Þjóðviljinn - 11.12.1986, Page 4

LEIÐARI
Dulspeki,
„Ef þú ræður ekki við þá, skaltu ganga í lið með
þeim,“ segir gömul uþpskrift, sem lengi hefur verið
brúkuð af hentistefnumönnum í stjórnmálum. Þessa
formúlu dró formaður Sjálfstæðisflokksins, Þor-
steinn Pálsson fjármálaráðherra, úr pússi sínu í við-
tali við Pál Magnússon og Ólaf Friðriksson á Stöð 2 á
þriðjudagskvöld.
Það var ekki annað að heyra á formanninum en
hann gerði ráð fyrir því að himinsæng ríkisstjórnar
biði uppbúin að loknum kosningum (þrátt fyrir vesen-
ið með Albert) eftir Sjálfstæðismönnum og fyrsta
verkefnið yrði þá að kippa Alþýðuflokknum upp í
lokrekkjuna og brjóta hann til svefnis.
Þetta eru bjartir draumar, enda má kannski segja
sem svo að árferðið gefi tilefni til bjartsýni, því að í tíð
þesarar ríkisstjórnar hefur ýmislegt horft til heilla.
Það hefur ríkt góðæri - að vísu ekki hjá öllum - en
góðæri samt. Og örugglega verða einhverjir til að
þakka ríkisstjórninni þetta góðæri. Menn eru þakk-
látir fyrir að Þorsteinn Pálsson skulu hafa lækkað
heimsmarkaðsverðið á olíu; menn eru þakklátir Þor-
steini fyrir að hafa dregið nægan afla á land; menn
eru þakklátir Þorsteini fyrir að hafa ákveðið gott verð
á fiskmörkuðum okkar; og menn eru þakklátir Þor-
steini fyrir að hann skuli hafa fengið launþega til að
greiða niður verðbólguna; og ekki síst eru menn
þakklátir Þorsteini fyrir að verkalýðshreyfingin skuli
hafa lagt fram skynsamlegar tillögur í húsnæðismál-
um og skattamálum.
Á þetta þakklæti ætlar Þorsteinn Pálsson að gera
út í kosningunum.
En lífið er ekki bara dans á rósum. Þegar sjálf-
upprísa og
stæðisrúmban dunar sem hæst taka menn eftir því
að fremstur í danskeðjunni er maður að nafni Albert
Guðmundsson, og Þorsteinn Pálsson hefur áhyggj-
ur af því að hinir þakklátu kjósendur vilji ekki greiða
Albert atkvæði í kosningunum. Þess vegna vill hann
gjarna flytja Albert á minna áberandi stað í dansin-
um, sem væri dáldið einkennileg ráðstöfun með tilliti
til þess að Albert Guðmundsson hefur lag á að vera
afar áberandi hvar svo sem hann er, og svo er líka
hins að gæta, að Albert hefur í öllum kosningum lag
á að fá fleiri atkvæði en félagar hans, bræður og vinir
í flokknum.
Þessi Albert Guðmundsson virðist sem sé skapa
dálitla ókyrrð í hamingjudraumi Þorsteins Pálssonar
um ríkisstjórnarparadís með Jón Baldvin í hlutverki
Evu og skilningstréð og eplin náttúrlega geymd utan
seilingar í stálhirslum Seðlabankans.
En í hamingjudraumnum bíðamikil völd á næsta
leiti:
Fyrirsjáanlegum kosningaósigri Sjálfstæðis-
flokksins ætlar formaðurinn að breyta í sigurgöngu
með Alþýðuflokknum. „Ef þú ræður ekki við þá,
skaltu ganga í lið með þeim.“
Og svo ætlar hann sjálfur að setja saman ráðherr-
alistann og losna þá um leið við nokkra gamlingja,
sem sífellt eru með óþarfa ráðleggingar við hinn
unga formann og sjá ekki í honum þá forustuhæfi-
leika þeirra Ólafs Thors og Bjarna Ben. sem þar
blunda og bíða þess að brjótast fram í nýrri „við-
reisn“ með nýjum krötum, sem vilja að sagan fái að
endurtaka sig því oftar sem hún er skelfilegri.
[ stjórninni eiga að vera ungir menn úr forustusveit
viðreisn!
Sjálfstæðisflokksins, sem stundum er kölluð „stutt-
buxnadeildin" og berst fyrir því að höfð verði enda-
skipti á þjóðfélaginu og atvinnulífið tekið í kleinu til að
gá, hvort ákveðnar hagfræðikenningar um „frjáls-
hyggju" sem hafa klikkað alls staðar annars staðar
muni ekki falla eins og flís við rass að íslensku efna-
hagslífi.
Það væri fróðlegt að vita hvað gömlu mennirnir
Ólafur Thors og Bjarni Ben. hefðu sagt við þessu
brölti hins unga leiðtoga.
Þótt ef til vill sé lítið mark takandi á draumum er
vert að gefa gaum ákveðinni duld, sem birtist vel í
hamingjudraumi hins unga formanns Sjálfstæðis-
flokksins, og þá er ekki átt við minnimáttarkenndina
gagnvart eldra fólkinu í flokknum, heldur þá áráttu að
leita uppi kratana þegar illa gengur. Hitt kann svo vel
að vera að þessi geðflækja læknist þegar fundum
þeirra Jóns Baldvins og Þorsteins Pálssonar ber
saman, því að Jón Baldvin er haldinn sömu duld
afturábak - og vill samsamast íhaldinu þegar vel
gengur hjá krötum.
Það verður fróðlegt að sjá hvað úr þessu öllu
verður, ekki síst vegna þess að íslensk dulspeki
blandast töluvert inn í málið: Jón Baldvin sagði í
viðtali við Heimsmynd: „Við (J.B. og Jón Sigurðs-
son) getum orðið tvíeyki á borð við Ólaf og Bjarna...“.
Og svo ætlar Þorsteinn líka að verða leiðtogi á borð
við Ólaf og Bjarna. Sem sé: Upprisa og viðreisn!
Allt er þetta fjarskalega skemmtilegt, en þó er eftir
að sjá, hvort kjósendur kunna að taka svona gríni.
- Þráinn
KUPPT OG SKORK)
Ef ég
væri ríkur
Ellert Schram, ritstjóri DV var
um síðustu helgi að leika sér í
hálfkæringi að þeirri kenningu,
að menntun væri besta fjárfest-
ingin. Inntak hans boðskapar er
það, að þetta sé vitanlega hin
mesta firra. Hann rekur dæmi af
sjálfum sér og segir farir sínar
ekki sléttar - svo hreyfóttar
reyndar, að lesandann grunar á
bak við hálfkæringinn sára eftir-
sjá eftir hinum glötuðu tækifær-
um. Ellert segir m.a.:
„Örlagaríkustu mistökin í
þeirrí fyrirœtlun minni að verða
ríkur var það glappaskot að
ganga langskólaveginn. Parna sat
ég í nær tuttugu ár með sveittan
skallann og taldi mér trú um að ég
væri að búa mig undir framtíðina
og auðæfin. Fyrst landspróf, þá
stúdentspróf og síðan háskóla-
próf. Með öllum þeim þrautum
og þrekraunum sem slíkum
prófum fylgja. Langir dagar og
svefnlausar nœtur yfir skruddum
og skólabókum, sjálfspíningu og
sjúklegum meinlætalifanði. “
Nema hvað, Elíert Schram
verður fyrir þeirri „ógœfu" eins
og hann kemst að orði, að hann
nær þessum prófum og hreppir
væna stöðu „þegar næstum því
þrjátíu fyrstu ár œvinnar höfðu
farið til spillis við að lesa bækur í
stað þess að grœða fé".
Skóli og
peningar
Sem fyrr segir - þetta er náttúr-
lega skrifað í hálfkæringi (það er
nefnilega ekki merkilegt píslar-
vætti að hafa setið í íslensku
skólakerfi), en samt er viss alvara
á bak við - meðal annars vegna
þess að ótrúlega margir hugsa
einmitt svona í fúlustu alvöru:
meðan ég er í skóla er ég ekki að
græða peninga. Og kannski er ég
að fjárfesta í tímanum með kol-
vitlausum hætti? Þetta er partur
af þeirri „nytjastefnu“ markaðs-
hyggjunnar sem við höfum heyrt
æ meira af seinni árin - æ færri
spyrja sjálfa sig að því hvort
menntun „komi þeim til nokkurs
þroska" eins og skrifað var fyrir
mörgum öldum á einhverja fræg-
ustu bók íslenska.
Fyrir nokkrum árum heimsótti
klippari góðan kunningja á spít-
ala - hann hafði gengist undir
uppskurð á augum og þurfti að
liggja í myrkri nokkrar vikur.
Hann sagði:
„Nú veit ég hvað menntun er.
Hún erþað sem heldur ímér lífinu
meðan ég ligg hér í lamasessi. “
Eins líklegt að slík ummæli
þyki út í rómantískan hött á okk-
ar kaldrifjuðu tímum, þegar
grimmt er reiknað, hve langt til-
tekin próf geta sparkað í rassinn á
mönnum upp tekjustigann.
Sjáðu hina
strákana
Ellert Schram heldur áfram og
víkur að þeim sem „gœttu þess að
láta menntunina ekki tefja sig frá
gróðanum". Hann segir:
„Sjáið þið bara hvernig þeir
plumma sig, strákarnir, sem
slepptu langskólunum. Pálmi í
Hagkaup reisir stœrstu verslunar-
höll norðan Alpafjalla. Óli
Laufdal kaupir Sjallann, eftir að
vera búinn að kaupa Hótel Borg
og byggja Broadway. Óli Sig
leggur undir sig Vörumarkaðinn
og reisir kaffibræðslu og kaupir
svo Olís með annarri hendinni.
Blöðin segja að hann sé prent-
lærður upp á punt en hafi ekki
einu sinni haft fyrir því að stunda
prentið í hjáverkum. Huldumað-
urinn Helgi Jónsson reisti sér hót-
el í Hveragerði og snaraði síðan út
sextíu milljónum til að leggja í
Arnarflug. Ekki fara heldur
neinarsögur aflangskólanámi hjá
Helga þessum. “
Það er nefnilega það.
Nú má það vitanlega einu gilda
fyrir okkur hvunndagsfólk, hvort
nýríkir menn, sem eru að velta á
milli sín fyrirtækjum, hafa tekið
lögfræðipróf eða viðskiptapróf
eða ekkert próf.
En hitt er vitanlega ekki nema
rétt, að það er ekkert traust sam-
band milli menntunar einstak-
linga og ríkidæmis þeirra. Að
minnsta kosti er það svo í okkar
tegund þjóðfélags, að það metur
ekki til stórra peninga nema tii-
tölulega fáar námsbrautir, til-
tölulega fá þekkingarvottorð.
Sá hæfileiki, eða sú ástríða, að
soga til sín peninga kemur því
nákvæmlega ekkert við, hvort
maðurinn er góður sagnfræðing-
ur, líffræðingur, verkfræðingur
eða ekki.
Þetta eru svosem ekki ný tíð-
indi, en gerir ekki til þótt á þau sé
minnt.
Nýtt samhengi
En svo er annað: kenningin um
menntun (eða skólagöngu) sem
hina bestu fjárfestingu er náttúr-
lega ekki úr lausu lofti gripin -
menntunarstig þjóðar skiptir í
rauninni máli fyrir möguleika
hennar til að takast á við uppá-
komur tímans. En þó svo sé, þá
verður það æ ólíklegra, að til-
tekin próf séu jafngildi ávísana á
ákveðin - og góð - lífskjör. Ekki
bara vegna þess að skólagengnu
fólki hefur fjölgað mjög - heldur
og vegna þess, að breytingar á
vinnumarkaði eru miklu örari en
svo að nokkurt skólakerfi geti
brugðist við þeim.
Einmitt þess vegna verða nú
um stundir æ áleitnari spurningar
um það, hvað menntun er annað
en „fjárfesting".
Undarlegt
Hér mun vanta amen eftir efn-
inu. Það kemur úr Tímanum í
gær, þar sem segir frá ræðu læknis
á Borgarspítalanum, Auðuns
Svavars Sigurðssonar - hann hef-
ur í sambandi við umræðu um
sölu Borgarspítalans til ríkisins
komist að því, að engum er að
treysta í aumum heimi, Ragnhildi
Helgadóttur heilbrgiðisráðherra
ekki heldur. Þetta er haft eftir
honum:
„Það er kómískt að vera sjálf-
stæðismaður í dag og hlusta á
ræðu Ragnhildar Helgadóttur,
sem var sósíalísk ræða“.
Oss detta úr höfði dauðar lýs...
ÁB
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgef andi: Útgáf ufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, ÓlafurGíslason,
Sigurður Á. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
VfðirSigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrtta- og prófarfcalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: Sævar Guðbjömsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfatofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Sfcrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglyslngastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guömunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: ólöf Húnfjörð.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreið8lustjóri:HörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Bjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjóm:
Síðumúia 6, Reykjavík, síml 681333.
Auglýsingar: Sfðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiöja ÞJóðviljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblóð:55 kr.
Askriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 11. desember 1986