Þjóðviljinn - 04.02.1981, Blaðsíða 5

Miövikudagur 4. febrúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
um^úðUh”orkiVi6fyr7; Hvert muiidi stefna í Afganistan?
Bandarikin né Kina, né S "t “t * P x
heldur óðalsherrana ^ Tll 111 TYl Pt’t’1 QlTllT*
gömlu. Við berjumst 9 9 WJ J.JL LL LLAXl ViViVl CLXLLil
fyrir frelsi þjóðar sem 11** $ $
vm sp é6a framuö íensveldisins
Svo mælir Najibullah Roshan,
sem er sendimaður afganskra
samtaka sem nefnast „Fylking
heilagra striðsmannaHann
hefur verið á ferð um m.a.
Norðurlönd til að útskýra fyrir
mönnum ástandiö i heimkynnum
sinum.
Fréttaflækjur
Margir fréttaskýrendur hafa
yfir þvi kvartað að erfitt væri að
gera sér grein fyrir ástandinu i
Afganistan af fréttum og þá ekki
siður fyrir markmiðum þeirra
sem berjast gegn stjórn Karmals
i Kabúl og sovéska hernum sem
hann styðst við. Mönnum ber
saman um að andstaða gegn
stjórninni og hinum erlenda her
sé mikil. Að Sovétmenn reyni,
sem Bandarikjamenn áður i Viet-
nam, að halda borgum og sam-
gönguleiðum og herja á þorp með
þvi að neyta tæknilegra yfir-
burða, ekki sist i lofti. Mönnum
ber saman um að barist sé af
mikilli heift. En ailar tölur um
mannfall, sigra og ósigra eru
sagðar meira eða minna út i hött
(sbr. t.d. Peter Niesewand,
Guardian 4. janúar). Og einkum
og sér i lagi er erfitt að afla upp-
lýsinga um einstaka hópa and-
stöðunnar, herstyrk þeirra,
markmið og samkomulag.
Hvers konar framtið?
Roshan sá sem fyrr var vitnaö
til (viðtal i norska vikuritinu Ny
tid) er mikið i mun að menn á
Vesturlöndum telji ekki að
skæruherirnir afgönsku berjist
fyrir afturhvarfi til fyrri tima.
Altént vilja hans samtök ekki
snúavið til miðalda. Hannsegir á
þessa leið:
Afganistan, sem laust væri
undan sovéskum her, mundi ekki
hverfa aftur til smákónga- og
landeigendavalds. 85% ibúanna
eru bændur, það þýðir að við
verðum að framkvæma uppskipt-
ingu jarðeigna. Niu af hverjum
tiueruhvorki læsir né skrifandi —
þar er einnig mjög stórt verkefni
að glima við.
Najibullah Roshan segir, að
byltingarstjórnin sem tók völd
1978 (Tarakistjórnin sem er eins-
konar fyrirrennari þeirrar sem
núsitur) hafihaft jákvæða áætlun
um bæði jarðaskiptingu og
baráttu gegn ólæsi. Gallinn er sá
„að það eru heimsvaldasinnar
sem reyna að framkvæma hana
eins og þeim likar” segir hann.
Og, segir hann, við mundum i
sjálfstæðu og óháðu Aíganistan
framkvæma umbætur i samvinnu
við bændurnar, hvað sem liði
hugsanlegu andófi presta og land-
eigenda. Fólkið mun hafna gömlu
yfirstéttinni, segir hann eins og
það hafnar Sovétmönnum.
Roshan viðurkennir að ástandið
sé flókið, einstakir hópar and-
'stöðunnar séu einangraöir hver
FRETTA
SKÝRING
frá öðrum, bæði vegna sam-
gönguerfiðleika og vegna þess að
þeir eru af mörgum ólikum þjóð-
um. En hann segir að allir séu
sammála um þrennt: Að sovéski
herinn skuli úr landi. Að Afganir
fái sjálfir að velja sér stjórnkerfi.
Að það val endurspegli þjóðar-
viljann.
Fleiri viðhorf
Ekkert verður hér um þaö íull-
yrt hve öflug slik viðhorf séu i
fjölskrúöugu litrófi afganskra
uppreisnarafla. 1 nýlegri grein i
bandarisku tímariti Problems of
C'omniunism, voru taldir upp all-
margir hópar, og þar virtist bera
Najibullah Roshan: fólkið mun
hafna fyrri yfirstétt rétt eins og
hinu sovéska valdi.
Grannvara allt áríð
í stað skammtíma
Lækkað verð á mörgum
Lll U \/ L/ Q helstu neysluvörum
... ekki fyrir þá, heldur fyrir okkur...
Endurheimt gíslanna
— fögnuður og gagnrýni
Blöðum ber saman um
að þær fagnaðarmót-
tökur sem bandarisku
gislarnir fengu þegar
þeir komu heim úr 440
daga prisund i íran hafi
tekið flestum hátiðum
fram. Og það voru
hvergi sparaðar athuga-
semdir á borð við að
„þjóðin er sameinuð á
ný” og „allir höfum við
getað byrjað upp á nýtt”
eða eitthvað þvi likt.
Fögnuðinum hefur svo fylgt
mikil heift út i Irani og kannski
tslam vegna þeirrar meðferðar
sem gislarnir sættu, en hún var
verri miklu en menn höfðu gert
ráð fyrir. Gislarnir sjálfir hafa,
sumir a.m.k., verið lágmæltari en
ýmsir ábyrgðarmenn um þá
hluti.
En i sterkum kór glóheitrar
þjóðernishyggju og svo heiftar
hafa heyrst nokkrar gagnrýnar
raddir, sem finnst nóg um og vilja
koma löndum sinum niður á
jörðina aftur. William Rasperry
skrifar i Washington Post og
viðurkennir að skrúðgöngurnar
og sjónvarpstilstandið sé „ekki
fyrir gislana heldur okkur
sjálfa”. Hann heldur áfram:
„Við höfum nýlega gengið i
gegnum auðmýkingu þjóðarinnar
sem stóð i 444 daga, og við höfum
þörf fyrir hreinsunarbað, fyrir
helgiathöfn til aö reka út skelfi-
lega ringlaðar tilfinningar okkar.
Gislarnir sem heim sneru hafa
verið valdir til að gegna þessu
hlutverki, en fyrst urðum við að
gera þá nógu mikla i vitund okkar
til að þeir gætu gegnt hlutverkinu,
og þvi gerðum við þá að hetjum”.
„Minnisleysi”
Michael Harrongton, sósial-
demókrati, sem hefur látið að sér
kveða á vinstri armi Demókrata-
fl(*ksins, varar við því i grein i
New York Times.að það sé hætta
á þvi að Bandarikjamenn láti at-
burðina valda sér „siðferðilegu
minnisleysi”. Hann útskýrir
þetta nánar: andstyggðin á illri
meðferð gislanna muni fá landa
sina til að gleyma að leynilög-
regla keisarans, sem naut
stuðnings Bandarikjanna, framdi
miklu grimmdarlegri glæpi gegn
jafnsaklausu fólki og þeir voru.
Harrington segir ennfremur:
„Um leið og reiðin gegn
slæmum villimönnum i Iran fór
vaxandi, voru stjórnvöld i Wash-
ington að taka upp stuðning við
gdðu villimennina i Rómönsku
Ameriku.... Við lærðum það i
Vietnam, að meiriháttar til-
kvaðning mannafla, peninga og
vopna getur ekki haldiö uppi
spilltri kúgunarstjórn. Viö
komumst að sama sannleika i
tran... Viljum við nú eignast nýtt
Iran i Mið-Ameriku?” (og á vita-
skuld við E1 Salvador).
En gagnrýni af þessu tagi er,
segir Bandarikjafréttaritari
Information, sem hér er stuðst
við, undantekning. Flestir eru á
einu máli um að nú þegar gisl-
arnir eru komnir heim þá hafi
þjóðin sameinast i ekta föður-
landsást.
ábtók saman.
Nú er að byrja nýtt fyrirkomulag
með afsláttar- og tilboðsvörur,
sem leiða mun til varanlegrar
lækkunar vöruverðs í matvöru-
búðunum. I þeim stóra hópi,
sem mynda Grunnvöruna, en
þannig eru þær einkenndar í
búðunum, eru margar helstu
neysluvörur, sem hvert heimili
þarfnast svo sem hveiti, sykur,
grænmeti, ávextir og þvottaefni.
Þessi nýbreytni mun fela í sér
umtalsverða lækkun á matar-
reikningum þeirra, sem við kaup-
félagsbúðimar skipta, félags-
menn sem og annarra jafnt.
Það býður engin önnur verslun
Gmnnvöm á gmnnverði.
$ Kaupfélagið
-mru
-vero
Skæruliði: hver býr undir vefja-
hetti: konungsinni, umbótamað-
ur, vinur ajatollana?
allmikið á islömskum byltingar-
mönnum, sem vilja fara svipaðar
leiðir og ajatollar i lran og eiga
um margt samstöðu við þá.
(Þeim heittrúarmönnum verður
það svo ekki höfuðatriði hvort
„hinn mikli Satan” er banda-
riskur kapitalismi eða sovét-
kommúnismi). Það timarit talaði
og um annan allþungan straum
sem vildi að fyrri ráðamenn,
jafnvel konungurinn sem var og
er nú i útlegð, fengju allveruleg
áhrif i nýrri skipan mála i Af-
ganistan.
Gallinn við flestar útskýringar
sem menn hafa reynt að gefa
þróun mála i Afganistan er ekki
sist sá, að flestir fara i rikari
mæli en ástæða er til að draga
fram hliðstæður milli evrópskra
stjórnmála og raunveruleikans i
landi eins og Afganistan. Liklega
er það eitt af þvi fáa sem treysta
má i þeim efnum, að engir geta
leyst mál Afgana nema þeir sjálf-
ir. Og eins og fyrrgreindur Ros-
han segir, þá munu jafnvel skyn-
samleg umbótaáform snúast upp
i andhverfu sina þegar á að reka
þau með öðru ofan i fólki með er-
lendum vopnum.
—áb.