Þjóðviljinn - 21.06.1990, Side 6

ERLENDAR FRETTIR
Lígatsjov
„Samveldi sósíalismans hrunid“
Ihaldsmennmeðtögloghagldiráráðstefnukommúnista, sem varð vettvangur gagnrýni gegn stjórn Gorbatsjovs
Jegor Lígatsjov, leiðtogi íhalds-
manna í sovéska kommúnista-
flokknum, réðist í gær harka-
legar en nokkru sinni fyrr að
Míkhaíl Gorbatsjov, Sovétríkja-
forseta, og gerðist það á ráð-
stefnu rússneskra kommúnista í
Kreml. Höfðu íhaldsmenn tögl og
hagldir á ráðstefnunni og er svo
að sjá á fréttum að ræðuhöldin
þar hafí að mestu verið hörð
gagnrýni gegn Gorbatsjov og
stjórn hans.
Lígatsjov gaf meðal annars í
skyn, að hann vildi að Gorbat-
sjov léti af embætti aðalritara
Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna, en því embætti gegnir Gor-
batsjov ásamt forsetaembættinu.
Kvað Lígatsjov stjórn Gorbat-
sjovs vera farna að sniðganga
stjórnmálaráð og miðnefnd,
helstu stofnanir flokksins, þannig
hefðu nefndir þessar ekki fengið
að fjalla um efnahagsmálafrum-
varp það um innleiðslu markaðs-
búskapar, er æðstaráðið samþyk-
kti nýlega, né heldur breyting-
arnar í Austur-Evrópu og Þýskal-
andsmál.
Lígatsjov sagði nú vera í fullum
gangi andsósíalísk öfl, sem hann
kenndi perestrojku um að hafa
vakið upp, og væri ætlun þeirra
að tortíma Kommúnistaflokkn-
um innan frá og sundra Sovétríkj-
unum sjálfum. Um ástandið í
utanríkis- og alþjóðamálum hafði
Lígatsjov það að segja að „sam-
veldi sósíalismans" væri „hrunið"
og „staða heimsvaldastefnunnar
hefði styrkst ótrúlega mikið“.
Annar ræðumaður sakaði Gor-
batsjov um að koma upp persón-
udýrkun á sjálfum sér og sá þriðji
sakaði flokksforustuna um unda-
nhald fyrir „andsósíalistum".
Ræðumaður þessi, ívan Osatsíj
að nafni sem var í undirbúnings-
nefnd ráðstefnunnar, gaf í skyn
að hann teldi sovéska kommún-
istaflokkinn vera að breytast í
„sósíaldemókratískan, endur-
skoðunarsinnaðan þingræðis-
flokk“.
í ræðu, sem Gorbatsjov flutti á
ráðstefnunni, boðaði hann að á
28. þingi sovéska kommúnista-
flokksins, sem stendur fyrir dyr-
um, yrði fjallað um tillögur um
breytingar á stefnuskrá hans,
með það fyrir augum að gera rót-
tæka endurskipulagningu hans
mögulega í samræmi við breytt
hlutverk hans í þjóðfélaginu og
að auka lýðræði innan hans.
Rússland
Stofnun kommún-
istaflokks sam-
þykkt
Ráðstefna rússneskra komm-
únista í Kreml samþykkti í gær
með 2316 atkvæðum gegn 171 að
stofna sérstakan rússneskan
kommúnistaflokk. Sá flokkur
verður innan vébanda Kommún-
istaflokks Sovétríkjanna.
Talið var í gær að þá þegar yrði
hinn nýi flokkur stofnaður form-
lega. Er úrslit höfðu verið til-
kynnt, reis þingheimur úr sætum
og fagnaði. Flestir fulltrúa á ráð-
stefnunni eru sagðir íhaldsmenn,
mótfallnir því að horfið sé frá
hefðbundnum sovétkommún-
isma.
Kontrar afvopnaðir
Mikill meirihluti kontraliðsins
svokallaða, sem í átta ár háði
með stuðningi Bandaríkjanna
stríð gegn sandinistastjórn Níkar-
agva, hefur nú að sögn verið af-
vopnaður. Gekk það hægar fyrir
sig en áætlað hafði verið og enn
eru um 2000 kontrar undir vopn-
um.
Búist er við hörðum átökum
íhaldsmanna, miðjumanna og
róttækra á flokksþinginu, sem
hefst í byrjun júlí, og er því
Borís Jeltsín, forseti Rúss-
lands, segir í viðtali sem birt-
ist í Pravda í gær að hann sé hálft í
hvoru að hugsa um að ganga úr
Kommúnistaflokki Sovétríkj-
anna. Kvað Jeltsín vera mega að
jafnvel haldið fram að þá muni
framtíð flokksins og Gorbatsjovs
sem stjórnmálamanns ráðin.
Róttækir hafa hótað að kljúfa sig
hann yrði færari um að gegna
hlutverki sínu sem leiðtogi allra
Rússa ef hann væri ekki háður
neinum stjórnmálaflokki. Geri
hann alvöru úr þessu, verður það
úr flokknum á þinginu og stofna
nýjan flokk, fái þeir ekki vissum
kröfum framgengt.
Reuter/-APN/-dþ.
í fyrsta sinn sem háttsettur so-
véskur stjórnmálamaður yfirgef-
ur Kommúnistaflokkinn, sem til
skamms tíma var alráður þar-
lendis, af frjálsum vilja.
Usbekistan
lýsiryfir
lúllveldi
Úsbekistan, það fjölmennasta
af sovétlýðveldunum í Mið-Asíu,
lýsti yfír fullveldi sínu í gær, sam-
kvæmt fréttum frá Tass og Úztag,
hinni opinberu fréttastofu lands-
ins. Samþykkti þing lýðveldisins
yfírlýsingu um fullveldi eftir
snarpar umræður.
Lýst er yfir að lög Úsbekistans
verði héreftir öllum lögum æðri
þarlendis. Tekið er fram að Ús-
bekar segi sig ekki úr Sovétríkj-
unum, en fram kemur að þing
þeirra ætlast til að sambönd so-
vétlýðveldanna sín á milli og við
miðstjórnina verði tekin til
gagngerrar endurskoðunar.
Eystrasaltslýðveldin þrjú og
Rússland hafa áður lýst eigin lög
æðri sovéskum lögum í löndum
þessum. Af þeim hefur Litháen
gengið lengst og lýst yfir fullu
sjálfstæði. Reuter/-dþ.
Jeltsín meðal stuðningsmanna - vill vera leiðtogi allra Rússa.
Jeltsín úr flokknum?
Eiturgas íraks
Samkvæmt vilja Allah og Kóransins
Yfirlýsing ráðstefnu íslamsklerka. Bandarískir og breskir
„heimsvaldasinnar“ fordœmdir fyrir stuðning við ísrael
Klerkar frá 70 íslamslöndum
kölluðu í gær Saddam Huss-
ein, íraksforseta, „helgan kappa
íraks“ og kváðu hann vigbúa ríki
sitt, sem hefur yfir að ráða efna-
vopnum og er ef til vill að koma
sér upp kjarnavopnum, sam-
kvæmt fyrirmælum Allah og Kór-
ansins.
Klerkar þessir, sem undan-
farna daga hafa verið á ráðstefnu
í Bagdað, höfuðborg íraks,
ásamt með ráðherrum og fleiri
háttsettum mönnum frá ís-
lamsríkjum, gáfu fyrrgreint álit
sitt til kynna í yfirlýsingu, sem
beint er til alls klerkdóms íslams.
Eru klerkar íslamslanda í yfirlýs-
ingunni hvattir til að styrkja
Hussein í þeirri viðleitni hans að
koma sér upp „fælingarherstyrk,
samkvæmt boðum Allah,
skráðum í helgri bók hans, til að
hræða óvini Allah og múslíma.“
Ennfremur segir í yfirlýsingunni
að nýta verði þennan herstyrk til
„varnar (araba)þjóðinni og
löndum hennar, trúuðu fólki og
helgidómum gegn hinum glæp-
samlegu síonistum og þeim óvin-
um íslams sem þá styðja."
íraksstjórn kvaddi til ráðstefnu
þessarar til að afla sér stuðnings
annarra íslamsríkja gegn Vestur-
löndum, er látið hafa í ljós
áhyggjur af vopnabúnaði íraks,
sem er meiri en nokkurs annars
arabaríkis. írak er vel birgt af
eiturgasi og er grunað um að vera
að koma sér upp kjarnavopnum,
en því neitar Iraksstjórn.
Hótanir Husseins um að beita
ef til stríðs við ísrael kæmi öllum
þeim vopnum, er hann hefði yfir
að ráða hafa átt drjúgan þátt í að
nú horfir með ófriðvænlegasta
móti í samskiptum arabaríkja og
ísraels. Á þessu ári hafa vestur-
landaríki gert upptæka hluti,
framleidda af vestrænum fyrir-
tækjum fyrir írak, vegna þess að
líklegt þótti að nota mætti þá í
kjarnasprengjur eða risafallbyss-
ur. Hefur þetta valdið verulegri
þykkju milli Vesturlanda og Ir-
aks. Ofan á það bættist að í mars
var Farzad Bazoft, kúrdneskur
blaðamaður sem starfaði fyrir
breska fjölmiðla, tekinn af lífi í
írak að undangengnum vafa-
sömum réttarhöldum.
í yfirlýsingunni er fsrael sakað
um illskuþrunginn áróður gegn
írak og „heimsvaldasinnar“ í
Bandaríkjunum og Bretlandi um
Japan er allra þróaðra ríkja
best í stakkinn búið til að
standa sig í samkeppninni á
heimsmarkaðnum, hvort heldur
er um að ræða sölu á vörum eða
þjónustu. Næsthæfast til þess er
Sviss og í þriðja sæti eru Banda-
ríkin. Vestur-Þýskaland er fjórða
ríkið í röðinni hvað þesskonar
samkeppnishæfni varðar og Kan-
ada það fímmta.
Þetta stendur í ársskýrslu um
þessi efni frá tveimur alþjóða-
stofnunum með bækistöðvar í
Sviss, Alþjóðastofnun um stjórn-
unarþróun (International Instit-
ute for Management Develop-
ment) og Heimsvettvangi efna-
Lothar de Maiziere, forsætis-
ráðherra Austur-Þýskalands,
sagði í gær að Atlantshafsbanda-
lagið yrði að gera róttækar
breytingar á sjálfu sér svo að So-
vétríkin sæu sér fært að sam-
þykkja að sameinað Þýskaland
yrði aðili að því.
De Maiziere kvað Nató verða
að breyta gagngert skipulagi sínu
og hernaðarmarkmiðum í sam-
ræmi við það að kalda stríðið væri
úr sögunni og benti á að Varsjár-
bandalagið hefði fyrir tveimur
vikum lýst yfir, að það ætlaði sér
stuðning við það háttalag ísraela.
ísraelski flugherinn lagði í eyði
1981 kjarnorkuver, sem var í
byggingu í frak, af ótta við að
írakar ætluðu að framleiða þar
kjarnavopn. Þótti Hussein það
mikil auðmýking og þar að auki
hagsmála (World Economic For-
um). Við að meta samkeppnis-
hæfni ríkja á heimsmarkaðnum
eru athuguð ekki færri en 326 atr-
iði, þar á meðal launakostnaður,
viðskiptakjör, framleiðni, gæði
varnings, hagvöxtur, ríkisaf-
skipti, menntun og ástand í
stjórn- og félagsmálum.
I skýrslunni er alls fjallað um
33 ríki, sem að mati áðurnefndra
stofnana eru öðrum líklegri til ár-
angurs á heimsmarkaðnum. 23
þeirra eru í skýrslunni skilgreind
sem „þróuð“ og „iðnvædd" en
hin tíu eru samkvæmt skil-
greiningunni „að þróast“ og „iðn-
væðast.“
Af þeim síðarnefndu, tíu tals-
að verða bandalag byggt á
jafnræði og lýðræðislegum meg-
inreglum. I hermálum er megin-
atriði hjá Nató að hugsanlegri
innrás Varsjárbandalagsins í
Vestur-Evrópu sé svarað með
beitingu kjarnavopna að fyrra
bragði, teljist það nauðsynlegt til
að takist að stöðva sókn óvinar-
ins. Bandaríkin hafa til þessa ver-
ið treg til að hverfa frá þessu,
enda þótt yfirleitt sé út frá því
gengið núorðið að meint hætta á
umræddri innrás Varsjárbandal-
agsins sé ekki lengur fyrir hendi.
má vera að hann óttist að ísraelar
geri á ríki hans fleiri slíkar árásir
til að lama hátæknivígbúnað
hans, ekki síst nú þegar komin er
til valda mesta harðlínustjóm í
sögu ísraelsríkis hins nýja.
Reuter/-dþ.
ins sem fyrr segir, eru sjö
Suðaustur-Ásíuríki, eitt Suður-
Asíuríki (Indland) og tvö róm-
anskamerísk (Mexíkó og Brasil-
ía). I þremur efstu sætunum með-
al þeirra eru þrjú byggð Kínverj-
um, Singapúr, Taívan og Hong-
kong. Það fjórða er Suður-Kórea
og hin Suðaustur-Asíuríkin, sem
á blað komust, eru Malajsía, Taí-
land og Indónesía.
I sjötta sæti meðal þróuðu ríkj-
anna er Svíþjóð og þar á eftir í
sjöunda, áttunda og níunda sæti
Finnland, Danmörk og Noregur.
Ungverjaland, fyrsta Austur-
Evrópuríkið sem kemst á blað í
skýrslum þessum, er hér í neðsta
sæti og næstneðst eru Grikkland
og Tyrkland.
Meðal þróuðu ríkjanna er
Vestur-Þýskaland greinilega á
uppleið, og er það þakkað
mörkuðum sem eru að opnast því
í Austur-Evrópu. Vestur-
Þýskaland og Holland, sem er í
tíunda sæti meðal þróuðu ríkj-
anna, fá í skýrslunni hrós fyrir að
greiða fyrir samkeppnishæfni
með lagabreytingum, en Banda-
ríkin, Belgía, Danmörk, Ítalía og
Spánn þykja aftur á móti heldur
sein til þess. Um Hongkong er
þess getið að hún sé heldur á nið-
urleið, og er það kennt kvíða þar
eftir aðfarir kínverskra stjórn-
valda gegn lýðræðishreyfingunni
þarlendis s.l. ár. Reuter/-dþ.
Samkeppnishœfni á heimsmarkaði
Japan efst
Sviss, Bandaríkin og Vestur-Þýskaland koma næst. Suðaustur-
Asíulönd ríkjandi í „öðrum flokki“ iðnvæddra ríkja
Gagngerra breytinga þörf á Nató
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 21. júní 1990