Þjóðviljinn - 22.05.1991, Blaðsíða 11

Vésteinn þriðji
Vésteinn Hafsteinsson, Is-
landsmethafi í kringlukasti,
varð þriðji á íyrsta stigamóti al-
þjóðlega fijálsiþróttasambands-
ins í Sao Paulo í Brasilíu á
sunnudag. Kast Vésteins mæld-
ist 60,94 metrar. Annar varð
Bandaríkjamaðurinn Mike
Buncvic með 65,60 metra og
Ungverjinn Adilla Horvart
kastaði lengst, 67,02 metra.
Píanótónleikar
í Norræna
húsinu
Franski píanóleikarinn Luc
Benoit heldur tónleika í Nor-
ræna húsinu á morgun, fimmtu-
dag, kl. 20.30. Hann er verð-
launahafi ífá Tónlistarskóla Ly-
on-borgar og gegnir herþjón-
ustu um borð í skipinu „Jeanne
d’Arc sem kemur til Reykja-
víkur í dag. Á efnisskrá tón-
leikanna eru verk eftir Mozart,
Schubert, Lizt, Chopin, Ger-
schwin og Debussy.
Lokatónleikar
Söngskólans
í Reykjavík
Söngskólinn i Reykjavík
útskrifar að þessu sinni einn
söngkennara, Ragnheiði Lárus-
dóttur. Þá luku 7 nemendur
prófi úr almennri deild og
halda nú sína lokatónleika í
Tónleikasal Söngskólans að
Hverfisgötu 44 og er aðgangur
ókeypis og öllum heimill á
meðan húsrúm leyfir. í gær
voru tónleikar Elínar Guðjóns-
dóttur og Ágústu Sigrúnar Ág-
ústsdóttur sópransöngvara. í
kvöld eru tónleikar Öldu Ingi-
bergsdóttur sópran og Guðrún-
ar Finnbjamardóttur contra-alt
og leikur Ólafur Vignir Al-
bertsson undir á píanó.
Fimmtudagskvöld verða þau
Auður Gunnarsdóttir sópran og
Loftur Erlingsson bariton, und-
irleikari Katrín Sigurðardóttir á
píanó. Á þriðjudag i næstu viku
eru lokatónleikar hjá Ellen
Freydísi Martin sópran og
Ragnheiði Lárusdsóttur mezzo-
sópran ásamt píanóleikurunum
Ólafi Vigni og Jómnni Viðar.
Tónleikamir hefjast kl. 20.30
öll kvöldin.
Ragnheiður Lárusdóttir söng-
kennari
Líkn við
lífslok
Á morgun, fimmtudag,
verður haktin ntoistefna á veg-
um Öidninarfélags íslands I
ráðstefiiusal Hótels Loftleiða.
Efni námstefnunnar er: Líkn
við lífslok, aldraðir á sjúkra-
húsum og heimilum. Fram-
sögumenn verða sr. Sigfinnur
Þorleifsson sjúkrahúsprestur,
Hmnd Helgadóttir hjúkmnar-
ffæðingur, Auður Harðardóttir
hjúkrunarffæðingur og Bjöm
Einarsson læknir.
Námstefnan hefst kl. 13.15
og lýkur kl. 16 og er opin öll-
um. Þátttökugjald kr. 800.
VIÐHOIF
Eydís Sveinbjarnardóttir og
Guðný Anna Eyþórsdóttir skrifa
Hver á að gæta bróður míns?
Alþjóðlegur dagur hjúkmnar-
ífæðinga, 12. maí, er að þessu sinni
helgaður málefnum fólks sem á við
andleg og félagsleg vandamál að
striða. Hjúkmnarffæðingar hafa einatt
látið sig varða andlega og félagslega
heilbrigði skjólstæðinga sinna jaíht
inni á sjúkrahúsum sem utan þeirra.
í okkar flókna samfélagi er hægt
að fúllyrða, að fæstir komist í gegn-
um lífið án þess að þurfa að takast á
við einhver andleg eða félagsleg
vandamál - streitu, svefntmflanir og
húsnæðisbasl svo eitthvað sé nefnt.
Geðsjúkdómamir em líka algengari
en margur kýs að trúa, s.s. geðdeyfð,
kvíðatmflanir, alkóhólismi og geð-
klofi. Innan og utan sjúkrahúsanna er
boðið upp á margvíslega meðferð og
stuðning handa þeim sem eiga við
slíka vanheilsu að striða.
Það telst til gmndvallarmannrétt-
inda að geta fengið bót meina sinna
ef hægt er, eða hjálp við að lifa við
þau, séu þau ólæknanleg. Þann 27.
janúar 1989 gáfu Alþjóðasamtök um
geðheilbrigðismál einmitt út yfirlýs-
ingu þess efnis að mannréttindi geð-
veikra skyldu vera þau sömu og heil-
brigðra. í yfirlýsingunni var lögð
áhersla á að samfélagið stæði vörð
um málefhi geðsjúkra. Alþjóðasam-
tök hjúkrunarffæðinga (Intemational
Council of Nurses) hafa tekið undir
þessa yfirlýsingu af heilum hug.
Ósakhæfir afbrotamenn og geð-
sjúkir fangar er hópur sem hefúr orð-
ið afskiptur innan íslenska heilbrigð-
iskerfisins. Eins og alþjóð veit er
hvorki til sérstök deild fyrir geðsjúka
afbrotamenn inni á sjúkrastofnunum
né fangelsum landsins. Dómsmála-
ráðuneyti og heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneyti hafa ekki sinnt
málefhum þessa hóps sem skyldi,
enda hér um minnihlutahóp að ræða
sem á sér ekki sterka málsvara í sam-
félaginu - eða hvað?
Bandalag kvenna í Reykjavík
hefúr verið málsvari þessa hóps um
árabil. Á aðalfúndi Ðandalags kvenna
I Reykjavík sem haldinn var 22. og
23. febrúar síðastliðinn, ítrekaði fund-
urinn fyrri áskoranir varðandi það, að
ósakhæfir afbrotamenn og geðsjúkir
fangar skyldu eiga sama rétt á heil-
brigðisþjónustu og vistun á heilbrigð-
isstofnun og allir aðrir landsmenn svo
sem lög um heilbrigðisþjónustu nr.
59/1983 kveða á um. Aðalfúndurinn
lagði einnig á það þunga áherslu, að
málefhi ósakhæffa afbrotamanna og
geðsjúkra fanga væru heilbrigðismál
og skyldu því heyra undir heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneyti eigi síður
en dómsmálaráðuneyti.
Það er ekki til sóma fyrir Alþingi
Islendinga að réttargeðdeild skuli
ekki vera komin í gagnið ennþá, svo
miklum tíma sem búið er að eyða í
umræður og nefndarstörf um málefni
geðsjúkra afbrotamanna. Sem betur
fer virðist þó loksins núna hilla undir
stofnun slíkrar deildar á íslandi. En
hvað þurfti til? Aðdragandinn er
hörmulegur og verður ekki rakinn
hér.
í lögum um fangelsi og fangavist
nr. 48/1988, 8. grein segir: „Fangi
sem á við andlega eða líkamlega fotl-
un að striða eða þarfnast af öðrum
ástæðum sérstaks aðbúnaðar skal af-
plána í þvi fangelsi sem uppfyllir þau
skilyrði um slíkan aðbúnað.“ Það er
ljóst að þessum lögum hefúr ekki ver-
ið ffamfylgt. Mikilvægt er að réttar-
geðdeildin standi undir nafni hvað
varðar aðbúnað og sinni ekki ein-
vörðungu gæsluhlutverki sínu eins og
hvert annað fangelsi, heldur að
áhersla verði lögð á geðmeðferð
veitta af sérmenntuðum læknum og
hjúkrunarfólki.
Sú umræða hefúr heyrst í samfé-
laginu, að ekki sé vert að eyða fjár-
magni og tíma í meðferð geðsjúkra
afbrotamanna vegna slæmra eða
engra batahorfa þeirra. Slíkar skoðan-
ir hljóta að byggjast á þröngsýni eða
vanþekkingu, nema hvoru tveggja sé.
Einstaklingur með líkamlegan sjúk-
dóm og slæmar eða engar batahorfúr
fær sína læknis- og hjúkrunarmeðferð
á stofnunum samfélagsins, og sem
betur fer hefur enginn neitt við það að
athuga. Það er siðferðlleg og Iagaleg
skylda íslenska samfélagsins að
sinna málefnum ósakhæfra af-
brotamanna og geðsjúkra fanga í
ljósi heilbrigis- og fangelsislaga, og
síðast en ekki síst í Ijósi mannrétt-
inda.
Málefni geðsjúkra virtust eiga
upp á pallborðið í kosningabaráttunni
fýrir síðustu Alþingiskosningar. í
fjölmiðlum landsins birtist hver
greinin á fætur annarri um málefni
geðsjúkra. Þessar greinar voru skrif-
aðar af fólki á firamboðslistum stjóm-
málaflokkanna. Greinarhöfundar
lögðu áherslu á hversu brýnt væri að
samfélagið sinnti þessum málaflokki
sem skyldi. Fagna ber þeirri umræðu
með von um að hún skili sér ekki að-
eins í aukinni umræðu um málefhi
geðsjúkra - en orð eru til alls fyrst -
heldur einnig í auknum fjárveiting-
um ríkisvaldsins til geðheilbrigðis-
mála.
Eydís Sveinbjarnardóttir er hjúkr-
unarfræðingur og er verkefnastjóri á
Geðdeild Borgarspítalans.
Guðný Anna Arnþórsdóttir er
hjúkrunarframkv.stj. Geðdcildar Borg-
arspitalans og lektor i geðhjúkrun við
H.Í.
„Það er siðferðileg og lagaleg skylda íslenska sam-
félagsins að sinna máletnum ósakhæfra afbrota-
manna og geðsjúkra fanga“
Mmnmg
Finnbogi Þorsteinson
Fæddur 2.12.1920-Dáinn 13.5 1991
„Til moldar oss vígði hið mikla
vald, hvert mannslíf, sem jörðin el-
ur.“
Einar Benediktsson skáld segir
eftir föður sinn, orðin sem við öll
samstarfsmenn Finnboga Þor-
steinssonar vildum sagt hafa að
morgni 14. maí þegar okkur var
tilkynnt um andlát hans:
„Með tryggð til máls og muna
á mátt hins góða og sanna
þú trúðir traust ogfast.
Hér er nú starfsins endi.
I æðri stjómar hendi
er það, sem heitt í hug þú
barst
Fregn um andlát samferðar-
manns og félaga er alltaf jafn köld,
jafnvel þótt vitað sé að hann eða
hún hafi troðið brautir mikilla
þrauta.
Helfregnin er alltaf jafnóvæg-
in, en þjóðskáldið orðar hugsanir
og vonir allra samferðamanna hins
látna, þegar hann segir „Ég sá á
allra sorgar vegi er sólskin til með
von og náð“.
Finnbogi var fæddur í Fossvogi
2. desember 1920. Foreldrar hans
voru hjónin Jóhanna Greipsdóttir
frá Haukadal í Biskupstungum og
Þorsteinn Finnbogason sem alinn
var upp í Hjallanesi I Rangárvalla-
sýslu. Jóhanita var fædd 20. júlí
1880 eg dáin 16. mars 1924 og
Þorsteinn fæddur 6. janúar 1884
og dáinn S.^úní 1966.
Systkini Finnboga voru sex,
þau; Jóhann, Hildur, Friðþjófur,
Haukur, lnga, Katrin og var Finn-
bogi yngstur sinna systkina. Katrín
er ein eftirlifandi af þessum stóra
systkinahóp. Á sínum yngri árum
stundaði Finnbogi mikið íþróttir,
hann var í sýningarflokki í fimleik-
um og stundaði hnefaleika og fleiri
íþróttir. Finnbogi Iærði dans hjá
Rigmor Hansen, og sýndi dans
með hennar dansflokki, meðal
annars erlendis.
Hann kvæntist 16. október
1948 Línu Knútsdóttur frá Færeyj-
um og varð þeim 10 bama auðið
sem öll komust til fullorðinsára.
Lína eignaðist dótturina Sheilu fyr-
ir hjónaband hennar og Finnboga
og var hún alin upp sem þeirra
bam ásamt systkinum sínum.
Bömin em:
1. Sheila Jensen býr í Dan-
mörku, gift Ole Jensen.
2. Jóhanna Maria búsett í Vest-
mannaeyjum, gift Atla Olafssyni.
3. Þorsteinn býr í Vestmanna-
eyjum, ókvæntur.
4. Jómnn býr í Reykjavík, gift
Herði Hjartarsyni.
5. Þorbjöm sem býr í Yakima í
Washington fylki i Bandaríkjunum,
kvæntur Jacklyn.
6. Knútur búsettur_ á Homa-
firði, kvæntur Mary frá lrlandi.
7. Inga búsett í Norðurgarði á
Skeiðum, gift Sævari Eiríkssyni.
8. Bára búsett á Hjarðarfelli á
Snæfellsnesi, gift Högna Gunnars-
syni.
9. Heiðrún búsett á Eskifirði,
gift Ara Hallgrímssyni.
10. Ásdís búsett í Grindavik,
gift Sigurði Ólafssyni.
11. Finnbogi búsettur í Vest-
mannaeyjum, kvæntur Kolbrúnu
Ólafsdóttur.
Lina og Finnbogi hafa notið
bamaauðs og em niðjar þeirra nú
31, þar af 24 bamaböm og 7
bamabamaböm. Eins og að líkum
lætur hefur þurft baráttukjark og
dugnað til að ala upp svo stóran
bamahóp. Þeim eiginleikum hefur
þeim hjónum verið í blóð borinn
og þar með gert íslenska þjóð
sterkari og ríkari með sínu stóra
framlagi.
Baráttumaður var Finnbogi á
öllum sviðum og þá ekki síst á fé-
lagsmálasviði. Hann var trúnaðar-
maður hjá Verkamannafélaginu
Dagsbrún og i fulltrúaráði félagins
í mörg ár. Að stjómmálaskoðunum
var hann harður vinstrí baráttujaxl,
og ég held ég megi segja að hann
hafi ævinlega stutt Alþýðubanda-
lagið og forvera þess.
Finbogi var gagnfræðingur að
mennt, en sjálfmenntun hans var
með eindæmum, hann talaði og las
erlend mál af mikilli kunnáttu og
fáa þekki ég hérlendis sem las er-
lend dagblöð af meiri áhuga en
hann gerði.
Hann var hrókur alls fagnaðar
á góðum stundum og þekking hans
á góðum borðvínum var með ein-
dæmum og kom mörgum aristó-
kratanum í opna skjöldu.
Finnbogi var sannur og heill,
hann var heiðarlegur og sannur Is-
lendingur. Um hann segjum við fé-
lagar hans, - hann var drengur
góður.
Finnbogi Þorsteinsson hóf störf
hjá Rafmagnsveitum ríkisins 29.
júní 1959. Áður hafði hann starfað
hjá fyrirtækinu Verklegum fram-
kvæmdum og verið við nám í Tex-
as í Ameríku í meðferð og vinnu
með staurabora á þeirra vegum.
Meðferð slíkra tækja krefst langrar
þjálfúnar og kunnáttu á vélrænan-
um búnaði.
Fram til þess tíma að staurabor
var tekirni í notkun, höfðu allar
holur verið handgrafhar, nema í
mýrí og blautu sandlendi þar sem
staurar voru sprengdir niður.
Stauraborun var mikil bylting
og stytti byggingartíma til mikilla
muna i flestum trlvikum.
Vinna með borinn var erfið og
kröfúhöFð. Það var ekki bara lík-
amleg áreynsla, þar sem mikla út-
sjónarsemi og nákvæmni þurfti til
að velja hentugar leiðir yfir mýrar,
móa og skurði og allskonar torfær-
ur, á þungu og erfiðu farartæki.
Starfinu fylgdi einnig mikill
vélahávaði, óhreinindi af opnum
smurflötum, kuldi og vosbúð við
vinnu, að vetri til, þar sem ekkert
skýli var á borunum.
öll sín störf við linubyggingar
og bonm vann Finnbogi með bros
á vör og engir erfiðleikar voru svo
miklir að ekki væri sigrast á þeim.
Finnbogi var afar vinsæll með-
al samstarfsmanna sinna og auðfús
starfsmaður í alla línufloldca Raf-
magnsveitnanna með sína stóru
vinnuvél.
Finnbogi var samstarfsmaður
minn við margar línubyggingar á
Austurlandi frá 1967-1975, svo ég
get með sanni sagt að með honum
var gott að vinna erfið verk.
Um og eftir 1970 hófst notkun
á vélgröfum við línubyggingar, og
mörg önnur stórvirk vinnutæki
komu til sögunnar. Samhliða eltist
borvél Finnboga og var að mestu
tekin úr notkun 1975, en þá var
hann eftirlitsmaður vinnuvéla Raf-
magnsveitnanna.
Árið 1984 tók Finabogi að sér
stjóm á bíla- og véladeild Raf-
magnsveitna ríkisBtó, og sinnti þvf
starfi til dauðadags.
Finnbogi Þorsteinsson vann öll
sín störf af stakri kostgæfni og
vandvirkni og með honum þótti
mönnum gott að starfa.
Við samstarfsmenn hans og
vinir sendum frú Línu, bömum og
bamabömum hughéilar samúðar-
kveðjur og biðjum Guð að styrkja
þau í soig þeirra.
Guð blessi minningu Finnboga
Þorsteinssonar.
Erliog Garðar Jónassoo
ÞJÓÐVUJINN MMWikudagur 22. maí 1991
SMa 11