Þjóðviljinn - 14.02.1987, Síða 7

Rætt við
Kristin
Harðarson
myndlistar-
mann, sem
opnar
málverka-
sýningu í
Gallerí Svart
á hvítu í dag
Umsjón:
Ólafur
Gíslason
Straumhvörf nýja málverksins
í dag opnar Kristinn Haröar-
son myndlistarmaðursýningu
á málverkum sínum í Gallerí
Svart á hvítu. Kristinn er
fæddur 1955, stundaði nám
við Myndlista- og handíða-
skólann 1973-77 og stundaði
framhaldsnám í Listaaka-
demíunni í Haag í Hollandi
1977-78. Síðan hefurKristinn
haldið 6 einkasýningar hér
heima og erlendis og tekið
þátt í fjölda samsýninga.
Sýningin í Gallerí Svart á hvítu
er 7. einkasýning Kristins, og
sýnir hann nú olíumálverk frá ár-
unum 1984-86. Myndir Kristins
eru allar smámyndir og virðast í
fljótu bragði ósamstæðar, þar
sem hann bregður fyrir sig hinum
ólíkustu tjáningarleiðum.
í tilefni sýningarinnar tókum
við Kristin tali eina kvöldstund,
og ég byrjaði á að spyrja hann
hvers vegna myndir hans væru
svo ólíkar innbyrðis - hvort hann
væri ef til vill að forðast það að
vera persónulegur í myndsköpun
sinni.
-Nei, alls ekki, sagði Kristinn.
Ég hef ekki trú á því að hægt sé að
gera ópersónulegar myndir, eins
og sumir hafa reyndar gert til-
raunir með. Persóna skín alltaf í
gegn ef menn eru að gera það sem
stendur hjarta þeirra næst. Pað er
hins vegar misskilningur að mínu
áliti að stíll sé bundinn við
eitthvað ákveðið form. Hjá mér
er stíllinn bundinn við hugarfar-
ið, sem liggur á bak við verkin.
Ég framkvæmi hugmyndir sem
leita sterkt á mig, jafnvel þótt þær
gangi þvert á allt sem ég hef verið
að gera áður. Það geta verið ab-
strakthugmyndir eða raunsæi-
sverk, það skiptir ekki máli, en ef
verkið gengur ekki upp er ég
heldur ekkert að sýna það. Sumir
gætu kallað þetta frelsisleit, aðrir
eirðarleysi, en ég held að þetta sé
kannski blanda af hvorutveggja.
Ég hef stundum gert myndaraðir,
t.d. landslagsmyndir, sem ég hef
lagt til hliðar í 2-3 ár, en svo hef
ég allt í einu séð ástæðu til þess að
sýna verkin.
Þú tilheyrir þeirri hreyfingu,
sem kennd er við nýja málverkið,
hvaða augum lítur þú á þýðingu
þessarar hreyfingar?
Byltingin sem varð í myndlist-
inni í kringum 1980 voru
straumhvörf sem skiptu sköpum.
Hún fól í sér endurskoðun á lista-
sögunni frá upphafi. Sumir hafa
kallað þetta „villt“ málverk, en
það er að mínu mati ekki rétt-
nefni. Expressíónisminn er bara
hluti þessarar hreyfingar. Við
sjáum það að menn innan þessar-
ar hreyfingar eruað fást bæði við
landslagsmálverk og abstraktlist.
Þetta málverk er hins vegar ekki
afturhvarf til hins gamla, heldur
byggt á nýju gildismati.
Hvað olli þessari byltingu á sín-
um tíma?
Modernisminn var orðinn of
þröngur, hann hafði þrengst nið-
ur í nánast ekki neitt. Sama hafði
í rauninni gerst með konseptli-
stina. Listamenn hafa jafnan
krafist frelsis til þess að sækja sér
áhrif hvert sem þeir vilja, og þeir
sprengdu einfaldlega þann
ramma sem þeim hafði verið sett-
ur. Þessi sprenging hefur reyndar
falist meira í því að hræra upp í
því sem var en að skapa nýtt, og
það er erfitt að sjá um framhald-
ið, því hlutirnir gerast hratt í
myndlistinni og oft gerist það
óútreiknanlegasta.
Er það einhvers konar innra
löggengi sem ræður breytingum í
myndlistinni, frekar en utanað-
komandi áhrif?
Það er hvorttveggja. Þjóðfé-
lagsleg áhrif smjúga óhjákvæmi-
lega og oft ómeðvitað inn í
myndlistina, auk þess sem tækni-
breytingar hafa oft bein áhrif. Og
markaðssjónarmið hafa líka sín
áhrif, meðvitað eða ómeðvitað.
Nýja málverkið hleypti auknu
fjöri í myndlistarmarkaðinn og
það vakti líka aukinn áhuga fjöl-
miðla á myndlistinni. Ungir
myndlistarmenn voru skyndilega
gerðir að hálfguðum og komust á
forsíður tískublaðanna. Aðsókn
hefur líka aukist að söfnum, þeim
hefur farið fjölgandi í álfunni, og
þaðan kemur líka krafa um
aukna fjölbreytni. Allt hefur
þetta leitt til þess að hraðinn í
myndlistinni er gífurlegur og nýj-
ungar koma og hverfa á einu
misseri.
Er þetta æskileg þróun?
Laugardagur 14. febrúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
Ég held að þetta eigi sér sínar
jákvæðu og neikvæðu hliðar. En
það er sjálfsagt erfitt fyrir þá sem
lenda í hringiðunni að vinna við
slíkar aðstæður. Þessa vanda gæt-
ir þó ekki hér að marki, því hér er
ekkert fjármagn í myndlistinni
eins ogvíða erlendis. Égvarðt.d.
var við það í New Y ork hvað pen-
ingaöflin voru sterk á bak við
galleríin þar. Þau hafa líka sín
áhrif á listina, t.d. eru dæmi þess
að pantaðar séu sýningar af á-
kveðinni gerð hjá listamönnum
með 2 ára fyrirvara.
Eru markaðsöflin þá farin að
móta myndlistina?
Að vissu marki, já. En nútíma-
listamenn hafa yfirleitt sett sig í
varnarstellingar þegar einhver
markaðssjónarmið hafa viljað
blanda sér í listsköpun þeirra.
Krafan um sjálfstæði listamanns-
ins hefur verið sterk, en hún hef-
ur þá oft verið á kostnað efna-
hagslegs öryggis.
Er hugsanlegt að þetta
breytist? Að listamcnn fari að
taka að sér ákveðin verkefni til
þess að uppfylla fyrirframgefnar
þarfir, eins og tiðkaðist t.d. á
miðöldum og endurreisnartíman-
um þegar listamenn unnu fyrir
kirkju og aðal?
Sjálfur er ég alinn upp við
sjálfstæðiskröfuna, og á trúlega
erfitt með að víkja frá henni. En
ég hef orðið var við það hjá mér
yngri mönnum, að þeir eru marg-
ir hverjir tilbúnir til meiri
sveigjanleika hvað þetta varðar.
Þeim finnst hallærislegt að lista-
maðurinn sé einhver einangraður
kompugæi. Hallgrímur Helgason
hefur til dæmis látið þessi sjón-
armið í ljósi, - að listamaðurinn
eigi að mála fyrir fólkið. Það er
hugsanlegt að einhver hugarfars-
breyting í þessa átt eigi eftir að
eiga sér stað, en ég ætti erfitt með
þetta sjálfur. Það þarf mikla
reynslu og hæfileika til þess að
sameina það að viðhalda vinsæld-
um á markaðnum og halda áfram
að gera myndir sem hafa það
mikinn safa og traustan kjarna að
þau endist.
Var nýja málverkið komið
fram þegar þú dvaldir í Hollandi?
Nei, fyrsta stóra sýningin sem
ég sá með nýja málverkinu var í
Köln 1982 oghét „Heute Kunst“.
Annars berast fréttir um nýjung-
ar í myndlistinni í dag mikið með
listatímaritum. Þau eru gefin út í
hundraðatali, og fréttir af nýj-
ungunum berast frá þeim jafnvel
áður en þær verða til. Það hljóta
að vera einhver takmörk fyrir því
hvað hraðinngetur orðið mikill,
en breytingarnar koma líka í
bylgjum.
Að lokum, Kristinn, þú notar
stundum texta og orð í myndum
þínum. Eru tengsl á milli merk-
ingar orðanna og viðfangsefnis
myndarinnar?
Nei, ekki mundi ég segja það.
Orðin skapa stemmningu í mynd-
ina, sem er í ætt við lykt eða
bragð. Ef þú hefur tvo fleti, og
setur ákveðið orð á milli þeirra,
þá getur það breytt afstöðu flat-
anna og skapað spennu á milli
þeirra, óháð merkingu orðsins.
En þegar ég set orð í myndirnar
eru þau ekki valin af handahófi,
heldur af því að það er akkúrat
þetta orð sem passar, en ekkert
annað. Það var orðið. ólg.
Oskalög
Kammersveit Reykjavíkur
hélt upp á 100 ára afmæli brasil-
íska tónskáldsins Heitor Villa-
Lobos í fyrrdag. Voru þá haldnir
myndarlegir tónleikar að Kjar-
valsstöðum og flutt þrjú af tvö-
þúsund tónverkum meistarans og
eitt eftir franskan skáldbróður,
Poulenc.
Þetta hófst með Bachianas
Brasileiras nr. 1 fyrir 8 selló og
þar heyrði maður íslenska
strengjadrauminn vera að rætast,
rétt einu sinni. Gunnar Kvaran
vakti yfir þessu með miklum og
músíkölskum tilþrifum, en sellól-
eikararnir sem hlýddu stjórn
hans voru Inga Rós Ingólfsdóttir,
Pétur Þorvaldsson, Arnþór Jóns-
son, Nora Kornbluh, Haukur
Hannesson, Ásdís Arnardóttir,
Auður Ingvadóttir og Lovísa
Fjeldsted.
Anna Guðný Guðmundsdóttir
var frábær píanóleikari í sextett
fyrir píanó og blásarakvintett
eftir Poulenc, en það var íslenski
blásarakvintettinn sem lék með
henni. Kvintettinn er skipaður
afbragðsmönnum í hvert sæti,
snillingurinn Martial N'ardeau
spilar á flautuna, og síðan eru
Kristján Stephensen á óbó, Sig-
urður í. Snorrason á klarinett,
Þorkell Jóelsson á horn og Björn
Th. Árnason á fagott, hver öðr-
um betri. Var leikur þeirra félaga
í sextettinum, og þó ekki síður
Kvintett í „Choros" stíl eftir
Villa-Lobos samslunginn og
glæsilega fágaður.
Síðast var óskalagið Bachianas
Brasileiras nr. 5, en þar var kom-
in nývöknuð Tosca okkar að tak-
ast á við Vókalísur og
sorgþrungnar dansvísur, með sel-
lóunum átta undir Kvarans
stjórn. Hún heitir Elín Ósk Ósk-
arsdóttir eins og allir vita, og á
örugglega eftir að verða magnað-
ur sópran í lýrisku dramatíkinni
þegar fram líða stundir. Kannski
hún eigi eftir að opna nýju óper-
una sem verður byggð hérna
bráðum, og það með Turandot
frekar en Liu. Það var fallegt af
Kammersveitinni að minnast
þessa ágæta tónskálds úr fjarlægu
landi svona innilega. Megi hún
lifa, vaxa og dafna.
LÞ