Þjóðviljinn - 24.03.1973, Page 7

Laugardagur 24. marx 1973 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
SAGA ERIKS VON DA'NIKENS
er hin fróðlegasta. Fyrir fimm
árum var hann hótelhaldari i
Sviss með nokkuð svo mislita for-
tið. En þá, árið 1968, gaf hann út
bók sem innan skamms færði
honum heimsfrægð, og siðan hafa
tvær bætzt við. Þessar bækur,
Endurminningar um framtiðina,
Aftur til stjarnanna og sú nýút-
komna, Sáning og geimur, hafa
komið út á 26 tungumálum i niu
miljónum eintaka. Ekkert hefur
getað stöðvað sigurför þessara
bóka — og náttúrlega hefur ein
þeirra komið út á islenzku.
Dá'niken hefur á sjálfum frægðar-
ferlinum verið dæmdur i tukthús
fyrir svindl og falsanir, fræði-
menn hafa varað við glæfralegum
aðferðum hans og nú siðast komst
það upp, að ferð sú, sem siðasta
bókin byggir á, var aldrei farin.
Engu að siður magnast frægð
þessa manns eins og púki á fjós-
bita, og bækur hans eru þýddar
meira að segja á jafn varkárum
stöðum i hugmyndafræðilegum
efnum og Moskva og Peking. Eru
það þó ekki neinir smámunir sem
um er að ræða i bókunum: sjálft
upphaf mannvits, sköpunar-
sagan.
DA'NIKEN HAFÐI HEPPNINA
með sér þegar hann þeysti úr
hlaði. Apolloferðir voru að
hefjast, i desember 1968 sáu
þjóðirnar fyrstu sjónvarps-
myndirnar af mönnum á
tunglinu. Geimrómantikin tók
undirsig stórt stökk. Bandariskir
og sovézkir visindamenn reyndu
að reikna út likur á að sið-
menningu væri að finna á all-
mörgum hnöttum okkar vetrar-
brautar. Alvarlegir visindamenn
játuðu, að það væri hugsanlegur
möguleiki, að geimfarar frá öðr-
um hnöttum hefðu heimsótt
jörðina i fyrndinni.
Það er siðastnefnt atriði sem
Daniken tekur sér fyrir hendur að
Hellarista; á að vera af „æðri veru” I geimfarabúningi.
Nazca-siéttan; þetta telur Daniken fornan geimferðaflugvöll.
Ævintýri fyrir fullorðna
vinna úr. Hér er um að ræða hug-
mynd, sem auðvitað hefur marg-
oft komið fyrir i visindaskáld-
sögum svonefndum. En Dániken
fer öðruvisi að. Hann safnar ýms-
um útskýrðum eða vanskýrðum
dæmum úr fornleifafræði — frá
ólikum heimshornum og timum,
ásamt dæmum úr bibliunni og
sagnaforða gamalla menningar-
þjóða og hleður öllu þessu safni
undir þá grundvallarkenningu
sina, að gestir frá öðrum hnöttum
hafi skipt sköpum i sögu
mannsins.
Um aðferð hans og áhrif má
vitna til þeirra orða Laxness, að
sá, sem trúir á draug, finnur
draug. I stuttu máli sagt: ef menn
gefa sér fyrirfram trú á miklar og
áhrifarikar heimsóknir ,,æðri
vera” frá öðrum hnöttum, þá er
hægur vandi að finna um þær
„minjar” i gömlum hellaristum,
einkennilegum fornum mann-
virkjum, svo ekki sé talað um
Bibliuna og helgisagnir, sem
menn hafa öldum saman lesið út
úr hvað sem er af ærnu hug-
viti. Til að ná árangri á þessari
braut þurfa menn varla annað en
að útiloka af kappi allar aðrar
skýringar á fyrirbærum en þær,
sem forsendan gefur. Það getur
t.d. verið freistandi að halda að
ekki hafi verið hægt að reisa
pýramida i Egyptalandi eða
leggja grunn að Júpiterhofinu i
Baalbek án þess að hafa
haligræjur og aðra tækniaðstoð
utan úr geimnum — ef menn
kjósa að gleyma eða hlaupa yfir
þær lýsingar og athuganir, sem til
eru á byggingarafrekum forn-
manna og sýnast fyllilega sjálf-
um sér nógar. Ef menn endilega
vilja trúa á komur geimfara i
fornöld, þá er að sjálfsögðu upp-
lagt að rekja til þeirra fornar
sögur um guði og hetjur, sem riðu
yfir himininn eða flugu á vængj-
um — en hingað til hefur mann-
fólki á jörðunni alveg verið trúað
til að búa til annað eins úr
náttúruskoðun og hugarflugi. Svo
mætti lengi telja.
DANIKEN ER EKKI
FYRSTUR og ekki siðastur
þeirra, sem búa til rokukenningar
með þvi að stökkva af sviði þess,
sem unnt er að sanna, yfir á svið
trúar, sem felur sig undir eins-
konar fræðimennsku. Þvi sannar-
lega hafa áhangendur Danikens
alveg nóg við sfna trúgirni að
gera. Þeir þurfa til dæmis að gera
ráð fyrir þvi, að fyrir um það bil
tíu þúsund árum hafi ókunnar
verur heimsótt jörðina, máske að
loknu striði milli vetrarrbrauta.
Þessir „synir stjarnanna” hafi
búið til „skynsemi gæddan
mann” með þvi að breyta erfða-
stofnum þeirra mannapa, sem
fyrir voru á jörðinni. Vegna frá-
bærrar tækni gestanna hafi hið
nýskapaða mannkyn tignað þá
sem guði. Og eins og fyrr var á
minnzt er gert ráð fyrir þvi, að
gamlar hellaristur geti verið af
þessum „guðum” með geim-
ferðahjálma, að þeir hafi byggt
ýmis forn mannvirki, og að
„helgar bækur” geymi frásagnir
af dvöl „guðanna” á jörðu hér.
Samkvæmt þessu var t.d. sátt-
málsörk Mósesar i raun og veru
„walkie-talkie”, sem hann notaði
tii-að hafa samband við guðdóm-
legt geimskip. Eyðing Sódómu og
Gómorru er rakin til atóm-
spreningingar'sem guðirnir stóðu
að. Og svo mætti lengi telja.
Þetta er nokkrar þær kenningar
sem nú fara viðast um heiminn.
ÁÐUR EN LENGRA ER
FARIÐ er vert að vikja nokkrum
orðum að Daniken sjálfum. Hann
játar það fúslega, að kenning sin
sé ekki „bara” byggð á thugun
‘ fornra heimilda. Hann verður
fyrir merkilegri reynslu, ekki
siður en Sigfús heitinn Eliasson
eða Múhameð. Hann kveðst hafa
reynt það sem nefnt er ESP, eða
utanskynfæra-skynjun. Þegar
. hann er i slikum trans mætast i
honum fortið, nútið og framtið
(hann „veit” t.d. i hve stóru upp-
lagi bækur hans munu seljast).
Hann ferðast fram og aftur i
timanum. Og það sem hann sér á
þessum reisum er honum akkúrat
eins raunverulegt og okkur efa-
semdarskepnum soðin ýsa með
kartöflum. Þetta er nauðsynlegt
að hafa i huga: slikur maður
hefur i raun og veru ekki nein þörf
fyrir visindi, þótt hann telji sig
vitna til þeirra. Heimurinn er
blátt áfram eins og hann hugsar
hann sjálfur. Að þessu leyti
minnir Daniken á Helga á Hrafn-
kelsstöðum og þá sem skrifa i
blaðið Stéttabaráttan.
Þetta er vert að muna i sam-
bandi við siðustu tiðindi af
Daniken. 1 siðustu bók sinni,
Sáning og geimur, kveðst hann
hafa farið i leiðangur ofan i hella-
kerfi mikið undir Cordillierafjöll-
um i Ecuador. Þar hafi sér leyft
verið að koma i mikinn sal,
gerðan af manna (eða guða)
höndum. I sal þessum kveðst
Daniken hafa séð mikið bókasafn,
„nokkur þúsund millimeters-
þunnar málmplötur”, sem
„voldugar, óþekktar verur”
rituðu á fyrir þúsundum ára
„geimplanið” sjálft, hina sönnu
sköpunarsögu mannsandans. Og
er höfundur ekki i vafa um að
bókasafn þetta muni hafa enda-
skipti á heimsmynd bæði trúar-
bragðanna og annarra hug-
myndakerfa.
SJALFUR MUN DSniken ekki
efast um tilveru þessa „málm-
bókasafnas” 240 metra undir
Ecuadorfjöllum: heimurinn er
eins og hann hugsar hann. Hitt er
þegar vitað, að sjálfur hefur hann
aldrei komið niður i hella þá, sem
hann lýsir i bókinni. Og
frásagnirnar um málmbóka-
safnið eru allar komnar frá
slóttugum ævintýramanni ung-
verskar ættar, Juan Móricz, sem
segir hverjum sem er gamal-
kunnan reyfara, sem eins gæti
verið eftir Edgar Rice Burroughs
eða H. Rider Haggard: Hann
kveðst hafa rekizt á „bjarteyga,
hvita Indjána, æðri verur” sem
gæti leyndardóma hellanna og
leyfi engum að sleppa, sem þá
hafi augum litið. En sér persónu-
lega hafi þeir veitt undanþágu.
Moricz þessi hefur raunar skoðað
ýmsa hella i Ecuador, en um
fræðimennsku hans er það m.a.
að segja, að hann hefur komizt að
þeirri merku niðurstöðu, að ung-
verska hafi verið „móðurmál
Ameriku!” Fræðimenn frá
háskólum i landinu hafa um 25
ára skeið rannsakað kalkhellana i
austanverðu Ecuador án þess að
finna nein vegsummerki um
mannaferðir, og Móricz hefur
þverneitað að leggja þeim lið,
þótt fyrir ærna borgun væri, og
visa þeim á þá höggnu sali og
fjársjóði sem hann kveðst hafa
séð. Aftur á móti ætlar hann að
senda lögfræðing á DSniken og
rukka hann um hluta af tekjum
þeim sem Svissarinn hefur fengið
af áðurnefndri bók, sem Móricz
telur sig meðhöfund að, sem von-
legt er.
SVO GÆTI VIRZT, sem upp-
ljóstranir sem þær er nú berast
frá Ecuador muni á skammri
stundu gera frægðarferil
Danikens að meiriháttar skrýtlu.
En það er reyndar alls ekki lik-
legt. Menn munu yppa öxlum og
segja sem svo að það sé mannlegt
að skjátlast. Og halda áfram að
trúa. Ef ekki á Daniken sjálfan,
þá á næsta granna hans.
Af þvi þeir vilja það.
Bækur sem þær er Daniken
setur saman verða vinsælar. I
fyrsta lagi vegna þess, að
kenningarsmið um pýramida-
smiði, fornar samgönguleiðir,
sokkin meginlönd ofl. er blátt
áfram skemmtileg lesning, tengd
vissum endurminningum og
speglasjónum úr bernsku manna.
Þá er glæfraleg meðferð
Danikens á fornleifafræði og goð-
sögum miklu auðmeltari og gefur
meira svigrúm imyndunarafli
þeirra, sem ekki eiga kost á eða
vilja til að setja sig inn í hlutina,
heldur en raunveruleg visindarit,
sem geyma þvi meira af fróðleik
sem þau eru varkárari i stað-
hæfingum. Svipað kemur út úr
samanburði bóka Danikens við
hin flóknu og itarlegu kerfi, sem
höfundar alvarlegra visinda-
skáldsagna hafa búið til.
1 þriðja lagi er hægt að nefna
mýmörg dæmi um að menn kjósa
heldur það, sem er furðulegt og
ótrúlegt, en hafna þeirri kenningu
sem hefur nærtækara jarðsam-
band. Margir eru fúsir að trúa
þvi, að þeir sem reistu Keops-
pýramidann hafi læst þar niður i
ýmislegum stærðarhlutföllum
framtiðarsögu mannkynsins, en
þeim hinum sömu getur það vel
fundizt hin mesta fjarstæða að
spáð sé endalokum kapitalism-
ans.
I fjórða lagi hefur visinda-
hyggja samtimans skolazt á þann
veg inn i marga menn, að þeim
finnst þeir verða að verða sér úti
Framhald á bls. 15.