Þjóðviljinn - 03.03.1981, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 3. mars 1981.
Þriöjudagur 3. mars 1981. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Júri Vladimirov, einn þekktasti
eindansari Bolsjoiballettsins.
Elita Erkina og V. Majmúsov. Ljúbov Gersjúnova og Anatoli Berdysjev i „Rómeó og Júliu
Sovéskar ballett
stjörnur á sviði
Þjóðleikhússins
í næstu viku
Þriöjudaginn 10, mars n.k. er 30
manna sovéskur ballettflokkur
væntanlegur hingaö tii lands i
boöi Þjóöleikhússins. I hópnum
eru margir af fremstu eindöns-
urum nokkurra stærstu óperu- og
ballettleikhúsa Sovétrikjanna,
m.a. Bolsoj-leihússins i Moskvu,
Kiev-óperunnar, Estonia-leik-
hússins I Tallinn o.fl. Ráögeröar
eru 4 sýningar i Þjóöleikhúsinu,
11., 12., 13. og 15. mars.
Sovésku dansararnir koma
hingaö til lands frá Stokkhólmi,
en þeir hafa verið á sýningaferöa-
lagi um Danmörku, Noreg og Svi-
þjóð undanfarnar vikur og hvar-
vetna sýnt við mikla aðsókn og
hrifningu.
1 hópnum eru dansarar starf-
andi við óperu- og ballettleikhús i
fjórum sovétlýðveldum: Rúss-
landi, Úkrainu, Grúsiu og Eist-
landi. Skal nú getið nokkurra
þeirra:
Frá Stóra leikhúsinu i Moskvu
(Bolsoj) koma ma Marina Sidor-
ovaog Júri Vladimirov.Þau hafa
bæði verið um árabil i hópi
fremstu eindansara við leikhúsið
og dansað f jöldann allan af hlut-
verkum, stórum og smáum.
Viöfrægur varð Vladimirov fyrir
túlkun sina á hlutverki Ivans
grimma i samnefndri ballettkvik-
mynd sem sýnd hefur verið hér á
landi. Hann hefur hlotið verðlaun
i alþjóðlegri samkeppni ballett-
dansara i Varna, Búlgariu, og
Moskvu.
Frá rikisóperúnni i Kiev koma
þau Alla Lagoda, Tatjana Tajak-
ina, Valeri Kovtun, Ljúdmila
Smorgatsjeva og Sergei Lúkin,
allt dansarar i fremstu röð.
Þannig hefur Tatjana Tajakina
t.d. hlotið verðlaun i 5. alþjóðlegu
ballettkeppninni i Moskvu og
æskulýðshátið i Berlin. Aðaldans-
félagi hennar, Valeri Kovtun,
hlaut m.a. verðlaun i alþjóðlegu
ballettkeppninni i Varna 1970 og
silfurverðlaun i keppninni i
Moskvu 1973, en árið 1977 sæmdi
Dansakademian i Paris Valeri
minningarverðlaunum V. Nisjin-
skis sem besta dansara heims.
Ljúdmila Smorgatsjeva og dans-
félagi hennar, Sergei Lúkin, eru
einnig i hópi helstu eindansara
við Kiev-óperuna og þau unnu til
verðlauna i alþjóðlegri keppni
dansara i Tokió 1978.
Frá óperu- og ballettleikhúsinu
I Novosibirsk koma Ljúbov
Gersjúnova og Anatoli Berdys-
jev, bæði verðlaunahafar i sam-
keppni dansara innan og utan
Sovétrikjanna.
L
f gær birtíst hér í blað-
inu fyrri hluti þeirra orð-
ræðna, sem okkur Ját-
varði Jökli Júlíussyni
fóru á milli nú fyrir
skemmstu. Hér á eftir fer
framhaldið.
111 nauðsyn en
óumflýjanleg
— Hvermg nugsa Dændui* i
Reykhólasveit til framtiöar-
innar og vill unga fólkiö setjast

■ -
,Ef Jesús frá Nasaret
hefði komið passa-
laus með S
Og færri hafa fengiö en vildu aö komast aö viö Þörungavinnsluna á Reykhólum.
aö heima?
— Það er nú svo margt sinniö
sem skinnið. Hér er fremur litið
rót á bændum og viöasthvar
hefur ekki staöið á að fylla 1
sköröin þegar til hefur þurft. Og
færri hafa fengiö en vildu að
komast að við Þörungavinnsl-
una á Reykhólum. Þaö hefur
margsýnt sig. Það vantar bara
fleiri járn I eldinn. Þá yrðu
nógir hamrar á lofti.
— Hvað segiröu um þær ráð-
stafanir, sem gerðar hafa veriö
til aö takmarka búvörufram-
leiösluna?
— Ég held aö flestallir eða
allir telji þær illa og óumflýjan-
lega nauösyn. Ég held, að
margir bændur taki þeim likt og
hverju ööru mótlæti, harðindum
eöa náttúruhamförum. Þaö er
fyrst og brýnast að þær geri
engum ólift við búskapinn.
Þörfin fyrir að draga saman
seglin knýr fólk til að vera
hyggiö og hagsýnt enn frekar en
ella.
Þeir,. sem halda fingurgóm-
unum á slagæð framleiöslunnar
hjá bændum, verða að geta
sveigt til eftir aðstæðum, ef ekki
á illa aö fara. Ég nefni t.d. að
fyrir vestan Gilsfjörö má kúm
ekki fækk^ þá væru mjólkur-
flutningarnir þaöan dauða-
dæmdir. Það á við á þessu sviði
aö engin regla er án undantekn-
ingar.
Annars hef ég sagt það áður
og segi þaö enn, að bændum er
betra aö fækka á fóörum um 10.
hverja kind en að láta 10. hvert
lamb fyrir ekkert I veröjöfn-
unargjald. Þetta er ofureinföld
staöreynd.
Atvinnurógur
ef hann er til
— Hvernig list þér á áróðurinn
gegn bændum?
— Það eru til lög um atvinnu-
róg. Mörg hver gýfuryrðin, sem
hafa verið sögð og skrifuð um
atvinnu bænda af sollinni ill-
girni og inngróinni heimsku
og/eöa fáfræði, hafa verið
hreinn og klár atvinnurógur, sé
hann á annað borð einhvers-
staöar að finna.
Þeir verstu meðal þeirra ill-
kynjuöu skriffinna, sem ganga
lengst i niöi um bændastéttina,
ganga fram af heiðvirðu fólki.
Liklega réttlætir þaö og þaö eitt
þá linkind, aö lögsækja þá ekki.
Annars liggur ábyggilega
fiskur undir steini. ósvifnustu
spekúlantar og braskhyggju-
menn þola bændum ekki tvennt:
Þeir þola þeim ekki umráð yfir
jörðunum, vilja ná þeim I brask,
hlunnindum, auðlindum, nátt-
úrufegurð. Svo þola þeir bænd-
um ekki hitt heldur, að enn eru
þeir menningarkjölfesta I þjóö-
lifinu, eöa hafa veriö allt til
þessa. Þeir vilja aö þjóðin öll,
undantekningarlaust, sé þeim
auðsveipt og meðfærilegt
markaðssviö, hvar og hvenær
sem þeim býður við að horfa að
beita sér. Sist af öllu þola þeir
bændum samvinnufélög þeirra,
sjálfstæö og jákvæð lffsviðhorf
og lifsmáta. Gegn þessu öllu
hefur veriö blásið til atlögu 1
niðstriði þvi, sem háð hefur
verið gegn bændum og búaliði.
Þar liggur fiskur undir steini.
Ekkert gefið um
klíkuverkföll
—- Eigum við kannski að vikja
eitthvað að þjóömálunum?
— Það væri nú vist að bera i
bakkafullan lækinn. Jú, annars.
Mér er ekkert gefið um þessi
klikuverkföll, sem aldrei er lát
á. Ég sé ekki betur en þaö sé
farið að bera á nokkru ættar-
móti með þeim og sumum
vinnuaðferðum, sem Mafian i
Suðurlöndum er sögð ástunda.
Mér er nefnilega spurn hvort al-
þýöusamtökin eru ekki orðin
alveg áttavillt siöferðilega fyrst
þau eru farin að fitla við að
vekja upp stigamennskudraug-
inn, sem lá i launsátri viö þjóö-
vegi fyrri alda? Er þjóöin aö
heykjast á að búa við mennilega
samfélagshætti?
Svo er annaö ennþá voðalegra
á ferðinni, enn válegra teikn um
siðlaust þjóðlif. Það eru fóstur-
eyðingarnar. Þær eru langtum
grimmilegri en heiðni siðurinn
þegar börnin voru borin út. Þá
gat hugsast, að útburöurinn
fyndist og fengi lif. Nú hefur
þjóðin hálærða lækna i háu
kaupi viö að deyða börn i
móöurlifi. Það er djöfulskapur
fullkominiiar siðblindu og sam-
viskuleysis.
Irrrdann, bíttann
Mér hefur orðið hugsað til
þess i vetur að hvorki getur vel-
megun né kristni bætt samlifs-
hættina. Mannúðin er likust
sjónhverfingu og kristnin er
eins og það vatn, sem skvetter á
gæs. Ég styðst við einföld dæmi
fyrr og nú og ber þau saman:
Fyrir tveimur og hálfri öld
var unglingsstúlku úthýst hér I
Reykhólasveit. Hún varö úti I
kafaldsbyl og hefur verib á
sveimi til skamms tima þar sem
hún dó. Nýlega fann ég hana i
kirkjubókum, nafn, ætt, heimili,
allt. Sagan um hana var með þvi
fyrsta, sem barnshugur minn
nam, þar sem efni og andi, ein-
staklingur og samfélag,
grimmd eða mannúð lentu i
órofa sambandi og innbyrðis af-
staða þessara hugtaka fékk á
sig ódauðlega mynd.
Þegar ég var ungfulloröinn sá
ég hundum sigað á gest, hvort
sem þú trúir þvi eða ekki. Þessi
dæmi tvö héðan úr Reykhóla-
sveit, stóðu mér ljóslifandi'fyrir
hugskotssjónum i vetur. Þau
voru nefnilega bæði endurtekin i
Reykjavik við hann Patrek. Ég
man glöggt pörupiltana, sem
siguðu hundunum. Þeir sögðu:
„Irrrrdann, bittann.” Og smá-
pjakkurinn I hópnum sagði:
„Iðöðda, bida”.
Og hvað sögöu þeir svo sem
annaö I Stýrimannaskólanum
og fleiri? Nú var þó hitt og
þetta breytt. Aöur ráku gjamm-
andi og glefsandi hundar gest-
ina i lengsta lagi út úr landar-
eigninni. Nú var sigað borða-
•lögðum mannhundum, sem létu
ekki staöar numið fyrr en i
næsta landi (i myrkrastofu þar).
Timarnir og tæknin breytast en
grimmd mannskepnunnar er
nákvæmlega söm viö sig. Þó eru
1000 ár frá þvi fariö var að boða
kristni hjá þessari þjóð.
Já, og hver er æðsti arftaki.
Krists i stjórn tslands? Hvernig
heföu móttökur hans og Stýri-
mannaskólans oröið ef Jesú frá
Nasaret hefði komiö passalaus
frá Danmörku meö Smyrli?
Spyr sá, sem ekki veit, en hann
Patrekur úr Frans gæti kannski
helst getiö sér til um það. Hann
varð reynslunni rikari við kynn-
in af æðsta yfirvaldi, já, sjálfum
einvalda þjóðkirkjunnar is-
lensku, kirkjuráðherranum.
Ófagurt
um að litast
Þú spurðir um þjóðmál al-
mennt. Ekki er nema von að þér
finnist ég svara nokkuö út i hött
aö svara svona. Þetta séu ekki
beint þjóðmál. Ekki kjaramál.
Ekki atvinnumál. Ekki fjármál.
Ekki menntamál. Ekki orku-
mál. Ekki sjálfstæðismál. Ég
gæti rætt öll þessi mál og mörg
fleiri. Helst af öllu þá varúðina
Síðari
hluti
samtals
þeirra
mhg og
Játvarðar
Jökuls
gagnvarterlendum auöhringum
og erlendum herveldum.
Ég drep á meðferðina á hon-
um Patreki af þvi að þar gaf
innsýn inn i sjálf hugarfylgsni
Islensks hugarheims. Og þar
var ekki of fagurt um að litast.
Sé talað i likingum um þetta
þjóðarheimili, þessa þjóðarfjöl-
skyldu hér yst úti á Norður-
hjara, þá er staðreyndin ein-
faldlega sú, að alein vinnukonu-
kind á húsbóndaheimilinu hafði
hjartað á réttum stað og hug til
að rifa kjaft og kunngera rödd
samvisku sinnar.
Hærra var risiö nú reyndar
ekkj og haföu þaö.
( inhg
"I
i
J
á daaskrá
Sllikar tillögur veröa ad byggjast á sömu
grunnhugmyndum og áramótatillögurnar,
þ.e. hægri hjöðnun verðbólgu,
óbreyttum kaupmætti, a.m.k.
rupp fyrir miðjan launastiga og fullri atvinnu
Boðar á siglingaleið
Sósialistar una hlut sinum
þokkalega i pólitikinni um þessar
mundir, og hafa kannski full efni
á. Aliavega telur Mogginn lands-
stjórnina með öllu i höndum
kommúnista, jafnt i efnahags-,
skattpiningar- og félagspakka-
málum, sem utanrikis- og rússa-
dindlamálum. Og Gunnar Thor
orðinn Lenin Islandus.
Hinn pólitiski stjórnarsjór er
reyndar það lygn að undirrituð-
um (og ýmsum fleirum músar-
hjörtum) stendur ekki alveg á
’sama og þykjumst eygjaboða
undir lygnu yfirborðinu, boða
sem gætu orðið Alþýðubandalag-
inu skeinuhættir, og valdið skaða
á starfsgrunni sósialiskrar hreyf-
ingar. Skal hér vikið að nokkrum
þeirra:
Efnahagsmál
Þær fóru vel af stað efnahags-
ráðstafanir rikisstjórnarinnar nú
um áramótin. Verðhækkanir ekki
nema 1.6% i janúar, sem á máli
Moggans hefði verið kallað 23%
ársverðbólga ef „flokksbrotið”
Tiefði verið i stjórn.
En við skulum ekki gleðjast of
snemma. Það er engin hætta á að
verðbólgan fari niður i 25% á ár-
inu. Það er ekki einu sinni tryggt
að hún hafi farið niður fyrir 50%
þegar upp verður staðið. En vafa-
laust verða þessar ráðstafanir til
þess að draga verulega úr verð-
bólgu, frá þvi sem ella hefði orðið.
Það er þó engin hætta á þvi, að
við fáum að hafa frið með þessar
ráðstafanir út árið. Krafa um við-
bótarráðstafanir mun koma fram
i sumar, fyrir 1. september. Og
við þeirri kröfu verður að bregð-
ast. Framsóknarmenn munu þá
vafalaust krefjast þess, að Ólafs-
lagaskerðingin á visitölubótum
verði sett inn i lög að nýju.
Þvi er ekki að neita, að Fram-
sóknarmenn munu meðréttu geta
á það bent, þegar fram á sumarið
kemur, að verðbólga fari vaxandi
á ný, og mikilvægt sé að bregðast
viðsem fyrst. Þarmunu þeir hafa
rétt fyrir sér, þótt þær leiðir sem
þeir benda á verði vafalaust
ótækar með öllu. — Þeir munu
einnig með réttu geta bent á að
um áramótin 1981—82 verði, i
siðasta iagi, nauðsynlegt að gera
enn einar ráðstafanirnar til að
draga úr verðbólgunni, sem þá
verður á ný komin i 50—70% á
ársgrundvelli (afsakið stofnana-
fnykinn af máifarinu).
Það sem sósialistar þurfa þvi
að velta fyrir sér nú þegar er,
hvernig bregðastskuli við kröfum
Framsóknarmanna i sumar, um
það að visitölubætur á laun verði
skertar 1. sept.
Um tvær leiðir er að ræða. Sú
fyrri er að þumbast við, segja að
nóg sé gert, og reyna þannig að
koma i veg fyrir kjaraskerð-
ingardrauma „niöurteljar-
anna”. Þessi leið er vond, hún
endar i uppgjöf um áramót, nýrri
Ólafslagamartröð.
Sú seinni er i þvi falin að Al-
þýðubandalagið reyni að halda
þvi frumkvæði i stjórn efnahags-
mála sem það hefur haft á undan-
förnum mánuðum. Þetta kallar á
öflugt stefnumótunarstarf það
sem eftir er vetrar þannig að
mótaðartillögur um viðnám gegn
verðbólgu liggi fyrir i sumar-
byrjun. Slikar tillögur verða i
meginatriðum að byggjast á
sömu grunnhugmyndum og ára-
mótatillögurnar, þ.e. hægri
hjöðnun verðbólgu, óbreyttum
kaupmætti, a.m.k. upp fyrir
miðjan launastiga og fullri at-
vinnu. Þessi leið er hinsvegar
vart fær nema með áframhald-
andi millifærslum, og tillögur um
þær ber að móta nú þegar. I þvi
sambandi er full ástæða til að
skoða betur þá aðferð að mót-
reikna liði visitöluhringsins hvern
gegn öðrum: visitölubætur á
laun, fiskverð, búvöru, gengi og
vexti.
Tæknileg vandkvæði og pólitisk
eru veruleg i sambandj við þessa
aðferð, en þarna er þó um það at-
hyglisverðan möguleika að ræða
að hann ber að skoða mjög vel.
Það sem mestu máli skiptir þó,
er að Alþýðubandalagið má aldr-
ei láta það gerast aftur, sem
gerðist með Ólafslögunum, að
vera króað úti i horni og stimplað
„kjaraskerðingaflokkur” á ennið,
og það af krötum, þessum end-
emis idiótum! Við verðum að
halda frumkvæðinu i gerð efna-
hagstillagna. Annars er ekkert að
gera nema að taka i pokann og
kveðja.
Alætumáliö
Svo erfið sem efnahagsmálin
kunna að verða, þá gætu utan-
rikismálin þó orðið enn skeinu-
hættari. Þar er við að eiga utan-
rikisráðherra sem vart virðist
vera i rikisstjórninni og spilar
sóló með flugstöðvarbyggingu,
Helguvikurtanka og flugskýli.
Allt framkvæmdir sem Alþýðu-
bandalagið getur ekki- sætt sig
við. Ef utanrikisráðherra heldur
áfram að tuddast i þessum mál-
um er ekki um annað að ræða fyr-
ir Alþýðubandalagið en áð kveðja
þetta stjórnarstarf.
Slikt kann smumum að þykja
barnalegt og draumórakennt að
æða úr rikisstjórn út af nokkrum
oliutönkum og 3 flugskýlum.
Þessi atriði ásamt þeim hern-
aðarlega bakgrunni, sem þessar
framkvæmdir eru grundaðar á,
þykja mér þó fyllilega tilefni
stjórnarslita.
En hvort sem herstöðin er
mönnum mikið hjartans mál eða
ekki þá veröur Alþýðubandalagið
að spyrna fast við fótum gegn of-
riki utanrikisráðherra. Það staf-
ar ekki hvað sist af ,,alætu”-yfir-
lýsingu ráðherrans.
Það orð virðist vera að komast
á flokkinn að hann éti allt ofan i
sig, jafnt i utanrikismálum sem
efnahagsmálum. Flokkurinn á
þaö siðan við sjáifan sig hvort
hann gerir þennan áburð að sann-
mæli.
Það er þvi orðin spurning um
manndóm flokksins aö spyrna við
fótum. Þroskasaga Alþýðuflokks-
ins ætti að vera mönnum áminn-
ing um mikilvægi þess að vera
marktækur.
Forsætisráðherra
Það sem einkum einkennir
stöðuna i stjórnmálunum eru
miklar vinsældir forsætisráð-
herra, svo miklar að þær breiða
yfir áhrif klofningsins i Sjálf-
stæðisflokknum. Þvi verður ekki
neitað að okkar flokkur og okkar
blað hafa lagt sitt af mörkum til
að byggja upp vinsældir forsætis-
ráðherra.
Og hvaða hætta er nú fólgin i
þvi? Kann einhver að spyrja.
Jú, inæstu kosningum verður
forsætisráðherra andstæðingur
okkar, og hvi skyldum við taka
þátt i þvi að gera dýrling úr póli-
tiskum andstæðingi? Jafnvel þótt
það skemmi eitthvað fyrir Geirs-
armi ihaldsins.
Tökum nærtækt dæmi: Eftir
rúmt ár fara fram borgarstjórn-
arkosningar i Reykjavik. Þá
verður gaman fyrir okkar menn,
eða hitt þó heldur, að berjast bæði
við litt klofinn Sjálfstæðisflokk i
borgarmáium og við hlið þeirra
vinsælasta stjórnmáiamann þjóð-
arinnar. Slikt gæti auðveldlega
ráðið baggamuninn um meiri-
hluta i borgarstjórn.
Þvi ber að hætta að mæra
ihaldskurfinn gamla, þótt leiðir
liggi nú saman um stund.
Orkumál
Sé hinn landskunni Jón Jónsson
spurðurum orsakir orkuvandans,
er hann fljótur til svara: „Orku-
skorturinn er Hjörleifi Guttorms-
syni að kenna, hann tafði Hraun-
eyjarfossvirkjun um ár”.
Fólk trúir þessu, hér er ekki
ýkt. Ég hef meira að segja lent i
stælum við vel upplýst fólk, sem
hefur stabfastlega trúað þessum
áróðri Moggans.
Það er þvi þörf á átaki til að
létta þessum áburðiaf. Beina ber
spjótunum að hinum orkufreku
stóriðjufyrirtækjum útlendinga,
og þá fyrst og fremst álverinu.
Þar hefur nú gefist gott tilefni i
tengslum við svindl Isal með
hækkun súráls i hafi (reyndar er
slikt regla en ekki undantekning i
viðskiptavenjum fjölþjóðafyrir-
tækja).
Þessu máli verður að fylgja vel
á eftir. Þaðmá alls ekki gerast að
við förum að leysa súrálsmálið i
einhverju leynimakki við ísal.
Slikt er álfurstum einum til fram-
dráttar, og við eigum engar
skyldur við þann hóp.
Og lýkur þar með samtiningu
um dag og veg.
erlendar
bækur
Alfred Döblin:
Hamlet oder Die lange
Nachtnimmt ein Ende.
Dcutscher Taschenbuch Verlag
1980.
Alfred Döblin er meðal merk-
ustu rithöfunda á Þýskalandi frá
þvi að Berlin Alexanderplatz og
November 1918 koma út. Hann
var af gyðingaættum, var geð-
læknir i Berlin, en flúði land 1933
og hélt siðan til Bandarikjanna
1940. Hann hvarf aftur til Þýska-
lands eftir styrjöldina, en flutti
þaðan aftur 1953 og settisf að i
Paris.
Hamlet er meðal meiri háttar
verka Döblins og eins og titillinn
ber með sér er hér rakin nútima-
saga Hamlets i gervi Edwards
Allisons, sem kemur heim úr
styrjöldinni, andiega og likam-
lega bæklaður, þjáður af sektar-
kennd og illum grun um að margt
hafi dularfullt gerst i húsi feðra
sinna. Barátta hans verður bar-
áttan við lygina og þótt allir
hjálpist að þvi, að svæfa grun
hans, þá fær hann að lokum
fulla vitneskju um sannleikann.
Sagan er vel skrifuð og i föstu
formi, frásögnin er lipur og sagan
er mjög skemmtileg aflestrar.