Þjóðviljinn - 26.10.1979, Síða 7

Föstudagur 26. október 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir OFVITANN eftir
Þórberg Þórðarson
í leikgerð
Kjartans Ragnarssonar
Leikstjóri:
Kjartan Ragnarsson
Leikmynd:
Steinþór Sigurðsson
Tónlist:
Atli Heimir Sveinsson
Það þótti mörgum fyrirfram
nokkuð alvarleg fifldirfska að
ætla sér að gera leiksýningu úr
hinu margslungna snilldarverki
Þórbergs, en að lokinni frumsýn-
ingu gatvarla nokkrum blandast
hugur um að hér var betur af stað
farið en heima setið, að hér var
unninn sá frækilegi sigur að
skapa lifandi og áhrifamikið leik-
húsverk úr miklu bókmennta-
verki.
Það er augljóst mál að þetta
verk verður aldrei unnið svo að
öllum liki til fullnustu né hafið sé
yfir alla gagnrýni, en ég hygg að
Kjartani hafi tekist furðu vel að
halda trúnað við Þórberg og
skapa um leið fullburða drama-
tiskt verk, laust við þann vand-
ræðagang sem oft fylgir sviös-
gerðum skáldsagna. Sú aðferð
hans að skipta aðalpersónu i
,,Sú aðferð hans að skipta aðalpersónunni i tvennt, sögumann og sögu-
persónu, gerir Kjartani kleift að koma sjálfsskoðunum og ihugunum
höfundar til skila...”
Meistarinn lifir
tvennt, sögumann og söguper-
sónu.er auðvitað einföldun á sam-
bandi þessara tveggja aðila i bók-
inni, þvi að Þórbergur er einhver
flóknasti irónisti hemsbókmennt-
anna, en þessiaöferð gerir Kjart-
ani kleift að koma sjálfskoðun og
ihugunum höfundar til skila, og
þar er auðvitað sá kjarni bókar-
innar sem ekki er unnt að nema
brott án þess að falsa verkiö.
Með þessum klofningi aðalper-
sónunnar er einnig opin leiö til að
varpa fyrir róða öllum
nátúraliskum kröfum og setja
leikinn upp i mjög stilfærða um-
gerð sem gefur endalausa mögu-
leika á leikrænni tjáningu, auk
þess sem sýningin rennur áfram
órofa og allar skiptingar eru full-
komlega áreynslulausar. Kjart-
ani hefur reyndar tekist ekki sið-
ur upp að leikstýra verkinu, þaö
er I alla staði vandlega unnið og
smekklegt verk, viða bráösnjallt,
og fær þar frábæran stuðning af
einfaldri og stilhreinni leikmynd
Steinþórs.
Grundvallarstyrkur sýningar-
innar er auðvitað fólginn i tærum
og óviðjafnanlegum texta Þór-
bergs, þar sem hver setning er
svo meitluö og hnitmiöuð að hún
gengur beint inn i hugskot áheyr-
andans. Gildi þessarar sýningar
er ekki hvaö sist i þvi fólgið að
færa okkur nær þessum texta,
gefa honum nýtt og nákomið lif I
þeirri sameiginlegu reynslu sem
við öölumst i leikhúsi. Og með
þeirri einföldun sem gerð hefur
verið á skáldsögunni hygg ég að
mörgum verði ljósari en áður
bygging og stefna Ofvitans, hin
þrotlausa leit Þórbergs aö sann-
leika og speki i skóla og lifi og ást
og skáldskap. Þetta er leit sem
liggur um myrkar og torfarnar
slóðir, vörðuö sifelldum von-
brigðum, en endar með uppljóm-
aðri heimkomu til hins fyrir-
heitna lands. Þessi þráður er
skýrt markaður i sýningunni og
lokaatriðið er undurfallegt, þar
sem ofvitinn situr i hlýrri birtu
Unuhúss umvafinn kærleik og
skilningi og hámar i sig mat. Sú
mynd liður seint úr minni.
Það er ekki minnst um vert
fyrir velgengni þessarar sýningar
hversu framúrskarandi vel Jón
Hjartarson fer með hlutverk
meistarans. Það er æði vanda-
samur hlutur að leika á sviði
mann sem er tiltölulega nýlega
burtgenginn úr forheimskunar-
landinu og lifir enn i minni manna
sem hann sáu, en Jóni tekst þetta
óaðfinnanlega. Með þvi að stæla
ákveöin atriði I útliti og fasi Þór-
bergs , alltaf með þeirri hófsemi
að ekki verður að beinni eftir-
hermu, tekst honum að likamna
meistarann á sviðinu og er þaö
afrek sem lengi verður i minnum
haft.
Emil Guðmundsson á við
ramman reip að draga i hlutverki
ofvitans unga, þar sem hlutverkið
er einstaklega margþætt, hann
verður að slá á strengi einfeldni,
sveitamennsku, einlægni ,hroka,
stærilætis, alvöru og gáska.nán-
ast allt i senn. Það er varla von að
ungur og litt reyndur leikari nái
slíku hlutverki algerlega á sitt
vald, en hitt er merkilegra hversu
langt Emil fer með að sannfæra
áhorfendur. Það hygg ég hann
geri fyrst og fremst i krafti ein-
lægni sinnar og sannfæringar-
krafts, leikur hans er oft á tiðum
mjög fallegur. Hins vegar varð
hann helst til of striður þegar
Emil lýsir hrokagikkrium Þór-
bergi. En hvað um það, þetta er
þrekraun sem hinn ungi leikari
stenst af mikilli prýði.
önnur hlutverk eru minni en öll
leyst af hendi misfellulaust.
Traustir og skemmtilegir eru þeir
Harald G. Haralds og Hjalti
Rögnvaldsson i hlutverkum vina
Þórbergs, Rögnvalds og Þorleifs.
Lilja Þórisdóttir fer fallega með
hlutverk elskunnar og Margrét
Helga er fönguleg herkerling.
Karl Guðmundsson, Sigurður
Karlsson, Steindór Hjörleifsson,
Soffia Jakobsdóttir, Jón Sigur-
björnsson og Valgerður Dan
bregða öll upp minnisstæðum
smámyndum, og þau Jón Július-
son og Margrét Ölafsdóttir eru
upphafin I tign sinni sem mæðgin-
in i Unuhúsi.
Tónlist Atla Heimis er i
nákvæmlega réttum stíl og gerð
af hófsemi og nærgætni, loka-
söngurinn er stórfallegur. Lýsing
er til hreinnar fyrirmyndar.
Þessi sýning er öllum aðstand
endum sinum til mikils sóma, húr
telst til meiriháttar tiðinda i is-
lensku leikhúslifi og hún er verð-
ugur virðingarvottur viö höfuð-
snilling islensks nútimamáls,
Þórberg Þórðarson.
Sverrir Hólmarsson
Borðhald hjá dr. Jóni forna —hungurmeistari flytur kvæði.