Þjóðviljinn - 10.06.1976, Síða 10

10 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN F'immtudagur 10. júni 1976
Ásmundur Stefánsson, hagfræðingur:
Mótsögn við sósíalíska
lífsskoðun
í tilefni greinar Stefáns Jónssonar
um eignarhald á landi
Eignarhald á landi.
Ég hef aldrei áður sent Þjóð-
viljanum linu, en nú get ég ekki
látið hjá liða.
Astæðan er grein Stefáns
Jónssonar Alþingismanns
„Um eignarhald á landi” i bún-
aðarblaði Þjóðviljans. Er það
rétt, að sú ihaldsafstaða, sem
bergmálar i grein Stefáns, hafi
ráðið viðbrögðum þingflokks
Alþýðubandalagsins til þings-
ályktunartillagna Alþýðu-
flokksins varðandi eignarhald á
landi? Ég verðað játa, aö ég hef
lengi leitað að skynsamlegri
skýringu á þvi, hvers vegna þeir
þingmenn, sem ég hef greitt at-
kvæði i þeirri trú, að þeir vildu
koma á sósiölsku þjóöfélagi,
skuli hika við að koma á þjóð-
nýtingu náttúruauðlindanna.
Séu viðbrögð þingmanna flokks
mins mótuð af þeirri afstöðu,
sem Stefán Jónsson lýsir i grein
sinni, er ljóst, að skýringin er
hvorki skynsamleg eða i sam-
ræmi við sósialskar lifsskoðan-
ir.
Stefán — talsmaður
kapitalisma.
F|orsvarsmenn þess kapital-
iska kerfis, sem við búum við,
halda þvi gjarnan fram, að
óskert einkaeign á framleiðslu-
tækjunum og auðlindum sé
ófrávikjanleg grundvallarfor -
senda fýðræðisþjóðfél. Dreifð
eign sé vörn gegn ofurvaldi
stjórnvalda. Félagshyggju-
menn hafa sýnt fram á, að þess-
ar fullýrðingar eru óraunhæfar.
1 fyrsta lagi er eignarhaldinu
misjafnlega skipt, og i öðru lagi
er býsna algengt, að eignarrétt-
inum sé misbeitt. Félags-
hýggjumenn hafa þvi lagt
áherslu á, að eignarréttinum
séu settar skorður, t.d. að tryggt
sé, að einstaklingar geti ekki i
skjóli eignarréttar hindrað
vegagerð, að jafnvel eiganda sé
óheimilt að eyðileggja náttúru-
undur o.s.frv. Þá hafa félags-
hyggjumenn itrekað, hve
óeðlilegt það sé, að landeigend-
ur fái stórgróða af nýtingu jarð-
varma og sölu jarðnæðis til hús-
bygginga I þéttbýli. Af þessum
ástæðum hafa margir talið eðli-
legt að landið allt sé þjóðnýtt, en
bændum tryggður réttur til að
nýta landið til búskapar. Hug-
myndir um þjóðnýtingu bú-
rekstrarins hef ég ekki séð,
enda væru þær augljóslega með
öllu óraunhæfar miðað við nú-
verandi búskaparaðstæður. Það
ætti hinsvegar að vera búrekstri
fremur til framdráttar, að bú-
jarðir séu verðlagðar i sam-
ræmi við búskaparaðstöðu,
þannig að bændur geti keypt
þær,
Rök Stefáns Jónssonar gegn
þingsályktunartillögum Al-
þýðuflokksmanna eru af
nákvæmlega sama toga spunn-
ar og þau rök forsvarsmanna
kapitaliska kerfisins, sem ég
rakti hér að framan. Stefán seg-
ir orðrétt i grein sinni: „Eignar-
hald siðlitillar braskarastjórnar
á öllu Islandi er ekki jafn heill-
andi tilhugsun, og má til sanns
vegar færa að landið sé nær þvi
að vera þjóðareign með þvi að
nokkur þúsund bændur fái að
halda eignarrétti á bújörðum
sinum. Eins og nú er háttað
málum er þó nokkurs viðnáms
að vænta gegn heildarafsali
landsréttinda og ráðlausri ráð-
stöfun hlunninda meðan ráð-
stöfunarrétturinn er I höndum
þúsunda Islendinga.”
Stefán gerir skýran greinar-
mun á þvi fólki, sem býr I þétt-
býli og þvi, sem býr I sveitum,
með hans eigin orðum: „Enn er
það svo, að islensk menning á
dýpstu og þróttmestu rætur sin-
ar I sveitunum, og þar er enn
mannspartanna að leita I þeirri
þjóðfrelsisbaráttu, sem við eig-
um framundan.” Ég er ekki trú-
aður á það, að þessi fullyrðing
hafi jafn einhlitt gildi og Stefán
vill vera láta. Ég tel ótvirætt, að
töluverðir mannspartar séu I i-
búum þéttbýlisins. Ég tel ekki
raunhæft, að krefjast þess að
bændastéttin ein ráðskist með
landið. Það var bóndi, sem seldi
útlendingum Geysi og það var
bóndi, sem vildi selja GuIIfoss
(ekki dugði minna en að dóttir
Asmundur Stefánsson
hans hótáði sjálfsmorði til að fá
hann ofan af sölunni). Bændur
eru menn eins og við bæjarbúar.
Hvorki betri né verri. Bændur
þurfa félagslegt aðhald eins og
aðrir.
Um hvað stóð
Laxáirdeilan?
Ekki hefur Stefán háleitar
hugmyndir um suðurþingeyska
bændur. Hann telur eignarhald
á landinu forsendu baráttu
bænda gegn virkjun Laxár. Ég
var að visu við nám erlendis,
þegar sú deila stóð sem hæst og
fylgdist þvi einungis með henni
af blaðalestri, en ég hef alltaf
talið að náttúruverndarsjónar-
mið hafi ráðið afstöðunni. Eign-
arréttur á landi er reyndar ekki
vörn, þegar um virkjun er að
ræða, þvi lög heimila eignar-
nám, þegar nauðsynlegt er tal-
ið. Eignarréttur einkaaðila er
þvi ekkert úrslitaatriði i sliku
tilfelli. Deila eigenda við virkj-
unaraðila er þvi aldrei deila um
það, hvort virkja eigi eða ekki —
aðrir aðilar taka ákvöröun um
það — heldur verður einungis
deilt um bætur. Ég hef alltaf
staðið I þeirri trú, að um vlðtæk-
ari deilu hafi verið að ræða
varðandi Laxárvirkjun, enda
barátta bænda notio viðtæks
stuðnings I þéttbýli landsins.
Allra sist hefði hvarflað að mér,
að þingmaður Alþýðubanda-
lagsins teldi, að hætta beri við
nauðsynlega framkvæmd, af
þeirri einu ástæðu, að eigandi
landsins sé framkvæmdinni
mótfallinn. Það hlýtur hverju
sinni að verða að meta, hvort
samræmist betur heildarhags-
munum að ráðast i fram-
kvæmdina eða ekki. Ég hef
staðið I þeirri trú, að baráttan
um Laxárvirkjun hafi staðið um
heildarhagsmuni en ekki eign-
arrétt fáeinna bænda.
Hver er afstaða Al-
þýðubandalagsins?
Ég trúi þvi ekki, að Stefán
Jónsson tali fyrir munn þing-
manna Alþýðubandal. Sem
kjósandi Alþýðubandalagsins I
siðustu þingkosningum og
félagsmaður Alþýðubandalags-
ins i Reykjavík tel ég mig eiga
rétt á að krefja þingmenn skýr-
inga. Ég tek það fram, að ég
hef ekki kynnt mér tillögur Al-
þýðuflokksmanna nægilega vel
til þess að geta fjallað um þær.
Afstaðan til þess grundvallar-
atriðis, sem Stefán fjallar um,
er hins vegar i fullkominni and-
stöðu við mitt lifsviöhorf og ég
spyr þvi: Er það skoðun þing-
flokks Alþýöubandalagsins, að
eignarréttur einstaklinga sé
eina vörnin gegn yfirgangi al-
mannavaldsins, og það sé þvi ó-
hjákvæmilegt að bændur, vegna
yfirburða mannkosta, skuli fara
með eignarréttinn?
8. júni 1976
Asmundur Stefánsson
Einn pislargöngumaður plskar annan samkvæmt beiöni hans. Blóð-
ið lagar úr þeim sem laminn er, og sá sem lemur er allur orðinn
blóðslettóttur.
Píslarleikir á
Filipseyjum
í San Pedro smáborg á Filips-
eyjum, fara pislarleikir fram á
hverju ári á föstudaginn langa.
Er þetta gert i minningu höfundar
kristindómsins og dauða hans.
Þetta fer þannig fram að hundruö
trúaðra kaþólikka fara i göngu
um borgina og lemja sig svipum,
prikum og burstum, sem glerbrot
er limd við. Þessu halda þeir
áfram uns þeir uppgefast af
þreytu, sársauka og blóð-
Fernando de la Cruz á krossinum.
missi.Þeir sem uppgefast biðja barsmiðinni þangað til þeir falla I
gjarnan vini sina að halda áfram öngvit.
Fernando á heimleið eftir
krossfestinguna. Hann er sæmi-
lega hress, enda var hann ekki
nema þrjár mlnútur á krossin-
um — en að vlsu negldur á hann
á höndunum.
Hámarki nær þetta með
stælingu á sjálfri krossfestingu
Krists. Einn þeirra trúuðu lætur
þá festa sig á kross. Ekki hangir
hann að visu á likamsþunganum
einum, þar eð á krossinum er
þrep handa honum til að standa á,
en hinsvegar eru hendur hans
negldar á krossarmana með
ósviknum nöglum. Sjálfir ráða
þessir pislarleikarar hve lengi
þeir eru á krossinum og hafa til
þessa ekki haldið það út nema ör-
skamma stund. Metið hefur
Fernando de la Cruz, 24 ára.
Hann var á krossinum i þrjár
minútur, og átti það sér stað
siðastliðið ár.
Yfirvöld kaþólsku kirkjunnar
eru ekkert hrifin af þessu og hafa
lýst þvi yfir að þessi pislarleikur
filippina sé „heiðingja skikkan
heimskuleg.” En þeir i San
Pedro halda þessu samt ótrauðir
áfram, enda eru þeir farnir að
græða sæmilega á ferðamönnum,
sem streyma til bæjarins til að
sjá pislargönguna og kross-
festinguna.