Þjóðviljinn - 15.08.1980, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 15. ágúst 1980
Listakonur allra landa sameinist
Stofnun alþjóðasambands í bígerð
' Lokaorö um kvennalist i Köben
Þaö stendur til aö stofna
„Alþjóölegt samband kvenna i
íistgreinum” (International
Association of Women in the
Arts) og væri æskilegt aö islensk-
ar konur létu sig þa6 einhverju
skipta. A sama tima og kvenna-
ráðstefnurnar stóðu hér voru
haldnir þrir undirbúnings- og um-
ræðu-fundir. Ég var á þessum
fundum og vil hér með koma á
framfæri þvi sem fjallaö var um,
i þeirri von að þær sem áhuga
hafa á þessu máU ræði það sín á
milli og hafi siöan samband við
þá tengla sem voru kosnir til að
annast frum-undirbúning.
Aðdragandinn er sá að fyrir ári
höföu bandariskar konur for-
göngu um aö stofnaðir voru tveir
vinnuhópar sem skyldu sjá um
undirbúning vegna kvennalista-
hátiöar i Kaupmannahöfn I
tengslum viö alternativukvenna-
ráðstefnuna. Annar hópurinn var
1 Kaupmannahöfn og hinn i New
York. Þrátt fyrir takmörkuð f jár-
ráðoglitinn tima var stórkostlegt
að sjá og heyra afraksturinn af
starfi þessara hópa á kvenna-
listahátiðinni. SU hátið átti sér
ekkert ákveöið tema eins og ráð-
stefnurnar og þvi var það mjög
tilviljunarkennt hvað fram var
fært. Það má segja að list al-
mennt hafi verið miðpunkturinn
og þaö að konur geti fjallað um
sinn eigin veruleika af meiri
skilningi en karlar. 1 örstuttu
máli var það helsta sem fram fór
á hátiðinni þetta:
Myndlist: t „Galleri 14” var
sýning á nálægt tvöþúsund að-
sendum verkum í póstkortastærö.
Siðar mun þessi sýning verða sett
upp viða i Bandarikjunum. A
Glyptótekinu voru sýningar á
verkum kvenna á litskyggnum og
myndsegulböndum, framkvæmd-
irgjörningar, haldnir fyrirlestrar
Vlveca Lindfors flytur þætti úr
„Ég er kona”.
og umræðufundir. Hin ýmsu söfn
settu upp sýningar á verkum
kvenna og t.d. er enn mjög góð
sýning á Rlkislistasafninu á verk-
um danskra myndlistarkvenna
frá 19. og 20. öld.
Leikiist: Hópar og einstakling-
ar frá Danmörku, Sviþjóð, Finn-
landi, Italiu og Bandarikjunum
sýndu mörg leikverk.
Tónlist: Það voru haldnir
margir hljómleikar þar sem kon-
ur léku verk eftir konur. Þá var
lika sýnd athyglisverö kvikmynd
um hljómsveitarstýruna Antonia
Brico.
Kvikmyndir: Fjöldinn allur af
kvikmyndum umog/eðaeftir kon-
ur voru sýndar. Þeim var skipt
niður eftir efni og voru tvær til
sex myndir i hverjum flokk, sem
voru m.a. „Sambandið milli
mæðra og dætra”, „Vinna og at-
vinna”, „Konur I listum” og
„Konur þriðja heimsins”.
Bókmenntir: Konur lásu úr
verkum sinum, — danskar,
enskar, sænskar, ftalskar og
bandariskar.
Þaö voru haldnar danssýning-
ar, sýning á hugmyndum kvenna
Ibyggingalist um hvernig viö ætt-
um að móta umhverfi okkar og
ýmislegt fleira.
Eitt af verkefnum þessa sam-
bands sem er 1 uppsiglingu yrði
að halda kvennalistahátlðar viða.
Þegar er ein slik I bigerö I Vlnar-
borg að þremur árum liönum, en
þaöhvort hún veröur haldin ræöst
af þvi hvort yfirvöld þar eru til-
leiðanleg tilað styrkja fyrirtækið.
önnur verkefni sambandsins
yröu að skapa tengsl á milli hópa i
ýmsum löndum sem eru aö fást
viösvipuö verkefniog á allan hátt
að stuðla að kynningu og sam-
skiptum. Á þessum þrem um-
ræddu fundum hér var almennur
áhugi á aö stofna sllkt samband,
en þaö var ágreiningur um hvort
slikt samband ætti að verða eins-
konar breiðfylking allra kvenna I
öllum listgreinum eða hvort það
ætti að miða þátttökuna á ein-
hvern hátt með kvenfrelsisbar-
áttuna sem útgangspunkt. Fyrra
sjónarmiöiö varð ofan á á á fund-
inum, en þaö er ekki þar með sagt
að það geti ekki breyst þegar á
liður þvi þær konur sem voru
mættar á fundina voru frá ein-
ungis átta löndum. Að sjálfsögðu
er miðað aö þvi aö konur frá sem
flestum löndum taki þátt i tilvon-
andi starfi.
Það liggur I augum uppi að það
kemur til með aö fylgja þvi tölu-
verð vinna að taka þátt I þessari
sambandsstofnun og því er ekki
úr vegi að velta fyrir sér hvers
megi vænta af þvi starfi. Frá
minum sjónarhóli er þaö m jög já-
kvætt að konur taki sig saman og
hugleiði hvernig þær geti með
ráðum og dáö stutt hverja aðra I
baráttunni gegn kvennakúgun, i
listgreinunum sem á öörum sviö-
um. En mér finnst það neikvætt
að ekki eigi að skilgreina á neinn
hátt hvernig ætlunin sé að berjast
gegn kvennakúgun meö þessu
sambandi. Endanlega hlýtur
markmiðið að vera það aö starfiö
eigi að vera kvennabaráttunni al-
mennt til framdráttar en ekki
aðalega einstifeum konum. Mig
langar til að taka dæmi frá nýlok-
inni kvennalistahátið. Sænska
leikkonan Viveca Lindfors sem
er búsett i New York, flutti hér
þættiúr verkinu „Ég er kona”,og
ræddi við áhorfendur aö þvi
loknu. Hún sagði þá m.a. aö allar
leikkonur yrðu fyrir þvi að um
fertugt þegar þeim fyndist þær
loks vita vel hvað þær væru að
gera, þá væru ekki lengur nein
hlutverk i leikritum fyrir þær.
Þegar hún sjálf var að fara i
gegnum þetta tók maðurinn
hennar saman við unga stúlku
þannig að hún fór að hugleiða
stöðu sina og kvenna almennt af
kappi. Hún gerði uppkast að
þessu léikriti „Ég er kona” og fór
meö þaö til kunningja sins og
saman endurskrifuðu þau það.
Hún tók fram að hún hefði farið i
gegnum allan „kvennalitteratúr”
sem þá var til. Það var nokkuð
sem hún þurfti ekki að taka fram
þvi flestar þær sem i salnum voru
könnuðust við ýmislegt I verkinu.
T.d. var lltið breytt grein, sem
birtist I MS-timaritinu á fyrstu
árum þess og nefndist „Ég vil fá
eiginkonu og hver skyldi ekki
viljaþaö?”,tekin næstum óbreytt
inn I verkið. Því var Viveca Lind-
fors spurð um tengsl sin við
bandarisku kvennahreyfinguna
og þótt svörin væru loðin var nið-
urstaðan sú að hún hefur engin
tengsl við hana önnur en þau að
taka skrif hennar og nota sem sin
væru. Þannig hefur hún komiö
sjálfri sér yfir þann þröskuld I
karlveldis-leikhúsunum í New
York sem flestum öðrum leikkon-
um verður óyfirstiganlegur. Nú
er hún aö leika I Lear konungi. Sú
spurning hlýtur að vakna hvort
það sé ekki réttlát krafa kvenna
almennt, að þær konur sem ílist-
greinunum vinni verk sín undir
merkjum kvenfrelsisbaráttunn-
ar, geri það til að ljá baráttunni
liö en ekki beinllnis til að þeirra
persónulega framabraut verði
sem sléttust. Mál sem þessi finnst
mér ástæða til að ihuga I tengsl-
um við stofnun þessa sambands.
Tenglarnir eru:
Annelise Hansen
(myndlistarkona)
KIK-Niels Hemmingsensgade 10.
2 sal
1153 Köbenhavn, Danmark.
og
Cindy Lyle
(ritstj. blaðs um myndlistarkon-
ur)
Box 3304, Grand Central Station,
New York 10163
USA.
Svala Sigurleifsdóttir,
Kaupmannahöfn.
Kvennalist í Köben
Dulúð í danskrí myndlist
.Hugsýnir sem frelsunarferli”
(„Visualization as a process of
liberation”) hét einn þeirra fyrir-
lestra sem fluttir voru á
kvennalistahátiðinni sem hér er
nýlokið. Flytjandinn var danska
myndlistarkonan Helen Lait
Kluge. Ég hef séð verk þessarar
konu viöa, á sýningum, á forslöu
timaritsins ,,HUG!” (no. 24) og
svo t.d. utan á ljóöabók Vitu
Andersen sem nefnist „Náunga-
kærleikur”. Þessar myndir eru I
lit, samklipptar og fjaUa um kon-
ur, og eru að minum dómi áhuga-
vekjandi.
Þvi var ég forvitin að heyra
hvað Kluge segöi i fyrirlestrinum
um sina myndgerð og þvi er ekki
aö leyna aö heldur var ég hissa.
Hún lagði sterka áherslu á að hún
notaði eins konar „hugarflæöi”
og ynni sinar myndir án þess aö
hugleiða að nokkru marki hvaða
merking fælist I myndunum.
Hvernig fer maður I hugleiðslu út
I búð með myndir i framköllun og
sækir þær viku seinna i sama
hugarástandi til að fara með þær
heim til aö klippa og llma? Þetta
og ým islegt annað var til þess að
ég átti við hana nokkur orð þegar
ég hitti hana nokkru seinna. Þá
kom I ljós að hún vinnur sfnar
myndir ekki i neinu dularfullu
hugarástandi, heldur lætur hún
þegar hún hefur frið og ró alls
kyns myndir renna fyrir hug-
skotssjónum sinum. Þær myndir
sem henni birtast á slikum stund-
um reynir hún svo að endurskapa
i klippimyndum. Til þess notar
hún myndir úr blööum eða hún
tekur sjálf myndir sem hún svo
klippir til. Þannig reynir hún aö
nálgast i myndum ýmislegt sem
konur almennt byrgja meö sér,
t.d. þá andúö sem konum er
innrættá líkama sfnum. Aöspurð
sagði Kluge að hún, og þær sem
ynnu á svipaðan hátt I Danmörku,
væru ekki I neinu verulegu sam-
bandi við þær bandarisku mynd-
listakonur sem setja dulúð sem
aðalatriði i' myndgerð. Helen Lait
Kluge vann hvaö mest danskra aö
-undirbúningi kvennalistahátiöar-
innar, og ef til vill er það einhver
skýring á því hve fjölmennar
dulúðar-myndlistakonurnar
bandarisku voru hér. Svo ákveðið
dæmi sé tekið um eitt slfkt verk
má nefna gjörning önnu Mavor
„Samkomu hafmeyjanna”.
öllum var frjálst að taka þátt i
gjörningnum og þátttakendur
fengu blað sem á stóð m.a. að haf-
meyjar heföu endur fyrir löngu
veriðgyðjur sem kenndu fólki allt
um hafið, en uröu seinna aö
léttúðugum konum sem tældu
saklausa sjómenn út i opinn dauð-
„Kraftur” eftir Helen Lait Kluge
frá ’78.
ann. Til að komast i tengsl við
hinn upphaflega kraft i hinni
fornu goðsögn var lagt af stað
með strætó út á Löngulínu með
blóm og bjöllur (svona eins og
ajipelsinugulu Hari-Krisna-
munkarnir nota!). „Litla haf-
meyjan” sat i rólegheitunum út á
LönguJinu og átti sér einskis ills
von, hvaðþá heldur átti hún von á
þvi að hópur kvenna kæmi til að
skrýða hana blómum. Konurnar
mynduðu hring, héldust i hendur
ogsungu mér ókunnan helgisöng.
Égfór ekkert kraftmeiri heim til
mln en ég kom, — en mér virtist
ég vera ein um þaö.
Helen Lait Kluge er ein þeirra
myndlistarkvenna sem um árabil
hefur lagt megin áherslu á að
vinna verk sem tengjast kven-
frelsisbaráttunni. Ariö 1973 tók

Frá gjörningnum „Samkoma hafmeyjanna” á Löngulinu.
hún og fleiri myndlistakonur sig
saman um að undirbúa kvenna-
sýhingu. tJtkoman var sýnd á
Charlottenborg 1975 og var eftir
þvi sem fróöar konur herma,
mjög athyglisverö sýning. Bókar-
útgáfa og gallerístofnun voru
framhald af samstarfinu við
Charlottenborgar-sýninguna. Um
tuttugu konur skrifuðu og skipu-
lögðu bókina „Myndir sem
baráttutæki, Kvennamyndir frá
1968 til 1977.” Það tók tvö ár að
fullvinna bókina þvl áhersla var
lögð á samvinnu, og allar konurn-
ar lásu allar greinarnar og gagn-
rýndu o.s.frv. Þær lærðu mikiö af
þessari vinnu. Aðrar konur vildu
heldur nota orkuna til að koma
kvennagallerli á laggirnar. Þaö
gekk vel og var starfrækt I nokkur
ár. en fyrir nokkrum mánuöum
var starfsemin stokkuð upp og
flutt I nýtt og stærra húsnæöi. Nú
er Kvennagalleríið meö athyglis-
verðustu gallerfum I bænum.
Kluge var ein þeirra sem
sömdu „Myndir sem baráttu-
tæki” og þvl spurði ég hana hvort
hún áliti ekki að myndir hennar
gætu orðið sterkara baráttutæki
efhún ynni þær meira meðvitað.
Svarið var á þá lund að við vær-
um svo mótaðar á alla lund af
hugsunarhætti karla aö við gæt-
um aldrei veriö vissar hvénær við
værum aö gera myndir eftir
þeirra forskrift, dullinni eða
ljósri. Hún tæki þann valkost aö
reyna að kanna sérlegt myndmál
kvenna og liti á það sem sitt
framlag til leitarinnar aö nýjum
sjálfumleika (identity) kvenna.
Og lagði áherslu á að leitin að
nýjum sjálfumleika væri mikil-
vægur þáttur kvenfrelsisbarátt-
unnar.
Svala Sigurleifsdóttir.
Kaupmannahöfn.