Þjóðviljinn - 31.03.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 31. mars 1983
Kúba 3. grein Helga Þórólfsdóttir
Eins og mönnum er í fersku minni hafa birst á tveggja
vikna fresti greinar í Þjóðviljanum eftir félaga í vinnu-
ferð til Kúbu s.l. sumar, sú fyrri um skólamál á Kúbu,
sú síðari um stjórnkerfið þar, Poder popular. Nú víkur
sögunni að CDR-nefndunum til varnar byltingunni -
sem sumir kalla líka „stóra
öllu“.
Eftir heitan og þreytandi sunnu-
dag í Havana voru fáir spenntir
þegar kvölddagskráin var kynnt:
Heimsókn til CDR-nefndar. Nafn-
ið vakti ekki mikinn áhuga, enda
varð hópur af fslendingum eftir í
Havana og kynnti sér næturlífið í
staðinn. Auðvitað höfðum við
heyrt og lesið um CDR, en ég held
að fæst okkar hafi vitað mikið um
þetta fyrirbæri. Sjálf sá ég fyrir mér
bróður sem fylgist vel með
þetta heita sunnudagskvöld starfa í
allstórum bæ í nágrenni við búðirn-
ar okkar Norðurlandamanna. Þeg-
ar við stigum út úr bílunum var
okkur ákaft fagnað af fjölda bæjar-
búa á öllum aldri, og ekki spillti
það ánægjunni að sjá kunnugleg
andlit verkstjóranna okkar af ökr-
unum meðal fólksins.
Það var svæðisstjórnin sem
skipulagði móttökurnar. Allir
Norðurlandabúar og Kúbanir stíga dans undir beru næturlofti. Greinarhöfundur er fyrir miðri mynd.
Dansað til varnar byltingunni
virðulega nefndarmenn sem
myndu kynna okkur verksvið sitt á
einum af nefndarfundum sínum
En þetta kvöid átti eftir að verða
ógleymanleg upplifun sem mér
reynist erfitt að festa á blað.
Hvað er svo þetta CDR? Það eru
upphafsstafir Comite dé Defensa
de la Revolution, og hefur verið
þýtt Nefndirnar tii varnar bylting-
unni. Grunneiningar þeirra eru
hverfanefndir, en þær tengjast svo
samari 15-20 talsins og mynda
svæðishóp. Fyrir hverri nefnd er
formaður og nokkrir ritarar. Þeir
eru allir kosnir á almennum fund-
um í nefndinni, eftir að allir fram-
bjóðendur hafa verið kynntir og
kostir þeirra og galiar ræddir opin-
skátt. Almennir fundir eru haldnir
einu sinni í mánuði.
Þessar nefndir voru stofnaðar ár-
ið 1960, árið eftir sigur byltingar-
manna á Kúbu, tii þess að koma
upp um gagnbyltingarstarfsemi.
Síðan hafa 'þær virkjað mikinn
fjölda fólks til margvíslegustu
verkefna. Yfir 80% Kúbubúa fjór-
tán ára og eldri eru í nefndunum,
og í sérstökum vinnuhópum á
þeirra vegum eru 90 þúsund manns
virkir. Það voru þessar nefndir sem
skipulögðu lestrarkennsluherferð-
ina árið 1961, þegar ólæsi var út-
rýmt í landinu að því er sagt er, og
síðar hjálpuðu þær til við að bólu-
setja öll yngri börn en 14 ára gegn
bólunni.
Nefndirnar sem við heimsóttum
söfnuðust svo saman við verslun-
armiðstöðina í miðju bæjarins, þar
sem ræður voru haldnar og sungið.
Það sem við sáum af umhverfinu í
náttmyrkri og sparlegri götulýs-
ingu var ekki eins framandi og
margt annað sem við höfðum séð
og kynnst á Kúbu. Hverfið líktist
Breiðholtinu, nýlegar blokkar-
byggingar með leiksvæðum á milli
og verslunarmiðstöð í miðju
hverfi. Það sem var framandi var
að sjá unga og' gamla nota svæðið í
kringum verslunarmiðstöðina til
að syngja og skemmta sér.
Eftir stutta móttökuathöfn var
liðinu deilt niður á hverfanefndir
bæjarins. íbúar tveggja stórra fjöl-
býlishúsa mynduðu eina nefnd sem
tók okkur lslendinga upp á arma
sína. Þau byrjuðu á að tilkynna
okkur að þau væru að halda veislu
þetta kvöld og buðu okkur að gera
hvort sem væri að taka þátt í henni
eða að hitta nefndarmenn inni í
einhverri íbúðinni, spyrja þá um
starf nefndarinnar og ræða málin.
Ég er hrædd um að allir hafi valið
veisluna, en nokkrir brugðu sér þó
einhverja stund á fundinn og
fræddust af þeim sem þar sátu fyrir
svörum.
Tilefni veislunnar var að ungur
„sonur fólksins“ var að fara í her-
inn. Kornungur og feiminn en
bráðlaglegur strákur átti að leggja
af stað til herbúðanna morguninn
eftir. Við vorum frædd um að eitt
af verkefnum CDR væri einmitt að
halda veislur fyrir hverfisbúa, og
tilefnin geta þá verið margs konar.
Á augabragði vorum við drifin út
í dans, ég dansaði meðal annars við
heiðursgestinn, unga piltinn sem
var að fara í herinn. Kúbanirnir
virtust sjá þarna í fyrsta skipti dans-
ara sem ekki höfðu rúmbutaktinn í
blóðinu og höfðu gaman af. Þarna
var ekkert húsnæðisvandamál því
að gatan fyrir framan hús íbúanna
var notuð fyrir dansgólf. Allir
aldurshópar voru í götuveislunni,
frá fjögra ára börnum upp í gamal-
menni.
Fræðst með því
að spyrja
Túlkurinn okkar, hún Carmen,
var alltaf umsetin og ekki síst þetta
kvöld því að margs var að spyrja.
Sjálf var hún með í að stofna CDR-
nefndirnar í upphafi og gat því
frætt okkur um margt. Og svo varð
hún að þýða allar okkar spurningar
til forystumanna nefndarinnar og
svör þeirra. Enskukunnátta kúb-
ansks almennings reynist vera
heldur bágborin þegar til kastanna
kemur, og spænskan okkar íslend-
inga var ekki til mikillar hjálpar
heldur.
Starf nefndarinnar fer að mestu
fram í vinnuhópum sem sjá um ein-
stök verkefni. Ritari er ábyrgur
fyrir starfi hvers vinnuhóps. Mark-
mið eru sett og vinna skipulögð á
mánaðarlegum fundum. Meðal
verkefna vinnuhópanna er að hirða
um og fegra nánasta umhverfi. Þeir
vinna líka að margs konar sparn-
aðarverkefnum, safna flöskum og
pappír til endurnotkunar. Stund-
um liggja stærri verkefni fyrir, svo
sem bygging sumarbúða. Allt er
þetta unnið í sjálfboðavinnu eftir
venjulegan vinnutíma.
Einhver í hópnum okkar hafði
nýlega lesið grein í norrænu blaði
eða tímariti þar sem því var haldið
fram að eitt meginhlutverk CDR-
nefndanna væri að koma upp um
hómósexual fólk og helst flæma
það úr landi. Þessari ásökun var nú
pundað á gestgjafa okkar. Fyrstu
viðbrögðin virtust staðfesta þá
fordóma gagnvart hommum sem
greinin fjallaði um, nefndarmenn
skelltu sér á lær og sögðu að það
þyrfti nú síst af öllu nefndir til að
korna upp um homma, þeir væru
alls staðar auðþekktir fyrir andfé-
lagslega hegðun sína! Nei, CDR-
nefndir hefðu annað þarfara að
gera en eltast við þá! Síðar kom í
ljós að þessi ásökun var tekin alvar-
legar en spyrjanda hafði grunað.
Hún var tekin fyrir á fundi með
fararstjórum norræna hópsins, þar
sem einn af yfirmönnum þeirrar
stofnunar sem tók á móti okkur
andmælti henni af allri þeirri mælsl
u sem mörgum Kúbönum er
gefin.
Já, það gat verið erfitt að komast
að öruggri vissu um hlutina með
því að spyrja um þá á fundum. Þá
var oft eins og ákafinn við að svara
Bifreiða eigendur
Chrysler
Plymouth
Dodge
þjónusta
NISSAN
DATSUN

TALBOT
Simca
Talbot
Horizon
þjónusta
Og nú höfum við tekið að okkur þjónustu á Datsun Nissan fyrir
Ingvar Helgason.
Við önnumst m.a.:
- Mótorstillingar í fullkomustu tækjum
- Ljósastillingar
- Sjálfskiptingaviögeröir
- Boddyviögeröir
- Almennar viögerðir
Varahlutir ávallt til á staönum. Bifreiðaverkstæöi í -
alfaraleið. Reyniö viöskiptin.
Bifreiðaverkstæði
Þórðar Sigurðssonar
Ármúla 36 - Sími 84363.
bæri málefnið ofurliði og allt
drukknaði í mælsku. Vænlegra var
að spyrja einn og einn, eftir því sem
málakunnáttan leyfði. Við þótt-
umst þannig komast að því eftir á
að margir hommar hefðu verið
viðriðnir alls konar smáglæpastarf-
semi sem viðgekkst í kringum
Bandaríkjamenn á Havana fyrir
byltingu (vafalaust af því að þeir
voru að einhverju leyti útskúfaðir
meðal landa sinna). Því hefðu þeir
verið illa séðir lengi eftir byltingu
og væru sjálfsagt enn. Þó bar heim-
ildum saman um að það væri mesta
fjarstæða að hommar þrifust ekki á
Kúbu.
F élagsmálastofnanir
fólksins
En áfram með CDR-nefndirnar.
Þær reyndust hafa mjög víðtækt
starfssvið, og meðal annars reyna
þær að leysa hvers konar vandamál
sem koma upp innan hverfisins og í
samskiptum fólks við skóla og
aðrar opinberar stofnanir. Ef ung-
lingur hættir t.d. að mæta í skóla
fer menntunarritari nefndarinnar á
stúfana, hefur samband við heimil-
ið og skólann og reynir að komast
að því hvað valdi og hvernig megi
bæta úr. Ef einhver í hverfinu
lendir í fangelsi fylgist viðkomandi
nefnd með fjölskyldunni á meðan
og hjálpar svo til við að aðlaga hinn
brotlega að samfélaginu þegar
hann er kominn út aftur. Okkur
var sagt að allir íbúar blokkanna
tveggja sem tilheyrðu okkar nefnd
væru félagar í henni. Þetta er því
engin nefnd í okkar skilningi held-
ur eitt allsherjar velferðarþjóðfé-
lag íbúanna. Margur íslendingur
mundi líklega kalla starf nefnd-
anna mikla hnýsni um einkahagi.
En þá verðum við að taka tvennt
með í reikninginn. Annað er það
að Kúbanir eru fátækari en við,
þannig að félagsleg hjálp er þeim
ennþá mikilvægari. Hitt er það að
við mættum kannski að ósekju láta
okkur meira varða líf samborgara
okkar. Það gæti til dæmis verið
minni þörf fyrir kvennaathvarf ef
fulltrúar CDR væru alltaf tilbúnir
að snúast við hverjum heimils-
vanda.
Það má segja að hinn almenni
borgari sem starfar í CDR-nefnd
hafi áhrif á flesta þættr sem snerta
hans daglega líf, svo sem skipu-
lagningu umhverfisins, menntun,
heilsugæslu, félagsaðstoð. Það er
því engin stofnun niðri í bæ, engin
Félagsmálastofnun, sem sér um að
leysa vandamálin, heldur fólkið
sjálft. Þó hafa nefndirnar mögu-
leika á að ráða sér starfsmenn með
sérmenntun og leita til sérfræð-
inga.
Kúbanirnir voru duglegir við að
hella yfir okkur upplýsingum og
svara spurningum. En það var ekki
fyrr en heim var komið að við gát-
um melt þetta í ró og næði, og þá
vöknuðu heilmargar spurningar
sem leita á mig enn við þessi skrif.
En þá er bara að fara aftur og sjá
meira og spyrja um fleira. Því ég er
viss um að á þessu sviði getum við
lært heilmargt af Kúbönum.