Þjóðviljinn - 25.11.1972, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 25. nóvember 1972
Laugardagur 25. nóvember 1972 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Ályktun
ASÍ-
þings
KJARA- C )G
ATVINNU MÁL
32. þing Alþýöusambands
íslands samþykkti meö
meginþorra atkvæða gegn
tveimur þá tillögu um
kjara- og atvinnumál sem
hér fer á eftir. — Auk
þessarar tillögu geröi
þingið margar sérsam-
þykktir um einstaka þætti
kjara- og atvinnumála
þará meðal um skattamal,
húsnæðismál, og iðnþróun.
Er siðasta þing ASt var haldið i
nóvember 1968 hafði um skeið
mjög horft til verri vegar i kjara-
málum islen/.kra vinnustétta. 1
kjölfar veiðibrests og lækkaðs
verðlags hafði gengi gjaldmiðils-
ins á einu ári verið fellt tvivegis
svo gifurlega, að verðlag gjald-
eyris hafði nær tvöfaldazt, en
verðlagshækkanir ekki fengizt
bættar nema að takmörkuðu
leyti.
Samhliða gengisfellingunum
höfðu svo óbeinir skattar og tollar
hækkað sem næst i réttu hlutfalli
við hana. Mikill samdráttur i
atvinnulifinu var orðinn stað-
reynd, og atvinnuleysi og
minnkun yfirvinnu stórlækkuðu
auk gengisbreytinganna al-
mennar rauntekjur verkafólks.
Þetta ástand setti svip sinn á
ályktun 31. þingsins i kjaramál-
um, en hún lagði sérstaka áherzlu
á eftirfarandi:
1. að tryggt yrði lullt atvinnu-
öryggi með skipulegri upp-
byggingu atvinnuveganna.
2. að launakjör héldust óbreytt
meðan beðið yrði lulls
árangurs nýrrar eínahags-
stefnu, er siðan tryggði
batnandi lifskjör þegar
árangur hennar færi að skila
sér,
3. að lifeyrissjóði fyrir alla lands-
menn yrði komið upp,
4. að skatta-, útsvars- og
tryggingalöggjöf yrði endur-
skoðuð i þeim tilgangi að bæta
hag bótaþega almannatrygg-
inga og hinna lægri launuðu
stétta,
5. að þegar yrði gripið til
gagngerðra bráðabirgðaráð-
stafana lil útrýmingar atvinnu-
leysi, ma. með erlendri lán-
töku.
II.
Ljóster af ályktunum 31. þings-
ins, að það reiknaöi með, aö
fyrsta skeið slarfstimans til
næsta þings yrði limabil varnar-
baráttu gegn þvi kreppuástandi,
sem skapazt hafði, og að ekki
væri sóknar i launamálum að
vænta fyrr en þar tæki að rofa til
Þessi komandi varnarbarátta
markaðist strax að þingi loknu
með samningsviðræðum, sem
upp voru teknar við rikisstjórnina
um atvinnumálin og lyktaði með
samkomulagi, m.a. um að
úvegaðar yrðu 300 milj. kr.
sérstaks fjármagns til úrbóta á
brýnustu þörfum vegna atvinnu-
leysis. Leikur ekki vafi á þvi, að
þetla samkomulag og störf
atvinnumálanefndar rikisins,
sem i kjölfarið fylgdu, varð til
mikils gagns og kom i veg fyrir
neyðarástand viða um land.
t annan stað hófst svo undir-
búningur fyrir gerð nýrra kjara-
samninga við hinar erfiðustu að-
stæður, sem iyktaði með
samningunum frá 1969. Með
þeim samningum tókst ekki að ná
að fullu fram kröfu 31. þingsins
um fullar verðlagsbætur á laun,
þótt þrautreynt væri, en i móti
kom, að samningar náðust um
lifey rissjóði verkalýðsfélaganna
og sérstakar ráðstafanir til
hjálpareldra fólki, sem eðli máls
samkvæmt gat ekki orðið þeirra
aðnjótandi.
Frá og meö árinu 1969 tók staða
útflutningsatvinnuveganna og
sérstaklega útvegs og fiskvinnslu
mjög að breytast lil batnaðar
með hækkandi verðlagi á
erlendum mörkuðum, og hefur sú
þróun haldizt i aðalatriðum siðan,
þólt verðlagshækkanir hafi ekki
orðið jafn örar og áður hin siðustu
misseri. Þessi þróun mála skap-
aði verkalýðshreyfingunni mögu-
leika til þeirrar miklu sóknar,
sem hún hóf i vinnudeilunni og
kjarasamningunum 1970 og herti
enn á i samningunum frá 4. des.
1971. 1 fyrri sóknarlotunni 1970
náðist aftur að fullu fram krafan
um óskertar verðlagsbætur á
laun, auk mjög verulegra laun-
hækkana, og i samningunum 1971
var öllum starfshópum innan ASl
tryggðar 14% grunnlauna-
hækkanir á 23ja mánaða timabili
að viðbættum sérstökum
hækkunum fyrir lægst launuðu
hópana, og enn til viðbótar
stygging vinnuvikunnar i 40
stundir og lengingú orlofs i 4
vikur. Eru samningarnir frá 4.
des. 1971 óefað hinir mestu kjara-
bótasamningar i samanlagðri
sögu islenzkra verkalýðssam-
taka, enda naut hún við þá
samningsgerð stuðnings rikis-
valdsins.
III.
Að undanförnu hefur sú þróun i
verðlagsmálum útflutningsat-
vinnuveganna og annarra þátta
efnahagsmála, sem gerðu stór-
sókn verkalýðssamtakanna i
kjaramálum frá 1970, og siðan,
mögulega, breytzt allmikið og eru
nú á lofti ýmsar blikur, sem til
þess benda, að nú gæti farið i
hönd timabil, þar sem ekki verði
til að dreifa likri aðstöðu og
möguleikum, sem til staðar voru
1970 og 1971. Kemur þar m.a. þar
til greina eftirfarandi:
1. Verðlagshækkanir út-
flutningsins hafa orðið mjög
miklu minni á þessu ári en
undanfarin ár, og verulega
minni en á næstliðnum tveimur
árum.
2. Aflabrögð hafa reynzt lakari en
áður, og heildarverðmæti út-
flutningsframleiðslunnar hefur
af þeim sökum lækkað, þrátt
fyrir aukna sókn og stóraukinn
tilkostnað innanlands.
3. Viðskiptakjör þjóðarinnar hafa
farið versnandi m.a. vegna
óhagstæðra breytinga á
Evrópugjaldmiðli.
4. Aukning þjóðartekna hefur
reynzt minni en ráð var fyrir
gert.
5. Eftirspurn hefur vaxið meira
en svarar til aukningar gjald-
eyrisöflunarog þjóðartekna, of*
hefur þetta leitt af sér
sihrakandi viðskiptajöfnuð og'
vaxandi verðbólgu.
6. Framangreindar ástæður hafa
svo m.a. leitt til þess, að ýmsar
greinar útflutningsatvinnu-
veganna eru reknar með veru-
legum halla, svo að sérstakar
ráðstafanir þeim til styrktar
virðast óumflýjanlegar.
7. Loks benda allar likur til, að
ástand fiskstofna við landið sé
nú slikt, að aukin sókn, svo sem
vænta mætti, með mikilli ráð-
gerðri og þegar ákveðinni
aukningu togaraflotans, muni
tæpastá næstunnifæra þjóðinni
Stöku sinnum gat starfsfólk þingsins slappaðaf. Hér sjást þau Sigurður Guðgeirsson, Herdis Helgad. og
Ólafur liannibalsson fá sér kaffisopa eftir eina törnina.
Þessi mynd var tekin um 4 lcytið i fyrrinótt þegar þingfulltrúar greiddu atkvæði tillögu sem nokkrir
þingfulltrúar báru fram um landhelgisinálið.
nokkra verulega aukningu
heildaraflamagns, sem að
landi er dregið.
1 bráð er kjarni þess vanda,
sem nú er staðið frammi fyrir, sá
að skapa útflutningsatvinnu-
vegunum viðunandi rekstrarskil-
yrði með þvi að bæta tekjuhlutfall
þeirra miðað við innlent
kostnaðarverðlag, en til lengri
tima að skapa á ný jafnvægi i
utanrikisviðskiptum, sem jafnast
aukningu þjóðartekna með skipu-
legri uppbyggingu atvinnu-
veganna og þá sérstaklega
iðnaðargreina, sem mætt geti
aukningu vinnuaflsins til fram-
búðar.
IV.
Við lausn efnahagsvandans nú
telur þingið algert grundvallar-
atriði, að ekki verði hróflað við
þeim heildarkjörum, sem
ákveðin voru með frjálsum
kjarasamningum og i gildi eru til
1. nóv. 1973. Þrátt fyrir harða
sókn i launamálum telur þingið,
að hlutur þess láglauna- og i bezta
falli miðlungstekjufólks, sem
skipa Alþýðusambandið, sé ekki
slikur. að kjaraskerðing gagnvart
þessu fólki verði réttlætt eða
þoluð, án öflugs viðnáms sam-
takanna. Sú aukning á tekjum
þeirra atvinnugreina, sem nú
eiga i erfiðleikum verður þvi ekki
sótt i þess hendur. Þingið leggur
þvi áherzlu á, að þær stjórnmála-
legu ákvarðanir, sem fyrir liggur
að taka á næstu vikum i efna-
hagsmálum, verði að takast af
fullri viðurkenningu á gerðum og
gildandi kjarasamningum verka-
lýðsfélaganna. 1 þessu sambandi
bendir þingið á eftirfarandi:
1. Að við fjárlaga- og fram-
kvæmdaáætlanagerð verði
gætt fyllsta aðhalds varðandi
alla þá kostnaðarliði, sem ekki
er brýn þörf á, til að haldið
verði fulltri atvinnu i landinu
og nauðsynlegri félagslegri
þjónustu.
2. Að framhald veröi á raunhæfu
aðhaldi i verðlagsmálum og að
virku verðlagseftirliti verði
komið á. Jafnframt beiti
miðstjórn A.S.Í. sér fyrir þvi að
tekið verði upp verðlagseftirlit
verkalýðshreyfingarinnar i
samræmi við tillögu verðlags-
nefndar frá árinu 1968. Hindruð
verði óeðlileg fjárfesting
verzlunarinnar, sem leiðir til
hækkaðs verðlags. Þá verði
stuðlaö að aukinni félags-
verzlun fólksins sjálfs, þannig
að það fái notið betri verzlunar-
k jara.
3. Að skattaeftirlit verði hert og
skattsvik hindruð.
4. Að heildarstjórn verði á fjár-
festingarmálum, bæði með
hyggilegum áætlunum og sam-
ræmdri stefnu lánastofnana.
5. Að hugsanlegar aðgerðir
beinist m.a. að þvi að bæta hlut
undirstöðuatvinnugreinanna,
en draga úr gróða og óþörfum
milliliðum. Fjárveitingar úr
opinberum sjóðum til upp-
byggingar og reksturs fyrir-
tækja eigi sér ekki stað án
undangenginnar rannsóknar á
rekstrarmöguleikum.
6. Að aðgerðirnar séu til þess
fallnar að jafna raunveruleg
launakjör i landinu, jafnframt
þvi sem kjör láglauna- og
miðlungstekjufólks séu
vernduð.
7. Aðskattar á lágar og miðlungs-
tekjur verði lækkaðir, eftir þvi
sem frekast er unnt.
V.
Þingið itrekar afstöðu verka-
lýðssamtakanna til þeirrar nauð-
synjar, að tekin verði upp skipu-
leg áætlunagerð um þróun
islenzks atvinnulifs á næstu
árum. Þingið telur stofnun Fram-
kvæmdastofnunar rikisins spor i
rétta átt, en álitur, að henni hafi
enn tæpast verið veitt sú aðstaða
til starfa og framkvæmda, að
timamótum valdi um vinnubrögð
i þessum efnum. Sérstaka áherzlu
leggur þingið á, að svo fljótt sem
nokkur kostur er á, verði full-
unnin sú áætlun um iðnþróun,
sem drög hafa þegar verið gerð
að, þar sem það telur að stefna
mjög örrar iðnþróunar sé hið
eina, sem hugsanlega geti
bjargað atvinnu- og efnahagslifi
þjóðarinnar á næstu timum,
miðað við hinar óvissu horfur,
sem nú eru um þróun fisk-
stofnanna á íslandsmiðum.
Þingið telur einnig, að hraða beri
þeirri áætlanagerð, sem hafin er
varðandi atvinnulif einstakra
landshluta, og telur hana eitt
meginatriða heildaráætlana
Þingið fagnar hinni formlegu
útfærslu islenzkrar fiskiveiðilög-
sögu i 50 sjómilur og heitir á alla
tslendinga að standa saman i þvi
lifshagsmunamáli, þar til fullur
sigur þjóðarinnar er tryggður.
Þingið leggur jafnframt áherzlu
á, að þólt sigur vinnist i þessu
lifshagsmunamáli, er þjóðinni
mikill vandi á höndum um varð-
veizlu og vernd þeirra auðæfa,
sem landhelgin geymir. Þvi er
það álit þingsins að efla verði
mjög hverskonar rannsókna- og
Frh. á bls. 15
Sigurður
á Hvammstanga
Sigurður Eiriksson er fulltrúi
fyrir verkalýðsfélagið Hvöt á
Hvammstanga, en komst ekki á
A.S.Í.-þing fyrr en á fimmtudag
vegna illrar færðar landleiðina
suður.
Óskapa snjó hefur kyngt niður á
Norðurlandi undanfarna daga, og
hefur fólk þurft að grafa göng út
úr húsum sinum á Hvamms-
tanga. Þá hefur skeflt upp á þak á
tveggja hæða húsum, svo að hægt
hefur verið að ganga upp á húsin,
sagði Sigurður. Skaflar eru viða
4ra metra háir i þorpinu.
Atvinnuástand hefur verið gott
á Hvammstanga núna i haust,
sagði Sigurður. Hefur þurft að fá
aðkomufólk til að sinna verkefn-
um. Þar munar mest um þær
hitaveituframkvæmdir er standa
nú yfir. Búið er að leggja leiðslur
inn i hús og aöallögnin komin frá
Laugarbakka i Miðfirði. Eftir er
að þrýstiprófa |eiðslur og ganga
frá i dælustöð. Eitthvað tefur
snjórinn þessar framkvæmdir,
hélt Sigurður.
Á Hvammstanga hefur verið
stofnað hlutafélag um rækju-
vinnslu. Byrjar rækjuvinnsla
eftir áramótin þar nyrðra. Tveir
20 tonna bátar koma til með að
stunda þessar veiðar og þá aðal-
Sigurður Eiríksson
lega á miðum innan Miðfjarðar á
svonefndum Hrygg.
Þá hefur verið starfrækt
saumastofa fyrir kápusaum á
Bandarikjamarkað. Vinna þar tiu
konur að þessum saumaskap. En
hér vantar meira af föstum iðnaði
i plássið. Það hefur hins vegar
gengið illa að koma honum upp
svona i skugga embættisvaldsins
á Blönduósi.
Þannig þurfum við að leita eftir
viðgerðarmönnum til Blönduóss
um hvaðeina. 1 sláturtiðinni urðu
120manns verklausir af þvi að við
þurftum að senda eftir rafvirkja
til Blönduóss. Kostaði þessi töf i 3
til 4 tima um 100 þúsund kr.
Jósep
á Raufarhöfn
Gæftaleysi hefur verið hjá
dekkbátum nyrðra að undan-
förnu. Var ég búinn að vera hálf-
an mánuð i landi áður en ég fór
suður á A.S.l,-þingið, sagði Jósep
Kristjánsson, fulltrúi Verka-
mannafélags Raufarhafnar.
Fjórir dekkbátar hafa verið á
snurvoð og fara að likum yfir á
linu i nóvemberiok, þegar snur-
voðsleyfið rennur út. Þáerutveir
bátar á linu og hafa veitt sæmi-
lega þegar gefur.
Á næstu mánuðum verður at-
vinnuleysi á Raufarhöfn meira og
minna og þarf vissulega að efla
atvinnulifið þar. Þetta hefur hins
vegar gengið illa, og er hægt að
nefna sem dæmi að hlutafé er um
4 miljónir kr. til að reka frystihús
og standa undir kaupum á skut-
togara.
Serstök þriggja manna at-
vinnumálanefnd er nú að koma
suður til þess að útvegá fé-til
frystihússins og skuttogarakaup-
anna.
Vegna fjárskorts er alltaf erfitt
um uppgjör til verkafólks og sjó-
manna á Raufarhöfn. Verkafólkið
átti i sumar allt að fimm vikna
kaupi inni hjá frystihúsinu og sjó-
menn fá aðeins pening eftir hend-
inni og fá ekki gert upp mánaðar-
Jósep Kristjánsson
lega.
1 sumar var stöðug vinna i
frystihúsinu, og hafði frystihúsið
stundum ekki undan að vinna afla
frá bátunum. Þannig var unnið i
tiu daga i landlegu úr frystum
kola á Bandarikjamarkað. Hætt
er við. að minna verði um verk-
efni á næstunni, og sé ég ekki bet-
ur en atvinnuleysi blasi við á
næstu vikum.
Þess vegna höfum við áhuga á
að koma upp niðursuðuiðnaði á
Raufarhöfn. Einkum er þar haft i
huga að sjóða niður grásleppu-
hrogn og skapa þannig atvinnu
yfir vetrarmánuðina, sagði Jósep
að lokum.
Páll
á Stöðvarfirði
Þokkalegt atvinnuástand hefur
verið á Stöðvarfirði i haust, sagði
Páll Hannesson, formaður verka-
lýðs- og sjómannafélags Stöðvar-
fjaröar.
Atvinnan er nokkuð einhæf og
snýst i kringum frystihúsið og út-
gerðina á staðnum.
Senn byrjar Álftafellið linu-
róðra eystra og ætti að muna um
þann afla er báturinn leggur upp
til vinnslu i frystihúsinu. Það
hefur nú legið i slipp syðra til við-
gerðar um 2ja mánaða skeiö
vegna bilaðrar ljósavélar.
Vélbáturinn Heimir hefur veriö
á sildveiðum i Norðursjó i sumar
og haust. Hefur hann veitt sæmi-
lega og gert góðar sölur. Ahöfnin
er að mestu frá Stöðvarfirði.
Tveir litlir dekkbátar hafa róið
i haust á linu frá Stöðvarfirði.
Hafa gæftir verið heldur vondar i
smástreymi. Þýðir ekki að leggja
linu i stórstreymi á miðum
eystra, sagði Páll.
Bátarnir hafa verið með 16 til 24
bjóð og oft fengið 3 tonn i róðri.
Stöðug vinna var samt i frysti-
húsinu i september og fyrri h 1 uta
október. en vinnan hefur dregizt
saman að undanförnu, sagði Páll.
Var ætlunin að skrá atvinnulausa
um það leyti sem ég fór suður.
Páll Ilanesson
Einkum er það kvenfólk, sem
unnið hefur i frystihúsinu i haust.
Markús
á Hellissandi
Siðastliðin vertið var einkar
hagstæð öllum verstöðvum á
Snæfellsnesi. Komst mikill hugur
i útgerðarmenn og frystihúsaeig-
endur viða á nesinu.
Þannig hafa verið'keyptir bátar
til Hellissands og nýtt frystihús
byggt, sagði Markús Þórðarson,
formaður Aftureldingar á Hellis-
sandi.
Útgerðarfélagið Útnes hefur
gert út tvo báta, Hamar og Sax-
hamar. Nú hafa þeir selt Hamar
og keypt stærri bát, Jökul frá
Raufarhöfn, 260 tonn að stærð,
ennfremur hafa þeir stækkað
Saxhamar.
Skúli Alexandersson hefur séð
um útgerð á Hafrúnu, 55 tonna
bát. Búið er að selja þann bát og
gera út Gletting frá Stykkishólmi,
170 tonna bát á næstu vertið. Þá,
er útgerð Sigurðar Ágústssonar i
Rifi að festa kaup á aflaskipi
Grindvikinga, Alberti, til sjó-
sóknar á næstu vertið frá Rifi.
Þá hefur Þorgeir Árnason reist
nýtt frystihús og er unnið þar
núna frá kl. 8 á morgnana til kl. 24
á kvöldin. Einnig er unnið þar um
helgar, og er hér skortur á vinnu-
afli, sagði Markús.
1 byggingu er niðursuöuverk-
smiðja á vegum Kjartans Stein-
Markús Þórðarson
grimssonar. Þar er ráðgert að
sjóða niöur lifur og hrogn. Verður
þetta um 600 fermetra bygging,
sagði Markús.
Þá er farið að grafa fyrir
grunni hótels i Rifi, og á vegum
hreppsins er verið að endurbæta
vatnsveituna i Rifi. Kemur það
lika til góða fyrir Hellissand.
Við erum bjartsýnir á næstu
vertið og vantar þegar fólk núna i
haust á Hellissandi.
Hafnarframkvæmdir hafa
verið á Hellissandi i sumar. Hefur
norðurgarðurinn verið lengdur
um 100 metra. Þá hefur verið
gengið frá viðleguþili.
Gunnar
á Bíldudal
Atvinna hefur verið næg fyrir
verkafólk á Bildudal núna i haust,
sagði Gunnar Valdimarsson full-
trúi fyrir verkalýðsfélagið Vörn.
Einkum hefur mikið verið að
gera i rækjunni og i hörpudiski.
Hefur verið unnið til kl. 11 á
kvöldin i Rækjuveri og Matvæla-
iðjunni vestra.
I haust hafa 13 rækjubátar
verið að og einn bátur á hörpu-
diski. Hafa þeir skóflað upp skel-
inni á miðum innanfjarðar i
Arnarfirði.
Þá eru þeir nýbúnir aö kaupa
170 tonna linubát að sunnan.
Heitir hann Viðey og er byrjaður
að róa vestra. Stöðug vinna hefur
verið i frystihúsinu og vantar fólk
á Bildudal.
Ekki er mikið fannkyngi á
Bildudal og skiptir um Arnarf jörð
meö snjóalög. Er mikil fannkyngi
á fjörðunum fyrir norðan, allt að
2ja mannhæða háir skaflar sögðu
félagar minir á leið suður. Ekki
er annað sjáanlegt en atvinnu-
horfur séu góðar i vetur á Bildu-
dal. Fólk vantar vestur, og ekki
er hörgull á húsnæöi þar. Hefur
ekkert verið byggt á þessu ári á
Bildudal. 1 fyrra var aðeins eitt
ibúðarhús byggt i plássinu.
P'élagslíf verður með svipuðum
Gunnar Valdimarsson
hætti og áður. Þannig verður leik-
félagið með sitthvað á efnisskrá
að venju.