Þjóðviljinn - 16.05.1972, Side 10

* Almennar npplýsingar nm
læknaþjónustu í borginnj eru
gefnax 1 símsvara Laakmafé-
Lags Reykjavítoux. eimj 18888
# Kvöldvarzla lyfjabúða,
vikuna 13.-19. maí er í Apó-
tekd Austurbæjar, Lyfjabúð
Breiðholts og Borgar Apóteikd.
NæturvarzLa er í Stáilhioiti 1,
• Slysavarðstofan Borgarspít
alanum er opln allain sólar-
hringmn. — Aðeins móttaka
slasaðra. Sími 81212.
• Tannlæknavakt i Heílsu-
vemdarstöðinnl er opin alla
helgidagana frá kl. 5—6.
£
Viðtal við próf. Hallgrím
Helgason um verkefni
íslenzkra tónmenntafræða
Við höfum varðveitt hluti sem aðrir
Próf. Hallgrimur Helgason: það er illt'að vera án fræðilegrar
nndirstöðu i tónmenntum . . . « . , , .
Dr. Hallgríiruur Heigason,
sem um sex ára skeið heifur
verið próifessor í tónmeinnta-
fræðum við háskólann í Sas-
katchewan í Kanada, hefur í
fcvöld fldkk sex fyrirlestra,
sem hann heldur í Háskóla Is-
lands og nefnast einu nafni
„Ljóð- og lagmyndfun á Is-
landi frá landnámi til lýðveld-
is“.
Þjóðviljinn hefur spurt prói.
Hallgrím nokikurra spurninga
um þessia fyrirlestra.
— Ég leitast við að rókja í
þessum fyrirlestrum íslenzka
músíksögu með sérstöku til-
liti til séreinkenna ísienzkra
þjóðlaga. Héir er um að ræða
grundvallarrannsóknir á lag-
myndun og lagformum, sem
ég fjallaði um í dokitorsritgerð
minni við háskólann í Ziirich
og byggði m. a. á allvíðtækri
söfnun þjóðlaga, sem ég hafðá
fengizt við hér heima aillar
götur síðan um 1940. Síðan
hefi ég endurskoðað ýmislegt
og aukið við, en þetta er miklu
viðameira efni en menn gætu
kannski haldið. Ég held að
slikar grundvallarrannsóknir
sóu nauðsynlegar, ekki aðeins
tiil að skipa hlutunum í kerfi,
heldur og til að unnt sé að
gera þá aðgengiiega í réttu út-
gáfuformi með það fyrir aug-
um, að aðrir geti notið þeirra
og þá ekki sízt sfcaipandi aðii-
ar í greininni, tónskáldin.
Þegar ég segi að efndviður
þessi sé umfangsmeiri en
menn almennt halda, þá get
ég nefnt það til skýringar, að
þótt t. d. rímnadög sýnist
næsta einheaf, þá er þar samt
um furðumikinn marg'breyti-
laika að ræða, mikinn fjölda
afbrigða út frá ákvéðnum
lagakjömum. Það gæti veríð
gaman að geta þess, að ég hefi
á ferðum mínum grafið upp
hjá giömlu fölki viss lagtfórm
í rímnskveðakap, sem eru hin
sömu og við finnumi hjá klass-
ískum nítjándualdar meiistur-
um. Austur á Homafirði tfann
ég t. d. ríbattuta, endurslag,
sem við heyrum t. d. í Fidelio,
óperu Beethovens, og gömml
kona fór eitt sinn með fyrir
mig Langbarðahl j óðf all —
sem við finnum t. d. hjá Gho-
pin. í ýmsum einföldum
fruimstefjum, sem byggja
kannski aðeins á tveim tón-
eiga ekki
um, finnum við grundvallar-
lögmál sem við getum nakið
miEi klassískrar tónlistar og
alþýðutónlistar. I þeim kem-
ur fram sá díatóníski einfald-
leiki, sem Beethoven sagði að
væri undirstaða mikilleika i
tándist.
— Þú minintist á „rétt út-
gáfuform". Hvemig vilt þu
láta faira meö það sem menn
hafa verið að skrifa niður og
taka upp af alþýðlegni is-
lenzkri tóinlist?
— Auðvitað er vel hægt að
gefa þaö út eins og það kem-
ur fyrir. En það er ákaflega
mikið til, sem hetfur ekki ver-
ið gert nothæft í tónsmáðatil-
gangi. Vísiinddn gætu ihér tekið
að sér praktískt verkefni —
yfirtfæra þetta etfni yfir í okk-
ar nótnaskrift í þágu tónsmíða
— þóbt okkar nótnaskrift sé
ekki alltaf nögu nákvæm til
þess að ná alveg réttri tónhæð,
þá má þó gefa margt í skyn
með sérstökium tilvísunum.
— Finnst þér þá að íslenzk
tónskáld hafi tfuMlitið hugað
að þeim þióðlega arfi?
— Því ber ekki að neita.
Það hetfur verið sagt að við
búum einangraðir á hjara veir-
aldar, og þetta hefur haft
þann ávinning í íör með sér,
að við höfum varðveitt hluti
sem aðrir eiga ekiki. Og það
er góð aðstaöa, etf menn vilja
láta að sér kveða. Það er min
trú, að tóniist sem síðar vill
ná alþjóðlegri áheyrn, verði
fyrst að vera þjóðleg — með
því á ég við að viðkomandi
eitthvaðnýtt tfram að færo, er
„ekkd er í vörzlu hinna“. Af
þessu stafar nauðsyn okkar á
að leggja rækt við ókkar þjóð-
lega tón, og ég hetfi trú á því
að sú viðleitni muni efílast
Lítum á hiina þjóðleigu skóla,
þann nissneska og pólska sem
eru elztir og gátu af sér menn
eins og Gliruka og Ohopin, lít-
um till Tékka, Spánverja,
Norðmanna með Grieg, Finna
með Sdbeiíus og síðast en ekki
sízt Ungverja með Bártófc og
Kodálly. Við hinn rammung-
verska tón þeirra er tengd
gifurleg útbreiðsla ungverskr-
ar tónlistar á okkar öld — ég
býzt reyndar við því, að þessi
tónlist verði einn af máttar-
stóllpum sigildnar tónilistar frá
okkar ödd.
Ég hefi halilið fyrirlestra í
miklum fjölda ©rlendra borga
og það er mín reynsla, að það
er fyrir hendi mikill áhugi á
íslenzkri arfleifð, ekki aðeins
bókmentnalegri heldur einnig
tónmenntalegri. Það er sem
menn búist við einhverju scr-
stöku frá fslandi. Og ég er
sjálfur i litlum vafa um að
við niunum eignast okkar tón-
listarendurreisn innan
skamms.
Ég skall taka það fram, að
með þjóðlegri tónilist á ég ekki
bara við það, að menn taki
þjtóðlaigastetf og felli inn í verk
sín, heldur að þeir semji í
anda þeirrar hefðar, sem menn
eru sprottnir úr. Að þeir a£-
neiiti c-kki alþýðutóniist heldur
haignýti sér hana í anda sinn-
ar samtíðar. Móderniismi er
að mínu viti ekki það, að
viarpa því fyrir borð sem
menn hatfa alizt upp við, held-
ur breyta um viðhorf til þess,
sjá það frá nýju homi. Það
vill brenna við í nútímatón
list, að þeir sem stunda ctf
mjög alþjóðlegan stíl geta
hatfnáð þar sem enginn lengur
veit hvort verk þeiTra er skrif-
að á íslandi eða Spáni eða
þá í Kóreu.
— Þú heldur fyrirtestraflokk
í Háskólanum þar sem ekki
heifur enn veri ðgert róð fynr
tónmenntafræðum.
— Já, því er ekki að neita
að við enam þó nokkuð á eft-
ir í þeim efnum. Við háskóla
á öðrum Norðurlöndum eru
starfandi öfluigar deilddr, mig
minnir að þeir í Osló hafi uro
30 kennara við sína deild, í
Árósum voru um 100 stúdeni-
ar við nám í þessurn fræðum.
þagar ég síðast frétti, að ekki
sé taiað um Kaupmannaiiafn-
artiáskóla. Ég hedd að slíkt
nám gæti verið partur af BA
námi; hér mætti t. d. útsferifa
gagnfræðaskölakennara með
músík sem aðaltfag. Það- mætti
líka miinna á, að tónlist er
orðin eða er að verða kjörfag
við menntasklólla. Það er gott
að efla veridega iðkun tónlist-
ar, en það er illt að veria án
fræðilegrar undirstöðu —ann-
ars er hætt við að allt kerfið
í músíklífi einnar þjóðar sivifi
helzt til milkið í lausu lotftti ...
Fyrsti fyririlestur prótf. Hali-
gríms er í kvöld kl. 20,30 í
fyrstu kenmslustotfu Háskólans,
sá næsti annað kvöld og svo
áfram á tföstudag og þá á mið-
vikudag, fimmtudag og föstu-
daig í næstu viku. — áb.
viðtalið
aðili eöa joÆnvel heil hjód hali

erlend
Karlvændi í Hamborg
Heiðariegur kaupsýslumaður
í Hamborg, Dieter Glocke,
33ja ára gamall, hefur orðið
var við að borgin hefur
ekki aðeins aðdráttarafl fyrir
karikyns ferðamenn heldur
einnig kvenkyns. Kvennafélög
af ýmsu tagd, allt frá sauma-
klúbbum til knattspymuliða,
leggja leið sína til Hamborgar
tii að lyfta sér upp. „Iðuiega
endar kvöldið svoleiðis hjá
stúlkunum að þær óska sér
þess að þær gætu farið eitt-
hvað — svipað og karimenn
gera. Nú verður þeim
kannski að ósk sdnnd“. Því að
Glodke heíur gert sér grein
fyrir því hvar skörimn krepp-
ir. Sjálfur rekur hann þegar
7 næturklúbba, en nú ætlar
hann að taka áhættuna af
því að stofna fyrsta hóruhús
fyrir konur í borgimmi, og
væntanlega í ölium heiminum.
Undirbúninigur er kominn vél
á veg, og er gert ráð fyrir því
að það geti tékið til starfa
um mitt sumar. Fyrir liggur
yfirlýsing frá borgaryfirvöld-
um um að það „brjóti ekki
í bága við nein þekkt lög“.
1.500 karlmemn hafa sótt um
sitarf á hinum nýstárlega
vinnustað, en þar eru margir
kallaðir en fáir útvaldir því
gerðar eru háar kröfur. Um-
sækjendur verða leiddir fyrir
kvennadómstól sem sker úr
um hætoi á grundveHi útlits,
greindar, framkomu og fleira.
Unnið verður á tveimur 8
stunda vöktum á dag, og er
ætlazt til þess að hver starfs-
maður geti atfgreitt 4-5 við-
skiptavimi á vakt og gert
jafnvel sjötugum konum til
góða ekki síður en þeim sem
yngri eru. Gert er ráð fyrir
að viðskiptavdnir verði yfir-
leitt yfir fertugt. Búizt er við
nokkrum mótmælum gegn
sfcartfseminni frá „íhaldssöm-
um“ aðilum eins og Glooke
orðar það, en hann gumar
af því að hafa rauðsokka-
hreyfiimgu landsins með sér.
New Statesman
Brezlca vikuritið New States-
man, sem þykir túlka viðhorf
hófisamra vinstrimanna innan
Verkamannaflokksis, hefur átt
í nokkrum erfiðleikum und-
antfarin m'isseri. Það hefur
misst kaupendur og kemur
það nú út í 20 þúsund
færri eintökum en fyrir 7 ár-
um. I tæp tvö ár hefur ris-
stjóri þess verið Richard
Crossman, áður ráðherra í
stjórn Wilsons. Hefur honum
verið kennt um hnignun
ritsins og talið nauðsynlegt að
hann viki. Seint í apríl tókst
að finna nýjan ritstjóra sem
tók þegar við af Crossman
og var hann af starflsiliðið
blaðsins. Amtlhony Howard, 38
ára, Oxford-menintaður prests-
sonur. Fyrsta verk hins ný.ia
ritstjóra var að skipta um
stefnu gagnvart Etfnahags-
bandalaginu, en innganga
Breta í það er mikið hitamál
í Bretlandi og meiriMuti
Verkamannafflokksinis andvig-
ur inngöngu. New Statesman
hafði barizt heiftarlega gegn
EBE í tíð Crossmans en nú er
blaðið orðið því meðmælt.
Mætti þá ætla að útbreiðslu
þess muni fara enn hrakandi.
því að einmitt viðgangur ým-
issa róttækra vikurita á veg-
um vinstri sinnaðra stjórn-
málalhópa hefur átt sinn þátt
í því að draga frá \ New
Statesman. Það er því ekki
heillamerkti fyrir það að slaka
á vinstri stefmu.
I leit að bein-
um fallinna
hermanna
Japanir sem fana um í smá-
um hópum. eru tíðir gestir á
hinum mörgu smáeyjum
Kyrrahafsins. Þeir íara um
vígaelóðir heimsstyrjaldarinn-
ar síðari í leit að beinúm
japansikra hermianna. Þegar
þeir hiafia fundið bein reisa
þeir altari og prýða það með
blómum. lesa nokkra kapítula
úr Sutra, sem er helg bók
Sjintotrúarmanna og brenna
siðan beinin. Askan er ann-
a’ðhvort gnafin undir minnis-
vörðum um fallna hermenn á
hverjum stað eða fflutt heim
til Japans.
Sjintotrúarmenn eru þeirr-
ar skoðunar, að dauður mað-
ur finni ekki frið fyrr en
hann hefur verið grafinn að
réttum siðum. Þessvegna leita
þeir að fjöldagröfum í frum-
skógum Kyrrahafseyjanna og
reyna jafnvel að lyfta úr sjó
sokknum skipum tii að sýna
dauðum samlöndum sdnum
h'ann sórna sem sálimar vilja
hafa.
★
Talið er að alls haíi 2,4
miljónir Japana fallið i heims-
srtyrjöldinni síðari. Frá 1953
bafa Sjintotrúarmenn leitað
uppi og brennt þeinum um
einnar mdljönar mannia.