Þjóðviljinn - 03.04.1975, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur J. april 1975.
Einar Olgeirsson
Forsiða Réttar,
árgangs.
1. heftis þessa
Þá eru síðustu forvöð
að fara að hugsa skýrt
Réttur, 1. hefti þessa
árgangs sem er 58.
árgangur, er komið út.
Heftið er um 100 síður og
flytur að vanda margvís-
legt efni innlent og erlent.
Itéttur er nauðsynlegur hverj-
um þeim manni sem hugsar á
annað borð um þjóðfélagsmál og
Þjóðviljinn skorar á alla fslenska
sósialista að gerast áskrifendur
að Rétti og jafnframt að hvetja
aðra til þess að kynna sér Rétt og
gerast áskrifendur. Áskriftar-
siminn er 17500 — afgreiðsla
Réttar er að Skólavörðustíg 19.
Kreppan og
stéttabaráttan
Fyrstu grein ritsins skrifar að
þessu sinni ritstjóri Réttar Einar
Olgeirsson. Greinin ber yfir-
skriftina „Kreppan og stétta-
baráttan”. Þar segir ma. i inn-
gangi:
„begar sú „friverslun” auð-
valdsins, sem tsland hefur verið
beygt undir, bakar þjóðinni næst-
um 16 miljarða viðskiptahalla á
einu ári, — markaðsöryggið, sem
heitið var á „frjálsum stórmörk-
uðum” einokunarhringanna
reynist tálvon — og viðskipta-
óskapnaður með verðbólgu, verð-
falli og atvinnuleysi blasir við I
auðvaldsheiminum, þá eru vissu-
lega síðustu forvöð að fara að
hugsa skýrt. Arásin á lifskjör
verkalýðsins er þegar hafin, lög-
gjafarvaldinu beitt af yfirstétt-
inni til að ræna hann kaupgjaldi,
atvinnurekendasamtökin hóta
stöðvun reksturs ef rikið ekki
tryggir gróða þeirra á kostnað al-
mennings, — og atvinnuleysisvof-
an birtist i gættinni.”
I fyrsta kafla greinarinnar rek-
ur höfundur helstu einkenni
stéttarandstæðnanna á tslandi:
skilgreinir einstaka þætti
borgarastéttarinnar eftir mis-
munandi stöðu þeirra i þjóðfé-
lagsferlinu, en i öðrum kafla vik-
ur hann að kreppunni sjálfri, sem
fylgifisk auðvaldsins. t þessum
kafla og þeim fyrsta leggur Einar
aðaláhersluna á nauðsyn þess að
verkalýðsstéttin einbeiti sér að
þvi að koma i veg fyrir að krepp-
an skelli á henni af fyllsta þunga.
„Það þarf forsjálni og hyggjuvit,
hugsun fyrir land og lýð sem
heild.”
Einar minnir á að þegar siðasta
heimskreppa skall á hafi
Kommúnistaflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn þrátt fyrir allt
sameinast um að berjast gegn af-
leiðingum kreppunnar. Alþýðu-
sambandið setti fram hugmynd
sina um „islenska 4-ára áætlun” i
þingkosningunum 1934, i fram-
haldi af kosningasigri Alþýðu-
flokksins var stofnuð „stjórn
hinna vinnandi stétta og Rauðka,
sérstök atvinnumálanefnd var
sett á laggirnar. 1 stjórn hinna
vinnandi stétta hindraði aft-
urhaldið i framsókn framgang
góðra hugmynda. En næst þegar
islenskir sósialistar komust til
stjórnarforustu tókst þeim að
hrinda i framkvæmd ýmsum
mikilvægum stefnumiðum og
þar með var brotið blað i atvinnu-
sögu tslands. „Raunhæfur tækni-
legur framleiðslugrundvöllur var
settur undir þá lifskjarabyltingu
alþýðu er knúin var fram á þess-
um árum með stéttabaráttu
hennar.”
Forsenda nýsköpunarinnar
sem pólitiskrar hugmyndar var
stórsigur Sósialistaflokksins i
þingkosningunum 1942, sterk
pólitisk forusta hans i Alþýðu-
sambandinu og verkalýðsfélög-
unum, marxistiskur skilningur
hans á lögmáium efnahagslifsins
og byltingarkenndur stórhugur
um breytingar á atvinnulifinu.”
„Það var erlent vald sem tók i
taumana 1947 i þeim tilgangi að
svifta islenska alþýðu þeim lifs-
kjörum, er hún hafði aflað sér, og
beygja islenska þjóð svo undir
vald sitt að það gæði ráðið landi
voru eftir þörfum sinum.”
Þannig lýkur 2. kafla greinar-
innar, sem leiðir auðvitað beint
yfir i kaflann um drottnunarkerfi
auðvaldsins. Þar er minnt á
hvemig Marsjall-gjafirnar opn-
uðu bandarikjamönnum leiðina
til áframhaldandi ihlutunar á
tslandi og til valda i Vestur-
Evrópu yfirleitt. Vegna þessarar
samfléttunar bandarisks og
vestur-evrópsks auðvalds urðu
einokunarhringarnir sifellt öfl-
ugri i auðvaldsheiminum. Einok-
unarhringarnir ráða nú um átt-
unda hluta alþjóðaverslunar en
1980 er spáð að þeir muni ráða um
fjórðungi hennar.
Marsjallgjafirnar og sú pólitik
^em borgarastéttin rak eftir 1947
varð til þess að hér rikti neyðar-
ástand um tima 30 þúsund smá-
testir af freðfiski lágu óseldar
1956 og hraðfrystihúsin voru að
stöðvast vegna þess að undir-
gefni borgaraflokkanna hafði 1948
eitt til viðskiptaslita við Sovét-
ikin. Atvinnuleysið var almennt
iti á landi en hernámsvinnan
uiómstraði á vellinum. Þessi
iheillaþróun varð stöðvuð 1956
með myndun vinstristjórnarinnar
fyrri.
Þá stjórn sprengdi Framsókn i
des. 1958 og setti sjálfa sig i 12 ára
„útlegð” og „viðreisnarstjórn”
verslunarauðvaldsins tók við.
Siðan kippti alþýðan i taumana
1971 þegar viðreisnarstjórnin
hafði markvisst um árabil stefnt
að þvi að gera Island að láglauna-
svæði, og islenskan verkalýð að
girnilegri beitu fyrir erlenda auð-
hringi. Enn á ný, eftir kosn-
ingarnar 1974, hrósar verslunar-
auðvaldið sigri, svo sem öllum er
kunnugt. Og 4. kafli greinarinnar
heitir: Ber þú fjanda þinn sjálfur.
— bar segir:
,,Ef svo fer að brotsjóar krepp-
unnar brotna nú inn yfir Island og
atvinnurekendastéttin sem heild
ætlar að láta þá skella alla á
verkalýð og starfsfólki en hlifa
sjálfri sér og eignum sinum þá er
engin leið önnur fyrir verkalýð
Islands, er þessir herrar byrja að
tala um „fórnir” o.s.frv., en að
svara þeim fullum hálsi með hinu
fornkveðna: „Ber þú sjálfur
fjanda þinn! ” — Kreppan er verk
auðvaldsskipulagsins. Það er
besb að þessir herrar taki sjálfir
afieiðingum hennar.”
Siðan er minnt á þann mun sem
er á atvinnurekstrinum á tslandi
úti á landi annars vegar og i
Reykjavik hins vegar. Úti á landi
sé atvinnureksturinn ekki ein-
vörðungu rekinn i gróðaskyni að
kapitaliskum hætti, þar sé
einskonar „sjálfsbjargarþjóðfé-
lag”. Væru gróðasjónarmið
kapitalismans látin drottna þar
myndu þau valda eyðingu
byggðarinnar.”
Hins vegar gegnir öðru máli á
Reykjavíkursvæðinu. Þar er
stéttareðli auðvaldsins berara og
i höfuðstaðnum lendir þvi saman
af meiri þunga en annars staðar
hagsmunaandstæðunum. Þessar
andstæður þarf verkalýður lands-
ins að þekkja og þekkja vel.
Til þess að bægja frá kreppu-
boðunum verður að myndast al-
þýðuvald sem sameinast um
heildarstjórn á atvinnulifinu.
Höfuðviðfangsefni slikrar
heildarstjórnar væri áætlunarbú-
skapur.
Aörar greinar
— Hér hefur verið rakin laus-
lega grein Einars Olgeirssonar
„Kreppan og stéttarbaráttan”.
Aðrar greinar 1. heftisins eru sem
hér segir:
Gerður G. óskarsdóttir: Snjó-
flóðin i Neskaupstað.
Ólafur R. Einarsson: Lifandi
mynd af þjóðfélagsgagnrýnanda.
— Hugleiðing um gagnmerka
ævisögu Skúla Thoroddsens.
Arnmundur Bachmann:
Nýsköpun sjávarútvegsins i tið
vinstristjórnar siðari.
Brynjólfur Bjarnason: Stjórn-
list sósialiskrar byltingar.
Sigurður Guttormsson:
Þorbjörn Guðjónsson.
Á ÞESS
Carillo: menn geta í senn veriö kommúnistar og trúræknir kaþólikk
ar...
Verkföll og mótmælaað-
gerðir gegn stjórn Francos
hafa breiðst út með auknu
afli um alla hluta Spánar.
Þessi hreyfing nær til
næstum því allra þjóðfé-
lagshópa, verkamanna,
stúdenta, presta, jafnvel
allmargra liðsforingja: á
síðustu vikum hafa 2000
liðsforingjar undirritað á-
varp þar sem hvatt er til
þess að pólitiskum föngum
verði sleppt úr fangelsum.
Stjórn Navarros hefur reynt að
hamla á móti með fjöldahandtök-
um, með þvi að banna blöð og
loka háskólum. En það kemur
ekki I veg fyrir það, að spánverj-
ar finni það á sér að 40 ára valda-
skeiði fasistastjórnarinnar sé að
ljúka. Andstöðuhópar og flokkar,
sem bannaðir hafa verið, búa sig
hver sem betur getur undir þann
dag. öflugastur slikra flokka er
Kommúnistaflokkur Spánar.
Sjálfstæð stefna
Aðalritari flokksins hefur verið
siðan 1970SantiagoCarillo. Þegar
borgarastriðið braust út var hann
21 árs að aldri og foringi æsku-
lýðssambands sósialista. Hann
fór i útlegð eftir ósigur lýðveldis-
hersins og hefur viða haft viðdvöl
siðan — nú er hann búsettur i
Paris.
Kommúnistaflokkurinn hefur
undir stjórn Carillos haldið uppi
mjög sjálfstæðri stefnu. Hann
hefur harðlega gagnrýnt innrás-
ina i Tékkóslóvakiu og skort á
gagnrýni sem „stöðvar þróun
sósialismans i vissum löndum”.
Eins og að likum lætur er þá sam-
band hans við Moskvu með stirð-
asta móti. Carillo hefur og verið
að ýmsu leyti gagnrýninn i garð
flokksbróður sins, Cunhals, sem
er leiðtogi kommúnista i Portú-
gal. „Þegar ég kem aftur til
Spánar, kem ég áreiðanlega ekki
akandi á skriðdreka”, segir hann.
Hér fer á eftir viðtal við Carillo
úr vesturþýska blaðinu Stern,
sem fyrst spurði að þvi hvenær
hann byggist við hruni stjórnar-
fars þess sem er við Franco
kennt.
Hvað gerið þið?
Carillo: Ef að Franco deyr ekki
innan skamms, þá gæti einræðis-
stjórnin eins vel hrunið áður en
hann er allur. Þvi frá pólitisku
sjónarmiði er Franco nú þegar
liðið lik. Innan kerfis hans eru að
verki sterk öfl sem velta þvi fyrir
sér, hvort ekki eigi að lýsa hann
ófæran um að gegna embætti.
Stern: Og hvað gerið þið þá?
Carillo: Lýðræðisbandalagið