Þjóðviljinn - 01.08.1981, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJóÐVILJlNSl Helgin 1. — 2. ágúst 1981
Torfi Þorsteinsson:
Samkoma í Sandfellsskógi
i bók minni ,,Töfrar
liðins tíma", sem út var
gefin af Setbergi fyrir
síðustu jól, er frásögu-
þáttur um dvöl verka-
manna í vegagerð á
Austurlandi sumarið 1927
og ber þátturinn heitið:
,,Seint gleymist sú sumar-
vist".
Þar er m.a. sagt frá framboðs-
fundi við alþingiskosningar sem
haldinn var á Egilsstöðum á
Völlum og túlkun Arnfinns Jóns-
sonar, skólastjóra, á jafnaðar-
stefnunni. En Arnfinnur var þá i
framboði fyrir Alþýðuflokkinn i
Suður-Múlasýslu, sem þá bauð
þar fram til þings i fyrsta sinn.
Þótti það framboð nokkrum
tiðindum sæta i Suður-Múlasýslu,
svo að maður spurði mann á förn-
um vegi: ,,Á annars þessi skratt-
ans jafnaðarstefna nokkurt erindi
til tslendinga?”
A meðal áheyrenda á Egils-
staöafundinum var höfundur
þessa þáttar, sem enn býr að
þessari framboösræðu og þvi
leiftri mannréttindahugsjónar,
sem Arnfinnur Jónsson hafði þá
aðflytja kjósendum i Suður-Múla-
sýslu. Kyndill sá, sem Arnfinnur
Jónsson brá þá á loft, var svo
leiflrandi, að ungur strákur úr
Hornafirði hreifst af, og logar
þessa kyndils hafa lýst mér æ
siöan.
Siðari hluti þessa þáttar naut
ekki náðar bókaútgáfunnar og
var felldur niður, en hann er enn
til i handriti og kemur nú hér hluti
af honum, nokkuð breyttur. Og
hefur þá að segja frá vegavinn-
unni sumarið 1927 og atviki i
sambandi við hana.
Leið okkar lá um Fagrada! og
Fljótsdalshéraö, einnig um Valla-
hrepp, þar sem nokkuð viða var
tjaldað og dvalist um stundar-
sakir. Nokkur kynni fengum við
af mannlifinu i sveitum þeim,
sem við fórum um þennan tima.
Meðal annars keyptum við mjólk
af bændum á bæjum umhverfis
tjaldbúðir okkar, þótt viðskipti
okkar væru i knappasta lagi þvi
að vinnulaunin leyfðu naumast
slikan munað sem nýmjólkin
var. Siðasti áfangastaður okkar i
Vallahreppi var við Gilsá, sem
aðskilur Skriðdal og Vallahrepp.
Þar stutt frá, vestan megin ár,
eru bæirnir Litla-Sandfell og
Stóra-Sandfell með Sandfellsskóg
i næsta nágrenni. Þar er mjög
sumarfagurt. Einhvern sunnu-
dag, sem við dvöldum þarna i
tjöldunum við Gilsá, efndi Ung-
mennafélag Skriðdælinga til úti-
samkomu þar i skóginum, með
fjölbreyttri dagskrá, m.a. ræðu-
höldum, lúðrablæstri og al-
mennum söng. A þeirri samkomu
minnir mig það vera, sem hinn
almenni söngur endaði með þjóð-
söng okkar, ,,Ó, guð vors lands”,
Samkomugestir höfðu þyrpst
þarna saman i hóp og ýmist sátu
flötum beinum eða hölluðu sér
makindalega aftur á bak og nutu
veðurbliðunnar, skógarilmsins og
skemmtiatriðanna ótruflaðir.
Enginn hreyfðist minnstu vitund
af grasfletinum, sem setiö var á,
þótt þjóðsöngur okkar væri sung-
inn. Ekki ég heldur, óvitastrákur-
inn, alinn upp á afdalabænum
Hvammi i Lóni. Ég var semsé
ekki orðinn mikill burgeis i
heimsmenningunni á þessum
árum, nýbúinn að hleypa heim-
draganum út i lifið. En þá allt i
einu skeði undrið, likt og að
sprengju hefði verið varpað niður
þarna i Sandfellsskóg. Einn
þeirra, sem mest lét þarna að sér
kveða i almenna söngnum,
kvaddi sér hljóðs og ávarpaði
mannfjöldannn eitthvað á þessa
leið:
,,Áheyrendur, við vorum að
ljúka við að syngja þjóðsöng
okkar, ,,Ö, guð vors lands”, sem
er lofsöngur til guðs og af ýmsum
dómbærum mönnum talinn vera
fegursti þjóðsöngur sem nokkur
þjóð hefufr eignast. Engin þjóð
nema fslendingar mundu láta sér
sæma að sitja niður knúsaðir i
sætum sinum með derhúfur eða
hatta á höfði undir þjóðsöng
sinum I stað þess að risa úr
sætum og drúpa höfði i lotningu
fyrir honum. Og nú risum við öll
úr sætum, berhöfðuð, og hlýðum á
þjóðsönginn okkar”.
Þetta var þörf áminning, sem
allir hlýddu Sá, sem ávarpaði
mannfjöldann, mun hafa verið
Jón Vigfússon, smiður á Seyðis-
firði, vel þekktur maöur þar um
langt skeið.
Þessi áminning hefur ávallt
siðan tollað sæmilega i minni
minu, og leitað á hugann þegar
Torfi Þorsteinsson
mér hefur fundist þjóðernisvitund
minni misboðið. Meðal annars
rifjaðist þetta atvik upp fyrir mér
fyrir örfáum árum i sambandi við
spurningakeppni skólafólks, ?em
mig minnir að nefndist: „Skól-
arnir keppa”. Þar var spurt um
höfunda þjóðsöngsins, ljóðs og
lags. En flestir keppendurnir
urðu að gjalti og gátu ekki svarað
spurningunni. Og nú spyr ég: Er
ekki einhver brostinn hlekkur i
skólakerfi okkar, að skólarnir
skuli vanrækja að upplýsa æsku-
fólk um höfunda ljóðs og lags
þjóðsöngs okkar?
Guðmundsson
skrifar
menn
Nú er blessuð versiunar-
mcinnahelgin skollin á. Hálf
þjóðin þotin á fjöll i nafni versl-
unarmanna og fridags þeirra.
Sjómenn og iðnaðarmenn jafnt
sem þeir er að verslun starfa og
þjónustu. Um það er gott eitt að
segja. Ein löng frihelgi er nauð-
synleg á i'slensku sumri, svo
skammt sem það er. Hve vitur-
lega landslýður siðan notar sér
þetta ákjósanlega tækifæri til
útiveru er svo annað mál.
Sú var tiðin að eingöngu
verslunarmenn tóku sér fri á
fridegi verslunarmanna, fyrsta
mánudegi i ágústmánuði. Smátt
og smátt hefur þessi fridagur
siðan orðin að almennum fri-
degi. Jafnframt hefur það gerst
að minna og minna er unnið á
föstudeginum fyrir verslunar-
mannahelgi. Þannig er verslun-
armannahelgin i reynd orðin
hartnær fjórir dagar, einkum
hjá jmgra fólki. Þetta er auð-
vitað ekki meö öllu vandræða-
laust. Þannig hefur það stund-
um viljað brenna við að fiskur
liggur undir skemmdum fyrir
þá sök að helmingur af starfsliði
frystihúss er á brott þegar á
föstudagsmorgni og kemur ekki
aftur fyrr en á þriðjudag. Lik-
lega er ekkertviðþessu aðgera,
nema að innrétta gang fram-
leiðslunnar svo að ekki hljótist
skaði af lengd verslunarmanna-
helgarinnar. — Allavega er ljóst
að það þýðir ekkert fyrir at-
vinnurekendur að halda, að
hjólinu verði snúið við, og versl-
unarmannahelgin færð á ný i
hendur verslunarmanna einna.
Enda væri það hreint ekki æski-
legt.
Það er að bera i bakkafullan
lækinn að benda enn einu sinni á
að verslun og þjónusta er sá
þáttur atvinnulffs sem hefur
vaxið mest á undanförnum ár-
um og reyndaráratugum. En þó
má á það benda, að nú er svo
komið i þróun efnahagslifs, að
um helmingur alls mannafla I
atvinnulffinu vinnur við svo-
nefndar þjónustugreinar. Til
samanburðar má nefna að rétt
liðlega 10% vinnuafls vinna við
fiskveiðar og fiskvinnslu hér i
til tölvuöldin. Textavinnsluvél-
ar breyta störfum þeirra er við
vélritunarstörf vinna, ódýrar
smátölvur breyta störfum stórs
hluta þeirra er vinna við
bókhald, sjálfvirkir búðarkass-
ar tengdir við lagerbókhald
breyta störfum þeirra sem við
afgreiðslustörf vinna o.s.frv.
En hver verða áhrifin á at-
vinnuhorfur i verslun og þjón-
ustu? Þar ber mönnum alls ekki
saman. t metsölubók sinni
Endalok vinnunnar (The coll-
apse of work) setja höfundarnir
Clive Jenkins og Barrie Sher-
man þá spá fram varðandi
verslun í Englandi að á næstu 20
árum muni starfsmönnum
fækka úr ca. 2.7miljónum i 1.6.
Að skrifstofufólki, utan hins op-
inbera, muni fækka um helming
(þeir taka einkum dæmi af
bönkum, tryggingafélögum og
fjármálaumsvifafélögum ýms-
um ). Hinsvegar muni f jöldi sér-
fræðinga ýmissa, opinberra
starfsmanna og fjöldi þeirra er
vinna ýmsa persónulega þjón-
ustu haldast nokkurn veginn
óbreyttur.
En i megindráttum spá þeir
Jenkins og Sherman verulegum
samdrætti i atvinnu hjá þjón-
ustustéttum, einkum verslunar
og skrifstofufólki. Aðrir telja
þetta ekki rétt. Störfin muni
breytast, en það sé ekki ástæða
til að óttast atvinnuleysi. Máli
sinu til stuðnings benda menn
gjarna á að þegar tölvur komu
fyrst fram á sjónarsviðið i at-
vinnulifi, var þvi spáð að skrif-
stofustúlkur yrðu horfnar sem
stétt innan tiu ára. Ekki verður
betur séð en að sú stétt sé ákaf-
lega mikið á lifi, og hafi viðast
hvar sloppið tiltölulega vel frá
þeirri atvinnuleysisvofu sem nú
grúfir yfir flestum iðnri'kjum
I öllu falli má þó segja að
ástæða sé fyrir stéttarfélög
verslunarfólks að huga að at-
vinnuhorfum stéttarinnar nú á
timum óvenju örra breytinga,
og að móta stefnu um það
hvernig bregðast skal við áhrif-
um tölvualdar á vinnuöryggi og
vinnuhætti. Slikar vangaveltur
væru verslunarmönnum hollar
um þessa verslunarmanna-
helgi, sem þeir vonandi fá notið
igóðuveðri. —eng
r itst Jór nargrei n
Engilbert
okkar mikla fiskveiöiþjóðfélagi.
Það er lika timanna tákn að
Dagsbrún er ekki lengur stærsta
verkalýðsfélagið. Risinn meðal
islensláa verkalýðsfélaga, að
þvi er félagafjölda varöar, er
Verslunarmannafélag Reykja -
vikur.
Ogþegarminnst er á Verslun-
armannafélag Reykjavikur, þá
hefðu það þótt lygileg ti'ðindi
fyrir ekki ýkja mörgum árum
siðan, að bæði forseti og vara-
forseti ASl kæmu úr þvi' félagi.
Ensvona örar eru oft breyting-
arnar, þótt mönnum þyki flest
standa kyrrt i daglegu amstri.
Gefið mál er siðan það, að
miklar breytingar eru framund-
an á næstu árum i verslunar og
skrifstofustörfum. Þar kemur
atvinnunni?
Halda verslunar-