Þjóðviljinn - 03.02.1973, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. febrúar 1973
vegna skoðanakönnun væri
Wr
skref i væntanlegum aðgerðum VH í ibúðabvgg-
ingamálum.
Fyrir rúmri viku birtist
grein um húsnæðismál,
sem átti að vera I. grein af
mörgum. Hugmyndin var
sú að kynna ýmsar leiðir í
þeim málum og heyra álit
fólks á núverandi kerfi.
Vegna atburðanna í Vest-
mannaeyjum, sem hljóta
að hafa mjög víðtæk áhrif
á efnahagskerfi þjóðar-
innar, og þá ekki sízt
lánamáia, finnst mér að
svo stöddu út í bláinn að
halda áfram þessum
greinaflokki. Við birtum
því þá grein, sem búið var
að skrifa áður en atburðirn-
ir í Vestmannaeyjum gerð-
ust, og f jallar hún að mestu
um umræður á félagsfundi
VR um þessi mál. Fyrri
greinin birtist laugardag-
inn 13. janúar. sj
Sá sem keypti íbúð í ársbyrjun 1971
hjá Framkvæmdanefndinni fyrir 930 þúsund
gat 6 mánuðum síöar selt hana á
60%hærraveröi
og í dag á 100%
hærra veröi
Eftirspurn er meiri en fram-
boð, sagði Guðmundur, og það
hefur verið sagt, að eflaust fari
eitthvað i milliliði. Það er alveg
rétt, að mesti milliliðakostnaður
inn er þegar sá sem kaupir fyrst
seiur aftur og þarf ekki að
kaupa sér aðra ibúð. Ef
fólk þarf að kaupa sér aðra
ibúð, þá er ekki hægt að lita
svo á að um gróða sé að ræða,
þvi eflaust getur viðkomandi ekki
keypt fyrir sömu upphæð og hann
seldi. En til að lýsa aðeins fyrir
ykkur hve mikill vandinn er, get
ég nefnt sem dæmi, að Breiðholt
hf. byrjaði að selja ibúðir i Æsu-
felli 6 — tveggja herbergja ibúðir
á um 930 þúsund i ársbyrjun 1971.
tbúðirnar voru afhentar 10 mán-
uðum seinna, eða i desember
1971, og þá höfðu aðilar, sem
fluttu inn i þessar ibúðir, greitt
sem svaraði 330 þúsund krónum
og fengið 6 hundruð þúsund króna
húsnæðismálalán. Þessar sömu
ibúðir gátu þeir selt eftir 6 mán-
uði á 60% hærra verði, og i dag á
100% hærra verði, eða rúmum
tveimur árum eftir að samn-
ingurinn var fyrst gerður.
Það kemur fyrir i nýjum hverf-
um, að þegar búið er að ganga
sæmilega frá húsum og lóðum
hækka ibúðirnar. t byrjun eru slik
hverfi óhrjáleg, langt i búðir,
langt i skóla og fólk biður. Þetta
getur verið ein ástæðan fyrir þvi
að hækkun ibúðanna hefur verið
svona ör.
Ef við tökum verkamannalaun i
júli 1970 og júli 1972, þá hafa.
launin hækkað um 60% þegar
vinnutimastyttingin er tekin með
idæmiö, en i verkframkvæmdum
virkar vinnutimastyttingin mikið
meir heldur en útreikningur á
kaupi, þar sem að dauður timi
verður hlutfallslega meiri miðað
við nýtanlegan tima, og það verð-
ur að reiknast með. Þetta er að-
eins smádæmi sem skeður á þess-
um markaði. Þá er forsendan,
sem ég tel fyrir þvi að félags-
heildir reyni á einhvern hátt að
leysa sin mái sameiginlega, fyrst
og fremst spursmálið um fjár-
mögnun. Vandamál einstaklings-
ins i dag er að útvega sér fyrst
ibúð og siðan peningana á eftir.
Hlutfallið milli lána og kostnað-
ar var nokkuð gott 1970. Þá voru
lánaðar 600 þúsundir af ibúðum
sem kostuðu 930 þúsund, en svo
var haldið áfram að lána 600 þús-
und en ibúðin kostaði i einu 1600
þúsund. Það hlaut að vera veru-
Íega óraunhæft. Ibúð, hliðstæö
þessari sem ég lýsti áðan, er i dag
seid á 1750 þúsund til skilunar
eftir tæpt ár með hálfri visitölu —
hún gæti kostað 1900 þúsund krón-
ur. Þetta eru aðeins tölulegar út-
linur þessa vanda.
Af hverju er ekki
borgað oftar af lánum?
Þá vék Guðmundur að lána-
kerfi húsnæðismálastjórnar, og
sagði það skoðun sina, og margra
annarra, að rangt væri að láta
fólk greiða af lánunum einu sinni
á ári i stað t.d. mánaðarlega.
Þetta kom skýrt fram i Breið-
holti; þar byrjaði fólk á að leggja
teppi ofan á parketgólf, og kaupa
sjónvarp, en til þess að komast
inn i ibúðirnar þurfti fólk að sýna
að það ætti helzt ekki neitt og
þyrfti verulega fyrirgreiðslu.
Magnús L. Sveinsson, sem á
sæti i úthlutunarnefnd á vegum
framkvæmdabyggingaráætlun-
arinnar, gerði að umtalsefni
gagnrýni vissra aðila á þessum
framkvæmdum, þar sem þvi var
meðal annars haldið fram að þær
myndu ekki tryggja lægra verð en
gerist á frjálsum markaði. Það
mun koma i ljós að þessar fram-
kvæmdir áttu rétt á sér. Það er
rétt að geta þess að nokkrir bygg-
ingaraðilar hafa getað boðið ibúð-
ir á svipuðu veröi og ibúðir á veg-
um framkvæmdanefndarinnar.
Þá lýsti Magnús þeim kjörum
sem i boði eru, en fólk borgar 20%
af andvirði ibúðanna á fyrstu
þremur árunum. Til þess að kom-
ast inn i þessar ibúðir i dag þarf
viðkomandi að borga 226 þúsund
fyrir 2ja herbergja ibúðir, 254
þúsund fyrir 3ja herbergja ibúð
og 356 þúsund fyrir 4ra herbergja
ibúð. Þau 80% sem eftir eru eru
greidd á 30 árum.
400 um 90 íbúðir
Magnús skýröi frá verði á
ibúöum sem er verið að úthluta
þessa dagana, en umsækjendur
eru um 400 um aðeins 90 ibúðir.
Þetta eru 2ja og 3ja herbergja
ibúðir sem eiga aö vera tilbúnar
um mitt ár. 2ja herbergja ibúðir
eru áætlaðar á 1320 þúsund,
hækkun frá siðasta ári 16,8%, og
3ja herbergja ibúðirnar eru áætl-
aðar á 1640 þúsund og hafa hækk-
að um 11,6%. Þetta er áætlað verð
og reynslan er sú að áætlað verð
hefur hækkað um 5%.
Eftirspurn hefur verið gifurleg,
og þegar við úthlutuðum 94
ibúðum á sl. ári voru umsækj-
endur 545.
8500 ibúðir — fólksfjölgun
14 þúsund
Þá benti Magnús á að margir
undruðust hve eftirsj>urn eftir i-
búðumværi mikil, þrátt fyrir mikl-
ar byggingaframkvæmdir. A sið-
ustu 10 árum hafa verið byggðar
8500 ibúðir i Reykjavik, en ibúa-
fjölgun aðeins um 14 þúsund á
sama tima. Þessu til skýringar
má nefna, að töluvert hefur verið
um útrýmingu heilsuspillandi
húsnæðis, og siðan hefur verið
mjög mikið um, og þá sérstaklega
i miðbænum, að ibúðarhúsnæði
hefur verið tekið undir atvinnu-
rekstur. Þannig hverfur af mark-
aðinum'mikill fjöldi ibúða.
Magnús sagðist hafa kynnt sér,
að 80% af fjölskyldum hér i
Reykjavik búa i eigin ibúðum, og
eru það athyglisverðar tölur.
Á verðbólgan að fá að leika
lausum hala?
1 umræðum á eftir kvaðst
Böðvar Pétursson þvi fylgjandi
að fá fram þær breytingar hjá
lifeyrissjóðum almennt, að þeir
gætu orðið virkari aðilar að
ibúðabyggingum en þeir eru nú.
Böðvar benti á, að það væri til
litils að greiða 20-30 ár i lifeyris-
sjóði, ef verðbólguþróunin heldur
áfram eins og að undanförnu.
Böðvar kvaðst fylgjandi þvi, að
lifeyrissjóðir gætu byggt ibúðir og
leigt sinum sjóðfélögum, þannig
að tvær flugur væru slegnar i einu
höggi — aðstoð við sjóðfélaga i
sambandi við ibuðir og betri
ávöxtun fjármagns lifeyrissjóð-
anna.
ibúöin í Noröurmýri
1 framhaldi af þessu benti
Guðmundur Einarsson verkfræð-
ingur á ágætt dæmi um það af
hverju sjóðir húsnæðismála-
stjórnar minnka jafnt og þétt;
eftir þvi sem hún lánar meira
kemur hlutfalislega minna inn
aftur. Maður byggði 3ja her-
bergja ibúð i Norðurmýrinni 1936
og seldi hana á 9.500 krónur. 36
árum seinna var sama ibúð seld á
1 miljón og 450 þúsund, þrátt fyrir
afskriftir. Ef 40 ára lán hefði hvilt
á þessari ibúð, þá er siðasta
greiðslan I60asti af þvi sem raun-
verulega var látið i ibúðina i upp-
hafi Verðbólgan á 36 árum var
þessi, og þetta er skýringin á þvi,
að það er nauðsynlegt að hafa
ibúðabyggingar verðtryggðar.
Minnzt var á, að ibúðir fram-
kvæmdanefndarinnar eru ódýrar,
og ástæðurnar eru fyrst og fremst
tvær — stærð rekstrareiningar-
innar og þarmeð fjármögnun
fyrirfram, og i öðru lagi, að sú
fjárfesting, sem var gerð fyrir
fimm árum i tækjum og efni, er
búin að fara i gegnum þrjár
gengisfellingar og þó að vinnu-
laun hafi hækkað, þá standa tækin
fyrirsinu. Böðvar benti á að fieiri
lifeyrissjóðir athuguðu þetta mál,
og ég held að það sé æskilegt af
fleiri en einni ástæðu. Það er
vandamál að taka eitt félag útúr
og setja það niður á einn stað.
Vandamálið i Breiðholti er t.d. að
þar eru fáir háskólaborgarar.
Þetta hefur áhrif á t.d. skólana i
samanburði við aðra skóla, þegar
verið er að bera saman einkunnir,
og það ec álitið félagslegt vanda-
mál að isortera of mikið eftir
stéttum. Slikt mætti forðast með
samstarfi við fleiri lifeyrissjóði,
og þá kæmu fram fjölbreytilegri
lausnir i ibúðabyggingum og
eignarformi.
Ef hugsað er stórt ...
Guðmundur H. Garðarsson tók
nú til umræðu hugsanlega getu
sjóðsins, til framkvæmda og
hvatti menn til að hugsa stórt, þvi
sjóðurinn væri i rauninni mjög
stór. Við skulum hugsa okkur að
Dagsbrún og VR rugluðu saman
reitum á þessu sviði, ásamt 3-5
smærri félögum, þá gætu þau
saman sótt um stórt svæði, eins
og t.d. i kringum Korpúlfsstaði,
og byggt þar borgarhluta. Ef viö
notuðum einn þriðja af okkar
sjóði i slika framkvæmd, i stað
þess að rikið fái það i sina sjóði,
þá geta það orðið 100 miljónir.
Eftir nokkur ár yrði Dagsbrún
með svipaðan sjóð og við og gæti
lagt fram aðra eins upphæð, eða
200 miljónir samtals. Ef nokkrir
sjóðir gætu lagt fram árlega
segjum 150 miljónir næstu fimm
árin, þá eru komnar 750 miljónir,
þannig að menn sjá aö hlutirnir
myndu gerast mjög fljótt. Það
riður á mestu að þetta sé vel
undirbúið og öllum sé vel ljóst
hvað er á ferðinni. Ef við getum
ekki gert okkur fulla grein fyrir
hvernig við eigum að nýta þetta
fé sem bezt, þá koma bara aörir
og segjast gera það fyrir okkur,
og þá verðum viö að sækja þetta
allt eitthvað annað. Það held ég
að fæst okkar vilji.
1 næstu grein munum við heyra
hljóðið i Óskari Jónssyni. sem er
framkvæmdastjóri BSAB.
Þegar íbúðin kostaði 930 þúsund voru
þegar samskonar íbúð kostaði allt í einu 1600 þúsund, þá
Laugardagur 3. febrúar 1973. ÞJöÐVILJINN - StÐA 9
3ja mánaða verk
Að hreinsa Vestmannaeyjabœ með
50 vörubifreiðum, giska verkfrœðingar á
Sem kunnugt er hefur
Almennu verkfræðiskrif-
stofunni verið falið að gera
áætlun um hreinsun ösk-
unnar I Vestmannaeyjabæ
og hafa verkfræðingar
skrifstofunnar þegar hafizt
handa við þetta verk.
Pétur Stefánsson verkfræð-
ingur sagði okkur i gær, að þeir
væru komnir nokkuð á veg með
þessa áætlun, en henni yrði ekki
lokið fyrr en á mánudag.
Við báðum Pétur að gizka á
hvað það tæki langan tima að
Viðtækar rannsóknir
standa nú yfir á gos-
efnunum úr Heimaey.
Rannsóknarstofnun bygg-
ingariðnaðarins vinnur að
hagnýtum rannsóknum en
svo er einnig unnið að rann-
sóknum á gosefnum hjá
jarðfræðingum og að því er
Sveinn Jakobsson jarð-
fræðingur sagði okkur í
gær, er nokkuð langt i land
með niðurstöður þessara
ibúatala landsins 1.
desember sl. var 210 þús-
und samkvæmt bráða-
birgðatölum Hagstofunnar.
Fjölgunin frá því í fyrra er
3,5 þúsund mannseða 1,7%.
Bráðabirgðatala mannfjöldans
á Islandi samkvæmt þjóðskrá 1.
desember á liðnu ári var 210.352,
en samsvarandi tala árið áður
hafði verið 206.818. Af
mannf jöldanum eiga 83.831
heima i Reykjavik, 144.964 I kaup-
stöðum og 65.306 i sýslum, þ.m.t.
kauptún i sýslum. 82 persónum
hefur enn ekki tekizt að fá búsetu
i neinu sveitarfél. Veröur það
Það væri synd að segja, að hann
bæri ekki útlit manna sinna fyrir
brjósti, hann Rúnar slökkviliðs-
stjóri. Ekkert skal til sparað, að
þeir taki sig sem bezt út og þeir
skulu fá þaö bezta fáanlega, hvað
sem það kostar.
I þetta sinn kostar tilhaldið
okkur Reykvikinga um 60 þúsund
krónur árlega. Fyrir utan ein-
kennisbúninginn og hlifðargall-
ann eiga slökkviliðsmenn nefni-
lega nú að fá nýja vinnugalla. Til
að spara einkennisbúninginn þeg-
ar þeir eru bara að dudda á stöð-
inni og til að vera i undir hlifðar-
gallanum i útköllum.
ryðja bæinn miöaö við ákveðinn
vélafjölda.
Hann svaraði þvi til að liklegt
væri talið aö það myndi taka 3
mánuði að grófhreinsa bæinn með
50 stórum vörubifreiðum og 6
stórum -ámokstursvelum og
mörgum aðstoðarvélum. Þó tók
Pétur fram að það væri i raun of
fljótt að segja til um þetta.
Aðspurður um hvert þetta yrði
flutt sagði Pétur, að það væri
algerlega mál Vestmannaeyinga
sjálfra, en sá staður sem þeir
hefðugefið verkfræðingunum upp
væri hraun vestarlega á Heima-
ey, sem ku vera ætlað sem fram-
tiðarbyggingasvæði bæjarins, og
rannsókna, flestra en þó
ekki allra.
Til að mynda er vitað að hér er
um svo kallað Havaiit-hraun að
ræða, sem er frábrugðið öðrum
hraunum hér að þvi leyti, að það
er mjög seigt og rennur þvi hægt.
Þá er vitað að mun minna flúor
er i þessum gosefnum en til að
mynda Heklugosinu 1970 og
stafar búfénaði þvi mun minni
hætta af öskufalli, en eins og
menn muna, þá urðu menn fyrir
búsifjum viða um land i siðasta
lagfært þegar endanleg ibúatala
verður gefin út, næsta sumar. Þá
verður enn fremur bætt við þeim
börnum sem fæddust i nóvember
og fleiri lagfæringar gerðar. Má
búast við að endanleg ibúatala
nálgist ellefta þúsundið yfir 200
þús.
1 öllu landinu töldust karlar
2.200 fleiri en konur, en i
Reykjavik einni er um 2.100 fleiri
konur en karlar. 1 kaupstöðunum
samanlagt var um 1.500 konum
fleira en karlar. Þetta er i sam-
hengi við hina miklu „kvenna-
þurrð” sveitanna, en i sýslum
landsins var um 3.700 körlum
fleira en konur.
Og ekkert illt um það, þeir
þurfa sjálfsagt á að halda tvenn-
um ókeypis vinnufatnaði árlega.
En það er sko ekki sama, hvernig
þessir gallar lita út. Gallar úr
sama efni og verkamenn nota
hljóta ekki náð fyrir vandlátum
augum slökkviliösstjórans. Nei.
Hann vill fá galla handa sinum
mönnum samkvæmt sérstakri
sænskri teikningu og úr sérstöku
efni, sem heldur brotunum! Jafn-
framt skulu þeir merktir slökkvi-
liðinu.
Gegn þessu tildri lagðist Sigur-
jón Pétursson i borgarráði og
fannst slökkviliðsmenn vel geta
þar er áætlað að jafna 1,5 m lagi
yfir hraunið, og yrði þá miklu
léttara að byggja þar en eins og
það er nú. Svo er annar staður i
námunda við nýja hraunið sem
komið hefur til greina aö flytja
öskuna úr bænum á.
Það mun vera um 1,4 miljónir
rúmmetra af ösku sem áætlað er
að flytja burt, en alls er talið að
séu um 2 milj. rúmmetra af ösku
á Heimaey og sumt af þvi er ekki
fyrirhugað að hreyfa, heldur
græða upp. Þess má geta að
lokum að allir ráðamenn munu
sammála um að hef jast handa við
hreinsun sem allra fyrst.
— S.dór.
Heklugosi sökum eiturefna sem
fuku vitt.
Þá hafa farið fram hitarann-
sóknir i gignum á Heimaey og er
hitinn um 1140 gráður. Nokkrar
fleiri rannsóknir standa yfir, svo
sem jarðskjálftamælingar, rann-
sóknir á loftefnum og fleira. En
Sveinn sagði að i sumum tilfellum
myndu liða mánuðir, þar til
niðurstöður fengjust, en þeirra
mætti vænta að styttri tima
liðnum úr öðrum rannsóknum.
í Vestmannaeyjum voru 1.
desember sl. skráðir 5.273 ibúar
samkvæmt bráðabirgðatölunum.
Þar af voru 2.718 karlar og 2.555
konur. 1 yfirlitum þessum er ekki
getið aldursskiptingar.
Fámennasti hreppurinn á land-
inu 1. des var Loömundarfjarðar-
hreppur i N-Múlasýslu með einn
ibúa, karlmann. Hreppurinn var
um sl. áramót sameinaður
Borgarfjarðarhreppi i sömu
sýslu. A árinu 1971 var Flateyjar-
hreppur i Suður-Þingeyjarsýslu
sameinaður Hálshreppi (þ.e.
Fnjóskadal, en hreppurinn nær
einnig yfir eyðibyggðina i Fjörð-
um). Þar voru siðast 5 manns á
ibúaskrá 1. des. 1971.
notað vinnufatnað úr sams konar
efni og verkamenn, ekki sizt þar
sem þeir fá annan ókeypis vinnu-
fatnað árlega — einkennisbúning-
inn —, og mætti merkja gallana
úr hvaða efni sem þeir væru,
þannig að ekki færi milli mála að
þarna væru slökkviliðsmenn á
ferð.
En allt kom fyrir ekki. Það
skulu vera brot i buxum vinnu-
galla slökkviliðsins, var sam-
þykkt með 3 atkv. gegn 2 og þar
við situr. Kostnaðaraukinn er um
eða yfir 1000 krónur á föt og
reiknað er með 60 göllum á ári. 60
þúsund fyrir finheitin. —vh
Dansk vœrft tilbyder I sland
Arbejde, skolegang og bolig
of hjVWlWé btttOKrs itœbrr ftn* eíe*i-
defe til h4t??u'ú. Han r--?d ikktt, bvarná* ftan Aan wcnde
tílbage &! tít íijew. ííffcþde? l'M ídsMííer /fa ám
kat\%*tr'deramt& & Herttmwr :Skibstnetft.
Bjóðast til
að taka
á móti 100
fjölskyldum
frá Eyjum
Danska blaðið Politiken segir
frá þvi i áberandi forsiðufrétt sl.
miðvikudag að skipasmiðastö
in i Helsingör hafi boðizt til að
taka á móti 100 fjölskyldum frá
Vestmannaeyjum. Talsmaður
stöðvarinnar, Tage Ronne, segir i
viðtali við blaðið, að hér
sé ekki eingöngu um
góðgerðarstarfsemi að ræða.
„Við litum á Islendinga sem gott
og heilsteypt fólk . . . við höfum
haft samband við islenzka
ambassadorinn og kunngjört hon-
um tilboð okkar. Við getum þegar
á morgun tekið á móti 100 fjöl-
skyldum, sem við höfum útvegað
húsnæði, og skólaganga barnanna
ætti ekki að valda vandræðum,
þar sem islenzk börn læra dönsku
i skólanum”.
Talsmaðurinn segir að mest sé
þörfin fyrir fagmenn, og störfin
séu einkum hagkvæm fyrir fólk
undir 50 ára aldri, en séu ein-
hverjir eldri, þá er það i lagi,
enda er lika mikil þörf fyrir ófag-
lært fólk.
Yfirstimplað
frímerki ódýr
fjáröflunar
aðferð
Maður nokkur hafði samband
við blaðið og benti á ódýra og
fljótlega fjáröflunarleið fyrir
Vestmannaeyinga, og það er að
yfirprenta t.d. landhelgisfri-
merkið og lyfta þvi upp i 100 kr.
verðgildi. Einkenna mætti þessi
merki með yfirskriftinni Vest-
mannaeyjahjálp, eða Eyja-
söfnun. Ef t.d. 100 þúsund merki
yrðu yfirprentuð á þennan hátt
gæfi það 10 miljónir króna brúttó,
og ef upplagið yrði svo tak-
markað, myndu erlendir fri-
merkjasafnanarar fá áhuga á
þessum merkjum og styrkja
þannig óbeint land og þjóð.
Er þessari tillögu hér með
komið á framfæri, en hún er svo
sem ekki ný af nálinni, t.d. var isl.
frimerki yfirstimplað Hollands-
hjálp árið 1953, en þá urðu
Hollendingar fyrir miklum
búsifjum vegna flóða.
Yíðtækar rannsóknir
á gosefnum hafnar
— S.dór.
Islendingum fjölgar
Mannfjöldinn kominn yfir 210 þúsund,
fjölgunin þrjú og hálft þúsund á sl. ári
60 þús. kr. fyrir finheitin!