Þjóðviljinn - 11.07.1974, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓDVILJINN Fimmtudagur 11. jiíll 1974.
íslenskar lækninga- og drykkjarjurtir
eftir Björn L. Jónsson, lækni.
Gagnleg og tímabær hand
bók um íslenskt jurtalíf
Nýlega er komið á bókamark-
aðinn 13. rit Náttúrulækningafé-
lags Islands, bók um íslenskar
lækninga- og drykkjarjurtir. Rit
Náttúrulækningafélagsins eiga
það öll sammerkt að vera gagn-
leg og stórfróðleg fyrir alla, sem í
þau lita, enda samin af innlend-
um og erlendum frömuðum um
náttúrulega lifnaðarhætti. Má þar
fyrstan telja Jónas Kristjánsson
hinn landskunna lækni og braut-
ryðjanda um heilbrigð lifsvið-
horf.
Bók þessi um islensku lækn-
inga- og drykkjarjurtirnar er
samin af Birni L. Jónssyni lækni
heilsuhælisins i Hveragerði. Hún
er ekki aðeins fróðleg um islenskt
jurtalif, heldur greinir hún einnig
Björn L. Jónsson
frá nytsemi jurtanna og eiginleik-
um þeirra til lækninga eða sem
drykkjarjurta. Eftir lestur henn-
ar skilur maður betur hvað það
var, sem gerði forfeðrum okkar
mögulegt að lifa i þessu landi um
aldir, þegar samskipti Islendinga
við umheiminn voru litil sem eng-
in. — Margt hefur verið skrifað
um þátt húsdýranna og þá eink-
um sauðkindarinnar við fram-
færslu þjóðarinnar, en minna um
þátt gróðursins, jurtanna sem
beint og óbeint voru notaðir til
manneldis eða nytja sem lækn-
ingajurtir. En það mun stað-
reynd að fyrr á tímum var margt
úr náttúrunnar riki notað til lifs-
framfærslu, sem við nú teljum til
einskis nýtt.
Þennan fróðleik er gott að
endurnýja, ekki sist á þeim tim-
um þegar augu okkar „hinna við-
förlu Islendinga” eru einmitt að
opnast fyrir þvi, að þrátt fyrir allt
er „ísland besta landið” og nátt-
úra þess bæði stórbrotin og gjöful.
I þessari bók er getið 64 jurta-
tegunda, og fylgja þeim öllum
góðar teikningar, þannig að auð-
velt er að bera kennsl á jurtirnar
við samanburð.
I bókinni er einkar gagnlegur
þáttur um söfnun jurtanna og
annar um þurrkun og varðveislu
þeirra.
Þá er þarna einnig að finna
þætti um notkun og verkanir
hinna einstöku jurtaseyða,
Framhald á 11. siðu.
Af hverju gagnasöfnun?
Eins og allir vita hefur
formanni Sjálfstæðisflokksins nú
verið falin stjórnarmyndun.
Hefur hann tekið sér nokkra daga
til gagnasöfnunar og mun ætla
sér nokkra daga til þess enn.
Gagnasöfnun i þessu tilviki mun
yfirleitt þýða upplýsingar um
fjárhagsstöðu hinna ýmsu sjóða
rikisins, svo og um afkomu
atvinnuvega landsmanna.
Nú er kosningahriðin nýaf-
staðin. Meðan hún enn stóð birti
Morgunblaðið daglega, siðustu
vikurnar fyrir kjördag, fréttir af
hinni ægilegustu stöðu sjóða
landsmanna og atvinnuveganna.
Voru þá nefndar tölur upp á
krónur og aura, svo ekkert virtist
vanta upp á nákvæmni og
áreiðanleik.
Þetta stóð i það minnsta i
Mogganum minum.
En þó hef ég ekki þorað að
minnastá þetta, vegna þess að ég
hélt, að minn Moggi væri öðruvisi
en annarra. En þegar annar les-
andi Morgunblaðsins hafði
samband viðokkurigær ogsagði
frá þvi, að þetta hefði einnig
staðið i sinum Mogga, sá ég i
hendi mér, að sjálfsagt hefði
þetta staðið i Mogganum hjá enn
fleirum.
Þess vegna er ekki nema eðli-
legt að benda formanni Sjálf-
stæðisflokksins, Geir Hallgrims-
syni, á að leita i Mogganum
sinum að þessum uggvænlegu
upplýsingum og spara þannig
bæði sjálfum sér og öðrum vinnu
við þá gagnasöfnun, sem
Morgunblaðið hefur þegar unnið.
Ekki geta vist Moggafréttirnar
verið rangar þar sem skýrt er frá
þjóðarhag. Og formaður Sjálf-
stæðisflokksins er formaður
Arvakurs, sem gefur út Moggann
minn og allra hinna,og gætir þess
að blaðamennirnir fari ekki með
neitt fleipur.
Eftir að Geir hefur lesið þetta,
ætti þvi að fara að styttast i að öll
gögn séu komin á eina hendi, —
nema orðið gagnasöfnun þýði hjá
formanninum það að safna
saman þeim þingmönnum og
öðrum, sem að gagni mættu koma
við stjórnarmyndun?
—úþ
sýn i r á Mokka kaffi
Leó Árnason, Ljón
norðursins, sýnir f jöru-
tíu myndir á Mokka
næstu þrjár vikurnar. í
því tilefni er efnt til
eftirfarandi viðtals við
Leó og tvo listamenn
aðra, Ingva Hrafn og
Þránd Thoroddsen.
— Hvar skal byrja, hvar
skal standa?
— Má ég ekki byrja með
ljóði? spyr Leó, þvi hann er
lika skáld. Þó það nú væri.
— Af hverju skrifarðu texta
á myndir þinar?
— Myndin verður oft til
gegnum kvæði, orðið er upp-
haf alls. Tilveran er að minu
viti i þrem þáttum: efnið, lin-
an og andinn, af þessu má
teygja alla hluti.
Það er ekki hægt að kenna
list. Hún býr i manni og þar
verður maður að þjakast
með henni aleinn og yfirgef-
inn. Þar með er þó i engu rýrð-
ur hlutur ágætra vina manns,
sem lyfta manni upp.
— Ef listin er þessi vanlið-
an, af hverju býrðu til
myndir?
— Maður kemst ekki hjá þvi
að búa til myndir, þær verða
einungis til fyrir þjökun.
— Hvað viltu helst mála?
— Landslag — og svo fólk,
skip kalla lika mikið. Og hver
mynd þarf að eiga sitt andlit,
svo hún sé góð.
— Af hverju kallar þú þig
Ljón norðursins?
— Af þvi ég var skirður Leó,
sem þýðir ljón,og ég er að
norðan. Ég hefi notað þetta
nafn i 30 ár i sambandi við
myndir og ljóð og ég reyni að
nota það þannig að það veröi
mér til sem minnstrar
skammar.
— Hvernig er myndum þin-
um tekið?
— Leó er sérstæðasti is-
lenski listamaður sem ég
þekki, segir Ingvi Hrafn.
— Hann hefur farið gegnum
allt safniö, segir Leó, ég á um
500 myndir. Hann valdi um 40
þeirra á sýninguna.
— Þarna eru 40 myndir,
heldur Ingvi Hrafn áfram,og
það er eins og 40 málarar haldi
samsýningu.
— Ég reyni satt aö segja að
passa mig á þvi, að engin
mynd sé lik annarri, segir
Leó.
Og þar með er viðtaliö búið,
>nda margt ógert.
Þrándur vill þó ekki gleyma
þeirri staðhæfingu, að Leó
Arnason sé besti húsasmiður á
Islandi.
— Þú sagðir það, bætti Ljón
norðursins viö og hló.
áb.
Það er svona:
Hvert er takmark þitt, maður, á nútimagöngu?
Þú stigur fram fæti án þess aö ráða sporinu stað
Þú tekur hönd að hiut og missir af taki
Allt er þér kunnlaust
Þú ert barn á óráða göngu
þú ert nakinn og blindur á göngu I óruddri urð.
AHt er þér fjarrænt og nýtt
þú ert slitinn úr fortíð og fæddur I nútiö sem nýr
En þín gráleitu öriög eru ómæld og ung.
Gnýrinn þér geilur við eyra
Þú vilt stökkva yfir fljótið
og stytta þér leið án þess að stiga
Elfan er þér ekki lengur kunn með bökkum
Þú stekkur af öðrum án þess að hyggja að hinum og segir:
Ég er nútíminn
En þér skolar aftur að landi
og þá ættir þú að huga að þvf
að sporin eru þln f gömlum sandi.
25
25. Hófsóley (hófblaðka, iækja-
sóley). Caltha minor eða C. paiu-
stris. Blómgast I mai—júni. Vex i
grunnu vatni og deigri jörð, við
iæki og dý. Um allt land. Séu blöð-
in lögð á sár, hreinsa þau og
græða (sbr. lýsingu á verkunum
brennisóieyjar á bls. 30).
26. Holtasóley (Hármey eða hár-
brúða kallast blómið, er það
breiðist út i sveip rétt fyrir aldin-
varp (f júlf—ágúst), en blöðin eru
köliuð rjúpnalauf.). Dryas octo-
petala. Blómgast I maf. Vex i
holtum og móum. Um allt land.
Takist fyrir blómgun. Styrkjandi,
barkandi. Góð við niðurgangi og
blóðsótt. Af seyðinu takist 2
matsk. 4 sinnum á dag. Seyðið
gefið kindum við skitu. Rjúpna-
lauf til litunar: Brúnt, gult.
27
27. Horblaðka (Hveisugras,
mýrakólfur, reiðingsgras, þrl-
blað). Menyanthes trifoliata. Vex
i tjörnum, keldudrögum og votum
mýrum og flóum. Um allt land.
Takist fyrir blómgun. Maga-
styrkjandi, svita- og þvagauk-
andi, vessaþynnandi, uppleys-
andi, ormdrepandi og varnar
rotnun I meltingarfærum. Góö viö
skyrbjúgi, gulu, miltis- og lifrar-
veiki, vatnssótt, tregum hægðum,
liðagigt, fótaveiki, flogaveiki,
kvefi og kveisu. Talin græða
magasár. Af teinu drekkist 1 bolli
3svar á dag, af seyðinu hálfu
minna.