Þjóðviljinn - 18.03.1977, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. mars 1977
Föstudagur 18. mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
l’ompidou-miðstööin
Ný miðstöð nútíma-
listar opnuð í París
— og hói starfsemi sina m.a. með sýningu á verkum
ijögurra íslenskra myndlistarmanna
í lok janúar var opnað i Paris
eitt glæsilegasta nútimalistasafn
Evrópu. Er þetta einskonar arfur
frá Oeorges Pompidou fyrrver-
andi Frakklandsforseta, scm
hafði nútimalist að sinu helsta á-
hugamáli og lét sig dreyma um
listamiðstöð af alveg nýju tagi, en
það féll siðan i hlut eftirmanna
hans að hrinda draumnum i
framkvæmd. Safnið er nefnt eftir
stofnanda sinum og kallað
„Pom pidou-miðstöðin", en al-
þýða manna i Paris hefur þó vikið
nafninu svolitið til og nefnir safn-
ið einfaldlega „Pompidólium".
Reyndar er hæpið að tala um
listasafn, þvi að þarna verður
ekki aðeins til húsa mjög um-
fangsmikið safn myndlistar 20.
aldar, heldur lika alhliða bóka—
safn, plötusafn, kvikmyndasafn,
miðstöðvar fyrir nútimatónlist og
hagnýtan listiðnað, og auk þess
eru i byggingunni hljómleikasal-
ur, leiksvið og salarkynni fyrir
sýningar af ýmsu tagi. Opnun
þessarar menningarmiðstöðvar
er vitanlega mikill atburður i
sjálfu sér bæöi fyrir Parisarbúa
og ferðamenn, sem til Parisar
koma, en hún er lika skemmtileg
frétt fyrir islendinga, þvi að svo
vildi til að meðal þeirra listsýn-
inga, sem opnaðar voru, þegar
miðstöðin hóf starfsemi sina, var
sýning á verkum fjögurra is-
lenskra listamanna, Hreins Frið-
finnssonar, Þórðar Ben. Sveins-
sonar. Sigurðar Guðmundssonar
og Kristjáns Guðmundssonar.
Eru flestir þeirra starfandi i
Amsterdam og hafa þegar öðlast
nokkra frægð i Evrópu.
Sýning islendinganna, sem stóð
til 7. mars var i sýningarsal á
neðstu hæð miðstöðvarinnar, rétt
viö aðalinnganginn. 1 auglýsing-
um og tilkynningum um starf-
semi þessarar nýju stofnunar
segir að verk fjórmenninganna
flokkist undir þaö, sem kallað sé
„conceptual art”, en það nafn er
að sögn fróðustu manna haft um
verk, sem eru þess eðlis, að þau
þurfa nafn eða skýringar til að
þau skiljist. Hvernig sem það er,
þá virðist i þessu tilviki ekki
fjarri lagi að segja að grundvöllur
flestra verkanna séu hugmyndir,
sem snúast gjarnan um afstæði
veruleikans og stefna að umtúlk-
un hans, en þessar hugmyndir eru
þó ekki faldar I verkunum sjálf-
um, þvi að unnt væri að tjá þær á
ýmsa vegu, heldur mætti fremur
segja að verkin væru e.k,
„skýrslur” um þær.
Þannig sýnir Hreinn Friö-
finnsson ljósmyndaserlu af
„öfugu húsi”, sem byggt var
samkvæmt frásögn i „tslenskum
aðli” Þórbergs Þórðarsonar.
Þessu húsi var þannig hagað að
bárujárnið var að innan en vegg-
fóðriö að utan, og haföi þessi
byggingarmáti þvi I för meö sér
(samkvæmt skýringum Hreins)
A þessum tveimur myndum er
gerður samanburöur á málm-
að hugtökin „úti” og „inni”
snerust við, það sem var „úti”
var nú orðið að lokuðu rúmi, en
„inni i” húsinu var nú öll veröldin
nema það sjálft! Einnig sýnir
Hreinn ljósmyndaseriu af hliði,
sem hann reisti sunnanvindinum
á óbyggðum Islands: því miður
var norðangjóstur, þegar
myndirnar voru teknar og opnað-
ist hliðið ekki!
Sigurður Guömundsson sýnir
einnig ljósmyndir af ýmsu tagi,
sem fjalla til dæmis um spurning-
una hvaðan komum við, hvert
förum við; meðal þeirra er er
ljósmynd af manni sem gengur
yfir sléttu með risastóra, svarta
ör undir handleggnum, og visar
örin fram.
Kristján Guðmundsson sýnir
m.a. verk, sem sett eru saman úr
lárréttum linum eða punktum, og
gæti ófróður maður haldið að
þetta væru tilraunir í ætt við
stefnu Vasarelys og fylgismanna
hans, en svo er ekki, heldur eiga
verkin aö gera ýmis ytri fyrirbæri
sýnileg. Þannig er meðal verk-
anna þykk bók og er hver siða
þakin punktum: allir punktar
bókarinnar eru nákvæmlega
jafnmargir og þær sekúndur sem
þaö tekur jörðina að snúast um
sólina, og heitir bókin „Einu sinni
umhverfis sólina”.
Verk Þórðar Ben. eru mjög
fjölbreytt. Eitt þeirra er ljós-
myndaseria, sem sýnir sama
boröiö meö 17 mismunandi dúk-
um (serian heitir „ég var að biöja
um dúk”), en annað er röö
teninga: á hverjum þeirra er
mynd af himninum á ákveðinni
stund dags éða nætur, og er
teningaröðin þvl e.k. eftirmynd
sólarhringsins. Loks má nefna
eins konar höggmynd, sem nefn-
ist „steingerður draumur”: á hún
að sýna steingert ljós frá fornöld,
grindinni i Menningarhöllinni (til
vinstri) og Eiffelturninum (til
hægri).
sem listamaðurinn sá einu sinni i
draumi.
Sýning fjórmenninganna hefur
vakiö talsverða athygli, og munu
þeim hafa borist boð um að sýna i
sýningarsölum i ýmsum löndum,
en hins vegar kvartaði gagnrýn-
andi franska dagblaösins „Le
Monde” undan þvi að verkin væru
torskilin fyrir almenning. En
hvernig sem dómarnir eru þessa
stundina, þá er vist að engir
islendingar hafa áður fengið jafn-
gott tækifæri til að kynna verk
sin, þvi að opnun Pompidou-mið-
stöðvarinnar hefur ekki aðeins
vakið mikla athygli gagnrýnenda
víða um heim, heldur hefur safnið
lika dregið aö sér svo mikinn
fjölda gesta að furðu sætir.
Fyrstu vikuna, sem það var opið,
er talið að yfir hundrað þúsund
manns hafi litið þar inn, og kom
það jafnvel fyrir að það þurfti að
loka þessari risastóru byggingu
um stundarsakir, vegna þess að
þá voru komnir þar inn eins
margir og frekast máttu öryggis-
ins vegna.
Eitt af þvi sem dregur menn aö,
er vitanlega byggingin sjálf. Þótt
hún sé niður komin i einu elsta
hverfi Parlsar, á hægri bakka
Signu rétt hjá þeim staö þar sem
„hallirnar” (matvælamiöstöö
borgarinnar) voru til skamms
tima, er hún samt byggð I róttæk-
asta nútimastil: hún er á aö lita
eins og furuðlegt viravirki úr
stálplpum og gleri. Lengi vel
héldu vegfarendur og ibúar nær-
liggjandi hverfa að þetta bákn,
sem þarna var að risa, væri ein-
ungis vinnupallar, og yröu þeir
siðan teknir burt og kæmi þá
byggingin i ljós. Urðu menn furðu
lostnir þegar þeir komust að raun
um að stálplpurnar voru ekki ætl-
aðar til niðurrifs, og hafa siöan
komið i hópum til aö sjá þetta
undur með eigin augum. En þeir
sem koma til að skoða
bygginguna kynna sér oftast
einnig það sem þar fer fram.
I heild er húsið eins og aflangur
ferhyrningur. Meðfram annarri
langhliðinni hlykkjast risavaxið
rör frá neðra horni norðurendans
meðfram sex hæðum hússins upp
i efra horn suðurendans, og er það
rautt að neðan en úr glæru gleri
að ofan. Inn i þetta rör er gengið
úr anddyrinu á neðstu hæð, beint
á móti sýningu islendinganna, og
er i rörinu rennistigi, sem gcrir
gestum það kleift að komast mjög
auðveldlega milli hæða i miðstöð-
inni, en vegna þess að rörið er úr
gleri fá þeir jafnframt frábært út-
sýni yfir Parisarborg: þeim
finnst að þeir lyftist smám saman
upp úr borginni þangað til hún
liggur útbreidd umhverfis þá. A
hverri hæð er hægt að stiga af
rennistiganum og ganga inn i
sýningarsali eða eitthvað slikt, og
er innganginum alltaf komið
þannig fyrir að gengiö er mitt inn
i það, sem er til húsa á hverjum
stað. Þrátt fyrir stærð hússins
hefur arkitektunum þvi tekist aö
leysa „samgönguvandamálin” á
furðu hagkvæman hátt.
A þremur hæðum I norður-
endanum er bókasafn, sem þegar
er tekið til starfa og telur nú
300.000 bindi, en sú tala á eftir aö
hækka mjög fljótlega upp i eina
miljón a.m.k. Geta lesendur þar
gegnið beint að bókunum og sótt
þær sjálfir i hillurnar, en tölva
leiðbeinir þeim bæði um bókaval
og um það hvar bækurnar sé að
finna. Auk bóka eru þarna ljós-
myndir og plötur og einnig
kennslugögn (bækur og plötur) i
einum sextiu þjóötungum. A öðr-
um stað i húsinu er safn tuttug-
ustu aldar listar, sem mun vera
eitt hið stærsta i heimi sinnar teg-
undar. Auk listaverka er þar
einnig mikið safn litskugga-
mynda af verkum, sem ekki eru i
safninu, og hafa gestir aðgang að
þeim. t tengslum við þetta safn er
mikill sýningarsalur fyrir tima-
bundnar yfirlitssýningar, og var
hann vigður með sýningu á verk-
um brautryðjandans Marcel
Duchamp.
Kvikmyndasafnið, sem á að
vera til húsa i miðstöðinni. hefur
ekki enn tekið til starfa, en þar
munu verða stöðugar sýningar á
gömlum kvikmyndum. Stofn
þessa kvikmyndasafns er safn
Henri Langlois, sem nú er nýlát-
inn og margir áhugamenn um
kvikmyndir kannast vafalaust
við. Hann gerði það að ævistarfi
sinu að safna og bjarga frá eyði-
leggingu öllum þeim kvikmynd-
um, sem hann náði til, og væru
margar þeirra glataðar nú, ef
hans hefði ekki notið viö. Safniö
er nú til húsa i Chaillot-höllinni og
fara þar fram kvikmyndasýn-
ingar, en sú starfsemi hefur þó
gengið stirðlega vegna fjárskorts
og skipulagsleysis. Er von að úr
þvi rætist, þegar sýningarsalur-
inn i Pompidoumiðstöðinni verð-
ur tekinn I notkun.
Það er einnig beðið eftir þvi
með mikilli eftirvæntingu að mið-
stöð nútimatónlistar hefji starf-
semi sina, en hún verður til húsa
neðanjarðar við hlið aöalbygg-
ingarinnar. Yfirmaður þessarar
miðstöðvar er eitt þekktasta tón-
skáld Frakklands Pierre Boulez,
sem hefur reyndar einkum gefið
sig að hljómsveitarstjórn viöa um
heim undanfarin ár, og leikur
mönnum hugur á að vita hvað frá
honum kunni aö koma, þegar
hann snýr sér aftur að tónsmlð-
um.
Aður en Pompidou-miðstööin
var opnuð var mikiö deilt um
þetta fyrirtæki i frönskum fjöl-
miðlum og komu þær hrakspár
fram að það myndi enda eins og
ýmis önnur skrautfyrirtæki
fimmta lýöveldisins, sem hafa
aldrei náð tilgangi sinum en
reynst hinar verstu eyösluhltir og
sóað fé, sem hefði mátt nota á
þarfari hátt. En á þeim stutta
tima, sem liöinn er siöan miðstöð-
in var opnuð, hefur þetta afsann-
ast: listasafnið og öll sú starf-
semi, sem þvi er tengd, hefur
fengið meiri hljómgrunn en
nokkrir þoröu aö vona. Eru allar
horfur á þvi aö þetta verði i fram-
tiöinni ein merkasta menningar-
miöstöð Parisar og vafalaust einn
sá staður, sem ferðamenn vilja
helst kynnast. e.m.j.
Sigurður Guömundsson á mebal annars þessa mynd á sýningunni I Menningarhöliinni
i Parls.
Hreinn Friðfinnsson hugar að verkum sinum (Ljósm. Viðar Vlkingsson)
Eittaf verkum Sigurðar Guðmundssonar, „Seinna verður allt betra”.
Þórður Ben. Sveinsson ræðir viðstarfsmann Pompidou-miðstöðvarinnar
Sverrir Hólmarsson
skrifar leikhúspistil
HIN
AMERISKI
DRAUMUR
Marinó Þorsteinsson og Sigurveig Jóhannsdóttir I Sölumaður deyr.
Leikfélag Akureyrar
sýnir,
Sölumaður deyr,
eftir Arthur Miller.
Leikstjóri: Herdis
Horvaldsdóttir.
Leikmynd: Hallmundur
Kristinsson.
Leikritið Sölumaður deyr
gerði Arthur Miller frægan á
svipstundu árið 1949. Bæöi
sviðstækni verksins og boöskap-
ursættinýlundu og vakti athygli
— hinn expressioniski still með
fortiðarglömpum og draumsýn-
um, og sú viðleitni Millers aö
semja harmleik um hinn hvers-
dagslega meðalmann og örlög
hans i grimmum heimi, sem
stjórnast af þvi sem banda-
rikjamenn kalla „kaupsýslusið-
gæði”. A einni nóttu varð Willy
Loman samnefnari allra þeirra
sem höfðu glatað sjálfum sér i
vonlausri leit að tálsýn hins
ameriska draums um að verða
rikur, komast á toppinn. 1 þjón-
ustukerfisinshefurWilly fórnað
sjálfum sér, konu sinni og son-
um, vegna þess aö kaupsýslan
krefst þess að sölumaðurinn
selji persónuleika sinn veit
Willy ekki lengur hver eða hvað
hann er, heldur sveiflast stjórn-
laust millidraums og veruleika,
bölsýni og bjartsýni/núttðar og
forríöar.
Nær þrjátiu ár hafa auðvitað
strokið nýjabrumið af þessu
verki. Hvorki heimurinn né
leikhúsin hafa staðið i stað, og
verkið talar þvi ekki til
samtiðar okkar af sama þrótti
og það hlýtur að hafa gert I önd-
verðu. Engu að siður hefur þaö
staðist timans tönn nokkuö vel,
Úr borginni
Stórlán.
„Borgarráö samþykkir, að
borgarsjóöur taki v/Rafmagns-
veitu Reykjavikur erlent lán,
sem Hambros Bank i London
býöur með þátttöku fleiri
banka. Lánið er að fjárhæö $
2.600.000.-og erveitt til 7 ára, en
afborgunarlaust fyrstu 2. árin.
Vextir eru 1 3/8% umfram
almenna millibankavexti i
London á hverjum tlma og
lántökugjald er 13.000,- Banda-
rikjadalir.
Borgarráö felur borgarstjóra
að semja um nánari lánskjör og
að undirrita skuldabréf og önn-
ur lánsskjöl vegna lántökunn-
ar.”
(Borgarráð22. 2.1977)
Anægja hjá Rafmagns-
veitunni
„Aætlun um kostnaöarlækkun
R.R. (cost reduction).
Björn Friðfinnsson kynnti
áætlun um kostnaðarlækkun
R.R. og skýrði hvernig stefnt
væri að þvi að fá fram hug-
myndir starfsfólks fyrirtækisins
um sparnað 1 rekstri og um hag-
ræðingu á öllum sviðum. Aætl-
uninni hefur verið dreift meðal
starfsfólks R.R. og veröur send
öðrum veitustofnunum til
fróöleiks.
Stjórnarnefndin lét i ljós
ánægju með framkomnar hug-
myndirogfórþessá leitað fá að
þaö hefur nægilega breiða og
margslungna skirskotun til að
hefja sig upp úr viðjum timans.
Þau einstaklingsörlög sem það
lýsir eru augljóslega sprottin af
þjóöfélagslegum rótum og póli-
tiskt skilyrt, hér eru engir inn-
hverfir einangraði draumar á
ferðinni. Það eina sem verulega
stingur I augun er sá mikli
þungi sem lagöur er á atriðið
þegar Biff kemur að föður sin-
um með viöhaldi hans á hótel-
herbergi. Þetta er gert að úr-
slitaástæöu þess að Biff mis-
heppnast allt, verður endanlega
rekald i lifinu, en er öldungis
ónauðsynlegt og alitof ómerki-
legt til aö hæfa verkinu. Svona
fimmaurasalfræði er sem betur
fer á undnhaldi.
Sölumaður deyr er tvimæla-
laust leikrit sem á það skilið að
vera tekiö til sýningar. Hitt er
annaö mál aö sviðsetning Leik-
félags Akureyrar undir stjórn
Herdisar Þorvaldsdóttur fetar
kannski óþarflega troðnar slóöir
og gerir enga tilraun til að end-
urnýja verkið eða leggja nýjar
áherslur. Þunginn er allur á
hinum persónulegu átökum fjöl-
skyldunnar og allt er leikið i
hinum gamalkunna heita þunga
stll.Ugglaust inætti meö haröari
og gagnrýnni stil skerpa hina
þjóöfélagslegu sýn verksins.
En hvað um það — sú sýning
sem hér liggur fyrir heppnast aö
mörgu leyti afar vel innan sinna
forsenda. Þrátt fyrir ýmislegar
misfellur er sannur og einlægur
tónn i sýningunni, sem hlýtur að
hræra áhorfandann til skilnings
og meöaumkunar. Þeir leikarar
sem mest mæðir á skila sinum
hlutverkum af prýöi. Marinó
Þorsteinsson hefur sjálfsagt
sjaldan þreytt eins harða raun
og hér, en hann kemst frá henni
fylgjast reglulega með
framkvæmd áætlunarinnar og
árangri.”
(Stjórn veitustofnana 23.2. ’77)
Vegaskraut
„Kynntar teikningar af
aðveitustöð R.R. við Baróns-
stig. Stjórnarnefndin heimilar
fyrir sitt leyti, að veggskreyt-
ingar verði settar á vegg húss-
ins, er snýr að Barónsstig, enda
verði hugmyndir um skreyt-
ingar kynntar nefndinni sér-
staklega.
(Stjórn veitustofnana 23.2. ’77)
Kvikmyndamál.
„Lagt fram bréf Reynis
Oddsonar f.h. Borg Film h.f.,
dags 21. þ.m., um að fellt verði
niöur sætagjald við sýningu á
kvikmyndinni „Morðsaga”.
Samþykkt aö verða við
erindinu.”
„Lagt fram bréf Jóns
Hermannssonar, dags. 17. þ.m.,
um kaup á eintökum af kvik-
myndinni „Fyrsti nýsköpunar-
togarinn b/v Ingólfur Arnar-
son”. Borgarráö heimilar kaup
á 2 eintökum af kvikmyndinni
og felur borgarlögmanni máliö
til meðferöar.”
Tilboð i Kjarval.
„Lagt fram bréf borgar-
stjóra, dags. 9. febrúar, meö
með sæmd. Þrátt fyrir dálitið
óöryggi nær hann á endanum
tökum á Willy Loman, gerir
manninn sannfærandi I æðis-
gengnum geösveiflum hans og
firringu. Sigurveig Jónsdóttir
var öruggasti leikari sýningar-
innar I hlutverki Lindu, þó hún
værireyndar oft á mörkum þess
að ofleika, en það var einkenni á
sýningunni allri. Þórir Stein-
grimsson leikur oft meira af
kraftien nokkru öðru, en hér sá
ég hann i fyrsta skipti ná veru-
legri einlægni i leik sinn, sem á
köflum var alveg prýöilegur.
Honum tókst að vekja samúö
með Biff, sem þrátt fyrir allar
veilur sinar er sú persóna sem
stendur uppi meö mestan skiln-
ing á þvi sem gerst hefur I leiks-
beiðni um umsögn um tilboð
sem borist hefur frá Sviþjóö um
kaup á málverki eftir Jóhannes
Kjarval. Samþykkt að fela sýn-
ingarnefnd Kjarvalssýningar að
skoða myndina og skila áliti þar
að lútandi til hússtjórnar.”
(Hússtjórn Kjarvalsstaða
18.2.’77)
Læknaráðningar.
„Samkvæmt tillögu borgar-
læknis samþykkir heilbrigöis-
málaráö að Lára Halla Maack,
cand. med„ verði ráðin til aö
gegna stöðu aðstoðarborgar-
læknis frá 1. aprll til 30. júni n.k.
Einnig samþykkir
heilbrigöismálaráö aö Heimir
Bjarnason, héraðslæknir, verði
ráðinn til aö gegna stööu að-
stoðarborgarlæknis frá 1. júli
1977 til 30. júni 1978.”
(Heilbr.málaráö 25.2.’77)
Ljósastaurar
„Lagt fram bréf Rafmagns-
veitu Reykjavikur, dags. 18.2.
s.l., meö beiðni um kaup á 550
götuljósastólpum. Samþykkt að
innlent útboö fari fram.”
(Stjórn Innkaupast. Rvlk.
21.2.’77)
Kennsla i hljóðfæraleik
„Samþykkt aö námskeiö i
hljóöfæraleik (hljómsveit) og
leiklist veröi haldin innan
ramma tómstundastarfs i skól-
lok. Aðalsteinn Bergdal sýndi
eiginlega ekki nema eina hliö á
Happy, sem er ekki alveg eins
einfaldur og hann var i þessari
túlkun. Sérstaka athygli vakti
Jóhann Ogmundsson i hlutverki
Charleys, fyrir trausta, sanna,
hlýja og mannlega túlkun. Saga
Jónsdóttir skapaði hryssings-
lega persónu úr viðhaldi Willys
með lofsverðri tækni.
Það má ýmislegt að þessari
sýningu finna, en hún yfirvann
gallana að mestu með einlægni
og góðu hjartalagi. Það er
Akureyringum til skammar
hversu fáir þeirra voru staddir i
leikhúsinu á þriðju sýningu
verksins.
Sverrir Hólmarsson.
um, og skólanum séö fyrir
ferðadiskóteki.”
(Æskulýðsráö 22.2.’77)
Valur hættir.
„Lagtfram bréf ValsSt. Þór-
arinssonar, forstöðumanns
Fellaheliis, þar sem hann segir
lausu starfi sinu frá 1. jUlí 1977
að telja.”
(Æskulýðsráð 15.2.’77).
„Rætt um tilboð, er bárust i
veitingarekstur að Kjarvals-
stöðum. Einnig lagt fram bréf
Kjarvalsstaöa frá 18.2. ’77 um
málið. Tillaga hússtjórnar
Kjarvalsstaöa hlaut 2 atkvæði
(Valgarö Briem og Sigurjón
Pétursson). Samþykkt með
þremur atkvæðum aö taka þvi
tilboöi, sem barst á réttum tima
(Albert Guömundsson, Guö-
mundur G. Þórarinsson, Ólafur
Jónsson).”
(Stjórn lnnkaupast. 21/2 ’7'.
„Samþ. með 4 samhlj. atkv.
að heimila samninga viö Guö-
mund H. Jónsson um veitinga-
reksturað Kjarvalsstöðum, sbr.
samþykkt stjórnar Innkaupa-
stofnunar frá 21. þ.m. S.P.
greiddi ekki atkv.”
(Borgarráð 22/2 ’779