Þjóðviljinn - 15.08.1987, Page 4

LEtÐARE
Guðfræði,
Breskir sjónvarpsþættir um trúarsöfnuöi í Banda-
ríkjunum hafa komiö nokkru róti á hugi manna hér-
lendis að undanförnu og ekki aö ófyrirsynju.
Þeir hafa sýnt hættulegan samþætting heittrúar
og hægripólitíkur þarsem stjörnustríö og kontra-
stuöningur eru álitin dótturfyrirtæki guös almáttugs
en eiturlyf, sovétkommúnismi, fóstureyðingar, friö-
arhreyfing, bandarískir demókratar, frjálslyndir rit-
höfundar, þróunarkenningin og sjúkdómurinn eyðni
eru alltsaman aöeins ólík tól úr verkfærasafni hins
vonda. Þarsem „viö“ fetum ífótspor Péturs og Páls á
hinum þrönga vegi gegn óvígum her andskotans
undir forystu Marx og Leníns, Jesse Jacksons og
Edwards Kennedys.
Þessi ofstopi vekur verðskuldaða athygli hér-
megin hafs, og ekki síður hitt að fyrir bókstafstrúar-
mönnunum bandarísku eru bókstafir Biblíunnar aö
sönnu jafnir, en sumir þó jafnari en aðrir.
Frömuöir guöskristni í Dallas hafa kosið aö fletta
yfir kaflana um kyrtlana tvo, um eyri ekkjunnar, um
úlfaldann og nálaraugað, og búiö til úr kenningu
trésmiðsins einskonar Dale-Carnegie-námskeið
þarsem guðsblessun magnar auðsöfnun og auð-
söfnun magnarguðsblessun. Þarsem kenningin um
hina hreinu trú nær því hámarki að Móður Teresu er
meinuð för um hliðið gullna vegna þess að hún hefur
ekki hlotið þá snertingu almættisins sem gerir guðs-
lömb að góðum bissnessmönnum. Þarsem bænin er
hagsmunir
Lúkas 18. 11-13: Guð, eg þakka þér að eg er ekki
einsog aðrir menn...
Þessi sjónvarpslexía er holl, þótt lærdómurinn sé
gamall. Tvöfeldni þessara ofstopafullu og valda-
miklu bókstafsmanna í Bandaríkjunum sýnir með
öðru hina sérkennilegu víxlverkun kenningar og
hagsmuna sem sífellt er á ferð í samfélögunum.
Heittrúarþættirnir sýna í spéspegli þá mannlegu ár-
áttu að kasta kennisetningunum einsog skikkju yfir
einkahagsmunina, að finna í tilbúnum fræðum rétt-
lætingu eigin athæfis og telja andstæðinginn ekki
aðeins stríða gegn sjálfum sér heldur gegn æðri
máttarvöldum.
í sögu kristninnar eru um þetta fjölmörg dæmi, og
þau má finna engu færri í sögu annarra trúarbragða
og kenningakerfa.
Svokölluð frjálshyggja er hér meðal annars til
dæmis. Þar er byggt á þeirri frumsetningu að lífið sé
markaður. Ekki einungis vöruskipti fara fram á þeim
markaði, þar eru einnig á uppboði tilfinningar, hug-
myndir og mannslíf. Sá sem best getur boðið ber
mest úr býtum.
Þessi kenning er í grundvelli sínum reist á frum-
stæðri útgáfu af þróunarkenningu Darwins um sigur
hins hæfasta, en hinn endanlegi tilgangur, -Ijós eða
leyndur-, er að réttlæta borgaralegt þjóðfélag þar-
sem stétt ríkir yfir stétt í krafti áhrifamesta vopnsins,
auðsins sjálfs. Kenningu þessarar markaðshyggju
er ekki hægt að ræða nema að taka um leið tillit til
hagsmunanna sem hún ver, en trúarbrögð frjáls-
og lífssýn
hyggjunnar eiga sér þó sinn guð, auðinn, og sína
hálfguði, peningamennina, sem Morgunblaðið kallar
á tyllidögum skáld athafnalífsins.
Þegar hálfguðirnir segja: Verði stórhýsi! þá verður
stórhýsi, og við eigum að falla fram og tilbiðja þá.
Þegar hálfguðirnir segja: Verði sjónvarpsstöð! þá
verður sjónvarpsstöð. Þegar guðmennin segja:
Verði stríð! þá verður stríð! og við föllum fram og
tilbiðjum þá.
Stjórnmál eru vígvöllur hagsmuna, hagsmuna ein-
staklinga, hópa, stétta, stofnana. En stjórnmál fjalla
líka um lífssýn. Sú lífssýn að við, fólkið í heiminum,
séum samferða á þessari göngu milli vöggu og
grafar leiðir af sér ákveðna pólitík, félagsleg viðhorf
samhjálpar og samvinnu, umburðarlyndis og gagn-
kvæms tillits.
Þessi lífssýn tengist einnig hagsmunum, en þeir
hagsmunir eru hagsmunir alþýðu, hagsmunir öreiga
í nútímaskilningi þess orðs. Sósíalisminn þýðir að
með samtökum almennings, með bandalagi alþýðu,
þarf enga hálfguði. Sósíalisminn býður ekkert sjálf-
krafa himnaríki, en hann er leiðsögn um þá framtíð
sem við sköpum okkur sjálf, á okkar eigin forsend-
um, í samfélagi þarsem mannát kapítalismans er
ekki lengur til.
Vinstrimenn eiga ekki að halda sér í stirðnuð fræði
eða úreltar baráttuaðferðir, en þessum grundvelli
mega menn ekki gleyma í moldviðrum heittrúar og
hægribylgju.
-m
ir* ■
Mynd: Sigurður Mar
þlÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaöamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, ólafurGíslason,
RagnarKarlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, StefánÁsgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrtta-og prófarfcalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einarólason, SigurðurMarHalldórsson.
Utlitateiknarar: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjórl: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglysingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílatjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Ðára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumú la 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:60kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 550 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 15. ágúst 1987