Þjóðviljinn - 30.11.1983, Blaðsíða 10

. . , r i
10 SÍfeA — ÞJÓÐVlLjíNN Miðvikudagur 30. nóvember 1983
Ævisaga
frá Gylfa
Gröndal
„Björtu hliðarnar“ heitir ný bók
eftir Gylfa Gröndal. Þetta er ævi-
saga Sigurjónu Jakobsdóttur,
ekkju Þorsteins M. Jónssonar
skólastjóra ogbókaútgefanda. „Ég
hef alltaf getað séð björtu hliðarn-
ar á tilverunni“, segir Sigurjóna
Jakobsdóttir, og þetta lífsviðhorf
gengur eins og rauður þráður gegn-
um endurminningar hennar.
Sigurjóna giftist ung Þorsteini
M. Jónssyni, en hann var um skeið
alþingismaður og átti sæti í sam-
bandslaganefndinni 1918. Þótt lífs-
baráttan væri oft hörð, tókst henni
að gera hvort tveggja í senn: veita
mannmörgu heimili forstöðu og ala
upp stóran barnáhóp, en hafði
samt tíma aflögu til að sinna áhug-
amálum sínum.
Þetta er áttunda ævisaga Gylfa
Gröndal, en hann sendi frá sér í
fyrra Æviminningar Kristjáns
Sveinssonar augnlæknis, sem varð
metsölubók. Bókin er 208 bls.
Aldnir
hafa orðið
Skjaldborg á Akureyri hefur gef-
ið út tólfta bindi af ritsafninu Aldn-
ir hafa orðið. Erlingur Davíðsson
skráir og býr til prentunar sem hin
fyrri.
Þessir segja frá í 12. bindinu:
Baldvin Þ. Kristjánsson fv. fé-
lagsmálafulltrúi SÍS, Erik Kond-
rup, húsgagna- og húsasmiður á
Akureyri, Hrafn Sveinbjarnarson,
búfræðingur, Hjalla við Hallorms-
stað, Laufey Valrós Tryggvadóttir
frá Meyjarhóli, formaður Náttúru-
lækningafélagsins á Akureyri, Sig-
ríður Pétursdóttir frá Selsskerjum
við Breiðafjörð, Sigurður Helga-
son, rafvirkjameistari og lengi
starfsmaður Rafveitu Akureyrar,
og Sigurður Jóhannesson frá
Vermundarstöðum í Ólafsfirði, nú
látinn. Þess má geta að öll tólf
bindin eru fáanleg hjá útgáfunni.
Af indjána-
höfðingja
í Alaska
Bókaútgáfan Skuggsjá, Hafnar-
firði, hefur gefið út nýja bók eftir
I'eter Freuchen, sem nefnist Larí-
on. Peter Freuchen er frægur vítt
um lönd vegna þekkingar sinnar og
rannsókná - og vegna margra frá-
bærra bóka. Ævintýralega atburði,
sem oft gerast í raunveruleikanum,
en fæstir kynnast af eigin raun,
leitaði hann uppi, skráði á bækur
og ávann sér hylli og aðdáun
fjöldans. Þannig varð til sagan af
PETER FREUCHEN
IARION
Laríon, síðasta mikla indíánahöfð-
ingjanum í Alaska.
Þetta er frásögn um hinar miklu
óbyggðir Alaska og líf indíánanna,
sem landið byggðu, er fyrstu hvítu
skinnakaupmennirnir komu þang-
að og frumbyggjarnir komust í
fyrstu snertingu við menningu
hvíta mannsins. Þetta er meistara-
leg frásögn hins mikla sögúmanns
um baráttu náttúrubarna gegn
þeim, sem þröngvuðu sér inn á
Iandsvæði þeirra og tókst að sá því
hatri, er að lokum endaði með hinu
hroðalegu blóðbaði við Núlató.
Laríon var ókrýndur konungur
hinna miklu óbyggða. Hann var
litríkur persónuleiki, náttúrubarn,
sem barðist til hins síðasta til að
vernda hið dýrkeypta frelsi sitt.
Laríon er 270 bls. að stærð, þýdd
af Sverri Pálssyni.
Elskaðu
sjálfan þig
Iðunn hefur gefið út bókina
Elskaðu sjálfan þig eftir banda-
ríska sálfræðinginn dr. Wayne W.
Dyer. Álfheiður Kjartansdóttir
þýddi. Bók þessi er ný af nálinni og
hefur að undanförnu verið þýdd á
fjölda tungumála.
Formála að íslensku útgáfunni
ritar Anna Valdimarsdóttir sál-
fræðingur og gerir þar grein fyrir
bókinni m.a. á þennan hátt: „Nafn
bókarinnar kann að vekja þær hug-
rELSKAÐU
; SJÁLFAN
hfp WAYNF.
l-^lvjr W.DYER
ÍIÐUNNÍ
renningar hjá einhverjum að til-
gangur höfundar sé að ala á sjálfs-
elsku og óbilgirni, en það er að
sjálfsögðu langt frá lagi. Hins vegar
undirstrikar hann að unditstaða
væntumþykju og ástar á öðrum sé
að elska sjálfan sig. Ef tilfinningar
okkar í eigin garð mótast af ósann-
gjarnri gagnrýni, sjálfsásökunum
og miskunnarlausri kröfuhörku um
eigin getu, er hætt við að tilfinning-
ar okkar til annarra beri einhvern
lit af því lífsviðhorfi... Undirstaða
væntumþykju á öðrum er að geta
elskað sjálfan sig. Höfundur leggur
ennfremur áherslu á að sjálfsvirð-
ing sé hverjum manni nauðsyn og
enginn geti lifað sæll undir oki þess
að þykjast stöðugt öðrum síðri.“
Bókin er 206 bls.
Líkamsrækt
með
Jane
Fonda
Leikfimibók bandarísku kvik-
myndastjörnunnar Jane Fonda er
nýlega komin út á íslensku í útgáfu
Fjölva.
í útgáfu Fjölva kallast hún „Lík-
amsrækt með Jane Fonda" en hún
inniheldur líkamsæfingar fyrir ung-
ar konur. Hún er gefin út í sam-
starfi og samprenti við aðrar bóka-
útgáfur í öllum hinum Norðurlönd-
unum.
Líkamsrækt með Jane Fonda er
254 bls. í mjög stóru broti. Hún
skiptist í fimm kafla. Meginhluti
hennar eru líkamsæfingarnar, sem
taka yfir um 150 bls. Þar er hverri
æfingu skipt í hreyfingar og takta,
rætt um hraða og hvaða tilgang
hver hreyfing hefur, hvaða vöðva
hún styrkir. Ljósmyndir sem sýna
líkamsstellingu fylgja svo að segja
hverri hreyfingu.
í ritgerðarköflum sem fylgja út-
skýrir Jane Fonda svo grundvöll
LÍKAMSRÆKT
MIíÐJANE fonda
líkamsræktar og heilbrigðs lífernis
út frá ýmsum hliðum. Einkum
tekur hún fyrir næringarfærði,
líkamshreyfingu og útiveru. í loka-
köflum, sem þykja all-harð-
skeyttir, afhjúpar hún svo hættuna
sem lífi og heilsu fólks stafar frá
gervifæðu í pökkum og hættu-
legum efnum frá nútíma-efnaiðn-
aði, sem hafa valdið sjúkdómum
og dauða.
Steinunn Þorvaldsdóttir þýddi
bókina, en Ragna Lára Ragnars-
dóttir leikfimiskennari var til ráðu-
neytis um útfærslu líkamsæfing-
anna.
Bangsa-
bækurnar
Fjölvaútgáfan hefur nýlega hafið
útgáfu nýs flokks barnabóka, sem
kallaðar eru Bangsabækur. Þetta
eru íslenskar sögur samdar fyrir
yngri aldursflokkana og fara þar
saman sögtextinn og myndatexti,
sem er allur litprentaður. Þær eru í
allstóru broti og stífum spjöldum.
Óvenjulegt er við Bangsabæk-
urnar, að þær eru prentaðar er-
lendis, hjá Proost-útgáfufyrirtæk-
inu í Belgíu, en tilgangurinn með
því er einmitt að hefja sókn og
leitast við að ná fótfestu fyrir ís-
lenskar bækur á alþjóðamarkaði.
Þær fjórar bækur í Bangsa-
flokknum, sem fyrst koma út, eru
tvær bækur eftir Guðrúnu Kristínu
Magnúsdóttur sem heita Hagbarð-
ur og Hvutti - og Draumahúsið.
Og tvær bækur eftir Hjalta Bjarna-
son sem heita Tak og draugurinn
og - Tak og innbrotageimveran.
Þau Guðrún Kristín og Hjalti eru
mæðgin.
Það er óvenjulegt við ævintýrin
af Tak, að þau voru samin fyrir
nokkrum árum, þegar höfundur
þeirra Hjalti, var 9-10 ára gamall.
Veiðar á er-
lendum niiðuiu
og fiskileit
í sambandi við gerð hafrétt-
arsáttmálans komst kletta-
eyjan Rockall á dagskrá, en
hún er á Reykjaneshryggn-
um vestan Bretlandseyja.
Vegna jarðfræðilegrar legu
Rockall hafa fulltrúar okkar
íslendinga í hafréttarmálum
talið að við eigum hagsmuna
að gæta á þessu hafsvæði.
Eins og sakir standa munu bæðj
Rockall og hafsvæðið þar vera talið
til alþjóðlegra svæða. Það er að
segja einskis ríkis eign. Hinsvegar
hafa ýmsar þjóðir stundað fisk-
veiðar á Rockall-miðunum undan-
farin ár, en við íslendingar erum
ekki í hópi þeirra þjóða. Að sjálf-
sögðu styrkir það ekki kröfu okkar
um lagaleg ítök á þeim miðum í
framtíðinni, að við höfum hvorki
sent þangað skip til rannsókna né
fiskveiða. Er þá einhvern fisk að
hafa á þessum miðum? Þann 12.
októbersl. kom norski línuveiðar-
inn m/s Bergholm til Álasunds af
Rockall-miðunum eftir 10 vikna
úthald. Hann lagði frá Noregi í
veiðiferðina um mánaðamótin júlí-
águst, búinn flökunarvélum og
með 13 manna skipshöfn. Farmur-
inn sem m/s Bergholm kom með
heim af Rockall-miðunum var
þessi: Af flöttum og söltuðum stór-
þorski 50 tonn, af söltuðum flökum
70 tonn og 23 tonn af frosnum fiski.
Útgerðarmaður línuveiðarans taldi
í blaðaviðtali að hér væri um mjög
verðmætan fiskfarm að ræða bæði
fyrir útgerð og skipshöfn, þar sem
allur fiskurinn væri 1. flokks vara.
Skipstjórinn lét mjög vel yfir veðri
allan tímann sem þeir voru á
Rockall-miðunum.
Norskir línuveiðarar sem búa við
aflakvóta á heimamiðum bæta
þannig útgerðargrundvöll sinn
með sókn á alþjóðleg fiskimið eins
og Rockallsvæðið.
Nýja svarta skýrslan
og fiskileit
Eftir að hin nýja skýrsla Haf-
rannsóknastofnunar var birt nú á
þessu hausti, þar sem lagt er til að
þorskveiðar á íslandsmiðum á ár-
inu 1984 verði miðaðar við 200 þús-
und tonna hámarksafla, þá hélt
Farmanna og fiskimannasamband-
ið þing sitt þar sem þetta mál var
rætt og niðurstaða þess var sú að
hámarksafla þorsks á næsta ári ætti
að miða við 300 þúsund tonn. Það
kom fram í fréttum frá þessu þingi,
að yfirmenn fiskveiðiflotans
byggja sína tillögu á þorskveiði-
skýrslum síðustu 60 ár. Þeir segja:
Þorskveiði á íslandsmiðum héfur
alltaf gengið í bylgjum. Þar hafa
skipst á Iægðir og öldufaldar í
veiðinni, og hefur þar mestu ráðið
ástand sjávar og hafstraumar. Eftir
tregfiskiár hafa komið aflaár.
Fiskifræðingar miða hinsvegar við
rannsókn sem þeir framkvæma ár-
Jóhann E. Kúld
skrifar um
fiskimál
lega á miðunum. En hvort þessar
rannsóknir eru nógu víðtækar er
spurning sem tíminn á eftir að
svara.
Ég hef áður bent á það í þessum
þáttum að hér er mikil þörf á fiski-
leit, en þó aldrei eins mikil og á
tregfiskiárum. Þegar ástand sjávar
er þannig að átuskilyrði eru slæm
þá rásar fiskurinn meira en ella á
milli miða eftir beinni eðlisávísun í
ætisleit. Og maður getur hugsað
sér að eftir að fiskur hefur náð
ákveðnum aldri, að þá ferðist hann
meira um. Fiskileit er víða stunduð
hjá fiskveiðiþjóðum og þykir jafn
sjálfsögð og útgerð sjálfra veiði-
skipanna þar sem hún spari útgerð-
arkostnað. Þannig gera hin stóru
útgerðarfélög sem eiga marga tugi
veiðiskipta út eitt eða fleiri leitar-
skip.
Höfum ekki efni
á ööru en fiskileit
Hér á íslandi éru engar slíkar
stórútgerðir sem kostað geta leitar-
skip, og þannig er það einnig í Nor-
egi. En norska ríkið veit hinsvegar
hvers virði fiskileit er fyrir norsku
útgerðina og heldur því úti mörg-
um leitarskipum á hverju ári sem
nota margskonar veiðarfæri.
Oftast eru þetta fiskiskip sem
leigð eru af ríkinu til þessa. Þetta
þykir sjálfsögð þjónusta við út-
gerðina þar. Og enginn dregur í efa
að þetta svari kostnaði.
Á fyrstu árum nýsköpunartogar-
anna var hér stofnað til fiskileitar
um stuttan tíma fyrir togaraflot-
ann. Þessi fiskileit skilaði miklum
og góðum árangri, og m.a. voru ný
fiskimið fundin, sem flotinn býr
ennþá að.
Við íslendingar eigum geysilega
víðáttumikil fiskimið síðan fisk-
veiðilandhelgin var færð út í 200
mílur. Það þarf mikla yfirferð til
þess að kanna þessi mið og verður
ekki gert nema með því að halda
úti fiskileitarskipum. Sérstaklega
er þetta aðkallandi verkefni yfir
sumar- og haustmánuðina. Slík leit
á heldur ekki að vera bundin við
mörk íslenskrar fiskveiðilögsögu.
Ég tel engan vafa á því, að slík
skipulögð leit myndi styrkja ís-
lenskar fiskveiðar, sérstaklega á
djúpmiðum. Og hún myndi líka
þegar frá liði styrkja rannsóknir ís-
lenskra fiskifræðinga og gefa þeim
meiri yfirsýn. Það er fásinna að ís-
lenska þjóðin sem á meira undir
fiskveiðum en nokkru öðru, hafi
ekki efni á því að stunda slíka fi-
skileit. Enda má reikna með því að
afli sem leitarskip fá greiði alltaf
nokkurn hluta útgerðarkostnaðar.