Þjóðviljinn - 22.10.1981, Page 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. október 1981
DJODVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
t'tgefandí: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Svanhiidur Bjarnadóttir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guöjon Friöriksson.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaðamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guöni Kristjánsson.
iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
újósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: únnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Kristin Fétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsia, afgreiðsla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
Bláþrœðir
og friðarflaugar
• Þrír íslenskir NATO-þingmenn eru nýkomnir frá
þingmannafundi í AAunchen og hafði Ölafur G. Einars-
son orð f yrir þeim í útvarpsviðtali í fyrradag. Boðskapur
hans var sá að jafnvel þótt ýmsir í friðarhreyfingunni
væru vel meinandi mættu þeir ekki gleyma að hættan
væri fólgin í sovéskum eldf laugum og atómvopnum. AAeð
því að endurnýja atómvopn NATO væru Bandaríkja-
menn fyrst. og f remst að svara fyrir sig, styrkja stöðu
sína og neyða Sovétmenn að samaningaborði um af-
vopnum í krafti yfirburða.
• Vandamál „raunsæismanna" í vígbúnaðarmálum
eru stór. Eitt þeirra er sú staðreynd að nýju Evrópu-
atómvopnin sem Bandaríkjamenn vilja láta setja niður í
V-Evrópuríkjum á næstu árum vekja ekki öryggiskennd
meðal almennings heldur ótta. Þau vekja meiri ótta
heldur en ógnun Sovétkerfisins við frelsi og mannrétt-
indi i Vestur-Evrópu.
• En því svarar „raunsæismaðurinn" Ólafur G.
Einarsson með því að vitna til Hitlers. Höfðu friðar-
sinnar ekki rangt fyrir sér á f jórða áratugnum? Gegn
Hitler dugði ekki annað en hervald,og veikleiki á hern-
aðarsviðinu í dag mun einungis þýða framrás Sovét-
kerf isins um alla Evrópu. Það er dæmigert fyrir rökþrot
„raunsæismanna" í rökræðu um vígbúnaðarmál, að
„haukarnir" í Sovétríkjunum nota nákvæmlega sömu
rök og formaður þingf lokks Sjálfstæðisf lokksins. Þar er
Hitlersgrýlan notuð til þess að sætta almenning við
auknar fórnir á altari vígbúnaðarkapphlaupsins.
Hitlersgervið er sett á Reagan eða Bresjnev eftir því sem
við á. Þannig hjálpar vofa Hitlers „haukunum" í
Washington og AAoskvu.
• Beggja vegna stórveldalínunnar segja „haukarnir"
að engin afvopnun komi til greina nema með þvingun úr
styrkleikastöðu. Þess vegna verði að gera það trúverð-
ugt að stórveldin geti og muni beita atómvopnum kreppi
að þeim. Og af þeim sökum er stöðugt unnið að því að
gera kjarnorkuvopnin meðfærilegri, markvissari og not-
hæfari. Höfuðröksemd „raunsæismanna" á borð við
Weinberger varnarmálaráðherra Bandaríkjanna er sú,
að andstæðingurinn verði að vera í stöðugri óvissu um
það hvort Bandaríkin geti eða ætli að beita atómvopnum
ef með þarf. Vandi þeirra er sá, að sé þeim virkilega al-
vara með það að beiting atómvopna sé nauðsyn við
vissar aðstæður, eru þeir í raun orðnir miklu meiri
brotamenn gagnvart mannkyni en Hitler nokkurntímann
varð. Snúist leikurinn hinsvegar um sannfærandi blekk-
ingu eru þeir ekki að f jalla um raunveruleikann, heldur
að smíða loftkastala fyrir alla milljarðana sem svo sár-
lega vantar í þróunaraðstoð og til friðsamlegra þarfa. I
þessum bláþræði raunsæismanna hangir allur heimur-
inn.
• Allur heimurinn vegna þess að enda þótt einungis
brot af þeim atómvopnum sem til eru verði notuð mun
menning og lífríki heilla heimshluta líða undir lok. Og
bláþráður raunsæismanna verður enn veikari þegar þess
er gætt að í raun er engin vörn til gegn atómstríði eins og
bandarískir ráðamenn viðurkenna í áróðurshléunum.
• Ólaf ur G. Einarsson sveif laði sér í bláþræðinum líkt
og Tarzan í trjánum. En um sama leyti og hann var að
mæra friðarflaugar NATÓ missti Reagan Bandaríkja-
forsetiþað út úrsérá blaðamannaf undi í Washington, að
takmarkað kjarnorkustríð mætti hugsa sér í Evrópu án
þess að stórveldin drægjust inn í það. Varnarmálaráð-
herra hans Weinberger reyndi að milda ummæli forset-
ans á skyndifundi með blaðamönnum í Evrópu á þann
veg, að Bandaríkjamenn myndu að sjálfsögðu reyna að
halda öllum stríðsátökum, jaf nvel þó um beitingu atóm-
vopna væri að ræða, á sem lægstu stigi hverju sinni.
Auðvitað myndu þeir hjálpa íbúum Vestur-Evrópu. En
hvað stoðar sú hjálp ef atómsprengjunum hefur þegar
rignt yfir Evrópu milli stórveldanna?
• Krafa friðarhreyf ingarinnar í Evrópu gengur í tvær
áttir: Að NATÓ og Bandaríkin hætti við nýju Evrópu-
atómvopnin og Sovétmenn fækki SS-20 flaugum sínum
niður á 1979 stigið. Einhverntímann verður að stöðva
vopnakapphlaupið og hlaupa í öfuga hringi í átt til af-
vopnunar. Nú er tækifærið. Á morgun getur það orðið of
seint. Nái þessar kröf ur f ram að ganga er fyrsta skref ið
stigið.
— ekh
Gáttir allar...
Leyniþjónustur stórveldanna
leggja viða snörur sinar og af-
leiðingarnar eru sjaldan
gamanmál. Þtí kemur þetta
fyrir.Eitt dæmium þetta má sjá
ibaksiðufrétt i Morgunblaðinu i
gær. Þar segir frá svovéskum
prófessor í norrænum málum,
Vladimir JakUp — um hann
hefur verið skrifuð grein I
norskt blað, þar sem þvi er fram
haldið, að JakUb sé KGB-maður
ogþjálfi „útsendara ogáróðurs-
menn sem sendir eru til
Noregs”. t framhaldi af þessu
rifjar blaðið upp að Jakúb hefur
haft' töluvert samband við
sendiráð íslands i Moskvu
(Hannes Jónsson) og svo komið
hingað til tslands og fengið
greinar birtar i Morgunblaðinu.
/ báti með
Hannesi Jónssyni
Þarna er komið að spauginu.
Morgunblaðið minnir á
Guðmund ólafsson kennara
(sem einhverra hluta vegna er
kallaður Gunnar), sem hafi
skýrt frá því, hvernig íslenskir
stúdentar í Moskvu lögðu gildru
fyrir Jakúb og tókst að góma
kauða. Og eru nokkur ár siðan
þetta var. íslenskir stúdentar
þar i borg sáu semsagt i gegn
um Jakúb — það hafa hinsvegar
hvorki þeir Hannes Jónsson
sendiherra né Morgunblaðið
gert. Blaöið segir með nokkru
samviskubiti:
„Siðan Vladimir Jakúb
stundaði nám við Háskóla
Islands hefur hann komið i
heimsókn hingað til lands.
Honum hefur verið það töluvert
kappsmál, að greinar eftir hann
birtust hér iblaðinu, og ef til vill
minnast einhverjir lesenda
greina hans á siðum blaðsins.
Skilgreiningin „ágengur og
háll” kemur starfsmönnum á
ritstjórn Morgunblaðsins ekki á
óvart”...
Blygðunarefni
„Ef til vill minnast einhverjir
lesendur”.. Æjá, þetta er hálf-
gert blygðunarefni, sem ekki er
nema von.En samt er nú Jakúb
dreginn fram i dagsljósið, og
það er náttúrlega af þeirri
ástæðu að nauösyn brýtur lög:
nú þarf vegna friðarhreyfinga
og annarra óþæginda fyrir Nató
að hamra á þvi að KGB-menn
séu um alltog kippi i alla spotta.
Meira að segja geti Morgun-
blaðið ekki varast svo
„ágengum mönnum og hálum”
(þótt, eins og fyrr segir, náms-
menn i Moskvu hefðu áttað sig á
Jakúbi karlinum fyrir tveim
áratugum eða meir).
Allsstaðar eru
Sovéskur prófessor í ísiensku:
Þjálfar menn á vegum KGB
segir í grein í Aftenposten
þœr
L
Þetta er semsagt sú hin
spaugilega hliðin. En umsvif
leyniþjónustumanna eru yfir-
leitt ekki hlátursefni.
Sannleikurinn er sá,að það er
oft reynt að afgreiða andófs-
hreyfingarafýmsutagi, iaustri
sem vestri, meö þvi að staðhæfa
að I þeim séu á ferli erindrekar
sovésku leyniþjónustunnar
KGB eða hinnar bandarlsku,
CIA. Til þeirra liggi allskonar
dularfullir straumar, þaöan
komi f jármagn osfrv.
Þvl miður er oftast eitthvað til
I þessu. Af einni mjög einfaldri
ástæðu: þær leyniþjónustur,
sem nú voru nefndar, eru slík
stórveldi, aö þær reyna aö
smeygja sér inn allsstaðar þar
sem eitthvað er að gerast, sem
geta skipt viðkomandi stórveldi
máli til góðs eða ills.
„í Sl'MAK var það upplýst, að Vladimir Jakúb, prófessor í íslensku og
riorsku við háskólann í Moskvu, hefði forystu um það á vegum sovésku
njósna- og leyniþjónustunnar KCíB að þjálfa útsendara og áróðursmenn,
sem sendir eru til Noregs. Sjálfur kemur prófessorinn oft til Noregs, nú
síðast í sumar, í boði utanríkisráðuneytisins á norskum styrk." Þannig
kemst Odd Oyen yTirlæknir að orði í grein sem birtist í norska blaðinu
Aflenposten síðastliðinn mánudag og fjallar um tilraunir Sovétmanna til
að hafa áhrif á almenningsálitið í Noregi.
Yfirlæknirinn segir, að þessi
uppljóstrun hafi ekki vakiö
mikla athygli, þegar fyrst var
frá henni skýrt. Hins vegar hafi
ha-ði hinn jiekkti vísindamaður
frá Sovétrikjunum. Sjores Med-
vedjev, og fvrrum fréttaritari
Aftenposten í Moskvu. Per Egil
I let'ge. staðfest. að þessi lýsing á 9
hlutverki Yladimir Jakúb væri
rétt. Þá segir i grein Odd Oyen:
„Fyrrum fréttaritari norska
ríkisútvarpsins í Moskvu, núver-
andi aðalritstjóri Dagbladet,
Jahn Otto Johansen, hefur i
sambandi við umræður um út-
sendara og áróðursmenn lýst
Jakúb prófessor með þessum
hætti „hinn ágengi, háli norsku-
Vladimir Jakúb
ar á íslensku og þýðir bækur af
islensku yfir á rússnesku. Að
eigin sógn hefur hann ferðast
um Sovétríkin þver og endilóng
til að kynna Island og einnig
annast’ landkynningarþætti í
sjónvarpi. Tengsl hans við ís-
lenska sendiráðið í Moskvu hafa
verið toluverð og þá ekki síst
meðan Hannes Jónsson var
sendiherra i Moskvu. Gerir
Jakúb sér mjog títt um íslend-
inga í Moskvu. Gunnar Ólafsson
kennari, sem dvaldist um tíma
við nám í Moskvu, lýsti því yfir á
opinberum fundi voriö 1978, að
Vladimir Jakúb hefði njósnað
um íslenska námsmenn i Sovét-
ríkjunum og hefði þann starfa
„að lesa íslensk bréf úti i
Moskvu“, eins og Gunnar Ólafs-
son orðaði það.
Siöan Vladimir Jakúb stund-
aði nám við Háskóla íslands hef-
ur hann komið i heimsókn
hingað til lands. Honum hefur
verið það toluvert kappsmál, að
Chile og Pólland
Um daginn kom til min
gamall kommi ágætur. Hann
hafði sinar útskýringar á
ástandinu I Póllandi. Þetta var
eins og I Chile, sagði hann. Þar
náði CIA tökum á verkalýðs-
félögum og lét þaufara i verkfall
til að steypa stjórn sósialistans
ADendes.
Þetta var röng samliking, en
það var sannleikskorn f henni.
Verkalýðshreyfingin i Chile
studdi alþýðufylkingarstjórn
Allendes. En CIA keypti i raun
og veru eitt svokallað stéttar-
félag, vörubilstjóra, til aö fara I
hörkuverkfall, sem hafði geysi-
leg truflunaráhrif og vöruskort i
för með sér. En vörubilstjórar
þessir voru svosem enginn
fjöldi, né heldur voru þeir
venjuleg alþýða. 1 landi eins og
Chile voru þessir eigendur
stórra vörubfla ofarlega i milli-
stét t.
Samstaða i Póllandi eru hins-
vegar samtök tiu miljóna
manna og meðal þeirra er þriðj-
ungur þeirra launamanna sem
eru I Kommúnistaflokknum.
Það getur svo vel verið að ein-
hverjir gaurar sem eru hoilir
CIA séu á vappi i þeim sam-
tökum. En: i fyrsta lagi munu
þeir vart ráða ferðinni i slikum
fjöidasamtökum. 1 öðru lagi:
nærvera CIA-manna segir
ekkerti sjálfu sér um rangmæti
þeirra baráttumála sem Sam-
staöa hefuruppi. Og I þriðja lagi
getur eins verið, að KGB-menn
séu einnig á ferð i Samstööu —
kannski mundu þeir við vissar
aðstæður vera einmitt þeir
menn sem geröu hinar ýtrustu
kröfur!
Bandarísk dæmi
Þetta er ekki út i bláinn sagt,
þvi miður. Sem fyrr segir:
leyniþjónusturnar eru allsstaðar
þar sem eitthvað merkilegt er
að gerast. Til að átta sig á
hreyfingum, andófi, til að gera
andstæöingnum eitthvaö til
bölvunar.
Þegar mikil andófshreyfing.
reis i Bandarikjunum gegn
Vietnamstriðinu hefur sjálfsagt
verið um það skrifaö, að RUssar
hefðu laumað mönnum inn i
samtök sem tóku þátt i þessu
andófi. Og það getur meira en
verið. Hitt vita menn af fróð-
legum skýrslum fyrrum agenta
CIA og FBI, alrikislögreglunnar
bandarisku, að lögreglan átti að
sjálfsögðu sina erindreka i
andófinu gegn Vietnam. Og þaö
voru einmitt Utsendarar
hennar, sem gjarna heimtuðu
einhverjar „róttækar” að-
gerðir, stilltu til átaka við lög-
reglu, reyndu að freista manna
til aö búa til bensinsprengjur
osfrv. Þeirra hlutverk var að
gera Vietnamhreyfinguna illa
þokkaða i' augum hins „þögla
meirihluta” og þetta voru auð-
veldastar aðferðir til þess.
(Sagan hermir, svo annað
dæmi sé tekið, að I
Kommúnistaflokki Bandarikj-
anna sé þriðji hver maður á
snærum FBI. Þessir menn
greiða alltaf sin félagsgjöld
sam viskusamlega. Og þeir
passa vel upp á þaö, aö flokkur-
inn hallist aldrei af Moskvulin-
unni — til að hann sé sem
áhrifaminnstur!)
/ vœndum
Og þegar nú friöarhreyfing i
Evrópu er mestur höfuðverkur
ráöamanna I Washington, þá
má við öllu búast. Það má búast
við sovéskum erindrekum, sem
munu reyna að koma sinni
heimsmynd inn f málflutning
friöarsinna. Þaö munu koma
CIA-menn sem hafa það verk-
efni að „sanna” aö friðar-
sinnaðir prestar og sósialdemtí-
kratar séu „handbendi” RUssa
— eða fá einhverja unglinga i
mámunda viö friðarhreyfingar
út I einhverja vitleysu.
Hugvit leyniþjónusta er
mikiö. Það er margt að varast,
þvi miður. ’ AB
og shoríð