Þjóðviljinn - 30.11.1983, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 30. nóvember 1983 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Sr. Heimir Steinsson,
þ j óðgarðsvörður:
Núverandi stjórnun
hefur reynst vel
„Ég sé ekki ástæðu til að gera
breytingu á þjóðgarðinum í núver-
andi mynd. Stjórnun svæðisins
sýnist hafa reynst vel og þjóðgarð-
urinn er í mikilii grósku miðað við
umhverfið. Ég sé enga ástæðu til að
blanda því saman við hugmyndir
um hvort friða eigi stærra svæði.
Það er sjálfsagður hlutur enda eru
hér í kring margir viðkvæmir blett-
ir. Slíkt svæði myndi nokkuð sjálf-
krafa heyra undir Náttúruvernd-
arráð og það er verkefni fyrir
Landvernd og Náttúruverndarráð
að gera tillögur þar um. Það kemur
í sjálfu sér ekki við þeirri skipan
mála sem hér ríkir“, sagði séra
Heimir Steinsson, þjóðgarðsvörð-
ur á Þingvöllum.
„Ég er mjög ánægður með alla
umræðu um þessi mál“, sagði
Heimir, „en ég held að það sé best
komið í hófsamlegri umræðu og
mér finnast það heldur kuldalegar
kveðjur til fólksins sem hér býr
þegar nefndar eru jarðir, sem sjálf-
gert sé að taka úr ábúð. Það á varla
að þurfa að taka það fram að frið-
unaraðgerðir sem koma niður á
byggðinni ætti að athuga vand-
lega.“
Ekki fleiri sumar-
bústaði í þjóðgarðinn
„Fjölgun sumarbústaða innan
þjóðgarðsins hefur verið stöðvuð
og það hefur verið stefna Þing-
vallanefndar nú um skeið að þeim
fjölgi ekki frekar. Nýverið barst
Þingvallanefnd bréf frá bændum
vestan við þjóðgarðinn, þar sem
þeir kvarta undan vaxandi fjölda
sumarhúsa í grennd við sig. Þing-
vallanefnd gerði bréf að sínu leyti
þar sem bent er á að þessi stefna
hefur verið mörkuð innan þjóð-
garðsins. Þar er einnig lýst fyllsta
skilningi á viðhorfum bændanna og
þeim bent á að leita stuðnings Nátt-
úruverndarráðs, þar sem nefndin
hafi aðeins með þjóðgarðinn sjálf-
an að gera.“
Fyrsta sauðlausa
sumarið
„Eftir því sem ég best fæ séð er
gróðursæld mikil innan girðingar-
innar og allt gert sem í mannlegu
valdi er til að vernda gróðurríkið.
Hér hafa menn háð hetjulega bar-
áttu við sauðkindina sem lyktaði
með nýrri girðingu umhverfis
svæðið 1982 þannig að síðasta
sumar var fyrsta sauðlausa sumar-
ið. Ég efast um að orðin „í bráðri
hættu“ eigi við um þjóðgarðinn og
ég veit ekki hvaða svæði eru
„troðin". Ég held þvert á móti að
þetta svæði sé eftir atvikum í lagi og
það er sæmilega vel gróið yfir
sumarið enda ljúka menn upp ein-
um munni um hversu mikill munur
sé á gróðri innan og utan þjóð-
garðsins.“
Tjaidsvæðin flutt?
„Mér finnst sjálfsagt að endur-
skoða alla ferðamannaþjónustu
Heimir Steinsson
hér og það er beinlínis það sem
Þingvallanefnd er nú að velta fyrir
sér. Þjónustan þarf að batna og
breytast. Við erum í bæjardyrum
Reykjavíkur og ferðamönnum hér
hefur fjölgað mjög á síðustu árum.
Það hefur verið rætt um að flytja
tjaldstæðin til Svartagils en á því
eru ýmsir meinbugir, bæði er þar
vatnslítið og vindasamt, en þetta er
á umræðustigi í nefndinni.
Þá hefur verið ákveðið að á Þing-
völlum verði ekki húsvagnar nema
eigendur fylgi með og kemur það
til framkvæmda næsta sumar.
Akstur utan vega hefur verið
stöðvaður og þannig hefur ýmislegt
áunnist. Hins vegar mætti gera
meira, t.d. þrífa til í Þingvalla-
skógi, klippa kalviði og fleira.
Þingvellir og þessi litli þjóðgarð-
ur hafa afar mikla sérstöðu vesna
sinnar sögu og hingað koma menn
allajafna margvíslegra erinda. Ég
tel nokkuð eðlilegt og tel það hafi
reynst eftir atvikum vel að alþingi
hafi stjórn þessa svæðis í höndum
og sé ekki ástæðu til að gerð verði
breyting á því. Hins vegar er mikil-
vægt að fólk skiptist á skoðunum
um þetta mál og það er ljóst að
Reykjavíkurfjölmennið kallar á
einhverjar aðgerðir. Hitt er svo aft-
ur annað mál og stærra hvort meira
land verður friðað“, sagði Heimir
að lokum.
-ÁI.
Jón Helgason,
dóms- og landbúnaðarráðherra:
Ekkert til fyrir-
stöðu að bæta
eyðijörðunum við
Jón Helgason
„Þingvellir og umhverfi vatnsins
er ákaflega sérstakt land og ákjós-
anlegt útivistarsvæði. Ég er hins
vegar ekki nægilega kunnugur til
að segja til um hversu brýn þörfin
er á stækkun þjóðgarðsins11, sagði
Jón Helgason, dóms- og landbún-
aðarráðherra.
„Það er augljóst að breyttar að-
stæður krefjast breyttrar notkunar
á landi og það er alls staðar að ger-
ast að land er tekið undir annað en
búskap. Sem betur fer er okkar
land það stórt að við eigum að geta
komið slíku við með friði. Stækkun
þjóðgarðsins hlýtur að verða að
byggjast á þeirri þörf sem er fyrir
hendi og þarna eru nokkrar ríkis-
jarðir sem eru komnar í eyði. Þar
ætti ekkert að vera til fyrirstöðu að
þeim verði bætt við þjóðgarðinn.
Hins vegar er það mjög viðkvæmt
mál gagnvart ábúendum á þeim
jörðum sem eru byggðar, fólki sem
er gróið á staðnum og það verður
að fara gætilega að slflcu“, sagði
Jón.
Ekki óeðlilegt
að alþingi
eigi sumarbústað
„Það þarf að fara mjög gætilega
við byggingar á Þingvallasvæðinu
og sum af sumarbústaðahverfun-
um austan við vatnið eru ekki beint
augnayndi. Hugmyndin um orlofs-
heimili fyrir alþingi á Þingvöllum
er enn á umræðustigi. Hún byggist
á því að þarna er hús í eigu alþingis,
sem hefur verið notað sem sumar-
dvalarstaður fyrir ríkisstofnun
(Orkustofnun, innskot Þjv.), með-
an alþingi hefur ekkert slíkt. Það
kom hins vegar í ljós við athugun
að byggingin er í svo lélegu ástandi
að allir voru sammála um að það
yrði miklu ódýrara að byggja nýtt
hús. Það er alls staðar talið sjálf-
sagt að starfsmannafélög hafi
sumarbústaði og það eru tugir
slíkra byggðir árlega á vegum fé-
lagasamtaka. Það er ekki óeðlilegt
að alþingi með sínu fjölmenna
starfsliði hafi einum slíkum á að
skipa.“
Alþingi og Þingvellir
„Hugmyndin um yfirstjórn nátt-
úruverndarráðs á Þingvöllum er
dæmigerð um það að flestar stofn-
anir telja nauðsynlegt að ná sem
mestu undir sig, þó ég sé ekki að
gera lítið úr náttúruverndarráði
sem slíku. Ég fæ ekki séð að það sé
nokkurt atriði í málinu hver fer
með yfirstjórn Þingvalla. Þingvellir
eru alveg sérstakur sögulegur stað-
ur og svo nátengdur alþingi að þar
verður varla sundur skilið. Ég tel
full rök fyrir því að alþingi hafi
þennan stað til umsjónar og undir
þess stjórn hefur ýmislegt verið vel
gert í þjóðgarðinum. Hins vegar
þarf auðvitað að hafa náið samstarf
um yfirstjórn svæðisins milli al-
þingis og náttúruverndarráðs“,
sagði Jón Helgason að lokum.
-ÁI.
Hjörleifur Guttormsson,
þingmaður:
Nauðsynlegt
að vemda allt
vatnasviðið
„Eg tel að það eigi tvímælalaust
að stækka verndarsvæðið við Þing-
vallavatn og það reyndar svo um
munar. Hugmyndir mínar þar um
setti ég fram í hugmyndasam-
keppni um skipulag Þingvallasvæð-
isins 1972 í tillögu sem ég átti hlut
að. Þingvallanefnd ásamt
skipulagsstjórn stóð fyrir sam-
keppninni og hugmyndin var sú að
hún mætti nýtast við undirbúning
þjóðhátíðarinnar 1974. Það varð
hins vegar í takmörkuðum mæli því
miður og enn í dag hefur ekki verið
unnið úr tillögum sem bárust“,
sagði Hjörleifur Guttormsson al-
þingismaður, sem á sæti í Þing-
vallanefnd. Én hverjar voru - og
eru hans hugmyndir um svæðið?
„Aö allt svæðið innan aðliggjandi
vatnaskila Þingvallasvæðisins verði
lýst verndarsvæði og landið flokk-
að niður í mismunandi þætti. Nú-
verandi þjóðgarður yrði stækkaður
verulega bæði norðan og sunnan
vatns en að auki yrðu þjóðgarðs-
svæðin tengd saman með friðlandi
austan og vestan vatnsins. Að
norðanverðu voru mörkin hugsuð
um Langjökul allt að vatnaskilum á
Kaldadal. Sunnan vatnsins yrði
hluti af landinu í fyrstu sett í hjúkr-
un því það er mjög illa farið af of-
beit og uppblæstri en hefur hins
vegar afar mikið verndunar- og úti-
vistargildi. Þessi þjóðgarðar yrðu
síðan tengdir með friðlandi og
reynt að koma skipulagi bæði á bú-
skap og sumarbústaðabyggð á
þeim svæðum,“ sagði Hjörleifur.
Misjafnar undirtektir
„ Að hugmyndum í þessa átt var í
raun unnið um tíma þegar Þing-
vallanefnd og Náttúruverndarráð
tengdust með þeim hætti að
Eysteinn Jónsson var formaður
beggja á árunum 1971-1978. 1975
eða 1976 var stofnað til sérstakrar
samstarfsnefndar þessara aðila
ásamt hreppsfélögunum og Árnes-
sýslu til að ræða hugmyndir um
verndun svæðisins og löggjöf þar
um. Nefndin kom saman nokkrum
sinnum, kannski tvisvar, en það
voru mjög misjafnar undirtektir
sem þetta mál mætti. Meginhug-
myndin var að setja svipaða löggjöf
og nú er á Mývatns- og Laxársvæð-
inu en það er að mínu mati mjög
brýnt og vaxandi þörf á að frá slíku
verði gengið.“
Margt færst
til betri vegar
„Ég hef átt sæti í Þingvallanefnd
síðan 1979 og nefndin sem fjallar
formlega séð aðeins um núverandi
þjóðgarð hefur unnið að mörgu.
Margt hefur færst til betri vegar
varðandi þjóðgarðinn sjálfan, girð-
ingin umhverfis hann hefur verið
endurnýjuð og færð út að austan-
verðu, svæðið allt hefur verið ljós-
myndað og kortlagt, farið hefur
verið ofaní sumarbústaðabyggðina
innan svæðisins, og unnið að skipu-
lagi varðandi Skógarhólasvæðið,
sem Landssamband hestamanna
hefur. Nefndin hefur ákveðið að
þar verði ekki efnt til stórmóta
framar, en hins vegar sköpuð góð
aðstaða fyrir hestamenn. Þá hefur
nefndin tekið ákvörðun um að um
hjólhýsi gildi á næsta sumri sömu
reglur og um tjöld og nefndin hefur
stutt ötullega við rannsóknir á
Þingvallavatni, sem Pétur Jónas-
son hefur stýrt.“
„Ég hef ítrekað lagt til að gert
verði aðalskipulag að svæðinu öllu
Hjörlcifur Guttormsson
til að þoka áfrarn verndunarhug-
myndum og móta skilmerkilega
stefnu varðandi þjóðgarðinn og að-
liggjandi svæði. Tillögur mínar eru
í athugun í nefndinni. Þá hefur
nefndin einnig hugað að breyttri
skipan varðandi yfirstjórn svæðis-
ins. Ég er almennt þeirrar skoðun-
ar að Þingvallasvæðið og þjóðgarð-
urinn sem slíkur eigi að heyra undir
Náttúruverndarráð en eðlilegt sé
að alþingi hafi forræði yfir hinni
gömlu þinghelgi og stjórni því
svæði í samráði við Náttúruvernd-
arráð. Ég tel reyndar að ein af
ástæðum þess að ekki hefur þokað í
þessu efni sé einmitt þessi sérstjórn
Þingvallanefndar sem er sprottin af
sögulegum ástæðum: Þjóðgarður-
inn var stofnaður með lögum 1928
en Náttúruverndarlögin komu ekki
fyrr en 1956. í þeim segir hinsvegar
að stofna megi þjóðgarða vegna
náttúru- og sagnhelgi, og hvað á
betur við um Þingvallasvæðið?“
Svæðinu utan þjóðgarðs
hrakar stórlega
„Ef menn hugsa til Þingvalla f
þrengstu merkingu þá veldur fyrir-
sögn Þjóðviljans „Þingvellir í
bráðri hættu“ kannski misskiln-
ingi. Þjóðgarðssvæðinu sjálfur hef-
ur verið haldið í horfinu eftir að
úthlutun sumarbústaða var hætt og
svæðið girt og ég tel að þjóðgarðs-
verðirnir Eiríkur Eiríksson og
Heimir Steinsson hafi rækt sitt starf
af alúð en við erfiðar aðstæður.
Svæðinu utan þjóðgarðsins hefur
hins vegar hrakað stórlega og það
verið tekið til einkaafnota með ó-
forsvaranlegum hætti að mínu
mati.
Það þarf að leggja sérstaka
áherslu á samvinnu við fólkið sem
þarna býr, - menn reka ekki bænd-
ur af jörðum sínum og það er ekki
hægt að álasa sumarbústaða-
eigendum sem slíkum, svona hug-
myndir þarf að þróa og fara með
vissri varúð í sakirnar."
Sumarbúðir þingmanna?
„Hugmyndin um orlofsbústað
fyrir þingmenn á Þingvöllum er
ekki komin frá Þingvallanefnd,
heldur forsetum alþingis fyrir um 2
árum. Þeir fengu tekna upp sér-
staka heimild í fjárlög þessa árs í
því skyni en án samráðs við
Þingvallanefnd. Nefndin hefur
hugmyndina til skoðunar en ekkert
hefur verið aðhafst í því máli. Þetta
ásamt fjöldamörgu öðru gerir það
knýjandi að menn fari í heildstæða
skipulagsvinnu varðandi þjóðgarð-
inn og Þingvallasvæðið allt,“ sagði
Hjörleifur að lokum.