Þjóðviljinn - 27.10.1974, Síða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. október 1974.
LÚÐVÍK JÓSEPSSON:
Landhelgismálið
Það hefur ekki vantað stóru
orðin hjá foringjum Sjálfstæðis-
flokksins þegar rætt hefur verið
um landhelgismálið á undan-
förnum árum. Þeir hafa gert litið
úr 50 milna landhelgi, en þess i
stað boðað 200 milna landhelgi
„þegar á þessu ári”, þeas. fyrir
árslok 1974.
En nú er Sjálfstæðisflokkurinn
kominn i rikisstjórn og hefur
tekið þar við forystuhlutverki.
Fyrsti boðskapur hinnar nýju
stjórnar var ekki útfærsla land-
helginnar i 200 milur „á þessu
ári”, eins og lofað hafði verið,
heldur var nú talað um útfærslu i
200 milur fyrir árslok 1975.
Enginn, sem þekkir raunverulega
stefnu forystumanna Sjálfstæðis-
flokksins i landhelgismálinu,
getur tekið loforðið um 200 milur
á næsta ári alvarlega.
Reynslan hefur sýnt, að for-
ingjar Sjálfstæðisflokksins hafa
jafnan verið i hópi þeirra sem
tregastir hafa verið til raunhæfra
aðgerða i landhelgismálinu. Þeir
komu i veg fyrir stækkun land-
helginnar i tið viðreisnar-
stjórnarinnar og felldu tillögu um
útfærslu i 50 milur á meðan þeir
höfðu meirihluta á alþingi með
Alþýðuflokknum.
Nú lofa þeir miklu i landhelgis-
málinu vegna þrýstings frá
almenningsálitinu. En hvað eru
þeir raunverulega að gera i þessu
lifshagsmunamáli þjóðarinnar
þessa dagana?
Nokkrum dögum eftir að
núverandi rikisstjórn var
mynduð skrifaði Visir, að nú ætti
nýlega i ritstjórnargrein i
Timanum, að ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins i vinstri stjórninni
hafi sýnt hreystimennsku i þvi að
vilja lækka laun verkafólks á
siðast liðnu vori. Þórarinn hefur
aldrei verið nákvæmur I frá-
sögnum sinum, og þó allra sist,
þegar hann hefur þurft að
styðjast við tölur.
Þórarinn virðist ekki hafa áttað
sig á, hvað raunverulega fólst i
bráðabirgðalögum vinstri
stjórnarinnar, sem sett voru i
maimánuði s.l. Með þeim lögum
var ákveðið að visitölubætur á
laun 15,5 K-stig, sem áttu að
koma til framkvæmda 1. júni,
skyldu ekki verða greiddar á
timabilinu frá 1. júni til 1.
september. Þess i stað voru hins
vegar ákveðnar sérstakar ráð-
stafanir, sem bæta áttu
launþegum upp þessa breytingu.
Og hverjar voru þessar ráðstaf-
anir?
Þær voru:
1. Niðurgreiðslur á vöruverði
voru auknar um 8,0 K-stig.
2. Hækkunum á landbúnaðar-
vörum, sem hefðu átt að koma
fram 1. júni var frestað, sem
nam 4 K-stigum.
3. Verðstöðvun var ákveðin, og
þar með komið i veg fyrir
hækkanir, sem metnar voru á
3,5 K-stig.
Samtals gerir þetta 15,5 kaup-
gjaldsvisitölustig. Hér voru þvi
ákveðnar mótaðgerðir til jafn-
vægis við frestun visitölu upp-
bótar, þannig aö launþegar
töpuöu ekki i launum.
Kjaraskerðingin kom ekki til
Stefnan er íhaldsins
ekkert að vera til fyrirstöðu viö
aö semja viö Vestur-Þjóðverja i
landhelgismálinu.
Og siðan hófst mikill áróður i
blöðum Sjálfstæðisflokksins fyrir
nauðsyn þess að semja sem fyrst
við Þjóðverja um veiðar i 50
milna landhelginni svo að hægt
væri að lækka tolla á nokkrum
sjávarafurðum okkar i löndum
Efnahagsbandalagsins. Tollar
þeir, sem hér er um að ræða hafa
sáralitla þýðingu fyrir þjóðar-
búskap okkar og eru blátt áfram
hlægilegir i samanburði við þá
brýnu nauðsyn að vernda fisk-
veiðilandhelgina fyrir aukinni
ásókn vestur-þýskra togara.
Og nú hefur verið tilkynnt, að
sérstök sendinefnd islenskra
embættismanna sé farin til
samningaviðræðna um land-
helgismálið við V-Þjóðverja og
eigi viðræðurnar að fara fram i
Bonn.
Utanrikisráðherra, Einar
Agústsson, hefur upplýst, að
viðræður þessar eigi sér stað
vegna óska Sjálfstæðisflokksins,
sem vilji kanna möguleika á
samningum við Vestur-Þjóð-
verja.
Nú er aðeins eitt ár eftir af
þeim tima, sem Bretar hafa
heimild til veiða i 50 milna land-
helginni. Samningurinn við þá
rennur út 13. nóvember 1975.
Vestur-Þjóðverjar hafa algjör-
lega neitað að fallast á hliðstæðan
samning og Bretar gerðu.
Þar sem helmingur samnings-
timans við Breta er þegar liðinn,
átti nú, að sjálfsögðu, að neita
öllum frekari undanþágu-
samningum um veiöar i fiskveiöi-
landhelginni. Landhelgina átti að
verja af svo fuliri einurð og
undanbragðaiaust, þvi auðvelt er
að sjá svo um, að Vestur-Þjóð-
verjar geti ekki stundað hér
veiðar áfram, sé fullu afli okkar
beitt við gæsluna.
Nýr hersetu-
samningur
Þá hefur rikisstjórn Geirs Hall-
grimssonar gert nýjan hersetu-
samning við Bandarikjastjórn.
Hinn nýi samningur þræðir stefnu
Sjálfstæðisflokksins i hinum svo-
nefndu „varnarmálum” og
reyndar um leið einnig stefnu
Bandarikjastjórnar. Stefna Sjálf-
stæðisflokksins og stefna Banda-
rikjastjórnar er nefnilega algjör-
lega hin sama i herstöðvarmálinu
hér á landi. 1 nýja samningnum
er það tekið skýrt fram, að sú
endurskoðun varnarsamningsins
frá árinu 1951, sem vinstristjórnin
hafði krafist, sé hér með úr
sögunni Það hlýtur að hafa verið
stór stund fyrir Einar Agústsson
utanrikisráðherra að eiga þess
kost að standa frammi fyrir
sinum bandarisku starfsbræðrum
og lýsa þvi yfir, að sú endur-
skoðun varnarsamningsins, sem
hann hafði áður talið nauðsynlega
og á þeim grundvelli, að herinn
færi frá Islandi, að nú teldi hann
þá endurskoðun ónauösynlega.og
vildi þvi semja um dvöl hersins á
íslandi um ófyrirsjáanlegan
tima.
I nýja samningum er gert ráð
fyrir að Bandarikin láti gera 468
nýjar ibúðir á vallarsvæðinu og
þær verði byggðar úr varanlegu
efni. Þessar nýju ibúðar-
byggingar eru ákveðnar um leið
og það er upplýst, að mest hafi
búið utan vallarsvæðisins 270
ameriskar fjölskyldur og einstak-
lingar, og nú sé ráðgert að fækka i
hernámsliðinu um 420 menn.
Þá er nú i hinum nýja samningi
gert ráð fyrir auknu samstarfi
hersins við ýmsa innlenda aðila,
og eru sérstaklega nefndir þessir:
landhelgisgæsla, almannavarnir
og almenn flugþjónusta
lslendinga.
Augljóst er að nýi
samningurinn gerir ráð fyrir
stórauknum umsvifum hersins á
Keflavikursvæðinu, og reyndar
einnig stórfelldum fram-
kvæmdum Islendinga, ef til
nýrrar flugstöðvarbyggingar
kemur. Rætt hefur veriö um 7 —
8000 miljón króna framkvæmdir.
Þessar nýju framkvæmdir
Bandarikjamanna á herstöðva-
svæðinu eru mikið fagnaðarefni
stuðningsmanna Varins lands,
einkum þeirra manna i þeim
hópi, sem best hafa hreiðrað um
sig I verktaka- og gróðafélögum
hernámsins.
Nýi forsætisráðherrann, Geir
Hallgrimsson, gerði sér ábyggi-
lega vonir um nokkurn gróða i
þessu sambandi, og ekki er
ósennilegt, að Framsóknarmenn-
irnir I „Regin h/f”, undir
stjórnarformennsku forstjóra
SIS, eigi einnig von á talsverðum
gróða.
Nýi hersetusamningur Sjálf-
stæðis- og Framsóknarflokksins
er táknrænn fyrir óendanlega
umhyggju þessara flokka fyrir
jafnvæginu i byggð landsins.
Dýrtíöarmálin
A meðan Sjálfstæðisflokkurinn
var i stjórnarandstöðu ásakaði
hann vinstri stjórnina fyrir óða-
verðbólgu. Þá sögðu Sjálfstæðis-
menn að hækkandi verðlag i
landinu stafaði eíngöngu af
rangristjórnarstefnu, og ekki var
annað á þeim herrum að heyra,
en að þeir kynnu örugg ráð við
dýrtiðarvandamálinu.
1 tið vinstri stjórnarinnar þýddi
ekki að benda Sjálfstæðis-
mönnum á þá staðreynd, að
hráefnisverð erlendis hefði
hækkað um rúmlega 100% á rúmu
ári, og að almenn verðhækkun
erlendis ætti sinn þátt i verð-
hækkunum hér á landi.
En hvað hefur nú gerst i
dýrtiðarmálunum siðan Sjálf-
stæðisflokkurinn tók við stjórnar-
forystunni? Hvað hafa tveir
Matthiasar, einn Thoroddsen og
sjálfur Geir Hallgrimsson,
formaður Sjálfstæöisflokksins,
megnað að gera I verðbólgu-
málunum?
Jú, dýrtiðin hefur stóraukist i
þeirra valdatið. Þeir hafa
heimilað Reykjavikurborg að
hækka hitaveitugjöld, rafmagns-
verð og strætisvagnagjöld um 40-
60%. Þeir hafa samþykkt hækkun
á landbúnaðarvörum, sem nemur
35-45% og þeir hafa heimilaö
hækkun á nær öllu verðlagi i
landinu, jafnt á nauðsynjavörum
sem öðrum varningi og á
þjónustugjöldum. Þeir, sem
höfðu sagt, að tekjur rikissjóðs
væru orðnar allt of miklar og þær
þyrfti að skera niður, hafa nú á
nokkrum mánuðum hækkaö
tekjur rikissjóðs um samtals 4000
miljónir króna miðað við ár.
Hvar eru þeirra dýrtiðarráð-
stafanir?
Þær eru hvergi finnanlegar,
nema i þeirri ákvörðun aö banna
allar iaunahækkanir til
samræmis viö vaxandi dýrtíö.Er
það kannski tilfellið, að sú dýrtið,
sem þeir fjösuðu sem mest um I
stjórnarandstöðunni hafi
einungis verið kaupgjaldiö, —
ekki verðlagiö sjálft, sem kaup-
menn og þjónustuaðilar ákveða?
A stuttum stjórnunartima
núverandi rikisstjórnar hefur
dýrtiðin I landinu aukist um 20-
25%, án þess að laun hafi hækkað
á móti, nema að litlu leyti til
þeirra, sem lægst laun hafa.
Þórarinn Þórarinsson ritstjóri
Timans, mikill áhugamaður um
myndun þeirrar ihaldsstjórnar,
sem nú ræður I landinu, segir
greina fyrr en samstjórn ihalds
og Framsóknar hafði tekið við.
Astandið i dýrtiðarmálunum er
vissulega alvarlegt I dag. Hver
verðhækkunin rekur aðra, og
stjórnarblöðin skrifa daglega um
nauösyn þess að heimila meiri
veröhækkanir. Þær verð-
hækkanir, sem nú ganga yfir,
bitna með fullum þunga á launa-
fólki i landinu, þvi ríkisstjórnin
hefur bundið visitöluna fasta þar
til 1. júni á næsta ári.
Verslunin tapar
Nú eru birtir miklir útreikn-
ingar um tap verslunarinnar. Til
viðbótar við áílan sönginn um
taprekstur togara, tap fiskibáta,
tap frystihúsa, tap alla rekstrar-
fyrirtækja Reykjavikurborgar,
og tap iðnaðarins, þá kemur nú
söngurinn um tapið hjá kaup-
mönnum og heildsölum.
Morgunblaðið er óttaslegið
vegna alls þessa tapreksturs og
það segir að nú verði að heimila
fyrirtækjum og stofnunum að
verðleggja á „raunhæfan hátt”
vörur og þjónustu, en neita ekki
um „sanngjarnar” verð-
hækkanir, eins og vinstri stjórnin
hafi gert. tJtreikningar kaup-
manna og heildsaia um tap-
rekstur og bága afkomu eru
eflaust ekkert lakari, en út-
reikningar þeir, sem ihaldsblööin
hafa stagast á nú um nokkurt
skeiö, varðandi afkomu fyrir-
tækja Reykjavíkurborgar og
ýmissa útgeröaraöila.
Reikningslega vantar t.d. Hita-
veitu Reykjavikur fé til að standa
undir miklum stofnfram-
kvæmdum, en eigi að siður er
slórgróði á rekstursreikningi
hitaveitunnar.Hiðsama er einnig
að segja um afkomu margra fisk-
verkunarstöðva i landinu. Þær
Framhald af bls. 6.