Þjóðviljinn - 23.10.1974, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 23.10.1974, Blaðsíða 6
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur. 23. október. 1974. Miövikudagur. 23. október. 1974. ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 7 Áður óbirt orð Maós formanns Maó Tse-tung i yngri árum. Nýasta myndin af Maó, tekln I forseta, Marcoss. Meö honum ern eiglnkona og sonur filippseyja- Um þessar mundir er að koma út á vesturlöndum nýtt og áður óbirt úrval af ræðum og ritum Maós for- manns frá tímanum eftir stofnun alþýðulýðveldisins 1949. Hingaðtil hefur sára- lítið birst eftir hann opin- berlega f rá því tímabili/ en úrvalsrit hans, gefin út f Peking, eru til í 4 bindum framtil 1949. I menningar- byltingunni voru 5. og 6. bindi boðuð,en úr útkomu varð ekki. Meðan á menningar- byltingunni stóð náðu ,,rauðir varðliðar" í fjöl- mörg skjöl á herferðum sínum um einkahíbyli og opinberar skrifstofur. Birtu þeir síðan á sínum vegum margan lítt þekktan vísdóm eftir sinn elskaða formann. Nú hef ur heil bók af slíkum textum borist til vesturlanda og hefur hún verið þýdd á þýsku. Umsjónarmaður með útgáfunni er hinn opinberi kina-túlkur vestur-þýsku stjórnarinn- ar. Kínasérfræðingar á borð við bandaríkjamanninn Stuart R. Schram og eng- lendinginn Roderick MacFarquhar hafa rann- sakað þessa nýju texta og telja að þeir séu óf alsaðir,, enda þótt þeir séu ekki gefnir út af opinberum aðilum í Kína. Umfang bókarinnar er umtalsvert eða um þriðjungur af magni áður birtra úrvals- rita formannsins. Fullyrða má, að þessir nýju textar varpi miklu Ijósi á stjórnmálasögu Kina síðustu 25 árin og ekki síður á persónu formanns- ins sjálfs. hj- Trotskistinn enn í Peking Kommúnistaflokkurinn var stofnaöur árið 1921. Þaö voru samtals 70 flokksfélagar i öllu landinu og þeir kusu 12 fulltrúa, þannig var fyrsta flokksþingiö. Ég var einn fulltrúanna. Ég man eftir tveimur... þeir yfirgáfu flokkinn siðar. Og einn i viöbót varö siöar áhangandi Trotskis. Hann á nú heima hér i Peking, hann lifir enn. Ég og þessi trotskisti, við lifum — sá þriöji sem enn lifir er Tung Pi-wu forseti lýöveldisins. Illþefjandi Búdda Þegar hægri-villan kom upp i flokknum var ég vinstri maður. A þeim tima þegar vinstri henti- stefnan var uppi fékk ég stimpilinn „hægri hentistefnu- maður”. Enginn fékkst um mig, einn og yfirgefinn mátti ég eiga mig. Ég segi alltaf aö þá hafi verið Búdda, upprunalegur al- máttugur, en svo var honum kastaö i hlandforina og ódauninn lagði langar leiöir. Seinna, á göngunni löngu, héldum viö ráö- stefnu, kennda viö Tsúnji, þá fór ég illþefjandi Búdda aftur aö ilma. Að Ijúga að útlendingum Verum ekki feimin viö aö sýna ööru fólki þaö sem hjá okkur er, hvort sem það er gott, slæmt eða bara sæmilegt. Sovétrikin hafa keisaratimana að baki sér, við Sjang Kæsjék. í landi okkar sjást enn reyrðir fætur, ef aörir vilja ljósmynda það, eiga þeir að fá það. Ef við klæðum okkur ekki nógu vel, skulum við ekki skammast okkar fyrir að það lit- ur ekki sem best út. Ef við ljúgum einhverju að útlendingum, fáum við það i hausinn aftur einn góðan veðurdag. Hverjir þola sannleikann Um vandamál útbreiðslustarf- seminnar: Um sumt má tala i hvaða héraöi sem er. Um allt það tjón sem Stalln og 3. alþjóöasam- bandiö(KOMINTERN) unnu i hreyfingunni má tala allt niður til flokksritara I fylkjum, raunar einnig niöur til flokksritara i sýslum. Meö tilliti til heildar- ástandsins viljum við ekki hafa það á oröi I skrifuöum greinum (i þessari grein stendur aðeins setningin: „nokkrar slæmar skoðanir uröu ofan á”), viö höfum ekki i hyggju að fjölyröa um þaö i blöðum eöa á fjöldafundum. (Þetta um Stalin sagöi Maó á fundi i „pólitisku nefndinni” 1956). Uppreisn er aldrei útilokuð öeiröir hjá alþýðunni, veröur að viðurkennast, að er nýtt vandamál. Fyrrum höfum við barist við hlið alþýðunnar gegn sameiginlegum óvini. Við verðum aö taka þvl eins og þaö ber aö höndum ef óeirðir koma upp árlega hjá hluta al- þýöunnar. Ef viö erum i andanum undirbúin, gerum viö ekki þá skyssu að verða óvirkir áhorf- endur. Viö höfum gert mistök á sviöi efnahagsmála og stjórnmála, vinnuaðferðir okkar voru harö- neskjulegar og enn þá eru til gagnbyltingarsinnar. Otilokað er þvi aö giröa gersamlega fyrir uppreisn. Menn mega bara ekki brjóta gegn stefnunni og ekki láta koma upp neitt vandræðaástand á landsmælikvaröa. Að skjóta af léttúð á fólkið A alþýðuna má aldrei skjóta af léttúð og ekki heldur handtaka fólk af léttúö. Ef nauösynlegt reynist aö hleypa af skoti, verður aö beina byssunum upp i loftiö. Maöur á ekki aö óttast óeiröir, — ef ástæöur eru fyrir þeim, veröa þær aö eiga sér staö, aö ástæöu- lausu standa þær aldrei lengi.... Viö komumst upp á yfirboröiö viö óeiröir forðum tiö. Kringumstæðurnar eru sterkari en maöurinn, kringum- stæöurnar einfaldlega neyöa sovésku félagana til breytinga skref fyrir skref. Hvorki inná viö né i útlöndum er lengur unnt aö halda drottnuninni áfram meö gamla laginu. (1957). Graftarkýlið Var það gott að ungverjalands- atburöir geröust eða var það ekki gott? Þar sem vandamál voru á annað borð til staðar, hlutu þessir atburðir óhjákvæmilega að gerast og þá var það þvert á móti gott að þeir skyldu koma fyrir. (Jr kýli kemur alltaf gröftur fyrr eða siðar. I þessum löndum hafði ekki verið unniö vel. Aðferöir Sovét- rikjanna voru teknar upp athuga- semdalaust og ekki var tekið miö af sérstökum aðstæöum hvers lands. Þannig uröu mistök. Sýndur minni en Stalín Þegar kinverskir listamenn máluöu myndir af mér meö Stalin, var ég alltaf sýndur nokkru minni en hann — I blindni létu menn undan þáverandi and- legum þrýstingi frá Sovétrikjunum. Frammi fyrir marxisma-leninisma eru allir meö jafnan rétt,og það veröur aö meöhöndla menn sem slika. Þegar Krústjof gerði út af viö Stalin meö kylfuhöggi, var einnig beitt þrýstingi við það, meiri- hlutinn innan kinverska flokksins var þvi ekki sammála. En þó voru nokkrir sem létu undan þeim þrýstingi og vildu gera út af við persónudýrkunina. Stalín á móti kínversku byltingunni Þegar gagnrýnin á Stalin hófst 1956 gerði það bæöi að gleðja okk- ur og hrella. Að taka lokið af, út- rýma hjátrúnni,létta á þrýstingn- um og leyfa fólki að hugsa, — það var bráðnauðsynlegt. En að koma honum fyrir kattarnef með kylfu- höggi, á það gátum við ekki fallist. Þegar þeir hengdu ekki framar upp myndir, héldum við áfram að hengja þær upp. A árinu 1950 deildi ég i tvo mánuði samfleytt við Stalin I Moskvu. Gegn vilja Stalins var kin- verska byltingin sigursæl. Eftir að bylting okkar haföi heppnast, fullyrti Stalin að þetta væri ekki sönn bylting. Við vörðum hana ekki, en um leið og baráttan gegn Ameriku og til stuðnings Kóreu hófst, var byltingin allt i einu ósvikin. Fimm miklir hlutir Hluti af trúnaöarmönnum flokksins voru allt of upp meö sér i augum verkalýðsins. Þeir héldu sig eins og embættismenn svo aö ekki var lengur unnt aö finna mun á þeim og Kuomintag ( þ.e. ihaldsklikunni sem hrökklaðist i útlegð til Tævan fyrir aldar- fjórðungi — þýð. ). Þessir trúnaðarmenn ætluðu sér að meö- höndla verkalýðinn ofan frá. Af þessu spratt að ýmsir verkamenn hugsuöu ekki af miklum dugnaði um verkin sin, börðust ekki fyrir sósialisma og kommúnisma. I staðinn sóttust þeir eftir arm- bandsúri, reiðhjóli, lindarpenna, útvarpstæki eða saumavél, þess- um 5 miklu hlutum. Þeir börðust sem sé aðeins fyrir persónulegum ábata (1958). Minn heili er fullþveginn Hjá okkur eru til nokkrir spilltir einstaklingar og þá höfum við gagnrýnt... En það á þó ekki að beita valdi,heldur fá menn til aö vakna af sjálfsdáöum. Ekki beita neinni nauöung eöa þrýstingi. Amerikanar segja að viö stund- um „heilaþvott”. Hvernig á að fara að þvi að þvo heilabú, veit ég ekki enn þann dag i dag. En minn heili er fullþveginn, það er vist um það. Fyrrum trúði ég á kenningar manna eins og Konfúsiusar og Kants, siöar orkaði það ekki lengur sannfær- andi á mig, — þá trúði ég á marxismann! Heimsvaldastefn- an og Sjang Kæ-sék hjálpuðu mér til þess. Þar fékk ég heilaþvott- inn. Svefntöflur og kommúnur (Á fundi þar sem rætt var um upplausn I alþýðukommúnun- um): Þið hafið masað svo mikiö, getiö þiö ekki leyft mér aö komast svolitiö aö I nokkrar stundir? Þri- vegis er ég búinn að taka svefn- töflur án þess aö geta sofnaö. 1 raun og veru er mér lika órótt, þaö væri blekking að halda annað. En þegar manni er órótt fyrra hluta nætur, getur maður slakaö á seinni partinn eftir að hafa tekiö svefntöflur. Félagar, afstaöa ykkar er rétt, málið er erfitt viðureignar, þaö á ekki aö rasa um ráð fram, heldur taka þetta skref fyrir skref. Ket borðar maður bita fyrir bita, — aö veröa Istrubelgur af einum munnbita gengur ekki. Jafnvel þótt Lin (Piao — á þess- um tima staögengill Sjú En-læs, siöar staðgengill Maós sjálfs, fórst viö flóttatilraun til Sovétrikjanna 1971 — þýð). borðaði heilt pund af keti á hverjum degi, yrði hann aldrei feitur, jafnvel ekki á heilumára- tug. Og þó að ég og yfirmaður heraflans (SjúTe) séum holdugiij hjaðanar það ekki á einum degi... Geta kommúnurnar hrunið saman? Enn þá hefur engin þeirra brotnað saman, en ég er viö þvi búinn að helmingurinn af þeim leysist upp. Jafnvel þótt 70% af þeim beri upp á sker, þá eru þó alltaf 30% eftir. Heföi Marx verið tekinn af lífi nú? Hvað snertir óskina um það að hafa hraöann á: Marx gerði ófáar skyssur i þvi sambandi. Dag eftir dag dreymdi hann um það að byltingin brytist út i Evrópu,. en ástandið var flókið. 1 upphafi snerist Marx gegn Parisarkommúnunni ( þ.e. verkalýðsrikinu á vegum borgar- stjórnarinnar i Paris 1871 — þýð)., Sinovéf var á móti október- byltingunni. Sinovéf var siðar tekinn af lifi; heföi lika átt aö Víetnam. Fjöldi rikja hefur litiö svo á, aö þessi stjórn væri rétt- mætari stjórn er einræöisklika Thieus. 1 dag hafa 42 rikisstjórnir viðurkennt (Jtlagastjórnina og tekiö upp einhvers konar stjórn- málasamband við hana. Meöal þessara rikja eru t.d. Alsir, Kúba, N-Kórea, N-Vietnam, Sýr- land, Júgóslavia, A-Þýskaland, Pólland, Rúmenla, Kambódla, Búlgaria, Sovétrikin, Ungverja- land, Mongólia, Tékkóslóvakia, S- Yemen, Kinverska Alþýöulýö- veldið, Egyptaland, Albania, Mauritania, Súdan, Mali, Irak, Guinea, Tanzanla, Somalla, Ceylon, Chile (stjórn Allendes), Uganda, Burundi, Senegal, Zam- bia, Malta, Gabon, Bangla Desh, Guinea Bissau, Madagaskar og Mauritius. Ef viö lítum nánar á þennan lista, sjáum viö hér samankomin, auk Austur-Evrópurikjanna, mörg þeirra landa, sem teljast til hins þriöja heims, þróunarlöndin. Þarna eru samankomin flest þeirra landa, sem veittu tslandi stuöning sinn i landhelgismálinu, og flest þeirra landa sem tsland á samstööu meö i hinni alþjóðlegu baráttu fyrir rétti strandrikja til nýtingar auðæfanna I hafinu. Það heföi þvi fariö betur á þvi aö ts- land heföi viöurkennt þessa stjórn, heldur en að gerast eitt þeirra rikja, sem viöurkennir kúgunarstjórn Thieus. Frakkar og Sviar I mai 1974 tók Frakkland upp óformlegt stjórnmálasamband viö (Jtlagastjórnina. Þá þegar var komiö á fót fastri sendiskrifstofu I Paris, meö sendiherra og ööru föstu starfsliöi. I þessu felst viö- urkenning á Útlagastjórninni I Guömundur Sæmundsson skrifar frá Osló: tbúar Hóa Lú og Lóc Tan I Lóc Ninh héraöinu mótmæla samningsrofi Saigonstjórnar. A boröanum stendur: „Viö krefjumst þess, aö USA og leppar þeirra hætti aöbrjóta Parisarsáttmálann.” verki, þótt stjórn D’Estaings hafi enn ekki gefið neina formlega yf- irlýsingu um viöurkenningu á Út- lagastjórninni. 1 ágúst 1974 var á svipaöan hátt sett upp föst sendinefnt Útlaga- stjórnarinnar i Sviþjóö. Þessi sendinefnd hefur þó enn meiri réttindi sem diplómatiskur aðili en sendiskrifstofan i Paris. I yfir- lýsingu Sven Ahderson, utan- rikisráöherra Svia, þar aö lútandi 21. 8. ’74 segir m.a.: „1 mörg ár hefur verið mjög gott vináttu- og upplýsingasam- band á milli sænsku rikisstjórn- arinnar og Útlagastjórnarinnar i S-Vietnam. Þetta samband hefur frá hendi svia borið merki þeirrar riku samúöar, sem sænska þjóöin hefur með hinni þjóðlegu frelsis- Votergeit og Víetnam Eins og margoft hefur komið fram I fréttum s.l. ár, hefur ein- ræðisstjórn Thieus veriö iöin viö að brjóta friðarsamningana, sem gerðir voru I Paris. Þaö eru ekki aðeins N-VIetnamar og fé- lagar i Þjóðfrelsisfylkingunni, sem gera sér grein fyrir þessu. í S-Vietnam hefur verið sett á lagg- irnar öflug hreyfing, sem nefnist „Þjóðarhreyfingin um að Paris- arsáttmálinn sé haldinn”. Þessi hreyfing var stofnuð 18. des. i fyrra, og starf hennar og áhrif fara sifellt vaxandi. Hinn 18. sept. s.l.gaf hreyfingingin út yfirlýs- ingu um, aö Parisarsáttmálinn væri heildarlausn allra hernaðar- legra og stjórnmálalegra vanda- mála i S-Vietnam. Jafnframt gerði hún eftirtaldar kröfur: 1) að Thieu og stjórn hans héldi vopnahléið. 2) aö Thie leysti hernaðarleg og stjórnmálaleg vandkvæöi innan ramma sáttmálans. 3) aö allir pólitlskir fangar yrðu látnir lausir skv. ákvæöum sátt- málans. 4) að sameiningarráö allra þjóö- arinnar yröi sett á stofn. 5) að Þjóöfrelsisfylkingin veröi virt. 6) aö vietnamska þjóöin fái sjálf aö ákveöa framtiö S-Vietnam meö raunverulega frjálsum, lýö- ræöislegum kosningum. Pólitískir fangar Nokkuö er óljóst, hversu marg- ir pólitiskir fangar dvelja nú I fangaholum S-VIetnam-stjórnar. Le Van Ky, forstöðumaður sendi- skrifstofu útlagastjórnarinnar I Osló, og aöstoöarmaöur hans, Van Hoi, vilja sist af öllu veröa til aö breiða út neinar ósannar flugufréttir um þaö. En þaö er vitaö, að 200.000 manns sátu I fangelsi af pólitiskum ástæðum fyrir einu ári siðan. Fjölda fólks hefur sl. ár verið stungiö inn af sömu ástæöu, og heimildir i Sai- gon herma, að þaö séu a.m.k. 50 þúsundir manna til viðbótar. Le Van Ky vill halda sig við þessa tölu, 250.000 manns, en bendir jafnframtá,aöibeiöniThieus um fjárstyrk fyrir áriö 1975 frá USA, sé einn liöur, sem hljóöi svo: „Matur fyrir 400.000 pólitiska fanga”. Hvort þetta sé raunveru- leg tala, eða hvort þessi tala spegli áform Thieus um stórfellda aukningu á fjölda pólitiskra fanga, vill Le Van Ky ekkert segja um. Nýlega var stofnuð deild Amnesty Inernational á íslandi. Ég vil skora á hana að kynna sér þessi mál, og taka þátt I alþjóö- legri baráttu fyrir þvi, aö þetta fólk öðlist frelsi sitt á ný. Viðurkenning Útlagastjórnarinnar Ljóst er, aö þaö er á engan hátt hægt að lita á stjórn Thieus sem fulltrúa suður-vletnömsku þjóö- arinnar. Meö svindli og svikræði komst hún til valda undir vernd herveldisins USA, og meö einræði og hernaöaraöstoö USA er hún við völd. Þess vegna hefur veriö mynduð Útlagastjórn S-VIetnam, sem gerir kröfu til þess aö litiö sé á sig sem fulltrúa fólksins I S- Mótmælaaögeröir viö þinghúsiö I Saigon. baráttu i Vietnam...... Aöstoö svia viö enduruppbyggingu her- eyddra svæöa, sem nú eru undir stjórn Útlagastjórnar S-Vietnam, hefur i för meb sér enn viðtækara og stöðugra samband. Til þess aö mæta þeirri þörf, sem aöstoöar- starfiö leiðir af sér, á bættu sam- bandi viö sænsk stjórnvöld, hefur sænska rikisstjórnin gefiö leyfi sitt til, aö Útlagastjórnin setji á fót i Stokkhólmi nefnd fulltrúa undir heitinu „Délégation génér- ale du Governement Révolution- aire Provisoire de la Républicue du Sud Vietnam en Suéde” („Al- menn sendinefn útlagastjórnar Suður-Vietnam I Sviþjóð”). Þessi ráöstöfun svia hefur vak- ið mikinn fögnu viöa um heim, og er litiö á hana sem mjög sterkan stuðning við baráttu vletnömsku þjóöarinnar til aö öðlast frelsi sitt á ný og lýðræðislega stjórnar- háttu. Skylda íslands Mjög margar þjóðir hafa ekki tekiö beina afstöðu til þess, hvor hinna tveggja stjórna S-Vietnams sé réttmætari. Þetta hafa þær gert annað hvort meö þvi aö viö- urkenna hvoruga þeirra form- lega, eins og Finnar, eða meö þvi aö viöurkenna þær báöar i ein- hverri mynd. Undir Parisarsátt- málann skrifuðu fulltrúar beggja stjórnanna, auk stjórna USA og N-Vietnams. Útlagastjórnin ööl- aöist þannig formlega alþjóölega viðurkenningu, og þvi er vart lengur unnt meö neinum rökum að neita lögmætri tilveru hennar. Afleiöingum þessa hafa ýmsar þjóðir tekið, þ.á.m Frakkar og Sviar, sem eins og fyrr er rakiö, hafa veitt fulltrúum Útlaga- s t jórnarinnar nokkra drepa Marx? (Sinovéf var einn af fremstu leiðtogum Sovétrikjanna 1917-26, dæmdur til dauða 1936 — þýð. ). En jafnskjótt sem Parisarkommúnan var orðin veruleiki, snerist Marx á sveif með henni, — hann reiknaði það út að hún mundi biöa ósigur, en til þess að lifa þetta fyrsta alræði öreiganna duguðu lika 3 mánuðir. Ef þetta dæmi væri gert upp hag- fræðilega, má segja að það hafi ekki borgað sig. Höfum við beðið ósigur nú? Allir félagarnir sem hér eru saman komnir eru á einu máli um að viö höfum náð nokkr- um árangri, þetta hafi ekki verið fullkominn ósigur. Fyrst og fremst er það ég sjálfur sem ber ábyrgöina. Að synda á viljastyrknum Að synda lærði ég fyrst 1954, áður kunni ég ekki almennilega tökin. 1954 var reist sundhöll viö Tsinghuaháskólann, ég fór þangað dulbúinn og meö munn- bindi á hverju kvöldi, eftir 3 mánuði hafði mér lærst á kenjar vatnsins. Vatnið drekkir fólki ekki. Vatnið hræðist manninn, en ekki maðurinn vatnið. Aö visu er til nokkrar undantekningar, en yfir- leitt er hægt að synda i öllu vatni, þaö er hin mikla forsenda. Þannig er til að mynda Jangtse-fljótið af vatni gjört, þess vegna er lika hægt aö synda i þvi viö Wuhan. Þannig hef ég mótmælt þeim félögum sem trúðu þvi ekki að ég hefði synt i Jangtse. Ég sagöi þeim: þið hafið ekki einu sinni vald á formlegri rökfræði. Yfir- leitt getur maður synt i öllu vatni nema sérstaklega standi á. 1 þumlungsdjúpu vatni er til dæmis ekki hægt að synda. (Siðan fór Maó formálalaust að tala um Al- þýðuhöllina i Peking sem byggð var á grundvelli sjálfboðastarfs 12 þúsund manna). Draumurinn um árið 2000 Ef okkur gefst 40 ára timi, þá verður ástand heimsmála orðið allt öðru visi... Þá höfum við að öllum likindum eitt tonn af stáli á hvert mannsbarn, 3-4 þúsund pund af matvælum og fóðri á mann, meirihluti landsmanna væri þá með menntun sem samsvarar háskólaprófi. Á þeim tima verður pólitisk vitund og fræðilegur þroski fólksins á miklu hærra stigi en nú, allt þjóðfélagið mun að öllum likindum um- breytast i kommúniskt samfélag um það leyti (1960). (Spigel) Síðari grein diplómatiska ' viöurkenningu. Fleiririki hugsa sér að fara sömu leið, t.d. Noregur og e.t.v. Dan- mörk. Ég fer ekki dult meö þá skoðun mina, aö ég tel, að is- lenska rikisstjórnin hefði fyrir löngu átt að vera búin að viður- kenna útlagastjórnina. Það átti aö vera eitt af fyrstu verkum vinstri stjórnarinnar. En úr þvi að nýja rikisstjórnin sá ástæðu til að viðurkenna leppstjórn Thieus, hlýtur það að vera ófrávikjanleg krafa, að hún veiti Útlagastjórn- inni einnig fulla formlega viður- kenningu. Siðar verbur vonandi betra tækifæri til að slita hinu lúalega og litilmótlega stjórn- málasambandi viö leppkliku USA i S-Vietnam. Standi islenska rikisstjórnin hörö á þeirri afstöðu að viður- kenna aðeins stjórn Thieus, er hún að gera þaö sama og Kissing- er, utanrikissráðherra USA, geröi, er hann tók viö óverðskuld- uðum friðarverölaunum Nóbels: — „Kæri Nixon, þetta er ekkert annað en viöurkenning á þvi, að stefna þin i Vietnamstriöinu hefur alltaf veriö rétt!” 2. okt. ’74 Guðmundur Sæmundsson

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.