Þjóðviljinn - 04.02.1981, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 4. febrúar 1981
Miövikudagur 4. febrúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Hiti og
Ibarátta 1
þjóðmála-
umræðunni
í Vél-
smiðjunni
Héðni
Eitt af grónari atvinnu-
fyrirtækjum í Reykjavik
er Vélsmiðjan Héðinn.
Þetta fyrirtæki á sér langa
og merka sögu og hefur
verið sjávarútvegi og fisk-
vinnslu mikilvægur þjón-
ustuaðili.
Það eru varla nema elstu menn
i Reykjavik sem minnast þess að
Héðinn var stofnsettur 1. nóvem-
ber 1922 af þeim Bjarna Þor-
steinssyni og Markúsi ívarssyni.
Þeir félagar keyptu þá smiðju er
átt haföi Bjarnhéðinn Jónsson og
starfrækt i Aðalstræti 6b, en
starfsemi hennar hafði þá legið
niðri i 2 ár eftir andlát hans. Frá
árinu 1895 hafði járnsmiöja Sig-
urðar Jónssonar verið rekin i
Aðalstrætinu, en Bjarnhéðinn
keypti hana um aldamótin.
Flestir borgarbúar kannast
aftur á móti við stórhýsi það sem
Héðinn kom upp i miðju heim-
striðinu mikla og stendur við
Seljaveg i Reykjavik.
Núverandi eigendur Héðins
munu vera erfingjar Markúsar
ívarssonar, þess er fyrr er
nefndur. Heldur mun á brattann
að sækja hjá fyrirtækinu um
þessar mundir og einhver verk-
efnaskortur. Þrátt fyrir það
vinna þar nú 180 manns, einkum
vélvirkjar, plötusmiðir og
rennismiðir.
Þegar Þjóðviljinn leit þar inn i
siðustu viku var enginn upp-
gjafartónn i starfsmönnum,
nema siður væri.
Rösklega fjörutíu ára
starf.
Eftir þennan formála fór vel á
þvi að hitta fyrstan fyrir Guö-
mund Mariusson vélvirkja. Hann
er á sinn hátt samgróinn fyrir-
tækinu eftir að hafa starfað þar i
41 ár eöa siðan 1940. Guðmundur
er kunnur hagleiksmaður og
starfsmaður góður. Hann tók
blaðamönnum afar vinsamlega,
en var þó tregur til meiriháttar
blaðaviðtals og vildi augljóslega
leiða talið frá eigin persónu. Þó
var ekki hægt annað en veita þvi
athygli að heyrn Guðmundar var
tekin aö dofna, og er hér augljós-
lega dæmi um atvinnusjúkdóm,
sem einn af mörgum fylgir þessu
erfiöa smiðjustarfi. Ekki kvart-
aöi Guðmundur þó yfir vinnuað-
stöðunni, en hann starfar yfirleitt
viö viðgerðir i skipum og vélum,
ýmist um borð eða i húsnæöi Héð-
ins við Seljaveginn.
Guðmundur var ófús að ræða
kjaramálin við blaðasnápa en að-
spurður um rikisstjórnina sagði
hann aö menn tryöu þvi að hún
gerði sitt besta, og við fáum
fréttir af þvi að æ fleiri treysti
þessum mönnum, sagði Guð-
mundur.
Slæmt að missa óþrifa-
álögín.
Næst hittum við fyrir mann
afyngri kynslóð, Þorleif Gislason.
Hann er að ljúka sveinsprófi i
járnsmíöi og hefur unnið i Héöni i
tvö ár. Hann kann heidur vel við
sig i faginu, vinnur mest við
skipaviðgerðir en gripur þó i
önnur verkefni.
Eins og þið getið sjálfir séð þá
Nú er farið að hitna í kolunum. Stjórnin gerir allt rétt segir Stefán. Þið látið fhaldskurf stjórna ykkur, svarar Páll að bragði. — Ljósm.: eik.
Þurfum betri vinnuaðstöðu
GUÐIÓN Á ÞING”
Stefán Olsen:
Skilaðu þvi inn á Þjóðvilja að við viljum Guðjón á þing en ekki ein-
hverja háskólastráka. — Ljósm.: eik.
er aðbúnaðurinn hér á vinnu-
staðnum lélegur og vinnuplássið
of litið, sagði Þorleifur.
Ekki kvartaði hann beinlinis
yfir kjörunum, en taldi mikla
meinbugi á siðustu samningum
að óþrifaálög járnsmiða hefðu
verið felld niður. Það er harla litil
von til þess áð fá menn i skipa-
vinnu i skit og kulda við erfið
vinnuskilyrði ef menn fá aðeins
sama kaup og innivið i þrifnaði og
hlýju, sagði Þorleifur.
Ekki vildi hann tjá sig of mikið
um stjórnina eða efnahagsað-
gerðir hennar, en spurði á móti á
þá leið hvort ekki væri nú um
sama krukkið i kaupið að ræða og
alltaf þegar þyrfti að bjarga
þjóðarbúinu við.
Guöjón á þing.
En nú fór að færast hiti i leik-
inn. Þrir vaskir og vörpulegir
menn, þeir Vilberg Helgason,
Páll Karlsson og Vignir Eyþórs-
son komu stormandi i hádegismat
eftir annasaman morgun i
Katrinu VE-47, sem þá var ný-
komin af strandstað. Þeir töldu
að viðgerð gæti tekið töluverðan
tima.
Aðspurðir kváðust þeir mjög
óánægðir með kjörin. Þeir töldu
enga hemju að það tæki tiu
mánuði að semja um svo til ekki
neitt, eins og gerst hefði á sl. ári.
Nú þyrfti að taka sig til og berjast
fyrir betri kjörum. 1 þeim töluö-
um orðum bar að eldri félaga úr
verkalýðsbaráttunni, Stefán O.
01sen.,,Ójá, eruð þið frá Þjóðvilj-
anum. Eg skal segja ykkur það
piltar minir, að þið eigið að sjá til
þess að forystumenn verkalýðs-
félaganna fari á þing fyrir Al-
þýðubandalagið en ekki ein-
hverjir háskólastrákar sem
þekkja ekki okkar kjör. Við vilj-
um hann Guðjón okkar Jónsson á
þing”.
Nú dreif að fleiri og fyrr en
varði var upphafinn hinn fjörug-
asti fundur.
„Já, við styöjum allir stjórnina,
hún er alveg prýðileg”, sagði
Stefán. Ekki vildu allir syngja
stjórninni lof og dýrð og Páll
Karlsson sagði við Stefán. „Það
er nú alveg nýtt að Alþýðubanda-
lagið sé ánægt með að láta
gamlan ihaldskurf stjórna sér”.
„Og þú helvitis lýgur þvi, það
er allt gott sem stjórnin gerir og
algert jafnræði með mönnum”,
kvað við i einhverjum.
En nú upphófust áköf skot á
blaðamanninn og hann látinn
svara fyrir stjórnina eins og við á
Þjóðviljanum bærum ábyrgð á
öllum hennar verkum. Minnti hiti
umræðunnar einna helst á þing-
málafundi austur i Vik, sem
undirritaður sótti á unglingsár-
um, en fyrir kom að þeir enduöu i
handalögmálum. Var þvi ekki
seinna vænna að hypja sig af vett-
vangi.
— Bó.
Guðmundur Mariusson, vélstjóri.
Hefur unnið i Héðni i rösklega 40 ár. — Ljósm.: eik.
Frá vinstri: Vilberg Helgason, Páll Karlsson og Vignir Eyþórsson. Siðustu samningar stóðu I 10 mánuði án þess nokkuð teljandi kæmi út úr
þeim. — Ljósm.: eik.
Þorleifur Gislason:
Menn fást ekki til að vinna I skit og kulda fyrir sama kaup og viö inni-
vinnu. — Ljósm.: eik.
á dagskrá
Minnumst þess að meðan við ræktum
upp minnimáttarkennd meðal vinnandi
fólks i undirstöðuatvinnuvegum þjóð
félagsins þá búum vi ð til múg sem hvaða
öfl sem eru geta notað sjálfum sér til
framdráttar. -Er það kannski markmiðið?
Agusta Þorkelsdottir,
Refstað, Vopnafiröi:
Um vinnufyrirlitningu
Fram undir tvitugt trúði ég þvi
að „vinnan göfgaði manninn”. En
þá komst ég i kynni við fram-
sækna gáfumenn, sem töluðu
mikið og fræðilega um að bæta
hag alþýðunnar. Þeir töldu mér
trú um að þetta gamla máltæki
væri vopn i höndum kúgunarafla
sem ætluðu sér það eitt að halda
alþýöu manna niðri i kjörum og
pina út úr lýðnum sem mesta
vinnu.
Framan sagt rifjaðist upp fyrir
mér, þegar ég fór að hugleiða
málefni sem oft hefur verið á
dagskrá i samtölum manna á
meðal á liðnu ári. Ötrúlega oft
hefur umræöan snúist um vinnu-
fyrirlitningu þá sem skýtur stöð-
ugt upp kollinum i bókum og
blaðagreinum. Þar les maður um
vinnuna sem illa nauðsyn, eitt-
hvað sem fáir ættu að leggja sig
niður við, skitapúl (svo ég noti
skitseyðisorðbragð nýkrata),
sem ekki er samboðið virðingu
minni og þinni, heldur einhverra
annara óskilgreindra. Fyrir ung-
lingum er prédikað aö þeir verði
„aö mennta sig” svo þeir sleppi
undan kvöð vinnunnar. Þó
nokkrir standast ekki kröfur
framhaldsskólanna og verða að
fara „að vinna” Og þá þarf ekki
að ganga i grafgötur um með
hvers konar hugarfari slikt fólk
gengur til vinnu sinnar, teljandi
sig vera nánast með vottorð upp
á að vera misheppnaðir annars
flokks þjóðfélagsþegnar. Enn er
þó til einn og einn maður i erfiöis-
mannastétt sem hefur ánægju af
vinnu innan ákveðinnar tima-
lengdar, en hann reynir að sjálf-
sögðu að leyna þeirri ánægju, svo
umhverfið dæmi hann ekki vit-
grannan úr hófi fram.
Auðvitað geri ég mér grein
fyrir þvi að skólaganga er vinna
og það sem viðtekur að loknu
námi er lika vinna. En skyldu nú
allir nemendur dagsins i dag gera
sérgrein fyrir þvi eða skyldu þeir
ekki hafa trú á þvi að störf þau
sem taka við að loknu prófi séu i
það minnsta mun merkilegri
vinna, en sú vinna sem ólærðir
inna af hendi.
Hver ber ábyrgðina á þessum
öfgasnúna hugsunarhætti? Æöi-
margir sjálfsagt; kannski eiga
fyrrnefndir gáfumenn einhvern
þátt i ábyrgðinni. Sumir þeirra
berjast nú hetjulegri baráttu
innan sinna stéttarsamtaka að
halda sér dæmdum kjarabótum
vitandi það að nái þeir þvi sem
þeir kalla mannsæmandi laun
er ansi litið eftir af þjóðarkökunni
til að skipta milli alþýðumanna,
sem þeir töldu og telja vist enn að
eigi að gera það gott.
Þessir gáfumenn og aðrir hafa
gjarnan leitað til Norðurlandanna
um fyrirmyndir aö bættu lifi
landans. Nú væri ráð aö beir
minntust systranna á Akureyri i
dentið sem háðfuglinn örlygur
Sigurðsson sagöi frá að hefðu flutt
Parisartiskuna til höfuðstaðar
Norðurlands, mig minnir 5—10
árum eftir að hún leit dagsins ljós
iborginni viö Signu. Nú ættu þeir
að draga lærdóm af ástandi þvi
sem er i dag i velferðarriki
norðursins Sviþjóð, þar súpa þeir
nú seyðið af vinnufyrirlitningu
þeirri sem ég hef rætt um. Fyrir
rúmum áratug, nánar tiltekið
1969 stundaði ég i nokkra mánuöi
störf hjá svenskum, störf sem
þeir töldu fyrir neðan virðingu
innfæddra þegna velferðarrikis-
ms. Þá rann mér til rifja viðhorf
„Svensons” til aðflutts vinnuafls
sunnan úr Evrópu, fólks sem þeir
fluttu inn til að vinna áreynslu- og
óþrifastörf. 1 dag er þetta fólk
fyrir Svenson á vinnumarkaði,
nú getur hann ekki lengur lifað á
atvinnuleysisbótum, þar sem
færri og færri hágöfugir hafa
vinnu og geta borgað skatta til að
standa undir féiagsmálahjálp-
inni. Væri ekki ráö fyrir okkur að
spyrna við fótum og flytja tiskuna
frá i dag hingað heim og sleppa
þessari tiskubylgju — vinnu-
fyrirlitningu — farandverkafólk,
ganga bara til vinnu án þess að
flokka hana i fina vinnu og ófina.
Ekki fyrir svo löngu siðan áttu
verkamenn úr röðum sósialista
sér þann draum að vinnan yrði
metin aö verðleikum og allir þeir
sem „vildu” leita sér þekkingar i
skólum gætu þaö. Eigum viö nú
ekki i raun að láta þennan draum
rætast? Meta vinnu hvers þjóð-
félagsþegns eftir gæðum vinn-
unar. Og þá á ég við að við metum
vinnú sem vel er af hendi leyst
jafnt, hvort heldur sem hún er
unnin á heimili, i verksmiðju, á
skrifstofu eða i skóla. Hættum
þeirri flokkun sem i dag við-
gengst. Þeir sem framhalds-
menntunar njóta fá næga umbun
fyrir sitt streð i skólum i mun
opnari möguleikum að leita sér
lifsfyllingar á ýmsum sviöum si-
menntunar til að auðga anda
sinn.
Minnumst þess að meðan við
ræktum upp minnimáttarkennd
meðal vinnandi fólks i undirstöðu
atvinnuvegum þjóðfélagsins þá
búum við til múg sem hvaða öfl
sem eru geta notað sjálfum sér til
framdráttar. Er það kannske
markmiðið?
Almannavarnír í V-Skaftafellssýslu
Tryggt er tvöfallt vara
öryggi endurvarpsins
Almannavarnir rikisins hafa
beðiö um birtingu eftirfarandi
athugasemdar:
t útvarpserindi um daginn og
veginn mánudaginn 26. jan. sl.,
var þvi haldið fram, að i tiðum og
langvarandi bilunum á rafmagni
og sima nú s.l. desember og i
byrjun janúar, hafi fjarskipta-
stöðvar almannavarna á Kötlu-
svæöi brugðist og verið óvirkar.
Það rétta er, að fjarskiptakerf-
ið á Kötlusvæði var á sinum tima
sett til að tryggja neyðarsam-
band fyrir byggðirnar við sinar
almannavarnamiðstöðvar. Þaö
samband rofnaði aldrei. I annan
staö er endurvarpssamband milli
almannavarna svæða i V-Skafta-
fellssýslu og rofnaöi það samband
aðeins i einn sólarhring, þegar
öryggi fór i vararafstöð á Háfelli,
sem gefur endurvarpsstöðinni
vararafmagn. Viö uppgötvun
þess veikleika er nú unnið að þvi
að tryggja tvöfalt varaöryggi
með tengingu rafgeyma á endur-
varpsstöðina. Er mál manna á
svæöinu aö lengst af hafi
almannavarnakerfiö verið eina
Frá Kötlusvæöinu.
virka fjarskiptasambandið á
svæðinu.
Við gerð neyðaráætlunar fyrir V-
Skaftafellssýslu var gert ráð fyrir
aö neyðarfjarskiptum út af
svæöinu við umheiminn, yrði
sinnt meö H.F. millibylgju-tal-
stöðvum björgunarsveitarinnar
ogKaupfélags V-Skaftafellssýslu.
Voru þær stöövar notaöar, en
reyndusf illa á nóttinni vegna
truflana, sem eru mjög algengar
á slikum stöðvum.
Vegna þessa var tafarlaust i
janúarbyrjun aukið við rás i fjar-
skiptakerfi almannavarna á S-
landi, þannig aö allt Kötlusvæðið
er nú hlustað á sambandskerfi
almannavarna allan sólarhring-
inn af lögreglunni á Selfossi. Er
allt talstöðvakerfið rafhlöðudrifið
i rafmagnsbilunum.
Tekið er undir mikilvægi þess
að tryggja öruggt neyðarsam-
band milli byggða og er vonast til
aö unnt verði að stórauka
öryggissamband almannavarna
á þessu ári.
t sama erindi er einnig haldið
fram að hvorki almannavarnir né
oliufélögin hafi sinnt ábendingu
um öryggisleysi við bensin-
stöðvar, ef rafmagnsdælur stöðv-
ast i rafmagnsleysi, og fólk þyrfti
aö flýja á bilum slnum.
Almannavarnir þökkuðu
ábendinguna á sinum tima og
sinntu henni. Fullyrt er af oliu-
félögunum að unnt sé að hand-
dæla tafarlaust úr öllum birgða-
tönkum á bensinstöövum, ef neyð
krefst.