki geta gefið upplýsingar
um það, hainn ,,ætti ekki hægt
með það“, eins og hann orð-
aði það, Eggert G. Þorsteins-
son ráðh. tryggingamála hefði
umsækjendalistann tií athug-
unar og sér væri ekki heimilt
að gefa upp nöfn umsækjenda
fyrr en að lokinni þeirri at-
hugun róðherrans. /
Þessi leynd yfir nöfnum
umsækjenda um forstjóra-
stöðu Tryggiingastafnunarinn-
ar er algert einsdæmi, því
jafnan gefa hin ýmsu ráðu-
neyti greið svör við sipuming-
um fréttastofnana um um-
sóknir um opinberar stöður,
senda oft út fréttatiilkynningar
til blaðanna með nöfnum
umsækjenda, um embætti.
En leyndin á sér eðlilegar
skýringar og kernur ekki til
af glóöu. Þjóðviljinn hefu.r
fregnað eftir áreiðanlegum
heiimildum, að umsækjendur
um stöðuna séu a.mk. þrír,
þeir Sigurður Ingimundarson
álþingisimaður, Guðjón Hansen
trygginigafræðingur og Bjöm
Vilmundarson dedldarstjóri
hjá Saimvinnutryggingum.
Kratar hafa sem alkunnugt
er alltalf talið sig „eiga“
Tryggingastofnunina og ætla
þeir Sigurði embættið. Með
þvi myndu þeir slá tvær flug-
ur í einu höggi: Trygigja
fdokknum embœttið og losna
við Sigurð a£ þingi, en yngri
menn sækja nú fiast að rýtmt
sé til fyrir einhverjum þeirra
öruggt sæti á listanum hér í
Reykjavfk við næstu alþingis-
kosningar.
En þá dundii ógæfan yfir á
stjórnarheimili íhallds og
krata. Guðjón Hansen trygg-
ingiafræðingur sótti líka urn
stöðuna en fram hjá honum
er býsna örðuigt að ganga.
Kemur þar hvort tveggja til,
að hann er helzti trygginga-
sérfræðingur landsins og hef-
ur stairfað við stofnunina um
fjölda ára. Og svo er hann
lika flókksbundinn Sjálfstæð-
ismaður. Það er úr þessi-m
vanda, sem Eggert G. Þor-
siteinsson er að reyna að leysa
é baik við tjöldin og á meðan
situr hann sem fastast á list-
anum með nöfnum umsœkj-
enda.
Á fundi sem hefst í Reykjavík í dag og lýkur á morg-
un verður væntanlega úr því skorið, hvort réttur Loft-
leiða til flugforða til og frá Skandinavíu fæst rýmkað-
ur frá því sem nú er eða félagið neyðist til að hætta
að fullu innan skamms áætlunarferðum sínum tfl
Norðurlanda.
Alþingi verði fengið á
ný gengisskráningarvald
Óþolandi að Seðlabanki og ríkisstjórn \)ó\i gengislækkun í kjaradeilum
□ Lagt var fram á Alþingi X gær frumvarp . breytt án knýjandi nauðsynj-
uim að fela Alþingi á ný valdið yfir gengisskrán-
ingu íslenzku krónunnar. Efnislega er frumvarp-
ið einungis ein grein, breyting á Seðlabankalög-
unum, að fyrsti efnisliður 1. gr. laganna orðist
svo: „Alþingi ákveður stofngengi (pari) íslenzku
krónunnar gagnvart erlendum gjaldeyri og gulli.“
□ Flutningsmaður frumvarpsins er einn þing-
manna Alþýðubandalagsins, Gils Guðmundsson,
en Alþýðubandalagið hefur alltaf verið því and-
vígt að gengisskráningarvaldið væri tekið af Al-
þingi og fengið Seðlabankanum.
ar. Það er að vásu rétt. Hitt
held ég aö verðii að teljast ó-
tvírætt, að með því að fleJa
Alþingi þaö hlutverk á ný að á-
kvaröa gengdsskráninguna með
lögum, ' verði gengisþreytingar
nokkru örðugri viðSangs og viður-
hlutamedri en ella. Það tél ég
kost, en ekki löst.
Vegna þeirrar sannfæringar, að
gengi eigi aldrei ad breyta án
þess ad knýjandi nauðsyn sé fyr-
ir hendi, er frvarp þetta fílutt“.
Þetba var síðari fundur við-
ræðunefnda íslendinga annars
vegar og sitjórnarvalda í Dan-
mörku, Noregi og Svíþjóð hins-
vegar. Fyrri fundurinn fór fram
ytra fyrir fáum vikum og gerðu
þá íslenzku nefndarmennimir
grein fyrir sjónairmiðum íslend-
in-ga í málinu og lögðu fram
gögn. Nú mun búizt við að SAS-
landa-fuilltrúarnir á fundinum
hafi meðferðis einhverjar tillög-
ur sem ræddar verði, en útlendu
nefndarmennimir komu til 1-ands-
ins í gær..
Óhagstæður verzlunar-
jöfnuður
Röksemdir íslendinga í þess-
um viðræðum eru margar, eins
og oft hefur verið bent á hér
í Þjóðviljanum, en vafalaust
munu íslenzku sámningamenn-
irnir leggj-a ríka áherzlu á Stað-
reyndir þær sem við bla-sa utn
verzluniarjöfnuð landanna og
mjög eru óhagstæðar ísiending-
um.
Við blasa þessar staðreyndir:
Síðustu fjögur árin hefur verzl-
unarjöfnuðurinn við Danmörku,
Noreg og Svíþjóð verið íslandi
óhagstæður um nær 4 miljarða
króna eða um 1 miljarð á ári
hverju til jafnaðar. Ijndanfarinn
áratug hafa verið fluttar inn
vörur frá Iöndum þessum fyrir
^■>,2 miljarða króna, en andvirði
íslenzkra vara sem þangað hafa
verið fluttar á sama tíma nem-
ur aðeins 7,2 miljörðum króna.
Fáeinar staðreyndir til
viðbótar
Verði Loftleiðir að fullu hrakt-
ar af NorðurlandaJeiðunum
versnar enn viðskiptaaðstaða ís-
lendinga gagnvart Dönum, Norð-
mönnum og Svíum.
Þó mun íslendingium kannski
þykja enn heiftarlegia að unnið
af hálfu bræðraþjóðanna í
Framihald á 7. siðu.
Óvenjulegar
umræður
Bj a-rni Benediktsson for-
sætisráðherra hóf í gær
umræður á fundi samein-
aðs þings urn fyrirspurn
frá Tómasi Ámasyni um
nefndir, verkefni þeirra og
þóknun nefndairmanna. enda
þótt ekki sé ætlazt til að
annað sé gert við fyrir-
spum á þessu sti-gi en á-
kveða hvort hún skuli leyfð.
Hafði forseti tekið fyrir-
fyrirspum Tómasar, en í
31. gr. þingskapa segir að
forseti ei-gi að bera það
undir atkvæði umræðulaust
hvort fyrirspumin sé leyfð
eða éigi-
Hafði Bjami allt á horn-
um sér og taldi ekki rétt
að bera slíkar tillögur fram.
svo mikið verk væri að
sva-ra þeim, og fann auk
þess að efni tillögunnar.
Ólafur Jóhannesson taldi
tillögun-a vel frambærilega.
Magnús Jónsson fjármála-
ráðherra lýsti þá yfir, að
þó Alþin'?i leyfði fyrirspurn-
irnar yrði þeim ekkj svar-
að á þessiu þingi! Vítti Ól-
afur Jóhannessson ráð-
herrann fyrir þa-u ummæli
og taldi óþingleg. Forseti
batt endi á þessar óvenju-
legu umræðu-r með því að
frest-a a-tkvæða-greiðslu um
málið og taka það af das-
skrá og höfðu umræður
þá staðið nærri 40 mín-
útur!
FRUMVARP UM RÍKISEINKARÉTT
LYFJASÖLU FLUTT Á ALÞINGI
Fruim-varpinu fylgir ýtarleg
greinargerð þar sem raikin eru
héiztu atriði málsins. Flutnings-
■maður bendir sérstaklega á
hvemig gengislækkunarvaldiid
hefur verið misnotað til að ræna
af alþýðu rrianna árangri kjara-
Emil og þing-
mannasendi-
nefnd til
Rúmeníu
í gaarkvöld var væntan-
legur hingað til Dands
amibassaidor Rúmeníu á Is-
landd, Vasile Pungan, en
hann hefur aðsetur í Lond-
orí. Mun hann dveljast hér
nokkira daigia.
Síðar í þessuim mánuði
mun utenríkisráðherra,
EmdJ Jónsson, fara í opdn-
bera heáimsókn til Rúmeníu
og í næsta, mánuði fer ís-
lenzk þingimannasendineifnd
til Rú-meníu.
sjymminiga, og tillfærir dæm-i um
það sem ekki verða vefengd.
Greinairgerðinni lýku-r þannig:
„Nú búa íslenzkar launastétt-
ir sig undir það að rétta hlut
sinn við kaup- og kjarasamnin-ga
á komiandi vori. Viðurkennt er,
að kaupmóttur launa hefur sitór-
lega rýrnað undanfairin ár. Flest-
ir virðast einnig telja, að aukn-
ar þjóðartekjur og bættur hagur
atvinnuveganna geri kleift að
gireiða hækkuð lau-n, Urn hdtt
er Slíklegt að skoðanir verði
s-kiptar, hve mi'kjiar kjaraibæitur
launþegar þurfi að fá og hve
háu ka-upi efnaihaigskerfið rísi
undir. Það verður að teljast ó-
eðlileg og óviðunandi samnin-gs-
aðsitaða, ef viðserrujendur eiga
það stöðugt á hættu, að seðla-
bankastjóm og ríkisstjóm korni
að saimninguim loknum og segi:
Þessdr saminingar ykkar, atvinnu-
rekenda og verkalýðsfélaga, eru
á þann veg, að okkur líka þéir
ekkd. Við ætlum því að ómerkja
þá eða a.m-.k. breyta þeirn veru-
lega. Til þess notuim við gen-g-
isfelli ngaraðferðina.
Undir slliíkum kringumstæðum
er örðu-gt að ganga til samnings-
gerðar. — Segja mó. að vald
til gengisskróningar í höndum
Al.þinigis sé engin örugig trygging
fyrir því, að valdinu sé ékki
Tengja ber lyfsöluna
heildarskipulagi heilbrigSismálanna
□ Fjórir þingmenn Alþýðubanda 1 agsins, Magnús Kjart-
ansson, Geir Gunnarsson, Eðvarð Sigurðsson og Jónas
Árnason, flytjia á Alþingi tillögu til þingsályktunar um
einkarétt ríkisins til lyfsölu: Tilagan er þannig:
□ „Alþingi ályktar að skora á ríkisstfjórnina að láta end-
urskoða lyfsölulög nr. 30 f-rá 29. apríl 1963. Skal end-
urskoð-unin við það miðuð að ríkið fái einkarétt til lyf-
sölu og komi á laggirnar sérstakri stofnun til að ann-
ast það verkefni. Tilgangur hinnar nýju skipu-nar skal
ve-ra sá að tengja lyfsöluna á sem hagkvæmastan hátt
heildarskipul-agi heilbrigðismála, tryggja sem lægst
lyfjaverð og stuðla að aukinni lyfjafram-leiðs-lu inn-
anlands11.
í greinargierð seigir:
Lyfjanotk-un er vegamikill lið-
ur í heilsugæzlu, baráttu gegn
sjúkdómum og sjúkdómsein-
kennumi, og greiðslia fyrir lyif er
verulegur hiuiti af útgjöldum
allra sjúkrasamlaga á ísJandi.
Yfirlei-tt eru heilbrigðismálin hér
á tendd skipulögð á félaigsJegian
hátt, en lyfsalan er þó enn í
höndum einstaiklinga. Stjórn-ar-
völd hafa hins yegar viðuirkenn-t,
að lyfsala sé ann-ars eðlis en al-
menn kiaupmennska, með lagaá-
kvæðum um stofnun lyfj-abúða
og startfræksJu þeirra, og eru
fyrirmælin um verksmið a-pó-
tekair,a á ýmsan hátt hliðstæð
og ákvæði urn ráðnin-gu og störf
opinberra sta-rfsm-anna. Einnig á
ýmsan hátt er starfisem-i lyfja-
verzlana teng-d opinberum fyrir-
mælum öðruvísi en almenn kaup-
sýsla; þannig eru í lögum nér-
stök ákvæði um það, hvernig
haga sfculi kj arasamn i ngum og
útkljá vinnudeilur, einnig fyrir-
mæli um verðlagninigu lyfj a.
Enda þótt þanniig sé viðu-r-
kennt, að lyfsal-a sé í eðli sínu
félagslegt verkefni, nátengt
stjórn heilbrigðismála, er enn
h-aldið því fyrirkomulagi að út-
hJuta einsfcaklingum einka-lyfum
t-il þess að starfrækja lyfj-abúð-
iir. Er sú úthtu-tun ó ednokun-ar-
aðstöðu mjög a-nnarlegt fyrir-
bæri, þar sem mairgir eru kall-
aðir en fádr útvaidir: hver ný
úthifcutun á sl-íkri einokunarað-
stöðu sætir gagnrýn-i, enda hiafa
leyfi til lyfisöfcu reynzt ávísun á
næsta öru-ggan og fyrirhafnar-
lítinn gróða. Hitt er ekki síður
alvairiegt, að með því fyri-r-
komiuliaigi, sem nú tíðkast, er erf-
itt að koma við nútímialegri
skipufcaigninigu á þessu mikil-
væga sviði; ma-rgar lýfja-verzl-
anir, sem hafa liitla sem en,ga
samvinnu sín á mii-lli. gera það
að verku-m, að dreifin-garkostn-
aðu,r verður roun meiri en vera
þyrfti og lyfj-averð hærra. Einn-
ig vinnur þessi skipan gegn því,
að lyfjaframfceiðsla inn-anfcands
a-ukist svo sem vert væri.
Af öfclu-m þessum ástæðum er
tímaibært; að skipan þessara
mál-a sé tekin til endu-rskoðiinar
og sú s-taðreynd viðúrkennd í
verki að lyfisala er félagslegt
verkefni, sem ekki verður ein-
angrað frá afc-mennri stjórn heil-
brigðismála. Við endurskoðun-
ina er sjálfsagt að taka tilfcit til
reynslu annarra þjóða á þessu
sviði. Nýlega er til að mynda
lokið mjög ýtarlegri könnun
á þessu vandamáli í Sviþjóð, og
voru niðurstöðurnar birtar í
mjög umfangsmikilli skýrslu fyr-
ir nokkrum mámuðuim (Staitens
offentliga udretninga-r 1969: 46.
Socialdepartmentet. Lákemedels-
försörjning i samverkan. Betank-
and-e avgivet af lakemedelsför-
sör j n in gsutredn i ngen. S-tockholm
1969. 358 síður). Hefur könnun-
in í Svíþjóð lei'tt tdl þess, að á-
kveðið hefur verið, að ríkið fái
einka-rétt tdl a-lfcrar lyfsölu í land-
inu frá og með næstu áramótum.
Hefur náðst samkomul-ag milli
ríkisins og 1 y fsal a sa-m ta-k a n n a
sænsku u-m þessa breytingu, og
verður einkaréttur ríkisins af-
hentur sérstök-u hlutaféfca-gi. sem
ríkið á að tveimur þriðju hlut-
um, en lyfsalar að einum þriðja.
Jaínfiramt m-un hið nýja lyfsölu-
hlutaféfcaig kau-pa alfcar lyfjaverzl-
anir í landinu um næstu á-ramót,
Framlhiaild á 1. síðu.
v