Þjóðviljinn - 22.10.1981, Síða 8

8 SÍÐA
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. október 1981
Fimmtudagur 22. október 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9

'MÞÞ«
;»**S9*>*í
Grétar Unnsteinsson tók við
skólastjórn af fööur slnum
önduóum.
.yerðum sífellt
aðvera leitandf’

—mhg ræðir við Grétar Unnsteinsson skólastjóra
Garðyrkjuskólans á Reykjum og kennarana
Sigurð Þráinsson og Þórhall Hróðmarsson
um skólann og starfsemi þá sem þar fer fram
Upphaf Garöyrkjuskóla
ríkisins að Reykjum í ölf-
usi er að rekja til þess/ að á
Alþingi 1935 voru flutt tvö
frumvörp til laga um garð-
yrkjuskóla. Annað frum-
varpið flutti Bjarni
Bjarnason, skólastjóri á
Laugarvatni en hitt þeir
Sigurður Einarsson/ Emil
Jónsson/ Stefán Jóhann
Stefánsson og Héðinn
Valdimarsson. Bæði frum-
vörpin dagaði uppi. A
næsta þingi/ 1936/ flutti
Sigurður Einarsson enn
frumvarp, sem var að
mestu samhljóða því, sem
hann hafði verið meðflutn-
ingsmaður að, árið áður.
Fór svo/ að frumvarp Sig-
urðar var samþykkt, með
allmiklum breytingum þó,
og varð að lögum.
Samkvæmt þeim skyldi stofna
garðyrkjuskóla að Reykjum i ölf-
usi, sjálfstæða stofnun, reka á
ábyrgð rlkisins. Kennsla yrði
bæöi bókleg og verkleg. Verklega
kennslan færi fram á 3 - 4 mánaða
námskeiöum, vor og sumar og
svo tveggja til þriggja ára verk-
námi fyrir þá, sem fullnema vildu
sig I garðyrkju. Bóklegt nám yrði
allt að einu ári. Nemendur fengju
ókeypis húsnæði og kennslu.
Þetta hefur nú aö sumu breyst.
Hugsjón verður
að veruleika
Um þetta leyti var Jónas frá
Hriflu á ferð i Danmörku. Þá var
þar við nám I Landbúnaðarhá-
skólanum I Kaupmannahöfn ung-
ur Vestur-Húnvetningur, Unn-
steinn Ólafsson frá Stóru-As-
geirsá I Viöidal. Jónas var alls-
staöar á höttum eftir ungum og
efnilegum mönnum og nú bar
saman fundum þeirra Unnsteins.
Jónas hvatti hann mjög til þess að
taka að sér stjórn hins væntan-
lega garðyrkjuskóla, ef eftir þvi
yröi leitaö. „En ég get ekkert
boöið og engu lofað”, sagði Jónas.
Kannski hefur hann nú samt
haft einhverja hönd I bagga á bak
viö tjöldin. Vist er um það, aö
Unnsteinn var ráöinn að skólan-
um og gegndi skólastjórastarfi
þar til dauðadags, 22. nóv. 1966.
Vann Unnsteinn þar mikið og
merkt brautryöjendastarf viö að-
stæður, sem um flest voru ákaf-
lega öndverðar, lengi framan af.
Skólinn var vigður af þáverandi
landbúnaðarráðherra á sumar-
daginn fyrsta 1939. Var hann þá
þegar fullskipaður. Fyrstu sam-
kennarar Unnsteins viö skólann
voru þeir Sigurður Ingi Sigurðs-
son, Stefán Þorsteinsson og Sig-
uröur Sveinsson. Skólinn var i
byrjun og lengi siðan til húsa i
gamla timburskálanum, er reist-
ur varupp úr 1930, sem heilsuhæli
fyrir berklasjúklinga.
En ,,nú er öldin önnur en er
Gaukur bjó á Stöng”. Hin siðari
árin hefur mjög skipt um til hins
betra um hag skólans og aðbúnað
allan. Þegar við, gamlir Garð-
yrkruskólanemendur, sjáum
heim aö Reykjum þá nemum við
staðar og spyrjum: Er þetta
sama stofnunin og sú, sem við
þekktum? Jú, vist er þaö sami
skólinn og þó allur annar.
Margþætt
menntastofnun
Skólastjóri Garðyrkjuskólans
nú er Grétar Unnsteinsson, sonur
Unnsteins heitins Ólafssonar.
Fastir kennarar eru tveir, Sig-
urður Þráinsson og Þórhallur
Hróðmarsson, auk stundakenn-
ara. Blaðamaður Þjóðviljans hitti
þá aö máli og frá þeim er kominn
sá fróðleikur, sem hér fer á eftir.
— Hver getum við sagt, I stuttu
máli, að sé tilgangur skólans?
— Þaö má kannski segja, að til-
gangur skólans sé meö vissum
hætti margþættur. Hann á að
veita sérfræðslu i skrúögarð-
yrkju, almennri útigarörækt og
ylrækt. Hann á að gera athuganir
og tilraunir bæði útivið og i gróð-
urhúsum. Skólinn er nú, sam-
kvæmt reglugerð um iðnfræöslu
Nemendur fara nærfærnum höndum um ungviði. Mynd:
eik
Siðgurður Þráinsson, kennari.
Mynd: —eik
frá 1966, sériðnskóli fyrir skrúð-
garðyrkju.
Breytingar
í tímanna rás
— Hvað tekur það langan tima
að ljúka námi við'skólann?
— Það hefur nú breyst i tim-
anna rás. Samkvæmt fyrstu
Gamla skólahúsið til hægri, hið nýja til vinstri, Ibúðarhús skólastjóra á
miðri mynd. Mynd: —eik
Ahugaverðir nemendur I kennslustund hjá Sigurði Þráinssyni. Mynd —eik
reglugerð skólans, frá 1938, skyldi
námstiminn vara tvö ár, hann
starfi I tveimur deildum og veiti
nemendum bóklega og verklega
sérfræðslu. Að fenginni reynslu
var reglugerðinni breytt 1953.
Skyldi námstiminn nú vera 4 ár,
þriggja ára verknám, þar af 6
mánuðir i skólanum og 12 mán-
aða bóknám i 3 vetur, fjóra mán-
uöi I senn. Þegar skólinn var
geröur að sériðnskóla fyrir skrúö-
garðyrkju varð sú breyting á
reglugeröinni, að upp voru tekin
tvö kjörsvið, annarsvegar skrúð-
garðyrkja og hinsvegar almenn
útiræktun og ylrækt. _
Arið 1978 var ný námsbraut
tekin upp við skólann, garöplönt-
unámsbraut. Var það gert i sam-
ráði vaið garðplöntuframleiðend-
ur, skógræktarfélög og Skógrækt
rikisins. Til þess að ljúka fullnað-
arnámi við skólann nú þurfa
nemendur að hafa notið bóklegr-
ar kennslu i 3 vetur eða alls i 16
1/2 mánuð. Nemendur skulu og
stunda verknám við skólann I 1
manuð eftir 1. og 2. bekk, eða alls
i 2 mánuði. Að öðru leyti skulu yl-
ræktarnemar og nemar i al-
mennri garðyrkju vinna við skól-
ann eöa á viðurkenndum garö-
yrkjubúum og þá undir hand-
leiöslu garðyrkjumanns. Nem-
endur I skrúðgaröyrkju þurfa aö
vera á verknámssamningi hjá
skrúögarðyrkjumeistara. Náms-
timinn er þannig alls 3 ár.
Inntökuskilyrði
— Hver eru inntökuskilyröi i
skólann?
— Til þess aö fá inngöngu i
fyrsta bekk þarf umsækjandi að
vera fuilrar 15 ára, hafa lokið
grunnskólaprófi, hafa stundaö
verknám i garðyrkju i a.m.k. 3
mánuði. Hafi nemendur góðan
undirbúning, t.d. iönskólapróf,
búfræðipróf, geta þeir gengið
beint inn i 2. bekk. En þeir þurfa
að hafa unnið viö garðyrkju til-
skilinn tima, taka próf í þeim
námsgreinum 1. bekkjar, sem
þeir hafa ekki próf I og skila sömu
verkefnum og aðrir nemendur
skólans, t.d. plöntusafni.
Viö upphaf annars skólaárs
veröa nemendur aö ákveða hvort
þeir ætla aö leggja fyrir sig
skrúögarðyrkju, ylrækt eða garö-
plöntufræði. Nýir nemendur hafa
verið teknar inn i skólann annaö
hvort ár. Aðsókn að skólanum
hefur ávallt verið yfirdrifin.
mætti segja hér „amen eftir efn-
inu” svo maður taki sér i munn
orð ekki minni manns, en sr. Sig-
valda Jóns Thoroddsens. Þó lang-
ar mig til að ljúka þessu rabbi
okkar með þvi að vikja að
tilraunastarfsemi þeirri, sem hér
mun fara fram viö skólann.
— Rétt er nú þaö. Hér fer fram
ýmiss konar tilraunastarfsemi og
leiðir þaö af sjálfu sér hjá svona
stofnun. Hún veröur sifellt að
vera leitandi, tileinka sér allar
nýjungar á sviði garöyrkjunnar
og leita nýrra úrræða, nýrra
leiöa. Erlendar tilraunir og niöur-
stöður þeirra henta okkur engan
veginn alfarið. Aðstæður okkar
eru á ýmsan hátt aörar en
annarsstaöar gerist og þvi
þurfum viö að verulegu leyti aö
byggja á eigin rannsóknum. Með
þetta fyrir augum hefur skólinn,
ásamt garðyrkjubændum, beitt
sér fyrir ýmsum tilraunum og at-
hugunum um ræktun nýrra teg-
unda skraut- og matjurta. I
tengslum viö það er vert að geta
þess, að um 1970 voru teknar hér
upp sólgeislunarmælingar og
komiö á fót veðurathugunarstöð,
þar sem megináhersla er lögð á
„búveöursmælingar”.
Nú, hér við skólann hefur veriö
byggt tilraunagróðurhús, þar
sem fullkomin aðstaða er til lýs-
ingartilrauna. Hafa þær farið hér
fram siöan 1974. Til aö byrja með
var einkum um aö ræöa tilraunir
meö lýsingu chrys-anthem-
um-móðurplantna og framleiöslu
á græölingum af þeirri jurt.
Niöurstööur hafa reynst mjög
jákvæöar. Vöxtur chrysanthem-
umplantnanna varö a.m.k. eins
ör og reiknaö var með I áætlunum
um ylræktarveriö. Tilraunir með
áhrif lýsingar á vöxt tómata
standa yfir. Spurningin gæti verið
sú, hvort unnt er að rækta
tómata á öllum árstimum með
aðstoö lýsingar. Tilraunir eru og
gerðar með áhrif upphitunar á
jarðvegi og notkun á plasti.
Jarðvegsupphitunin hefur gefið
allt upp i 70% meiri vöxt, en ger-
ist meö venjulegar aðstæður. —
Gerðar hafa verið tilraunir með
mismunandi afbrigði og stofna og
út úr þeim hefur m.a. komiö
það, aö við höfum fundið betri
hvitkálsstofn en þá, sem hér hafa
hingað til verið notaðir. Þá má
nefna tilraunir með paprikuaf-
brigöi, tómataafbrigði, ræktun
við mismunandi jarövegsskilyröi
o.fl.
Við getum kannski slegið botn-
inn i þetta spjall okkar með þvi aö
segja, aö sú starfsemi, sem hér
fer fram sé fjórþætt:
1 fyrsta lagi er hér garðyrkju-
skóli, sem veitir sérfræöslu á hin-
um ýmsu sviöum garðyrkjunnar.
1 ööru lagi tilraunastarfsemi. I
þriðja lagi fræðslustofnun fyrir
garðyrkjumenn og áhugafólk um
garöyrkju, þar sem veitt er
margháttuö fræösla meö fræðslu-
fundum, námskeiðum og útgáfu
„Garöyrkjufrétta” i lausblaða-
formi. 1 fjórða lagi er svo
garðyrkjustöö skólans, en starf-
semi hennar tengist á marg-
vislegan hátt öllum fyrri þáttun-
um. 1 henni er lögö mikil áhersla
á fjölbreytta ræktun og tilraunir,
bæði vegna verklegu og bóklegu
kennslunnar og annarrar
fræðslustarfsemi.
Og svo látum viö þessu spjalii
lokið i dag, um þá stofnun, sem i
öndverðu byggði öskustó, en hi f
ur siöan fyrir ósérplægna for-
göngu þeirra, sem þar hafa lönd-
um ráðið, risið til þess að verða til
fyrirmyndar, „um veröld alla og
þótt viðar væri leitaö”, eins og
minn gamli og góði grasafræöi-
kennari, Ragnar Asgeirsson
sagði eitt sinn, að öðru tilefni aö |
visu. —mhg
Það er auðvitað hægt aö fara
mun ýtarlegar út I tilhögun
kennslunnar en það yrði of langt
mál enda hægurinn hjá að fá fyllri
upplýsingar hjá skólanum fyrir
þá, sem það vilja.
Nýtt skólahús
— Alltaf þykir mér nú vænt um
gamla skólahúsiö þrátt fyrir alla
þess annmarka og ekki vildi ég
hafa fariö á mis viö þær minning-
ar, sem tengdar eru dvölinni þar,
en mikill munur hlýtur samt að
vera fyrir alla, sem við skólann
nema og starfa að vera i svona
húsakynnum eins og hér eru nú,
og sem mér finnst að einna helst
muni likjast sjálfri Paradis, að
þvi leyti sem ég hef reynt að gera
mér grein fyrir húsakosti á þeim
bæ.
— Já, þessi bygging hefur nú
veriö i smiðum i allmörg ár og
henni er ekki lokið enn. Skólahús-
ið á að geta rúmaö 50 - 60 nemend-
ur.
Við göngum um bygginguna en
ég leiöi minn hest frá þvi að lýsa
henni. Þess vil ég þó geta, að i
miðju hússins er gróðurskáli.
Hann tengir hinar ýmsu deildir
skólans og úr honum er innan-
gengt i borðstofu, setustofu,
heimavistir, kennarastofu, skrif-
stofu og aöra hluta hússins. Gróð-
urskálinn er um 800 ferm og and-
dyrið um 300 ferm, 1 gróöurskál-
anum er töluvert úrval af ýmiss
konar garðplöntum, sem notaðar
eru við kennsluna og góö aöstaða
er þar fyrir verklegar æfingar.
— Það er nú komið svo að ég,
sem taldi mig fyrir eina tiö all-
kunnugann á þessum slóðum á i
ærnum erfiðleikum með að finna
gömlu gróöurhúsin og kannski
eru sum þeirra heldur ekki lengur
við liði. Hvað eru margir fer-
metrar hér undir gleri nú?
— Það er um hálfur hektari.
Verulegur hluti gróöurhúsanna er
byggöur upp úr 1950 og þurfa þau
þvi orðið töluverðra endurbóta
við.
Námskeiðahald
— Er það ekki rétt sem ég hef
heyrt að töluvert sé um að nám-
skeiö séu haldin hér við skólann?
— Jú, viö höfum reynt aö gera
nokkuð af þvi. Samkvæmt reglu-
gerð skólans er ætlast til aö hér
séu haldin námskeið, þar sem
leiðbeint er um ræktun matjurta
1 gróðurskála Garðyrkjuskólans. Grétar skólastjóri ræðir við forseta tslands Vigdisi Finnbogadóttur og
landstjóra Kanada.
Gróðurhús Garöyrkjuskólans þekja nú hálfan ha. Hér sjáum við hiuta
af þeim. Mynd: —eik
»»***),t*M W
**♦ •' * tt«
iim#»»i>»i >
»»#»«#«##»
Unnsteinn ólafsson, skólastjóri
Garðyrkjuskólans fyrstu 27 árin.
Hann skapaði Garðyrkjuskólann
nánast af engu og geröi hann að
fyrirmyndar menntastofnun.
og garöagróöurs. Er svo til ætl-
ast, að þau námskeið séu bæði
fyrir ófaglært fólk og garðyrkju-
menn. Hér hafa t.d. verið haldin
námskeiö fyrir unglinga þar sem
áhersla er lögð á heimilisgarö-
yrkju.
Haldin hafa veriö 2 - 5 daga
námskeið fyrir húsmæður og þá
gjarnan úti I héruðunum i sam-
vinnu við kvenfélagasamböndin.
Slik námskeið hafa m.a. verið
haldin á Laugum i S-Þingeyjar-
sýslu, Löngumýri I Skagafiröi,
Blönduósi, Skagaströnd, tsafirði
og ólafsvik svo aö einhverjir
staðir séu nefndir. A þessum
námsskeiöum eru. veittar leiö-
beiningar um ræktun grænmetis,
hvernig komið skuli upp heimilis-
gróðurhúsum, kenndar blóma-
skreytingar, ræktun pottaplantna
og meöferö afskorinna blóma,
matreiösla á grænmeti o.s.frv.
Farið hefur veriö til Vestmanna-
eyja og tilsögn veitt þar fólki i
námsflokkunum og rætt hefur
veriö um aö veita búöarfólki til-
sögn um geymslu grænmetis. Þá
hafa og verið haldin námskeið um
meðferö og notkun eiturefna i
landbúnaði og garðyrkju i sam-
vinnu við Eiturefnanefnd. Stefnt
er aö þvi að koma á endurmennt-
unarnámskeiöum fyrir garð-
yrkjubændur og skrúðgaröyrkju-
menn.
Töluvert er um það, að hingaö
komi erlendir ferðamenn tii þess
að fá, þótt ekki séu nema skyndi-
kynni, af þessari starfsemi, sem
hér fer fram.
Tilraunir
— Jæja, félagar. Þetta efni
veröurnú sjálfsagt seint tæmt, en
einhversstaðar verðum við þó að
setja lokapunktinn. Kannski