Þjóðviljinn - 21.06.1990, Side 7

FRETTIR
„Það eru ekki til reglur um í hve miklu magni
fyrirtæki mega losa ákveðin efni í
holræsakerfið. Islenska kerfið byggir
raunverulega á þeirri grundvallarreglu að
mönnum sé heimilt að menga umhverfið nema
sérstaklega sé kveðið á um annað. Erlendis er
þessu öfugt farið."
Stefán Hannesson t dælustöðinni við Laugalæk. Þar verður hann óþyrmi-
lega var við mengunina frá iðnaði I borginni. Þar er leysiefnalyktin sterkari en
skítalyktin og skolpið tekur á sig ýmsa liti þegar málning er losuð I holræsa-
kerfið. Myndir Kristinn.
Iholræsum borgarinnar er
stöðug leysiefnalykt og
skolpið kemur í öllum regnbog-
ans litum. Skolpið sem fer í sjó-
inn við Reykjavík er ekki bara
venjulegt skolp, í því virðist
vera verulegt magn skaðlegra
efna og eiturefna. Eftirlit með
losun fyrirtækja á eiturefnum
er erfitt, enda hefur ríkið ekki
sett sér markmið og reglur í
þessum efnum nema í mjög tak-
mörkuðum mæli. Auk þess eru
mælingar á innihaldi skolpsins
nær engar.
Stefán Hannesson, verkstjóri
hjá gatnamálastjóra, leiddi Þjóð-
viljann um skolpdælustöðina við
Laugalæk i gær. Aðkoman að
dælustöðinni er ekki síðri en hjá
snyrtilegu matvælafyrirtæki. En
innan dyra mætir manni vanda-
mál sem litið sem ekkert er gert til
þess að íyrirbyggja. Um þessa
stöð renna þúsund rúmmetra af
skolpi frá heimilum og fyrirtækj-
um í gegn á klukkustund. Þaðan
fer það í sjóinn um 30 metrum frá
landi. Þar sem skolpið kemur upp
á yfirborðið una mávamir sér vel.
Mengandi iðnaður
Þegar Þjóðviljamaður er
þama á ferð gerist ekkert óvenju-
legt. Vatnsmagnið er lítið og
skoipið lítur út eins og venjulegt
skoip. Þegar farið er oní stöð þar
sem skolp fer um búast líklega
flestir við venjulegri skítalykt, en
hún er varla merkjanleg þama
niðri. Hins vegar er þar greinileg
lykt af leysiefnum og olíum.
Stefán segir stöðuga leysi-
efnalyktina yfirleitt yfirgnæfa
skítalyktina. Hann segir jafnframt
að skolpið sé ekki alltaf skolp-
leitt, það kemur í öllum regnbog-
ans litum þegar málning kemst í
holræsakerfið. Leysiefnamagnið
og málningin kemur ekki nema í
litlu magni frá heimilum, það er
iðnaðurinn í borginni sem lætur
þetta frá sér fara og stórskaðar
þannig lífrikið í sjónum.
Engar reglur
Tryggvi Þórðarson hjá Heil-
brigðiseftirliti Reykjavíkur segir
yfirvöld kannast við vandann, en
kveður eftirlit erfitt af ýmsum or-
sökum.
„Þessi efhi koma frá smáiðn-
aði í borginni. Þessi iðnaður er
nefnilega mengandi þótt sumir
geri sér ekki grein fyrir því.
Við eigum að hafa eftirlit með
þessum iðnaði, en það sem fyrst
og ffemst gerir þetta eftirlit erfitt
er sú staðreynd að við höfúm ekk-
ert bakland. Það eru ekki til regl-
ur um í hve miklu magni fyrirtæki
mega losa ákveðin efni í holræsa-
kerfið. íslenska kerfið byggir
raunverulega á þeirri grundvallar-
reglu að mönnum sé heimilt að
menga umhverfið nema sérstak-
lega sé kveðið á um annað. Er-
lendis er þessu öfugt farið. Þar er
bannað að menga umhverfið
nema með sérstökum undanþág-
um yfirvalda.
Það eru engar reglur til um
takmarkanir á frárennsli ffá fyrir-
tækjum. Það stendur til að setja
leiðbeiningar, en á meðan við
höfum ekki reglur höfum við
raunverulega lítið í höndunum
gagnvart mengurum. Við höfum
ekkert til þess að framfylgja,”
segir Tryggvi.
Vonir við umhverfis-
verndarráðuneyti
Starfsemi fyrirtækja annarra
en stóriðjufyrirtækja og þeirra
sem krefjast sérhæfðs eftirlits, er
háð starfsleyfi heilbrigðisnefnda
á hverjum stað. Heilbrigðisnefnd
getur sett ákveðin skilyrði fyrir
starfsleyfi og séu þau ekki upp-
fyllt, er hægt að svipta fyrirtækið
ieyfinu.
„Það er að mínu mati mikill
galli að það séu hvorki til ákveðin
skilyrði fyrir starfsleyfúm né á-
kveðin markmið í reglugerðar-
formi um hvemig ástand mála
ætti að vera,” segir Tryggvi.
„Við bindum miklar vonir við
starfsemi umhverfisráðuneytis-
ins. Ríkið hefur hingað til brugð-
ist í þessum efnum, það hefúr
ekki sett markmið um losun skað-
legra efna og mengunarvamir,”
segir Tryggvi.
í BRENNIDEPLI
Mælingar
nauðsynlegar
Hann kannast ekki við efna-
greiningu eða mælingar á inni-
haldi skolps síðan árið 1970. Það
er því engin nákvæm vitneskja til
um innihaldið. En að sögn
Tryggva er mjög mikilvægt að
þekkja umfang vandans.
„Það væri mjög mikilvægt
skref að vita hve umfangsmikill
vandinn er. Við mælingar gætu
fundist efni í skolpinu sem alls
ekki ættu að vera þar. Eg geri ráð
fyrir að með því að taka upp
reglubundnar mælingar með
sjálfvirkum sýnatökum væri jafn-
vel hægt að rekja losun eiturefna
til afmarkaðra svæða og jafnvel
fyrirtækja.
Mælingar myndu stuðla að
virkara eftirliti,” segir Tryggvi.
Átak í holræsamálum
Uppbygging dælustöðva er
hluti af miklu átaki Reykjavíkur-
borgar í hreinsun strandlengjunn-
ar, átaki sem er engu líkt í Is-
landssögunni. Innan fárra ára
verður öllu skolpi Reykvíkinga
dælt út í strauma og dýpi að und-
angenginni hreinsun. Þar með
losnar lífríkið i vogum og víkum
við óþverrann.
Þessar framkvæmdir eiga að
kosta um fjóra miljarða króna og
á að vera lokið um aldamótin, en
það eina sem deilur hafa staðið
um í þessu sambandi er fram-
kvæmdahraðinn.
En fyrirhugaður hreinsibún-
aður snertir ekki á hinum raun-
verulega mengunarvanda. Raunar
kemur ekki svo mikið magn
venjulegs skolps frá Reykvíking-
um að náttúran ráði ekki við það,
svo það telst ágæt lausn að dæla
því út í straum. Þannig losnar
strandlengjan að minnsta kosti
við áþján skolpsins.
Með fortölur að vopni
Skuggahliðin á skolpinu er
efnaúrgangurinn frá heimilum og
þó fyrst og fremst fýrirtækjum.
Það verður því að leysa vandann í
fyrirtækjunum sjálfum með því
að koma í veg fýrir að efnin fari
þaðan og út í holræsakerfið.
„Það eru þessi efni sem mikil-
vægast er að huga að og eina
lausnin á þessum vanda er að
koma í veg fyrir losun. Til þess
þarf mengunarvamir og ákveðnar
reglur um takmarkanir á losun.
Við stöndum oft frammi fýrir því
að hafa ekki önnur ráð en fortölur
í baráttunni gegn mengun og þær
duga ekki alltaf,” segir Tryggvi
Þórðarson.
Á meðan litlar eða engar for-
vamir eru unnar halda skaðleg
efni áfram að streyma um hol-
ræsakerfi borgarinnar og út í líf-
ríkið í sjónum.
Stelán Hannesson mætir á-
fram leysicfnalyktinni og hann
getur áfram búist við að sjá skolp-
ið koma í óvæntum litum.
-gg
Fimmtudagur 21. júní 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7