Þjóðviljinn - 27.01.1976, Qupperneq 9

Þriðiudagur 27. janúar 1976. ÞJOÐVILJINN — SÍÐA 9
SAMSTAÐA
JAFNSTAÐA
SÉRSTAÐA
Samstaða, jafnstaða, sérstaða.
Árið 1976 verður sennilega
hversdagslegt, rúmheilagt ár. Þó
hefir það hlotið i arf frá kvenna-
árinu 1975ofangreind þrjú orð. Þó
að þessi arfur, sé ekki mikill að
fyrirferð,er hann þó öllu meiri en
árið 1975 hlaut frá þjóðhátiðarár-
inu 1974.
Samstaðan var raunar fyrir-
ferðarmest allan fyrrihluta árs-
ins. Þaðvarekki fyrren undir lok
þess, að jafnstaðan kom á vett-
vang og leysti jafnréttið af hólmi.
Það var i degi og vegi, sem ég
heyrði jafnstöðuna fyrst nefnda.
En sérstaðan kom ekki i leitirnar
fyrr en eftir áramót. Þá kom það
upp úr kafinu, að konur höfðu þá
sérstöðu, að þær þurftu að ala
börn. Þetta hraut út úr kvenkyns
alþingismanni i viðtalsþætti eftir
áramötin.
Svo getur það orðiö dægradvöl
og tómstundagaman fyrir reikn-
ingsfróðar konur að finna sam-
nefnara er allar þessar óliku stöð-
ur ganga upp i.
Þar með tökum við kvennaárið
endanlega út af dagskrá.
Við öndum léttara i hvert sinn,
sem jólin og áramótin eru liðin
hjá, með öllum þeim fyrirgangi
sem þeim fylgir, og lifið fer aftur i
sinar háttbundnu, hversdagslegu
skorður, jafnt i útvarpinu sem
annars staðar.
Hjá sveitafólki bætist svo fengi-
timinn ofan á allt jólatilstandið.
Þess skal getið ófróðum borgar-
búum til upplýsingar að fengitimi
er sá timi kallaður, þegar hrút-
arnir eru látnir fara upp á ærnar
til þess að þær verði lambshaf-
andi, og þá verður vinnutiminn
stundum ærið langur, sérstaklega
þegar tungl er i fyllingu, eða ný-
kviknað. Tunglið hefir nefnilega
örvandi áhrif á sauðkindina og
sennilega mannfólkið lika.
Að öllu þessu athuguðu fer jóla-
dagskrá útvarpsins mikið fyrir
ofan gerð og neðan hjá fólki i
þessari umdeildu atvinnugrein.
Skemmtilegasta áramótakveðj-
an, sem ég heyrði i útvarpinu á
gamlársdag, var frá mennta-
skólanemum úr dreifbýlinu. Þeir
óskuðu bændum gleðilegs árs og
góðs gengis i tilhleypingunum
Með hverju árinu sem liður,
verður auglýsingaflóðið á jóla-
föstunni æðisgengnara, næstum
ógnvekjandi.
Maður er aldrei óhultur fyrir
þessum ófögnuði. Þó maður reyni
að loka hann úti eins og frekast er
unnt, kemst maður ekki hjá að
heyra meiri eða minni ávæning af
honum. Opni maður fyrir öðru.
sem ætti að vera byrjað, sam-
kvæmt dagskrá, hellist þetta yfir
mann enn langa stund, þvi öll
timaröð brenglast og gengur úr
skorðum.
1 örvæntingu okkar förum við
að telja dagana, sem eftir eru til
jóla, og okkur finnst jólin aldrei
ætla að koma. En i raun og veru
hlökkum við ekki til jólanna, eins
og þegar við vorum börn. Við
hlökkum til þess að auglýsingun-
um linni, þegar jólin loks koma.
Hitt er okkur svo hulin ráðgáta,
hvernig á þvi stendur, að auglýs-
ingarnar eru svo yfirþyrmandi,
einmitt nú, þegar okkur er sagt,
að lifskjörin hafi rýrnað um svo
eða svo mörg prósent frá þvi i
fyrra. Það hlýtur að liggja i þvi,
að þessi lifskjaraskerðing hefir
ekki gengið jafnt yfir alla. Ein-
Hver samdi áramótaskemmtun
útvarpsins? Var það Jónas
Jónasson? Það er bráðnauðsyn-
legt að sá fyndni — eða þeir —
stigi fram úr myrkrunum.
hverjir hljóta að hafa svo rúmar
tekjur, að hægt er að bjóða þeim
ýmiss konar varning, sem ekki
getur talist lifsnauðsynlegur, en
þvi báru auglýsingarnar fyrir lið-
in jól glöggt vitni.
Svo var eins og dytti bylur af
húsi, þegar auglýsingunum loks
slotaði og blessuð jólin gengu i
garð.
Vist var eitt og annað i jóladag-
skránni, sem gott var að hlusta á,
eða hefði verið gott að hlusta á,
hefði maður átt þess kost.
Sem dæmi um slíkt mætti nefna
Pétur Gaut. Hann var báða dag-
ana fluttur á þeim tima, er ég
vesæll maður var niðri i fjárhús-
um að brynna fénu.
Ég hef oft rekið mig á það, að
dagskrárgerðarmenn útvarpsins
virðast ekki vita, eða vilja ekki
vita, að til er fólk á þessu landi,
sem þarf að vinna alla daga jafnt.
Um helgar er venjulega sett á
miðjandag ýmislegt markvert og
áheyrilegt efni, sem vel gæti sómt
sér vel i kvölddagskrá og næði þá
til fleiri eyrna en það gerir um
miðjan dag.
Eins og venjulega bar mest á
flugeldaauglýsingum milli hátið-
anna. Sumir auglýsenda hvöttu
karlmenn til þess að skjóta burtu
kvennaárinu, en þessi hvatning
hljóp dálitið fyrir brjóstið á ein-
hverjum kvenmanni, sem ræddi
um dag og veg um svipað leyti.
Andrés Kristjánsson flutti eitt sitt
besta erindi, og hafa þó mörg
þeirra verið góð.
Aramótagamanið á gamlaárs-
kvöld var verulega skemmtilegt
og besta áramótagaman, sem ég
hefi heyrt hin si'ðari ár. Þættirnir
voru að visu nokkuð misjafnir, en
sumir veruléga sniðugir og mein-
fyndnir eins og til dæmis Albert
við Gullna hliðið, Vilborgarstaða-
hjónin og siðast en ekki sist loka-
þátturinn, þegar Geir mistókst að
skjóta upp eldflauginni, en hún
féll niður á þjóðarbúið og kveikti i
þvi, en ráðherrarnir dönsuðu
syngjandi i kring um bálið.
Svo tók alvaran við, þegar
gamanið var á enda.
Forsætisráðherrann var hóg-
vær og óádeilinn, en málflutning-
ur hans allur mjög loðinn og
þokukenndur, og maðurinn allur
átakanlega innilokaður, þannig
að hlustandinn komst ekki hjá þvi
að draga þá ályktun, að hann væri
ekki allur þar sem hann væri
heyrður. Þessi einkenni komu þó
enn skýrar i ljós eftir áramótin,
þegar hann sat fyrir svörum á
beinni linu, einkum þó varðandi
landhelgismálið.
Útvarpsstjóri flutti að lokum
sina hefðbundnu áramótahugleið-
ingu. Hún var að vanda hógvær,
lýtalaus og auk þess mjög fróð-
leg.
Biskupinn hefir sennilega pré-
dikað á nýjársdag, en það hefir
farið fyrir ofan garð og neðan hjá
mér. Ég veiti mér nefnilega þann
llver veit nema ljósir lokkar, Iftill
kjóll og stuttir sokkar hittist fyrir
liinuni megin? — Mynd: Skáidið
Tómas.
munað, að sofa undir hverri ein-
ustu guðsþjónustu og hefi þvi ekki
hugmynd um, hvað þjónar drott-
ins i þessu landi hafa til mála að
leggja til eflingar guðs kristni.
Eftir hádegið á nýjársdag kom
forsetinn að vanda og flutti sitt
áramótaspjall, vel samið og vel
flutt, en hefði þó sumstaðar mátt
ganga feti framar, að skaðlausu.
til dæmis i landhelgisstriðinu.
Eftir áramótin ræddi Andrés
Kristjánsson um dag og veg. Þar
kvað nokkuð við annan tón en hjá
þeim efnahagslegu og menning-
arlegu leiðtogum þjóðarinnar og
áður hafa verið nefndir.
Hann komst meðal annars að
þeirri niðurstöðu, að þjóðin hefði
sér að meinalausu getað sparað
séir margt af þeim veraldlegu
gæðum er hún hefði veitt sér á
liðnu ári og að þjóðarkökunni.
margnefndu hefði mátt skipta
jafnar en raun hefir á orðið.
f si'ðari hluta erindisins vék
hann aö herstöðinni á Miðnes-
heiði. þessu vandræðatökubarni
okkar islendinga. Hann minnti á
hvernig þjóðin er blekkt, með þvi
að segja henni, að herinn verði
látinn fara, þegar að friðvænlegr-
a verði i heiminum, en benti jafn-
framt á, að þriðji fjórðungur
þessarar aldar hafi verið frið-
vænlegasti timi aldarinnar að
minnsta kosti i þessum heims-
hluta. Að segja fólkinu. að herinn
fari þegar orðið sé friðvænlegar
en nú, sé i rauninni sama og að
segja þvi að hann verði aldrei
látinn fara. Af þessu dró hann svo
þá ályktun, að það væri heiðar-
legra að segja fólkinu umbúða-
laust að það yrði að búa við eilifð-
arhersetu, en að segja þvi að her-
inn færi, þegar runninn væri upp
yfir þessa jörð einhver endalaus
Fróðafriður.
Þetta var i fáum orðum sagt
mjög gott erindi og eitt af þeim
bestu, sem Andrés hefir flutt. og
hafa þó mörg verið góð.
Á þrettándanum var 75 ára af-
mælis Tómasar Guðmundssonar
skálds minnst i útvarpinu. Það
var góð dagskrá. Ágætt erindi var
flutt og siðan lesið og sungið úr
ljóðum þess.
Þó var þar eitt sem af bar og
verður okkur ógleymanlegt.
Það var minningarljóðið um
Stubb, er birst hafði i Morgun-
blaðinu nokkru fyrir jól. Stubbur
var bara hundur, sem haföi tekið
svo miklu ástfóstri við skáldið, að
hann mátti ekki af þvi sjá og var
óhuggandi og eirðarlaus þegar
hann naut ekki nálægðar þess.
Þvi var það, að þegar skáldið
þurfti að fara á sjúkrahús. vildi
það firra þennan vin sinn þeim
andlegu þjáningum. er skilnaður-
inn olli. að það brá á það ráð að
láta lóga honum. En þessi verkn-
aður olli skáldinu eftir á mikilli
iðrun og eftirsjá. En skáldið
huggar sig við það. að Stubbur
muni af hjartagæsku sinni fyrir-
gefa verknaðinn og að þeir, hund-
urinn og húsbóndinn.muni hittast
i öðru lifi.
En ljóðið er þó i raun að öðrum
þræði annaðen hin hugþekka lýs-
ing á vináttu manns og hunds. Að
öðrum þræði er það uppgjör full-
orðins manns við lifið og veröld-
ina, þessa köldu grimmu veröld.
sem umlykur okkur og við finnum
ef til vill þvi átakanlegar fyrir,
þegar halla tekur undan fæti, hve
ólik er hinni fögru veröld. sem
blasti við okkur i hillingum æsku-
áranna.
Við finnum, að þessi veröld nú-
timans skilur okkur ekki og enn
siður, að við skiljum hana. en
höldum þó i vonina um að hún sjái
fótum sinum forráð á elleitu
stundu og hrökkvi til baka. áður
en hún steypist fram af bjarg-
brúninni.
Þegar við stöndum þannig utan
við veröldina, sem hætt er að
skilja okkur og við skiljum ekki
lengur. þá getur verið óumræði-
lega gott að eiga hund, sem við
skiljum. og vita að hann skilur
okkur. Og við gerum gælur við þá
hugsun. að við munum hitta vin
okkar. hundinn. þegar við erum
komnir yfir móðuna miklu.
Kannski trúum við einnig að þá
muni æskan og ellin sameinast á
ný.
Hver vcit nema Ijósir lokkar.
litiK kjóll og stuttir sokkar
hittist fyrir hinumegin....
Þá verða þau þrjú. sem ganga
suður Lauiásveginn: skáldið
Tómas. stúlkan með ljósu lokk-
ana og Stubbur.
10. til 14. jan. 1976.
Skúli Guðjónsson.
VIKULEGAR HRAÐFERÐIR
EINNIG REGLUBUNDNAR FERÐIR
Fró NORFOLK
WESTON POINT
KRISTIANSAND
HELSINGBORG
GDYNIA
VENTSPILS
VALKOM
Fró ANTWERPEN
- FELIXSTOWE
- KAUPMANNAHÖFN
- ROTTERDAM
- GAUTABORG
- HAMBORG
mánudaga
þriájudaga
þriájudaga
þriájudaga
mióvikudaga
fimmtudaga
FERÐIR FRÁ ÖÐRUM HÖFNUM EFTIR
FLUTNINGSÞÖRF