Þjóðviljinn - 15.10.1983, Blaðsíða 3

Helgin 15.-16. október 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
lcikhús
Sigurður
Höfundur: Oddur Björnsson
Lýsing: Páli Ragnarsson
Leikmynd og búningar:
Steinþör Sigurðsson
Leikstjóri: Oddur Björnsson
Á miðvikudagskvöld frumsýndi
Þjóðleikhúsið nýtt leikrit eftir Odd
Björnsson, „Eftir konsertinn“, og
eru liðin sex ár síðan leikrit eftii
hann hefur sést á sviði, en á þeim
tíma hafa komið frá hans hendi
ekki færri en fjögur útvarpsleikrit.
Með þessu síðasta verki virðist
mér Oddur Björnsson hafa lagt
inná nýja braut í þeim skilningi að
hann nálgast nú það sem almennt
er kallað hversdágslegur veruleiki
og segir að mestu skilið við þann
tilraunakennda absúrdisma sem
setti svo sterkan svip á fyrri verk
hans og léði þeim sérkennilega ögr-
andi þokka. Samt er ekki fyrir það
að synja að víða í leiknum skýtui
fáránleikinn upp kollinum og þá
ekki síst í hinu furðulega drykkju-
samkvæmi eftir konsertinn og jóla-
sveinaleiknum sem kemur einsog
skrattinn úr sauðarleggnum eða
Hafnarfjarðarbrandari í sauma-
klúbbi. Er engu líkara en höfundui
geti ekki setið á strák sínum, þó
feginn vildi, og verði fyrir hvern
mun að koma leikhúsgestum í opna
skjöldu og rugla þá svolítið í rím-
inu. Og er ekkert nema gott um
það að segja.
Þó leikritið sé á yfirborðinu
nokkurnveginn raunsæ umfjöllun
um dálítið sérstætt fjölskyldulíf og
algengan hjónabandsvanda, þá er
allt inntak þess og undirtónn
sprottinn af sárri skynjun á fárán-
leik og tilgangsleysi veraldar sem
rambar á barmi glötunar og hefur
týnt draumum sínum og áttavitum,
með þeim afleiðingum að mannleg
samskipti verða einsog kviksyndi:
hvergi örugg fótfesta og engir
bjarghringir í augsýn.
Einsog vænta mátti er leikritið
einkar haglega samið, leiðarstef og
viðlög leikin í ýmsum tóntegund-
um, galsa og alvöru blandað saman
svo úr verður „sársaukafullur gam-
anleikur“ eða „gamansamur sorg-
arleikur“, og það sem kannski er
mest um vert og dæmigert fyrir
Odd Björnsson: leikritið fjallai
bæði um tiltekna fjölskyldu og
boðsgesti hennar á tilteknu kvöldi
og um eitthvað allt annað sem
liggur milli línanna og laumast inni
lagið, ekki einsog fölsk nóta, held-
ur einsog sterkur undirtónn sem
vísar í aðrar áttir: heimili í kreppu,
heimur í kreppu; misheppnuð bylt-
ing heimafyrir, misheppnaðar bylt-
ingar um heim allan; innantómt
hjónaband í miðjum allsnægtum,
glötuð lífsgildi í allsnægtaheimi.
Ein af mörgum áleitnum spurning-
um leiksins er einmitt sú, hvers-
vegna menn séu allslausir í alls-
nægtum.
Höfundur hefur af miklum hag-
leik ofið saman atburðarás, sem
heldur athyglinni vakandi frá upp-
hafi til loka, og samtöl sem víða eru
myrk eða torræð, en búa yfir ljóð-
rænni dul sem örvar ímyndunarafl-
ið og varpar margskonar óvæntum
ljósbrotum á kenndir og hugmynd-
ir. Þessi sérstaki galdur er ein
helsta prýði verksins, þó hinu verði
ekki neitað að á stöku stað teygðist
óþarflega úr atriðum sem hefðu
grætt á meiri samþjöppun og örari
framvindu, og átti það einkum við
orðræður hjónanna og boðflenn-
unnar Jóhannesar. Önnur höfuð-
prýði leiksins er markvís og blæ-
brigðarík krufning tilfinninga og
næstum miskunnarlaus afhjúpun á
innstu hræringum persónanna. Það
er einsog leikritið sé samið með
hjartablóði höfundar, enda lætur
hann þess á einum stað getið í orð-
astað heimilisföðurins að p.'nku-
lítið hjartablóð megi gjarna renna í
þeim einkabyltingum sem efnt er
til í heimahúsum.
í sýningu Þjóðleikhússins eru
helstu persónur leiksins skýrt
mótaðar, þó hlutverk Jóhannesar
væri með köflum eilítið vandræða-
legt. Jóhannes er hinn sígildi
óboðni gestur margra skáldverka,
sem óvænt yfir slétt yfirborð hvers-
„Höfundur hefur af miklum hagleik ofið saman atburðarás, sem heldur athyglinni vakandi frá upphafi til
Ioka“, segir Sigurður A. Magnússon m.a. í umfjöllun sinni. A myndinni eru Helgi Skúlason (Pétur), Helga
Bachmann (Ingunn) og Erlingur Gíslason (Jóhannes) í sýningunni.
Eftir konsertinn
dagsleikans og riðlar með návist
sinni fastskorðuðum viðmiðunum
og lífsháttum. Þetta hlutverk boð-
flennunnar er einátt erfitt í með-
förum og hættir til að verða ein-
hæft, en Erlingur Gíslason vann
skilmerkilega úr þeim efniviði sem
honum var lagður uppí hendur,
túlkaði stóíska ró og sjálfsöryggi
heimilislæknisins, var kletturinn í
brimróti uppgjörs og ásakana, en
stóð einhvernveginn alltaf álengd-
ar við leikinn. Ekki kunni ég fylli-
lega að meta hliðstæðar innkomur
og hler þeirra Jóhannesar og Pét-
urs í fyrsta og þriðja þætti: endur-
tekningin varð í því tilviki helsti
augljóst og þreytt leikbragð.
Helgi Skúlason og Helga Bach-
mann léku hjónin Pétur og Ingunni
og náðu bæði minnisverðum
tökum á samsettum hlutverkum.
Kannski var Helgi ívið hástemmd-
ur og órólegur í upphafi leiks, en
varð eftir því sem á leikinn leið æ
innlífari hinum sjálfsánægða, af-
brýðisama og ráðvillta eiginmanni
sem í lokin fær allt að því tragíska
reisn. Helga túlkaði fordekraða og
lífsleiða eiginkonuna af frábæru ör-
yggi og næmri skynjun á blæbrigði
tilfinningalífsins, og var látbragð
hennar ekki síður áhrifamikill mið-
ill til túlkunar innri hræringa en
orðin sem henni voru lögð í munn.
A. Magnússon
skrifar
Guðbjörg Þorbjarnardóttir lék
óborganlegt hlutverk lífsþyrstrar
og dálítið drykkfelldrar Ömmu,
sem lifir í liðnum tíma og þolir ekki
að hróflað sé við gömlum og lög-
helguðum hefðum. Túlkun Guð-
bjargar var í senn bráðfyndin og
átakanleg.
Af öðrum leikendum kvað mest
að Steinunni Jóhannesdóttur, sem
lék konsúlsfrúna með glæsilegum
og kynæsandi tilburðum, og Jóni S.
Gunnarssyni sem lék pólska pían-
istann af ríku skopskyni sem gerði
manninn ekki einungis gráthlægi-
legan, heldur líka að hryggðar-
mynd listamanns í snobbheimi
broddborgara. Aðra boðsgesti
léku Árni Tryggvason, Randver
Þorláksson og Sigrún Björnsdóttir
og stóðu hvert fyrir sínum hlut.
Dóttirin og sonurinn á heimil-
inu, sem leikin voru af Lindu Vil-
hjálmsdóttur og Þorsteini M. Jóns-
syni, voru ekki ýkjamargorð, en
hljóðlát návist þeirra sagði mikla
sögu um hið margfræga kynslóða-
bil hjá samkvæmisglöðu efnafólki.
Bára Magnúsdóttir lék unga stúlku
sem rétt brá fyrir í lokin, en ungar
tvíburasystur voru leiknar af Önnu
Maríu Pitt og Sólveigu Kristjáns-
dóttur.
Oddur Björnsson setti sjálfur
verk sitt á svið með aðstoð Ingu
Bjarnason og náði eftirtektarverð-
um tökum á torveldu viðfangsefni.
Hann hefur lagt ríka áherslu á
ljóðrænan þátt leiksins, stundum á
kostnað hraða og tilþrifa, en innsti
kjarni hans er sársaukafull angur-
værð sem skilar sér með prýði í
heilsteyptri og verulega faliegri
sviðssetningu. Hún nýtur að sjálf-
sögðu góðs af íburðarmikilli og stfl-
hreinni sviðsmynd Steinþórs Sig-
urðssonar sem einnig teiknaði
skemmtilega og litríka búninga.
Umgerð sýningarinnar var með
sérstökum glæsibrag. Páll Ragn-
arsson stjórnaði lýsingu og átti
ólítinn þátt í fallegri áferð sýning-
arinnar og þá ekki síst í „frumskóg-
aratriðinu" í öðrum þætti.
Sigurður A. Magnússon.
Opid frá kl. 12—18
alla virka daga
nema föstudaga frá
kl. 12—19, laugar■
daga frá kl. 10—16.
■ Verið velkomin í
Imarkaðs-I
HÚSIÐ
Sigtúni 3, 2. hæð
SÍMI 83075
STORUTSAL
íidatVta&s
hÚSt«u
kaffiteria SiQtúni 3, 2. h8eÖ
Á STAÐNUM (Þvottastöðin Bliki er á 1. hæð)
Mjög þekkt fyrirtæki
eru nú meö viö opnun s.s.:
KARNABÆR
Opið í dag, laugardag kl. 10-16
Slík
markaðshús eru
þekktumalla Evrópu.
Þau hata því hlutverki
aö gegna að þjóna
almenningi og tyrirtækjum'
sem hafa gagnkvæma
þörf fyrir aö kaupa og selja
vörursem eru af einhverjum
ástæðum ekki toppsölu-
vara og er því ódýr. Þörfin
fyrir slík markaðshús hér
er því örugglega
______^ mikil.
BELGJAGERÐIN (Vinnuföt)
SPORTVAL (Sportfatnaður) iáuakim o
d.^ad.mm JOHANN G. (Hljomplötur)
B“N ,SPOr,,a‘naðUr) LAGERINN (Fatn. á alla fjölskylduna)
HENSON (íþróttafatnaöur) T|NDASTÓLL(S.H.gluggatjaldaefni)
G.M. PRJÓNAGARN
PRJÓNASTOFAN KATLA
(ísl. prjónapeysur)
K. HELGASON(Sælgæti)
M. Bergmann (Sængurfatnaður)
Verslið
ódýrt
UTILIF (Sportfatnaður)
ÆSA (Skartgripir)
ASSA (Tiskuföt, barnaföt)
S.K. (Sængurfatnaður)
LIBRA (Fatnaður)