Þjóðviljinn - 17.03.1977, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 17. mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Ef til vill er meira að vænta frá hinni islensku
kirkju i framtíðinni en hingað til í þeirri
mannréttindabaráttu
Ólafur Jensson,
læknir
PREDIKUN UM
MANNRÉTTINDI
Þaö geröist atburöur i einni
kirkju hér i borg um daginn,
sem má næstum þvi kalla
kraftaverk,svo sem stundum er
gert, þegar eitthvaö mjög óvænt
gerist. í sunnudagspredikun,
sem var útvarpaö, geröi prest-
urinn aö umtalsefni bölatvinnu-
leysisins og skeröingu lifskjara
fólks á svo skýran og sköruleg-
an hátt, aö allir sem heyröu
munu hafa lagt viö hlustir. í
máli sinu minntist presturinn
þess, að Austur-Evrópurikjum
heföi meö sinu þjóöfélagsformi
tekist aö losa sinar þjóöir viö böl
atvinnuleysisins, hvaö svo sem
annaö mætti segja um þessi
riki. í tveim af þrem dagblöö-
um, sem ég kaupi, gat ég siöan
lesiö viöbrögð viöoröum prests-
ins. Dagblaöiö Timinn hrósaöi
prestinum maklega fyrir þessa
vekjandi og timabæru prédikun.
Morgunblaöið gat hins vegar
ekki þolaö prédikun af þessu
tagi og var reynt af meira kappi
en forsjá aö draga úr áhrifunum
af oröum prestins I pistli i
Reykjavikurbréfi. Þetta var
gert I „bréfinu” með þviað snúa
út Ur oröum prestsins og gera
honum upp skoöanir og fara út i
aöra sálma. Þessi málaflutn-
ingur var allur hinn ókristileg-
asti og sá presturinn sig til-
neyddan til að gera sinar at-
hugasemdir i Morgunblaöinu.
Mikiö hefur verið rætt um
mannréttindi i seinni tiö i dag-
blööunum hérlendis og erlendis.
Og vegna þess aö mannréttindi
eru af mörgu tagi og fram-
kvæmd þeirra i mörgu tilliti ná-
tengd efnahag manna og þjóðfé-
lagsstööu, fer ekki hjá þvi, að
málsvarar forréttindastétta og
hópa i þjóðfélögum austurs og
vesturs eigi fljótt i vök aö verj-
ast, þegar þessi málefni eru tek-
in á dagskrá.
Þessa daga er veriö að semja
um laun og lifskjör i landinu.
Má þá minnast orða Sókrates-
ar: Fyrst aö borða, svo kemur
heimspekin.
Réttindin til aö vinna fyrir sér
og sinum fyrir mannsæmandi
laun eru frumskilyröi mann-
réttinda. t hinum „voldugu”
vestrænu iönaöarrikjum skipta
atvinnuleysingjar a.m.k. 15-20
miljónum og eru þeir þá ótaldir,
sem þessir atvinnuleysingjar
hafa á framfæri. Orö Werksins
voru þvi timabær.
Réttindi til læknishjálpar og
aöstoðar i ellinni eru meöal
mannréttinda, sem sum þjóðfé-
lög hinna riku iðnrikja vestur-
heims hafa átt erfitt meö að
framkvæma og er þó ástandiö
misslæmt. Kannski tekst honum
Karter forseta aö vinna afrek
heima fyrir á þessu sviði mann-
réttinda.
Af alþekktri hógværð teljum
viö mennirnir okkur æöstu veru
jaröarinnar vegna hugsunar-
innar. Ein æösta afurö hennar
er skipulagningin, og þá ekki
sist skipulagning þess bákns,
sem viö köllum þjóöfélag. I
austri og vestri er nauösynlegt
aö berjast gegn þeirri skipu-
lagningu, sem leiöir til sérrétt-
indahópa og misdreifingar á
þvi, sem þjóöfélagsreksturinn
getur uppfyllt af skynsamlegum
þörfum manna. Jafnframt er
ekki siðurnauösynlegt aö leggja
einarölega rækt við þá skipu-
lagningu, sem miöast viö aö
tryggja, að þörfum manna sé
svaraö frá vöggu til grafar svo
sem gerlegt er. Ef til vill er
meira aö vænta frá hinni is-
lensku kirkju i framtiðinni en
hingaö til i þeirri mannréttinda-
baráttu. Og það er vonandi, aö
mannréttindariddurum Reykja
vikurbréfsins takist ekki aö
hræöa þjóna islensku kirkjunn-
ar frá þvt aö flytja lifandi orö,
sem fólk skilur. Prestarnir eru
þó opinberir starfsmenn og ættu
þvi aö vera óháöir þeim mál-
gögnum sérréttindahópa, sem
rekin eru fyrir auglýsingatekj-
ur.
Ólafur Jensson.
Rækjuveiði
norðmanna

Rækjuveiöar á noröurhveli
jaröar hafa aukist mikiö siöustu
árin. Rækjuveiöi er t.d. oröinn
mjög stór þáttur i fiskveiöum
færeyinga viö Grænland, svo og
Jens Evensen hafréttarráð-
herra Noregs hélt seint I febrúar
mánuöi fyrirlestur I samkomusal
Akra „ungdomsskole” þar sem
hann útskýröi fyrir fullu húsi rétt-
arstöðu Noregs I hafréttarmálum
eftir útfærslu fiskveiöilögsögu
Noregs i 200 milur. Evensen
sagöi að fullnægjandi lausn á haf-
réttarstöðu Noregs mundi taka
nokkurn tima, viövikjandi samn-
Þann 20. febrúar s.l. var vetr-
arloönuafli'norömanna oröinn
6,207,000 hektolitrar. Á þessum
tima var veiðisvæði loönuskip-
anna á Barentshafi 40 milur i
noröaustur frá Vardö. Þann 18.
dana og grænlendinga. Þá eru
rækjuveiöar norömanna orönar
umfangsmiklar á ýmsum miðum
og fara vaxandi meö hver ju ári. Á
árinu 1976 óx þannig rækjuafli
norömanna um 5 þús. tonn, miöað
viö næsta ár á undan. Rækjuafl-
inn var veiddur á eftirfarandi
hafsvæðum: I ýmsum fjöröum
Noregs 6 þús. tonn. I Barentshafi
og við Svalbarða 6 þús. tonn, og
viö vestur Grænland 12 þús. tonn,
eða alls 24 þús tonn. A siöustu ár-
um hafa bæöi sovétmenn og norö-
menn fengið vaxandi rækjuafla i
Barentshafi. Þessi aukna rækju-
gengd bæði i Barentshafisvo og á
miðunum viö Svalbarða, er talin
stafa frá hlýrri botnsjó þar norð-
ur frá heldur en veriö hefur þar
áður. Hitastig sjávar viö botn á
þessum miöum hefur hækkaö um
1 gráöu á celsius framyfir venju-
legan hita sem veriö haföi þar áö-
ingum viö sovétnkin og Efna-
hagsbandalag Evrópu. Hann
bjóst viö aö eiga fund um samn-
inga viö Efnahagsbandalagiö
meö Gundelach þann 14. mars, en
sagöi jafnframtað samningar viö
Efnahagsbandalagiö yrðu erfiöir,
þar sem þeir heföu litiö aö bjóða.
Evensen sagði aö norömenn
vildu gera gagnkvæma fiskveiöi-
samninga viö englendinga og
febrúar voru þátttökuskip i veiö-
unum orðin 244 meö snurpunót og
80 með flotvörpu. Þegar veiöar
eru stundaöar svo langt undan
landi þá er dýrt að þurfa aö yfir-
gefa veiöisvæöi útaf bilun I fisk-
ur samkvæmt mælingum á löngu
árabili. titfrá þessari staðreynd
er svo reiknað meö vaxandi
rækjuafla á þessum hafsvæöum á
næstu árum.
Þaö hefur þóttgóö veiöi á rækju
i Barentshafi þegar fengist hafa
200 kg á togtima, en hins vegar er
það ekki óalgengt aö 1,1 tonn af
rækju hafi fengist á togtima við
vestur Grænland. Af miöunum
viö vestur Grænl. hefur þorskur
og lúða aö stærsta hluta horfið á
siðustu árum.en rækjan aö sama
skapi vaxið á miðunum. Danskir
og norskir haffræöingar telja
þessa breytingu stafa ekki nema
að minni hluta vegna rányrkju
erlendra veiðiskipa á miöunum,
heldur aöallega vegna straum-
breytinga og kólnandi hitastigs
sjávar. Norskir haffræðingar
vilja rekja þessa breytingu til
umbyltingar strauma þegar is-
rússa, en jafnhliöa þyrftu þeir aö
eiga viöræöur um þessi mál viö
17. þjóöir. Ráöherrann bjóst viö
að norðmenn þyrftu aö gefa
nokkrum þjóöum sem lengi hafa
sótt á mið sem nú eru innan 200
miina fiskveiðilögsögu einhvern
frest til að hverfa þaöan algjör-
lega, og aö þessi aölögunartimi
gæti I sumum tilfellum varaö allt
að þremur árum. Norðmenn hafa
leitartækjum. Af þessum sökum
veitir nú Simrad fyrirtækið veiöi-
skipunum þjónustu á hafinu, meö
þvi aö hafa viögeröarmenn og
varahluti um borö i norskum
varöskipum á þessum slóöum.
kaldur sjór frá yfirborði seitlar
niður að botni og öfugt. Þeir segja
aö einungis rækjan hafi staöist
þessa breytingu, en aörir fisk-
stofnar flúið af miöunum, vegna
þess aö þeim hafi ekki verið viö-
vært.
En þegar fiskstofnar sem aöal-
lega liföu á rækju væru farnir
burtu, þá óx rækjustofninn með
margföldum hraöa miöaö viö
fyrraástand. Vegna útfærslunnar
i 200 milur við vestur Grænland
gera norðmenn ráö fyrir aö
rækjuafli þeirra minnki eitthvaö
á þeim miöum, en þetta hugsa
þeir sér aö bæta upp, meö aukinni
sókn á rækjumiöin við Svalbarða.
Norömenn hafa nú gert nákvæm
sjókort af öllum sinum fundnu
rækjumiðum og eru þau aðgengi-
leg fyrir þeirra rækjuveiöimenn.
Jens Evensen
gert samning viö svia og finna til
10 ára um fiskveiðar og nýlega
eru afstaðnir samningar viö fær-
eyinga um gagnkvæmar veiöar.
Evensen sagði að ennþá hefði
ekki náöst samkomulag á milli
norömanna og rússa um skipt-
ingu Barentshafs, þjóðirnar
greindi á um hafsvæði sem væri
að stærö 60 þús. ferkilómetrar, en
hann efaöist ekki um aö I þessari
deilu næöist samkomulag sem
báöar þjóöir gætu viö unaö. Hann
haföi mestu áhyggjurnar út af
miðunum I Noröursjó og aökall-
andi samkomulagi viö Efnahags-
bandalagiö til aö tryggja framtíö
fiskistofna þar.
Stada norðmanna
1 hafréttarmálum
Vetrarloðnuveiðar norðmanna
Dvergkafbátar
til rannsókna
Norömenn ráögera nú fjölda-
framleiðslu á fjarstýröum dverg-
kafbátum sem sendir veröa til
rannsókna niður á hafdýpi. Einn
slikurfann nýlega allskonar drasl
á botni Noröursjávar sem skiliö
hafði verið þar eftir viö leit aö
oliu, og sannfærðust þá menn um
að slfkt neðansjávar leitartæki
væri ómissandi. Taliö er að gera
megi margskonar rannsóknir á
botni norska landgrunnsins svo
og undir isnum í Noröurishafi
með sliku tæki. Norskir visinda-
menn vinna þvi af kappi við aö
gera hinn norska fjarstýrða
dvergkafbát sem fullkomnastan
og búa hann margskonar leitar-
tækjum, áður en fjöldafram-
leiðsla á honum verður sett i
gang.
Fiskveiöar
norðmanna
r
við Island
Þaö hefur nú veriö uppgjört, aö
afli norskra skipa á islenskum
miðum árið 1976 varö 2,641 tonn.
Alls tóku þáttiveiöunumi6 skipog
farnar voru 32 veiöiferðir þar sem
var aö einhverjum hluta veitt á
islenskum miöum.
(Heimild Fiskets Gang)
500 norð-
menn í
páskaheim-
sókn til
Hjaltlands
Þrjú strandferðaskip með sam-
tals 500 farþega fara frá Björgvin
til Hjaltlandseyja og liggja þar
yfir páskahelgina. Með þessu
hyggjast norömenn vilja þakka
Hjaltlendingum trygga vináttu á
striðsárunum, en þá var norsk
herstöð á eyjunum, og ýmsir
norskir flóttamenn leituöu þang-
aö á smábátum yfir Norðursjó.