Þjóðviljinn - 07.05.1980, Blaðsíða 5

Norræn verkalýðssambönd
Mttvikudagur 7. mai 1980 ÞJ6ÐVILJINN — StÐA 5
Nýtt meiriháttar
kókbann í aðsigi
Samráðsnefnd verka-
lýðssambanda Norður-
landa/ NFS, hefur á fundi,
sem haldinn var í Kaup-
mannahöfn fyrir
skemmstu, hvatttil þess að
efnt verði til einskonar
neyslubanns á Kókakóla til
að mótmæla ofsóknum á
hendur starfsfólki Kóka-
kóla-verksmiðjunnar í
Guatemala.
Sagt var frá þessum samnor -
rænu ráöstöfunum á blaða-
mannafundi i Kaupmannahöfn i
fyrri viku. Þar kom fram m.a.
Israel Marquez, fulltrúi verka-
mannanna við hina illræmdu
verksmiðju i Guatemala, full-
trúar stjórnar og starfsmanna
Kókakóla-verksmiðjanna i Arós-
um (Wilian og Madsen) sem mót-
mæltu banninu — og svo fulltrúar
sambands starfsfólks veitinga- og
gistihúsa, sem brugðust reiðir við
málflutningi Kókakólafólksins.
Þetta mál er að verða merkur
prófsteinn bæðliá skilning manna
á alþjóðlegri samstöðu verka-
fólks og svo á skilning á ábyrgð
fjölþjóðafyrirtækja á þvi sem
fram fer undir þeirra vörumerki.
,,Kemur það
okkur við?”
Trúnaðarmaður verkafólks hjá
Kókverksmiðjunni i Álaborg
sagði sem svo, að hann vissi ekki
hvað það sem gerðist I Guate-
mala kæmi sinu fólki við. „Þegar
við vitum um almennt ástand i
Rómönsku Ameriku, hversvegna
ætti það að koma niður á okkur.
Auk þess er kókneyslan hér i
Danmörku aðeins dropi i haf kók-
neyslunnar i heiminum”.
Trúnaðarmaðurinn var hræddur
vib að samdráttur i framleiöslu
vegna herferðar gegn kókneyslu
mundileiða tiluppsagna. Fulltrúi
fyrirtækisins, „Wilian og Mad-
sens”, kvaðst harma það sem
gerst hefði i Guatemala, en „við
getum ekki blandaö okkur i innri
mál annarra fyrirtækja” sagði
hann.
Þeir eru verstir
Israel Marquez skýrði frá að-
stæðum i Embotelladora Guate-
malteca, en svo heitir fyrirtæki
það i Guatemala sem hefur
einkaleyfi á kókframleiðslu.
Hann lagði áherslu á að einmitt
kókakólaverkamenn hefðu sætt
miklum ofsóknum, og sjálfum
honum hefði þrisvar verið sýnt
banatilræði vegna starfs sem
trúnaöarmaður verkafólksins,
þvi hefði hann orðið að flýja land.
Hér i blaðinu hefur þetta mál
verið rakið nokkrum sinnum
áður. Guatemala er eitt þeirra
rikja sem stjórnað hefur verið
með fasiskum hætti eða svo gott
sem og fátt algengara en pólitisk
morð og hermdarverk á vinstri-
sinnum og verkalýðsforingjum.
En einna verst hefur ástandið
samt verið á fyrrnefndum kóka-
kólaverksmiöjum, sem eru
reyndar i eigu Bandarikjamanns
sem John heitir Trotter. Ýmis
fyrirtæki i landinu hafa með sem-
ingi viðurkennt tilverurétt sam-
taka launafólks, en Trotter hefur
ekki skirrst við að beita mis-
þyrmingum og morðum til að
kveða þau niður hjá sér.
Höfuðstöðvar kókakóla-
hringsins i Atlanta i Banda-
Framhald á bls. 13
ÍFrú Thatcher þáði ekki gjöf kavaléranna
Er það mln belja eða þln? — athugasemd fransks teiknara viö landbúnaðarstefnu Efnahagsbandalagsins.
Efnahagsbandalagið á
í meiriháttar erfiðleik-
um. Aðalástæðan er sú,
að breska stjórnin á ekki
samleið með sessunaut-
um sínum átta í Bruxelies
í landbúnaðarpólitík, og
hefur Thatcher forsætis-
ráðherra nú síðast um
mánaðamótin hleypt
öllu i bál og brand á fundi
æðstu manna EBE með
því að neita að fallast á
hækkun landbúnaðarvöru
og með því að þiggja ekki
tilboð hinna EBE-ríkj-
anna um niðurskurð á
framlagi Breta til Efna-
hagsbandalagsins.
Sjónvarpiö minnti Islendinga
reyndar á þessi mál í mynd sem
sýnd var á mánudagskvöld: þar
var fjallað um svindl og refskap
i meðferö þeirra fjármuna sem
varið er til að halda uppi verði á
landbúnaðarafurðum til fram-
leiðenda. Myndin var bresk, og
það er engin tilviljun. Þegar
deilt var um inngöngu Breta i
Efnahagsbandalagiö var það
mjög haft á oddi hjá þeim sem
andvlgir voru aöild Breta, að nú
myndu hinir miklu innflytj-
endur matvæla, sem þeir eru,
missa af ódýrum afurðum frá
samveldislöndunum (Astrallu,
Nýja Sjálandi ofl) og fá yfir sig I
staðinn evrópska matvöru sem
styrkjapólitik EBE skrúfaði upp
I óeðlilega hátt verð.
Eru Bretar
á leið út
úr EBE?
Fimm prósenta deilan
Nú um mánaðamótin stóðu
málin þannig, að stjórnir átta
aðildarrikja Efnahagsbanda-
lagsins höföu samþykkt fimm
prósent verðhækkun til bænda.
Hvert riki hefur neitunarvald i
þessum efnum — og Bretar
beittu þvi nú. Thatcher, járn-
kerling svonefnd, vildi ekki
samþykkja verðhækkunina
nema aö EBE gengi aö kröfum
hennar um minna framlag
Breta til hinna sameiginlegu
sjóða bandalagsins. Það dæmi
gekk ekki upp og skildu höfö-
ingjar Vestur-Evrópu i fússi.
Franska stjórnín er sú sem á
einna mest i húfi I þessu máli.
Þar verða forsetakosningar á
næsta ári, og Giscard d’Estaing
forseti telur sig ekki hafa efni á
að stefna reiöi franskra bænda
gegn sér. Nú, þegar fimm
prósent hækkunin til bænda
hefur strandað á Bretum, ætlar
forsetinn að gripa til sérstakra
ráðstafana til að bliðka sina
bændur meöan beðiö er og
vonað að járnfrúin iðrist synda
sinna.
Framlag Breta
Meginlandshöföingjarnir,
Giscard og Helmut Schmidt,
Anker Jörgensen og Martens
hinn belgiski, voru reyndar
mjög sárir við frú Thatcher.
Þeir töldu sig nefnilega hafa
gert henni boð sem hún gæti
ekki verið þekkt fyrir að neita.
Þeir ætluðu að færa henni sem
svarar 720 milljörðum króna að
morgungjöf sem vott um þær
ástir samlyndra hjóna sem
Efnahagsbandalagið á að vera
samkvæmt skilgreiningu. Sam-
kvæmt gildandi reglum áttu
Bretar að greiða um 1040 milj-
Margaret Thatcher þurfti á þvi
að halda að hressa upp á vin-
sældirnar heima fyrir.
arði króna til EBE á þessu ári,
en rikin átta voru fús til að leyfa
þeim að sleppa með ca 320 milj-
arði. Frú Thatcher hefði getað
fengið hérumbil sama afslátt af
þessum framlögum næstu tvö
árin, en hún stóð fast við kröfu
sina um aö fá tryggingu fyrir
niðurskuröinum næstu sexárin.
Meginlandshöfðingjum þótti
nóg um slika frekju. Meira að
segja kurteis Frakkaforseti
missti um stund stjórn á sér og
sagði: „Nú get ég ekki gert
meira fyrir yður, madame”.
Það var kannski ekki nema von
að mennirnir væru reiðir. Þeir
höfðu lagt töluvert á sig. Til
FRETTASKYRING
dæmis að taka: ef að Bretar
heföu þegið tilboðið um niður-
skurð, hefði það þýtt að Danir
hefðu af fátækt sinni.orðiö að
bæta á sig aukagreiðslum til
EBE sem nema 28 miljöröum
króna — og aörir þaðan af
meira.
Ástandið heima fyrir
Rétt eins og landbúnaöar-
verðið er pólitiskt kappsmál
Frakklandsforseta heima fyrir,
svo er hörð stefna frú Thatcher
gagnvart EBE lika þáttur I póli-
tiskri baráttu heima. Frú
Thatcher er ekki sérlega vinsæl
um þessar myndir — verð-
bólgan er komin I 20%, atvinnu-
leysi eykst, kóngafólkið og her-
foringjarnir fá dágóðar kaup-
hækkanir meöan félagsleg þjón-
usta er skorin niður. Þá fer for-
sætisráðherra sem mörgum
öðrum leiðtoga: hún reynir aö
ná sér upp I almenningsáliti
meö þvi að brjótast um hart á
alþjóðlegum vettvangi. Frétta-
skýrendur telja reyndar, aö
þetta beri nokkurn árangur.
Glima frú Thatcher við kollega
sina i Efnahagsbandalaginu er
firna vinsæl heima fyrir. Skoð-
anakannanir segja reyndar, aö
breskur almenningur liti ekki
svo á að EBE sé „minn tebolli”
og um helmingur landsmanna
lætur upp þá skoöun, að þeir
mundu varpa öndinni léttara ef
þeir fréttu það yfir sinum eigin
morguniebolla, aö það skelfi-
lega bákn væri úr sögunni.
Afleiðingar
Báðir flokkar, íhaldið og
Verkamannaflokkurinn, munu
hvetja frú Thatcher til að láta
hvergi deigan siga — enda þótt
mörgum sýnist að hún hafi nú
þegar ofmetið möguleika sina á
að fá ýtrustu kröfum sinum
framgengt i höfuðstöðvum EBE
i Bruxelles. Frú Thatcher hefur
lagt áherslu á að hún ætli ekki
með Breta út úr EBE þótt ýmis-
legt slettist upp á vinskapinn.
En i Verkamannaflokknum er
nú að skapast meirihluti fyrir
þvi, að þegar flokkurinn næst
taki við stjórnartaumum, þá
veröi sú stjórn skuldbundin til
aö segja Bretland úr bandalag-
inu.
Hvað þá veröur veit nú eng-
inn. En á meginlandinu munu
ýmsir áhrifamenn naga sig i
'iandarbökin yfir þvi að þegar
Rómarsamningurinn um EBE
var gerður, þá gleymdist aö
setja I hann klausu um brott-
rekstur aðildarrlkis sem svo
heföi brotið af sér, að þaö teldist
ekki lengur I húsum hæft.
AB.