Þjóðviljinn - 22.10.1981, Qupperneq 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. október 1981
Samviskufangavika Amnesty
International 1981
Mannréttindasamtökin Amn-
esty International starfa aö þvi
að fá leysta úr haldi rúmlega
fjögur þúsund samviskufanga
víða um heim. Það er talið að-
eins litið brot allra samvisku-
fanga I heiminum. t samvisku-
fangaviku Amnesty er að þessu
sinni vakin athygli á málum
nokkurra samviskufanga. Orlög
þeirra endurspegla örlög þús-
unda annarra
Samviskufangar eru þeir sem
eru fangelsaðir, hafðir i haldi
eða beittir þvingunum vegna
stjórnmála- eða trúarskoðana
sinna, kynþáttar eða kynferðis,
litarháttar eða tungu, að þvi til-
skildu að þeir hafi hvorki beitt
ofbeldi né hvatt til þess.
Hér verður greint frá indónes-
ískum samviskufanga, SUD-
JINAH.
Fólk er hvatt til þess að skrifa
yfirvöldum og skora á þau að
láta samviskufangann lausan. I
þessu tilviki ber að skrifa til:
President SUHARTO
Istana Negara
Jalan Veteran
Jakarta
Indonesia
Félagi kvennasamtaka
í fangelsi í Indónesíu
Sudjinah, fyrrum virkur félagi i
Gerwani, fjölmennustu kvenna-
samtökum Indónesiu, var i haldi i
átta ár áður en hún var leidd fyrir
rétt 1975 og dæmd i 18 ára fang-
elsi.
Hún var handtekin snemma árs
1967, ákærð fyrir undirróður i
sambandi.: við atburðina i októ-
ber 1965, þegar hópur foringja i
hernum rændi sex hershöfðingj-
um til þess að reyna að steypa
herforingjastjórninni. Herinn
bældi uppreisnartilraunina niður
og sakaði Kommúnistaflokk Ind-
ónesiu PKI um að hafa skipulagt
hana. Hlutur PKI i valdaránstil-
rauninni hefur aldrei verið sann-
aður með skýrum hætti.
Á næstu vikum og mánuðum
var rösklega hálf milljón manna
tekin af lifi án dóms og laga að
sögn formælanada stjórnarinnar
og i miklum hreinsunum voru
handteknir mörg hundruð þúsund
menn vegna tengsla við PKI og
önnur samtök vinstri manna.
Sumir voru handteknir eingöngu
vegna tilviljunarkenndra sam-
skipta við fólk sem vitað var eða
talið að væri kommúnistar.
Sudjinah fæddist á Mið-Jövu
árið 1934. Hún lét að sér kveða i
sjálfstæðisstriðinu gegn Hollend-
ingum 1945 - 49. Hún fór til dæmis
i njósnaferðir bak við viglinur
óvinanna og sá um flutning skila-
boða. Þegar Indónesia fékk sjálf-
stæði 1949 lauk Sudjinah mennta-
skólanámi og var siðan við há-
skólanám i stjórnmálafræði og
félagsfræði. Hún gekk i kvenna-
samtökin Gerwani, skrifaði
greinar i timarit sarntakanna og
einnig i timarit og blöð sem PKI
gaf út. Kvennasamtökin voru
ekki formlega tengd PKI, en lýstu
sér sem „samtök kommúnista-
kvenna og annarra kvenna”. Arið
1965 var Sudjinah yfirmaður
fræðslu- og menningardeildar
Gerwani. ,
Eftir valdaránstilraunina varð
Gerwani mjög fyrir barðinu á
hreinsunarherferð yfirvalda á
vinstri vængnum. Sudjinah komst
undan handtöku þangað til sagt
var til hennar og lögreglan hand-
samaði hana snemma árs 1967.
Henni var misþyrmt við yfir-
heyrslur og missti mörgum sinn-
um meðvitund. Eftir margra
mánaða yfirheyrslur var hún flutt
I kvennafangelsi I Jakarta. Hún
var sett i klefa að gólffleti 3 sinn-
um 4 metrar með þremur öðrum
konum. Fæði var lélegt og heilsu
þeirra hrakaði smám saman. 1
febrúar 1975 voru þær leiddar fyr-
ir rétt i Jakarta. I ákæruskjalinu
sagði að þær hefðu tekið þátt i
uppreisnartilrauninni og hefðu
siðan unnið að þvi að endurvekja
PKI. Flestar ákærurnar visuðu til
starfa kvennanna eftir uppreisn-
artilraunina. Sudjinah var dæmd
i 18 ára fangelsi, hinar fengu
dóma frá 15 til 20 ára. I nóvember
1979 tilkynnti dómsmáiaráðu-
neytið að stytting fangavistar
Sudjinah var I haldi I átta ár áður
en hún var dæmd 118 ára fangelsi
1975.
skyldi vera með sama hætti fyrir
pólitiska fanga og venjulega af-
brotamenn. Talið er að Sudjinah
verði látin laus árið 1983.
Amnesty International tók
Sudjinah að sér sem samvisku-
fanga i október 1972.
Minning:_________
Elísabet P.
Malmberg
hjúkrunarfræðingur
Fœdd 7. april 1939 —
Harmafregnin um lát Elisa-
bethar P. Malmberg hljómaði i
rikisútvarpinu að kvöldi þriðju-
dagsins 13. október sl. „Hún
Elisabeth er látin” sagði maður-
inn minn, þegar ég kom’ heim
þetta kvöld, án þess að hafa heyrt
tilkynningarnar. Ég vildi helst
ekki trúa þessum orðum, þó vissi
ég aö þau voru sönn.
A dánardegi hennar, 12. októ-
ber, hafði ég setið á skrifstofu
Hjúkrunarfélags Islands, og gert
skrá yfir ritstjóra timaritsins
okkar frá 1925 - ’81 og hún var ein
þeirra. Ég var að gæla við þá
hugmynd atvná þessum hópi sam-
an og fá tekna heimildarmynd.
. Elisabeth P. Malmberg var rit-
stjóri Timarits Hjúkrunarfélags
Islands frá 1967 - ’70 en þá tók ég
við blaðinu. Það var þvi hún sem
leiðbeindi mér, hughreysti og
hvatti, þegar ég alls ókunnug
slikum störfum tók þetta að mér.
An stuðnings hennar og hvatning-
ar hefði ég trúlega verið illa sett.
A henni dundu ótrúlegustu spurn-
ingar sem hún leysti skjótt úr og
fylgdi jafnframt eftir með góðlát-
legri glettni.
Þegar Hjúkrunarfélag tslands
þetta sama ár stóð fyrir 600
manna norrænu hjúkrunarfræð-
ingaþingi var hún ennfremur
betri en enginn. Hún var ætið boð-
in og búin að rétta hjálpandi hönd
og ekki nóg með það, fjölskylda
hennar var líka reiðubúin til að-
stoðar. Eiginmaður hennar
Svend, lagði einnig sitt af mörk-
um og móðir hennar Inger Helga-
son aöstoðaöi við þýðingar i há-
tlðarblaöiö sem gefið var út I til-
efni 50 ára afmælis Samvinnu
norrænna hjúkrunarfræðinga.
Svo undarlega vildi til nokkrum
árum siðar er ég gekk úr stjórn
öldrunarfræðafélags íslands, að
Dáin 12. október 1981
Elisabet tók þar við af mér. Tvi-
vegis höfðum við þá tekið við
störfum hvor af annarri.
Mér er þvl nú efst I huga þakk-
læti og hryggð. Þakklæti til henn-
ar og fjölskyldunnar fyrir ómet-
anlegan stuðning og samhryggð
með eiginmanni, börnum og öðr-
um ættingjum.
Far þú i friði,
friöur guös þig blessi.
Hafðu þökk fyrir aiit og allt.
Ég bið guð að styrkja fjölskyldu
hennar á þessum erfiðu timamót-
um, og blessa minningu hennar.
Ingibjörg Arnadóttir.
I dag kveðjum viö okkar kæru
skólasystur Ellsabethu Pálsdótt-
ur Malmberg. Fyrir 23 árum hitt-
ist hópur alvörugefinna stúlkna i
Hjúkrunarskóla íslands. Við vor-
um að hefja hjúkrunarnám. Við
sátum þarna og athuguöum hver
aðra I laumi, en fljótlega fór hóp-
urinn að kynnast og um leið fór
námið að verða skemmtilegt.
Stóran þátt i að gera þessi ár i
H.S.t. ógleymanleg átti Elisa-
beth. Hún var okkur skólasystr-
um sinum ákaflega mikils virði.
Hún bjó yfir óvenju mikilli kimni-
gáfu og ljúfmannlegu viðmóti.
Alls staðar birti til, þar sem hún
var og gat hún laðað fram bros
við óliklegustu aðstæður. Hún var
reiðubúin að gera alla að vinum
sinum jafnt sjúklinga sem starfs-
fólk, en slikir hæfileikar koma sér
mjög vel i okkar starfi, þar sem
hjúkrunarkona þarf oft að létta
erfiða sjúkdómsbyröi.
Eitt bors getur dimmu
I dagsljós breytt,
sem dropi breytir veig
heillar skálar.
Þel getur snúist við
atorð eitt,
Aðgát skal höfð
I nærveru sálar.
Þessar ljóðlinur Einars
Benediktssonar lýsa vel sam-
skiptum Elisabetar við þá sem
hún umgekkst.
Elisabet giftist eftirlifandi
manni sinum, Svend Aage Malm-
berg, haffræðingi, 28. des. 1963.
Þau stofnuðu fyrst heimili á Sel-
tjarnarnesi, en fluttu siöar i
Hafnarfjörð. Það var sama hvar
þau bjuggu, alltaf var jafn
skemmtilegt að heimsækja þau.
Móttökurnar elskulegar og
heimilið hlýlegt og fallegt, en þar
komu listrænir hæfileikar Elisa-
bethar og snyrtimennska vel
fram, enda komin frá miklu
menningarheimili, þar sem list
var i hávegum höfð. Foreldrar
hennar eru Inger Helgason, kenn-
ari, og Páll Helgason, tæknifræð-
ingur, sem er látinn.
Elisabeth og Svend eignuöust 3
efnileg börn, Ingileifu sem er 17
ára, Kristinu List 15 ára og Pál
Jakob 12 ára.
Elisabeth starfaði alla tið við
hjúkrun samhliða heimilisstörf-
um og i 2 ár var hún ritstjóri
Hjúkrunarblaðsins. Siðustu ár
starfaði hún við heimilishjúkrun I
Hafnarfirði, þrátt fyrir að hún
ætti við vanheilsu að striða.
Söknuður okkar er "niikill,
viö kveðjum Elisabethu iangt um
aldur fram. En ómetanlegar eru
minningarnar um ótal gleði-
stundir, sem hún gaf okkur.
Elsku Svend, þér, börnunum,
Inger og öðrum ástvinum sendum
við okkar einlægustu samúðar-
kveðjur og biðjum góðan guð að
styrkja ykkur.
Bekkjarsystur úr
Hjúkrunarskóla tslands.
Til Ellu
öll erum við hluti af litilli ver-
öld innan hinnar stóru. Þessi, litla
veröld varð til með foreldrum
okkar, systkinum, ættingjum og
vinum á fyrstu árum okkar, þeg-
ar við vorum að fóta okkur I
stærri og flóknari veröld án þess
að vita, hversu flókin hún I raun-
inni er. Þá var leikið á fáa strengi
en hreina. Þá var sorgin sorg og
gleðin var gleði. Allt þar á milli
kom miklu seinna og gerði okkur
lífið erfiðara. Þess vegna eru
æskudagarnir gjarnan gæddir
þeim eiginleika að verða þvi
bjartari I hugum okkar sem við
verðum eldri. Dökku dagarnir
vikja fyrir hinum ljósu i þessu
einfalda litrófi. En vist er að allir
þeir, sem voru hluti af þessari
litlu veröld okkar og hinum ljósu
dögum, eru okkur kærir alla ævi.
Hver þeirra sem fer, á auðan sess
við borðið, og við vitum að þeim
fjölgareftir þvi sem okkur er lifið
lengur gefið. En nýir dagar færa
okkur önnur lif til að deila með
okkur minningunni um þá sem
fóru. Án þess væri lifið óbærilegt
og langir lifdagar ekki eftirsókn-
arverðir.
Með þessum fáu linum viljum
við systkinin nær og fjær, forddr-
ar okkar og böm, deila minning-
unni um góða vinkonu með þeim,
sem mest hafa misst nú, þegar
Elisabeth Pálsdóttir Malmberg
er kvödd að sinni. I röð hinna
ljósu daga er hún sifellt til staðar,
falleg og glöðust allra. Þá var oft
þröngt setið við stóra borðið á Jó-
frBarstaðaveginum, þá var lifið
einfalt og skammt milli hláturs
og gráts. Fimmstirnið, Ingileif,
Jóhanna, Olla, Guðrún og Ella
piskruðust á_um leyndarmálin,
sem oftast snérust um strákana I
næstu húsum, Kjartan og Hrafn-
kel og þá alla, og okkur Ingólfi
fannst þau mál litið áhugaverð.
Seinna urðu þær viðræðuhæfari
og við tók vinna og próflestur. Við
fylgdum þeim til skips I fyrstu ut-
anlandsförina og sáum þær velja
sér starfsbrautir. Þrjár vin-
kvennanna kusu sér sömu braut,
tvær fóm aðra leiö. 1 örfá ár naut
ég dyggrar barnfóstruþjónustu
þeirra, og tók þátt i' misþungum
ástarraunum, en innan skamms
voru þær engar orðnar og hinn
eini sanni fundinn. t önn og
amstri daganna skildust leiðir
minar og þeirra, en þeirra leiðir
skildust aldrei. Þær fylgja nú
kærri vinkonu siðasta spölinn
saman.
Elisabeth Pálsdóttir Malmberg
fæddist 7. april 1939, og voru for-
eldrar hennar Inger F. Möller,
kennari, og Páll Helgason, raf-
fræðingur. Elisabeth var alin upp
á góðu og traustu heimili, sem
bar merki þess besta i danskri og
Islenskri menningu. Afi hennar
var Jón Helgason biskup, en kona
hans var danskrar ættar eins og
móðir hennar. Páll faðir Elfsa-
bethar lést langt um aldur fram,
en móðir hennar hefur verið
Elisabethu og bræðrunum tveim-
ur, tengdabörnum og barnabörn-
um sú stoð, sem aldrei brást. Þau
systkinin hafa alla tiðborið með
sér þá háttvlsi og gleði, sem
elskulegt og traust æskuheimili
gæðirþau börn sem þess njóta, og
einmitt þannig þekkja flestir
hafnfirðingar frú Inger.
Elisabeth lauk námi I hjúkrun-
arfræði árið 1961 og starfaði siðan
við sérgrein sina. Arið 1963 giftist
hún bekkjarbróður mlnum úr
menntaskóla, Svend Aage Malm-
berg, haffræðingi, sem nú kveður
konu sina eftir átján ára hjóna-
band. En Svend gengur ekki einn
þau spor. Þrjú börn þeirra, Ingi-
leif ,f. 1964, Kristin, f. 1966 og Páll
f. 1969 eru við hlið hans. Ég hygg
ég geti talað fyrir mun okkar
bekkjarsystkinanna, þegar ég
sendi þeim hlýjar kveðjur okkar
allra. Ekkert okkar óraði fyrir
þviá siöasta stúdentsafmæli okk-
ar, að Elisabeth væri svo veik
sem raun reyndist, svo hraustleg
og glöð og falleg sem hún var.
Þannig varhún tilhinstu stundar,
og þannig veit ég aö maðurinn
hennar, börnin, móðir hennar og
bræður og kær tengdamóðir
muna hana. Þeirri minningu deil-
um við með þeim öll hin.
Litla veröldin okkar er fátæk-
ari, en úti fyrir biður hin stóra
með öllum sinum fyrirheitum.
Megi ástvinir þinir, kæra vin-
kona, ganga út I hana óhikað,'
sterk i' minningunni um þá ham-
ingju, sem þið áttuð saman og
enginn getur tekiö frá ykkur.
Guðrún Helgadóttir.