Þjóðviljinn - 24.10.1975, Síða 12

12 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Föstudagur 24. október 1975.
Hugleiöingar
á baráttudegi
í dag fara konur um gjörvallt ísland i verkfall til
að sýna framá mikilvægi vinnuframlags sins i þjóð-
félaginu. Ungar og gamlar, úr öllum stéttum og
flokkum, standa konur saman og sýna sjálfum sér,
islenskum karlmönnum og öllum heimi hvers konur
eru megnugar þegar á reynir. Auðvitað eru for-
Svava
Jakobsdóttir
alþingismaöur:
Nóg aö
fæöast
karlmaður?
1 fyrravetur var ágæt
dugnaðarkona úti á landi spurð að
þvi i sjónvarpsþætti, hvað hún
vildi verða i næsta lifi. Mér er
svar hennar ákaflega minnis-
stætt. Það var stutt og laggott —
hún vildi verða karlmaður.
Ég taldi mig skilja hvað hún
átti við, en vil slá þann varnagla
strax að þær hugleiðingar sem
svar hennar vakti hjá mér eru
minar eigin og verður hún engan
veginn kölluð til ábyrgðar á þeim.
sendur kvennanna misjafnar, en misréttið er þeim
öllum ljóst og gegn þvi sameinast þær.
Jafnréttissiðan hefur fengið nokkrar konur á
aldrinum 10—75 ára til að skrifa hvað þeim er efst i
huga i dag varðandi baráttumál kvenna.
Það kann að vera að hún sé túlkun
minni algerlega ósammála.
Ég imynda mér að kona sem
vill vera karlmaður I næsta lifi,
æski þess fyrst og fremst sakir
þess að hún (hann) fæðist þá
frjáls — laus við þá fordóma sam-
félagsins sem beina stúlku-
barninu mjög snemma inn á
braut sem stefnir á eitt, og aðeins
eitt afmarkað verksvið, hús-
móðurstarfið, enda þótt hugur
hennar beinist að öðru. Hún á
ekkert val — starfsvettvangurinn
var ákveðin um leið og hún
fæddist. Ef hún vinnur fullan
vinnudag að auki úti i atvinnu-
lifinu, þá er það bara hjáverk og
ber að launa samkvæmt þvi.
A hinn bóginn eiga drengirnir
úr svo mörgu að velja. Þeir eru
beinlinis hvattir til að velja sér
lifsstarf eftir eigin löngun og
hæfileikum. Sjóndeildarhringur
þeirra stækkar eftir þvi sem þeim
vex vit og þroski meðan sjón-
deildarhringur stúlkunnar
þrengist uns ekkert er eftir nema
tvö herbergi og eldhús, isskápur
og ryksuga.
Æjá, mér finnst, satt að segja,
ekkert undarlegt þótt fleiri en ein
kona vildi fæðast karlamður i
næsta lifi.
En ef við litum aðeins lengra,
þá vaknar spurningin, hvort það
sé nóg að fæðast karlmaður til
þess að þeim standi öll tækifæri
mannlifsins til boða. Allir fæðast I
þennan heim sem stéttbundnir
einstaklingar. Sumir karlenn
fæðast þvi frjálsari en aðrir.
Efnahagslegt og félagslegt rang-
læti lokar leiðum: vinna þeirra
færir öðrum meiri arð en þeim
sjálfum, — aðrir uppskera það
sem þeir sá.
Ef ég sæi fram I timann — i lif
næstu kynslóða á Islandi, vildi ég
gjarna sjá þann árangur af
samofinni jafnréttis- og verka-
lýðsbaráttu, að allir fæddust jafn-
frjálsir inn i stéttlaust þjóðfélag.
Gætu þá ekki allir verið sáttir við
kynferði sitt?
Svava Jakobsdóttir
Ásdís
Guðmundsdóttir
iðnverkakona:
Hvernig
væri þjóö-
félagiö
án kvenna?
Hvers vegna kvennafri?
Vegna þess að það virðist ekki
vanþörf á að sýna fram á, að
konur geti staðið saman hvar i
stétt, stöðu eða á stjórnmála-
sviðinu sem þær eru. Misrétti
gagnvart konum er svo augljóst
ef fólk vill opna augun og viður-
kenna það.
Við höfum lög um launajafn-
rétti, sem ekki eru virt. Það sýnir
ma. skýrsla námsbrautar i' þjóð-
félagsfræðum um jafnrétti kynj-
anna, þar sem fram kemur, að
konur eru i miklum meirihluta i
lægstu launaflokkunum. Ef sam-
dráttur er i' atvinnulifinu bitnar
það strax á konum. Ýmsar stöður
eru veittar eftir kynjum. Konur i
frystihúsum hafa ekkert atvinnu-
öryggi. Svona mætti lengi telja.
En i dag stöndum við saman og
sýnum hvernig fer þegar kon-
urnar leggja niður vinnu,.
hvernig þjóðfélag án kvenna
væri.
Hlín Agnarsdóttir
háskólanemi:
Fram
til baráttu,
konur
Á þessum degi og vonandi
flesta aðra lika er mér auðvitað
efst I huga baráttan sem er fram-
undan hjá konum. Einn dagur,
eitt ár, nægja engan veginn til að
opna augu fólks fyrir stöðu og
baráttumálum kvenna. Til þess
þarf stöðugt upplýsinga- og
áróðursflæði. Það verður samt að
játast að augu margra hafa
opnast á þessu ári, þótt einnig
hafi borið á tilraunum til að gera i'
eitt skipti fyrir öll fullkomið grin
að konum, störfum þeirra og
hugsunarhætti.
Það var ekki hægt að búast við
þvi að forheimskandi málgögn
auðvalds og afturhalds gerðu ein-
hverja hreinsun á efni sem elur á
kynjamisrétti og fyrirlitningu á
konum, hvað þá að hægri tikin
hún Geir og þeir sem ráða heimi
verslunarviðskipta færu að
breyta hefðbundinni afstöðu sinni
til kvenna, þvi enn eru konum
eignuð sérstök áhugasvið og enn
er þeim innrættur alls kyns hé-
gómi og della varðandi likama
sinn og hegðunarmunstur i þvi
einu markmiði að hganast á þvi
og viðhalda rikjandi skipulagi.
Heiláþvottavélar auglýsinganna
eru óstöðvandi við að telja okkur
trú um hvernig við eigum að
vera. Andsvarkvenna við þessum
déskota er barátta, stöðug og
áræöin.
Kvennabaráttan er margþætt
og staða kvenna er ærið misjöfn.
En langstærsti hluti kvenna er þó
láglaunaður vinnukraftur og á
þeirri staðreynd verða konur að
byggja baráttu sina. Ekki má þó
gleyma að barátta þeirra er ekki
eingöngu bundin stöðu þeirra hér
heima heldur ber konum að vekja
athygli á stöðu kynsystra sinna
erlendis með stuðningi og þátt-
töku i mótmælaaðgerðum gegn
hvers konar eymd og áþján sem
hrjáir þegna annarra rikja og má
i þvi sambandi nefna dauðadóm
ana á Spáni 27. sept sl. Hvar voru
konur þá?
Samstaða samstöðunnar vegna
i einn dag er ekki nægjanleg, kon-
ur verða að fylgja vakningu sinni
eftir I verki.
Það er þvi ósk min að þær kon-
ur sem einna helst hafa staðið hér
að róttækri kvennabaráttu
herðist enn meir og þétti sér enn
fastar saman um baráttumálin
innan öflugrar kvennahreyfingar
enn kraftmeiri en Rauðsokka-
hreyfingarinnar sem hefur jú rutt
brautina fyrir starfið i framtið-
inni i átökum sinum við ihalds-
söm sjónarmið og fordóma gagn-
vart konum.
Að lokum vil ég skora á konur
að hefja skipulagt átak til upp-
byggingar mikilvirkrar kvenna-
hreyfingar sem ynni markvisst
að fullri atvinnu- og félagsþátt-
töku þeirra.
Fram til baráttu konur!
Helga
Sigurjónsdóttir
bæjarfulltrúi:
Fylgjum
málum
fast eftir
Nú þegar þessi langþráði dagur
er lukkulega upp runninn „vildu
allir Lilju kveðið hafa”. Ölíkleg-
asta fólk vill nú eigna sér hug-
myndina að honum, væntanlega
til að fá (h)rós i hnappagatið.
Sannleikurinn er sá, að hugmynd-
in að dagsverkfalli kvenna er orð-
in nokkuð gömul. Hún kom fram
hjá Rauðsokkum i upphafi starfs
þeirra fyrir 5 árum. Siðan var
henni hreyft af og til I starfshóp-
um hreyfingarinnar og i jan. s.l.
var samþykkt ályktun á lág-
launaráðstefnunni, sem nokkur
verkalýðsfélög og Rauðsokkar
héldu, að stefna að verkfalli einn
dag á kvennaárinu.
Við umræður um kvenfrelsis-
mál og önnur jafnréttismál á und-
anförnum árum hafa konur smátt
og smátt verið að rumska, og nú á
verkfallsdaginn eru þær glað-
vaknaðar. Þær eru vaknaðar af
Þyrnirósarsvefninum langa og
gera sér ljóst, hvar þær standa og
til hvers þær eru notaðar I karla-
samfélagi okkar. Þær hafa áttað
sig ánauðsyninni á samstööu
kvenna hvað varðar annan þátt
jafnréttisbaráttunnar og loks
hafa þær komist að raun um, aö
enginn færir þeim réttindin á silf-
urfati. Þær vita nú og skilja (von-
andi allar) að baráttu er þörf. Og
konur þegja ekki i dag. Þær láta
til sin heyra og þær standa sam-
án.
Mér virðist þvi, að dagurinn i
dag marki tlmamót I hinni nýju
jafnréttisbaráttu. Fyrsti þáttur
hennar er að baki, og nú ættu kon-
ur að vera reiðubúnar að hefja
annan þáttinn: almenna mark-
vissa og skipulagða baráttu fyrir
raunverulegu jafnrétti karla og
kvenna. Fullkomið jafnrétti kynj-
anna rúmast hins vegar ekki inn-
an marka karlasamfélagsins.
Þess vegna verur það að breytast
til að markinu verði náð. Nú
veltur þvi á miklu, að konur skilji
sinn vitjunartima og haldi vöku
sinni, þær mega alls ekki slaka á
sofna aftur, heldur knýja öfl aft-
urhalds og þröngsýni á flótta.
Þót að dagurinn i dag sé nokkur
sigurdagur, skulum viö ekki hrif-
ast um of eða fá glýju i augun. Við
skulum hafa það rikt I huga, að
baráttan framundan verður ekki
neinn leikur. Hún mun verða löng
og hörð eins og öll mannréttinda-
barátta hefur ævinlega verið. Þá
megum við heldur ekki gleyma,
við hvern við erum að berjast.
Ráðandi öfl i þjóðfélaginu hafa
vissulega hag af rikjandi ástandi,
og þau munu áreiðanlega gera
allt, sem þau geta til að viðhalda
þvi, þó að blitt sé látið við konur i
dag. Ef konur verða sterkt póli-
tiskt afl og virkar I stéttabarátt-
unni, er ekki vafi á, að andstaðan
gegn þeim verður geysihörð.
Ýmislegt bendir lika til þess, að
þegar sé hafin sókn til þess að
fækka konum á hinum almenna
vinnumarkaði. Fjárlagafrum-
varpið fyrir næsta ár ber með sér,
að þeir sem það hafa samið, vilji
helst reka allar konur I atvinnu-
lifinu inn á heimilin aftur. Niður-
skurður til félagslegrar þjónustu,
er stórfelldur og i undirbúningi er
fumvarp um breytingar á skatt-
lagningu hjóna, en þar er gert ráð
fyrir stórauknum skattbyrðum
kvenna, sem vinna utan heimilis.
Nái þær tillögur fram að ganga,
verður i mörgum tilvikum fjár-
hagslegt tap fyrir konur að vinna
utan heimilis. Allir sjá, hvert þá
stefnir. öréttlætið á siðan að fela
undir yfirskini jafnréttis.
Að lokum vil ég hvetja allar
konur til að láta nú ekki deigan
siga heldur fylgja málunum fast
eftir. Ég fagna samstöðu kvenna
og almennri þátttöku I verkfall-
inu, enda þótt mér sé ljóst, að
jafnréttismál eru ekki sérmál
þeirra. Sérstaklega finnst mér á-
stæða til að gleðjast yfir mikilli
þátttöku kvenna viða I dreifbýl-
inu, En umræður um jafnréttis-
mál hafa að vonum verið minni
þar á undanförnum árum en hér
fyrir sunnan.
Allt bendir þvi til, að orðið hafi
almenn vitundarvakning meðal
kvenna, og við skulum vona að
hún sé meira en stundarfyrir-
brigði.