Þjóðviljinn - 27.05.1978, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN Laugardagur 2«. mal 1*78
Umsjón:
Dagný Kristjánsdóttir
Elisabet Gunnarsdóttir
Helga ólafsdóttir
Helga Sigurjónsdóttir
Silja Aöalsteinsdóttir
Kennslubók úr fomeskju
Einar Pálsson B.A.
Icelandic in easy stages with notes
in Englisli
No. 1 (1975): No. 2 (1977)
Drawings by Calum Campell and
Robert Guillemette
Þetta eru námsbækur i islensku
fyrir útlendinga sem búa á ís-
landi. i megindráttum eru bindin
byggð þannig upp að fyrst koma
leskaflar siðan spurningar, orð-
skýringar á ensku og örstuttar
málfræðigreinar.
Hér er ekki ætlunin að skrifa
ritdóm um bækurnar á kennslu-
fræðilegum grundvelli heldur aö-
eins að birta nokkur sýnishorn af
þeirri þjóðfélagsmynd sem
brugðið er upp i þeim — einkum
með tilliti til hlutverkaskiptingar
karla og kvenna.
1 þessum bókum er eins og
venja er til um byrjendabækur i
tungumálum leitast við að draga
upp mynd af hversdagslifinu i
landinu. Ekki er þó hér um að
ræða umfjöllun um mannlifið á
breiðum grundvelli, atvinnuveg-
um og lifi og kjörum fólksins eru
engin raunhæf skil gerð. Karl-
menn fara á skrifstofu á morgn-
ana og það er minnst á sjómenn,
kaupmenn og iðnaðarmenn, en
auðkýfing er lýst i 51(2), þar sem
stendur:
Ég vildi að ég væri auðkýfing-
ur. Þá mundi ég borða steik á
hverjum degi. Tvisvar á dag. £g
mundi fá mér heilt hús. En þá
þyrfti ég auðvitað einhvern til að
passa það. Ja, þaö er allt i lagi,
maður gæti fengið sér ráðskonu.
En þær eru svo rosalega leiöin-
legar. Þá hefði maður aldrei frið.
Giftar konur i bókunum eru
undantekningalaust húsmæður.
Sem fyrr segir er aðeins litið
fjallað um kjör fólks en i 53(2) er
vikið að sumarvinnu unglinga:
Fjárhagur skiptir ekki megin-
máli, börn hins rika vinna ekki
siðuren börn hins fátæka. Annars
er munur á rikum og fátækum til-
tölulega mjög litill á Islandi.
Myndskreyting bókanna er.að
minu mati ósmekkleg, sumar
myndir hreinlega óhugnanlegar
og margar gjörsamlega úr sam-
hengi við kaflana sem þær standa
við. Hér eru sýnd nokkur dæmi.
Um þá kvenimynd sem dregin
er upp i bókinni má i stuttu máli
segja að þær eru yfirleitt heimsk-
ar og rolulegar eyðsluklær, og
þótt undarlegt megi virðast eru
þær einnig ljótar, einkum eftir
• giftingu. Þarna kemur einnig til
frábær samvinna höfundar og
myndskreytara.
Eiginkonum er yfirleitt lýst
sem góðum eða vondum, stund-
um eru þær býsna ánægðar með
lifið eins og fram kemur hjá
hamingjusömum ökumanni i
52(1). Tóliðsjálft er að sjálfsögðu
kvenkyns.
Hvað hin ömurlega (eftir
myndinni að dæma) kvendula
Unnur starfaði eða ástæðan fyrir
þvi að hún lagði starfið á hilluna
er á huldu. I 83(1) heldur þó
áfram frásögninni af þeim Jóni
og Guðrúnu, og þar er tekinn upp
þráöurinn um framtiöaráform
dótturinnar:
10. I hvaða banka ætlarðu?
10. 1 Landsbankann.
11. Meinarðu aðalbankann við
hliðina á pósthúsinu?
11. Já, á horninu.
12. Viltu þá taka út fyrir mig niu-
tiu þúsund i leiðinni?
12. Til hvers?
13. Hún Unnur þarf að fara til
Kanarieyja um páskana
A kvöldin, þegar við förum aðsofa, segir hann: „Góða nótt, elskan min.
Ég veit að mig dreymir bflinn i nótt.” ó, hann er alveg dásamlegur.
Enda veit hann hvort okkar er betri bilstjóri. Það er auðvitaö ég, betri
helmingurinn af honum. A eftir ætla ég aö gefa honum kaffi. Þá verður
hann ánægður. Svoleiðis þakka ég honum fyrir bilinn.
Svona litur hamingjan út á lslandi. Maðurinn á myndinni heitir Þorlák-
ur og konan hans heitir Þorbjörg. Þorlákur er afskaplega ánægður I
dag. Hann er svona ánægður, af þvi að hann á konu og barn og lika bát.
Báturinn er á bak við hann, en konan hans stendur hjá honum. Konan
hans er ekki mjög falleg, en hún er dugleg. Það er gott að eiga svoleiðis
konu. Þorlákur elskar hana mjög heitt. Ég veit ekki hvort hún elskar
hann.
En konan er lika ánægð. Hún á mann og hún á barn. Hún á bæði mann
og barn. Hún stendur hjá manninum, mjög hreykin. Hún er svona
hreykin af þvi aðhún heldur á barninu, sem hún á meö Þorláki. Þorlák-
ur og Þorbjörg eru hjón.
Faðirinn heitir Jón og er Sigurðsson. Agætur maður, en hefur lítið
kaup. Móðirin heitir Guðrún og er Pálsdóttir. Guðrún notar kaup
mannsins sins. Dóttirin heitir Unnur. Hún er hætt að vinna. Sonurinn
heitir Birgir. Hann er alltaf óhreinn.
13. Hvaða vitleysa!
14. Hún er að elta einhvern strák.
Hún segist verða að fara.
14. Allt er þaö eins! Getur hún
ekki borgað ferðina sjálf?
15. Það þýðir ekkiað tala um það.
Hún vill þetta.
15. Þá það. A ég að gera nokkuð
fleira fyrir þig?
16. Já, kauptu harðfisk.
16. Allt lífið er harðfiskur.
Sú spurning vaknar hvort Is-
lensk visitölufjölskylda stendur
fjárhagslega undir dyntum dek-
urbarns sem a llt I einu heimtar að
fáaðfaratilsólarlanda eða hvort
sú hugsun hafi læðst að glúrnum
föður að ýta þeirri stuttu yfir á
framfæri stráksins.
Við förum ekki á mis við fyndn-
ina um eyðsluklærnar. í 45 (2) eru
þeir Björn og Ari að ræða ferða-
lög:
Konan mín hlóð auövitað utan á
sig pinklum I hverri borg.
Ari: Húnhefur gertþað til að eiga
eitthvað til minja um hvern stað
fyrir sig.
Björn: Fataskápurinn hennar er
eins og forngripasafn.
Ari: Reiðstu ekki konunni þinni,
kæri vinur. Ástin byggist á duttl-
ungum konunnar.
Björn: Já,enég vissi ekki að ást-
in værisvona dýr, þegar ég giftist
henni.
I 42(2) eru sömuleiðis einkar
áhugaverðar staöhæfingar um
klæðnað og fjárforræði kvenna:
Ég er að velta þvi fyrir mér,
hvort það sé rétt að gifta sig. Sum«
ir gera þetta, og eru bara heppn-
ir. En skyldi nokkur kona vera
svo vitlaus að vilja mig? Ég tek
það fram, að ég vil ekki konu,
Helstu föt konunnar eru kjóll, blússa, peysa og pils. Flestar konur eiga
mikiðaf fötum. Konum þykir yfirleitt gaman að fallegum fötum. Kon-
unni liöur illa ef hún fær ekki aðkaupa föt einstaka sinnum.
Jim: Sjálfsagt. Konurnar eru yndislegar. Þær elska okkur áöur en við
giftumst þeim. En þegar við erum orönir menn þeirra breytast þær.
Þær vita að við getum ekki verið án þeirra og að við getum ekki farið
frá þeim. Þess vegna skamma þær okkur. Já konur eru yndislegar ver-
ur.
Frú Nielsen: Hann er ekki kurteis.
Jim: Iljónabandið er ágætt. En það er vegna barnanna að hjónabandiö
varð til.
Doris: Þarna heyrið þið. Þeir hugsa alls ekki um okkur.
Jim : Jú, elskan min. Við hugsum um ykkur, en við hugsum um börnin
lika. Við karlmennirnir vitum, að börnin eru ástæðan fyrir hjónaband-
inu. Og þiö vitið það svo sem llka. Það er vegna þeirra sem við lifum.
Og þiö elskiö þau meira en okkur. Og það er þeim að þakka, aö konan
og maðurinn búa stundum saman I fimmtiu ár.
Doris: Ja, ekki vil ég búa með þér i fimmtiu ár eftir þetta.
Höfundurinn forneskjulegi
virðist ekki hafa tekiö eftir hverju
konur hafa helst Iklæðst siðasta
áratuginn.
Stúlkum er lýst einkar notaleg-
um I bókum þessum áður en þær ■
fara að seilast niður I vasa eigin-
mannanna. I 63(2) er ungur
amerikani að fara i fjörurnar við
stúlku. Hún leysir úr spurningu
hans um það hvar dansstaöi séu
aðfinna i borginni, og hann spyr:
— Viltu koma með? Þú ert svo
falleg.
— Það er varla að ég þori þaö.
— Hvar eigum við að hittast?
Ekkert þras hér.
173(2) er talað um laxveiði sem
tómstundagaman karla ein-
göngu:
Bústaðurinn þeirra nefnist
veiðikofi, þar geyma þeir margt,
til dæmis unga stúlkusem sér um
matinn þeirra. Drykkinn geyma
þeir i læstri kistu.
Ung stúlka er þarfaþing, en hún
gæti verið drykkfeld og þjófótt.
Sjúkrahús virðast sömuleiðis
aðeins ætluðkarlmönnum i 74(2):
Líðan sjúklings fer eftir ýmsu,
einkum þvi hvort hjúkrunarkon-
urnar eru fallegar.
Hjónabandiðá aldeilis ekki upp
á pallborðið hjá höfundi bókar-
innar, þess má finna óteljandi
staði. Hér eru heimspekilegar
vangaveltur Þórðar I 48(2)
sem er óhreinleg. Ég heimta að
hún sé þrifin. En biðum nú við,
skyldi hún þá ekki verða of þrif-
in? Sumar konur ganga með
hreingerningaæði. Og hvers
vegna skyldi maður eiginlega
gifta sig? Hefur maður það ekki
ágættsvona? Hvaðerað mér? Ég
gleymi aðalatriðinu. Þegar és
kem syfjaður og þreyttur heim,
þá tekur hún á móti mér, þessi
elska. Þegar ég er svangur gefur
hún mér mat, og þegar ég er
þyrstur, gefur hún mér að
drekka. Þetta er kóngalif. Hún
leyfir mér auðvitað að fara út á
laugardögum til að hitta strákana
— eða, ætli hún leyfi mér það
ekki? Það væri nú ljótan, ef ég
mætú það ekki. Nei svo ósann-
gjörn getur hún ekki veriö að
banna mér það. Það versta er
þetta með ástina. Presturinn seg-
ir, að maðureigi að elska konuna
sina. Það fer nú eftir þvi hvernig
hún verður! Best gæti ég trúað,
að einhverjar kerlingar hefðu
platað prestinn til að setja þetta i
ræðuna. Maður á aldrei að
treysta svoleiðis kerlingum. Svo
segirpresturinn, að maðureigi aö
hjálpa kerlingunni, hvort sem
hún er veik eða ekki! Þetta hlýtur
að vera samsæri. Nei, heilbrigð
verður kerlingin að vera, og alls
ekki löt. Viljugeins og góður hest-
ur. Og ekki má hún kjafta djöful-