Þjóðviljinn - 22.10.1981, Side 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. október 1981
S t j óraarf rumvarp:
Efling brunavarna
Lagt hefur veriö fram stjörnar-
frumvarp um brunavarnir og
brunamál. Frumvarpiö er byggt
á störfum nefndar sem félags-
máiaráöherra skipaöi til aö
endurskoöa lög og reglugeröir um
brunavarnir og brunamál. For-
maöur þeirrar nefndar var Guö-
mundur Magnússon verkfræö-
ingur. Helstu breytingar sem
frumvarpiö felur f sér eru eftir-
farandi:
1. ^lánar verði kveðið á um
hlutverk brunamálastofnunar
varðandi kynningu og fræðslu,
svo og réttindi og skyldur slökkvi-
liðsmanna.
2. öll sveitarfélög verði skylduð
til að halda uppi brunavörnum,
nema ráðherra veiti sérstaka
undanþágu.
3. Brunamálanefndir sveitar-
félaga verði afnumdar sem
ákvörðunaraðili um meðferð
brota á lögum og reglugerð um
brunavarnir og brunamál, en
vald og skyldur slökkviliðsstjóra
aukin i þessum efnum. Jafnframt
komiskýrari ákvæði um meðferð
slikra mála.
4. Tekjustofn brunamálastofn-
unar verði styrktir með hækkun
brunavarnagjalds og breyttum
reglum um álagningu þess.
— óg
Hvers
vegna
færri
laxar?
Nýveriö var lögö fram þings-
ályktunartillaga um rannsókn á
orsökum minnkandi laxagengdar
i ár á Austurlaf.di. Flutnings-
maöur tillögunnar er Guömundur
Gislason kaupfélagsstjóri, en
hann situr á þingi fyrir Halldór
Asgrimsson.
1 greinargerð með frumvarpinu
segir aö meðalveiði áranna
1946—1950 hafi verið 17.373 laxar
árin 1951—1955 19.604 laxar,
1956—1960 26.913 árin 1961 til 1965
36.234. Arin 1966 til 1970 40.208 og
árin 1971 til 1975 64.135 laxar.
Veiði næstu ára var sem hér
segir:
1976 .................... 59.633
1977 ......................64,575
1978 .....................80.578
1979 .....................64.228
1980 .................... 52,137
A árinu 1981 er áætlað að veiðin
verði um 45.000 laxar. Þannig er
ljóst að um verulega minnkun
veiöa er að ræða frá 1978.
Auknar laxveiðar i hafinu um-
hverfis Færeyjar undanfarin ár
gefa tilefni til ótta um áhrif á
nefnda þróun hér á landi.
Veiðar Dana og Færeyinga við
Færeyjar frá 1976 hafa verið
þessar mælt i tonnum:
Danir Færeyingar Samtals
1976....... 0 40 40
1977 ........ 0 40 40
1978 ....... 14 37 51
1979 ....... 75 119 194
1980 .......150 568 718
Aætlaðar veiðar þessara þjóða
1981 eru um 1000 tonn. Gera má
ráð fyrir að um 250 til 260 fiskar
séu í hverju tonni. Er þvi heildar-
veiði Dana og Færeyinga við
Færeyjar nálægt sex sinnum
meiri en veiði Islendinga 1981 og
hefur um tuttugufaldast frá 1978.
A siðustu árum hefur mönnum
á íslandi orðið æ ljósari nauðsyn
aukinnar f jölbreytni i landbúnaði.
Hefur áhugi á fiskirækt og efna-
hagslegt gildi laxveiða farið vax-
andi. Er þvi knýjandi að leita
skýringar á minnkandi afrakstri
laxveiöa undanfarin ár og leita
úrræða til bóta. — óg
F erðakostnaður
sjúklinga greiddur
t gær var lagt fram frumvarp i
efri deild um breytingu á lögum
um almannatryggingar i þá veru
aö feröakostnaöur veröi greiddur
sjúklingum utan af landi. Fiutn-
ingsmaöur Kjartan Jóhannsson
fylgdi málinu úr hlaði.
Helgi Seljan tók undir megin-
hugsun frumvarpsins og taldi
ástæðu til rækilegri skoðunar á
aðstöðumun fólks hvað varðaði
sjúkrahús og tryggingar. Þyrfti
að draga fleiri þætti inni málið.
Helgi minntist einnig baráttu
Stefáns Jónssonar á þinginu fyrir
meira réttlæti i þessum efnum.
Stefán Jónsson tók undir þá
skoðun að hér væri mikið réttlæt-
ismál á ferðinni. Lagði hann sér-
staka áherslu á aö ýmsum
ákvæðum þyrfti við aö bæta til úr-
bóta á núverandi ástandi. Til
dæmis væru málefni „ambul-
ant”-sjúklinga útá landi aldeilis i
ólestri og viða óþolandi ranglæti i
þessum málum. Sagði Stefán
ýmsar dæmisögur um þetta mál.
Auk áöurnefndra tóku Davið Að-
alsteinsson, Jóhanna Sigurðar-
dóttir og Niels A. Lund til máls og
lýstu yfir stuöningi sinum viö
frumvarpið. Frumvarpinu var
visað til annarrar umræðu og
heilbrigðis- og tryggingarnefnd-
ar.
— óg
Orlofsbúðir fyrir
allan almenning
1 fyrradag urðu á þingi nokkrar
umræður um þingsályktunartil-
lögu um Orlofsbúöir fyrir al-
menning, sem Sighvatur Björg-
vinsson mælti fyrir. Helgi Seijan
vakti athygli á skyldleika þessar-
ar tillögu viö frumvarp hans og
fleiri Alþýöubandalagsmanna um
nýtingu bújaröa fyrir aldraöa, en
þaö mál var einnig á dagskrá
sama dag.
Lagði Helgi áherslu á að nýting
rlkisjarða yrði könnuð með tilliti
tilþessarahugmynda um nýtingu
fyrir almenning i landinu. Alex-
ander Stefánsson lýsti yfir stuðn-
ingi sinum við þessa hugmynd
f.h. Framsóknarflokksins. Ann-
ars spunnust nokkur orðaskipti
milli þingmanna um ýmsar full-
yrðingar Sighvats Björgvinsson-
ar um til dæmis að ekki væri hægt
að komast að þvi hversu margar
rikisjaröir væru, hverjir hefðu
þær á leigu og hve mikið væri fyr-
ir þær borgað. Stefán Valgeirsson
sagöiþetta ekki vera rétt-, i leigu
væri 3% af fasteignamati jarðar-
innar. Að öðru leyti lýsti hann sig
samþykkanhugmyndinnien „það
er ekki nóg að gaspra um það hér,-
það þarf að gera eitthvað i mál-
inu”. Steinþór Gestsson og fleiri
þingmenn bentu á það að þessi
hugmynd væri að hluta til þegar
komin i framkvæmcU ýmis: sam-
tök hefðu fengið rikisjarðir til
byggingar orlofsheimila.
Stefán Jónsson vakti athygli á
þvi að almannaréttur á landi
hefði veriðdreginn af fólki á löng-
um tima. Stöðugt hefði verið
gengið á rétt fólksins til landsins.
Þetta hefði gerst við búferlaflutn-
inga fólks, t.d. þegar flutt var á
mölina úr sveitinni. Sagði Stefán
það vera verðugt viðfangsefni að
endurheimta þennan rétt til
landsins aftur fyrir almenning i
landinu. Það þyrfti að setja lög-
gjöf um almannarétt i landinu.
Auk þeirra tók Ingólfur Guðnason
til máls. Sumir töluðu tvisvar.
— óg
Fyrirspurn á þingi:
Gjaldtaka tannlækna
Auk fyrirspurnar Baldurs
Óskarssonar um bankagróöann
sem sagt er frá á forsiðu I dag
voru eftirtaldar fyrirspurnir
lagöar fram á Alþingi i gær:
Til heilbrigðis og trygginga-
málaráðherra frá Þorvaldi Garð-
ari Kristjánssyni um tölvustýrð
sneiðmyndatæki. Frá Alexander
Stefánssyni til heilbrigðis. og
tryggingamálaráðherra varðandi
eftirlitsskyldu Tryggingastofn-
unar rikisins með gjaldtöku tann-
lækna. Og frá sama þingmanni til
sama ráðherra varðandi fram-
kvæmd laga um heilbrigðisþjón-
ustu (um útgáfu gjaldskrár, um
eftirlit með launagreiðslum ofl.).
Frá Birgi ísl. Gunnarssyni til
samgönguráðherra um útboð
verklegra framkvæmda nokk-
urra rikisstofnana. — óg
Heima í héraði
Auglýsingaútvarp
t gær talaöi Benedikt Gröndal
fyrir frumvarpi um héraösútvarp
einsog þaö er nefnt. Tillagan
gengurútá stofnun staöbundinna
útvarpsstööva. Hins vegarer aöal
fjármögnun hugsuð meö auglýs-
ingum og 10% á söluskattstofn
myndbandatækja. Gert er ráö
fyrir aö f leiri enein stöö geti veriö
á einu svæöi.
Friörik Sophusson og Vil-
mundur Gylfason töldu að til-
lagan gengi ekki nógu langt en
Páll Pétursson dró heldur úr og
kvað athyglisvert að leggja gjöld
á myndbandafarganið „Menn
virðast ekki horfa i aurinn þegar
videoæðið er annars vegar”.
Hann var frekar inná hugmynd-
inni um héraðsútvarp en benti
sérstaklega á að fréttamenn út-
varpsins væru bara ágætir. — óg
Adda Bára Sigfúsdóttir: Skipta
borgarstjórnarstörfum I 7 valda-
sviö og formenn þeirra myndi
borgarráö.
/
Hallgrlmur Guðmundsson: A-
hrifamesta leiöin aö auka áhrif
borgarfulltrúanna.
Fundur ABR um stjóm-
kerfi borgarinnar:
Brýn þörf á
endurskoðun
Á félagsfundi Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík
þann 14. þ.m. var sfjórn-
kerfi borgarinnar til um-
ræðu. Þótti fundurinn í alla
staði gagnlegur og kom
fram í máli manna, að um-
ræðum þessum bæri að
halda áfram í vetur. Hall-
grímur Guðmundsson,
stjórnmálaf ræðingur, og
Adda Bára Sigf úsdóttir,
borgarfulltrúi AB, höfðu
framsögu á f undinum. Hér
á eftir fer úfdráttur úr
máli þeirra.
Haiigrimur Guömundsson kvað
ekki vanþörf á að endurskoða
stjórnkerfi borgarinnar. Það
hefði aö stofni til haldist óbreytt
frá fyrstu tið, en lagaö sig stig af
stigi að breyttum aðstæðum.
Hann taldi, aö þótt landslög sniði
stjórnkerfi sveitarfélaganna
nokkuð þröngan stakk,
væri ólíklegt að Alþingi
brygðist illa við tillögum um
úrbætur, ef þær kæmu fram.
Ahuginn á stjórnsýslu sveitar-
félaga væri hins vegar litill —
menn heföu miklu meiri áhuga á
Þá gerði Hallgrimur að umtals-
efni núgildandi sveitarstjórnar-
lög. Sagði hann ma., að áriö 1972,
þegar tilskipun um bæjarstjórn I
kaupstaðnum Reykjavfk gekk i
gildi, hefðu veriö um 300 ibúar á
bak viö hvern bæjarstjórnar-
fulltrúa, en þeir voru þá 9 I
Reykjavik. Arið 1908 var þeim
fjölgaö 115 og kom þá 1 fulltrúi á
hverja 670 Ibúa. Þetta ekki
ósvipað hlutfall og gerist nú I
öðrum kaupstöðum landsins. Arið
1978 var hins vegar svo komið, að
5.560 ibúar voru á bak viö hvern
fulltrúa i Reykjavik. Ef svipað
hlutfall ætti aö vera i Reykjavik
og i öörum kaupstöðum, þyrftu
borgarfulltrúar aö vera u.þ.b.
140!
Þá sagði Hallgrimur að ein
leiðin til að auka áhrif borgarbúa
á stjórn borgarmálefna væri sú,
aö fjölga fulltrúum aö miklum
mun. Ahrifamesta leiðin væri
hins vegar sú að auka áhrif
borgarfulltrúanna. Það væri
vægast sagt hæpið að halda þvi
fram, að fjölgun borgarfulltrúa
leiddi sjálfkrafa til þess að áhrif
borgarbúa ykjust. Hér þyrfti
margt fleira að koma til. Miklu
brýnna væri e.t.v. að gera ýmsar
skipulagsbreytingar, og þá öllu
heldur breytingar á starfshátt-
um.
Hallgrimur taldi helsta gallann
á núverandi fyrirkomulagi felast
i samskiptum rikisvalds og
sveitarstjórna. Sveitarfélögin
þyrftu oft að beita sér sem hags-
munasamtök gagnvart rikisvald-
inu, og ýmis lög þyrfti að endur-
skoða. Þá taldi Hallgrimur aö
auka þyrfti upplýsingastreymið,
t.d. með þvi að gefa út ágrip af
borgarstjórnarfundum, og brýn
þörf væri á að opna stjórnkerfið
öllu fólki — nefndir mættu t.d.
vera stærri og fara meö
viðtækara starfssvið. Vel mætti
hugsa sér n.k. hverfanefndir. Al-
menningur þyrfti að eiga greiðan
aögang aö upplýsingum — og
upplýsingastreymið þyrfti lika að
batna upp á við eftir stjórn-
kerfinu.
Adda Bára Sigfúsdóttirhafði
framsögu á eftir Hallgrimi. Hún
gerði nokkra grein fyrir
valdaþróuninni i borgarkerfinu
og likti ástandinu núna við pýra-
mida, þar sem toppurinn dinglaöi
nokkuð i lausu lofti.
Hér á árum áður réði Sjálf-
stæðisflokkurinn og embættis-
menn hans svo til öllu, en einkum
þó borgarstjóri og embættis-
menn, sagöi Adda Bára. Aðrir
borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins heföu haft litið annað aö
gera en rétta upp hendur á
borgarstjórnarfundum og minni-
hlutinn rifist fyrir daufum eyrum.
Embættismenn voru mikiö i
nefndum á vegum borgarinnar og
gjarnan formenn þeirra, þannig
að mikið vald fylgdi þeirra
embættum. Arið 1974 var hins
vegar gerð sú breyting, að
embættismönnum var kippt út úr
nefndunum og fengu borgar-
fulltrúar við þaö aukin áhrif.
Nú fara þrir flokkar með meiri-
hlutastjórn I borginni og veldur
þvi að umfjöllun verður seinlegri.
Taldi Adda Bára að gera mætti
bragarbót á, þannig að pýramid-
inn færðist I gott lag og nefndi
dæmi: hægt væri að skipta
borgarstjórnarstörfunum i 7
valdasvið og formenn i hverri
nefnd mynduðu borgarráð.
Formennirnir þægju full laun fyr-
ir störf sin. 1 nefndirnar yröi kosið
frá bæöi meirihluta og minni-
hluta, eins og dæmi eru um frá
Noregi og Danmörku. Taldi Adda
Bára, að þetta yrði tvimælalaust
til aö auka samhæfingu i borgar-
stjórnarstörfum, auk þess sem
þarna fengjust menn sem gætu
sinnt málum af fullum krafti, sem
nokkuð skorti nú.
Þá sagði Adda Bára frá störf-
um þeirrar nefndar, sem á aö
vinna að þvi að gera tillögur til
breytinga á stjórnkerfi borgar-
innar. Sagðist hún ekki ýkja
bjartsýn á, að samkomulag
myndi nást um annaö en fjölgun
borgarfulltrúa, og gæti það tæp-
lega kallast veruleg endurskoðun.
Þá sagði hún, að borgarmálaráð
ÁBR heföi fengiö Hallgrim Guð-
mundsson til liðs við sig til aö
fjalla nánar um þær hugmyndir,
sem uppi væri i ABR um þessi
mál og kvaðst vænta góðrar sam-
vinnu.
— ast