Þjóðviljinn - 30.08.1991, Síða 12

SUMARFERÐ UM NORÐUR-NOREG III
Við komum þarna að
kvöldi í mígandi rigningu og
það var engan kofa að fá. Okk-
ur hraus hugur við að siá upp
tjaldinu og leituðum á tjaid-
stæði fyrir utan bæinn, en þar
var ails staðar sama saga, því
miður, allir kofar uppteknir.
Veiviijað starfsfóik tjaldstæð-
anna hringdi fyrir okkur í enn
fjarlægari tjaldstæði, en það
bar allt að sama brunni. Á
hverju sumri kemur fjöldi
þýskra ferðalanga tii Narvik
að sjá staðinn þar sem hann
pabbi féll eða afi særðist eða
báðir siuppu með skrekkinn.
Þess vegna er svo erfitt að fá
þar kofa.
Loks ákváðum við að tjalda
og ókum inn á lítið tjaldstæði og
bárum upp erindi okkar við hús-
ráðanda, sem tók okkur vel og
sagðist að vísu engan kofa hafa
lausan, - „en það er tjaldvagn á
bak við húsið,“ - sagði hann.
„Krakkamir nota hann til að
leika sér í þegar rignir. Þar er
bæði gas og rafmagnsofn og
dýnur. Setjist inn og fáið ykkur
kaffi hjá konunni meðan ég tek
svolítið til eftir krakkana, svo
getið þið fengið tjaldvagninn
fyrir hundraðkall.“ Við tókum
þessu fegins hendi og vitjuðum
húsfreyju, sem bar okkur góð-
gerðir rétt eins og við værum
komin til íslands. Þetta vom ung
hjón, hann var nýbakaður verk-
fræðingur frá Narvik og hún var
rafvirki frá Lofoten og hétu Za-
chariassen. Þau vom bæði alvön
því að umgangast Islendinga,
höfðu verið á vertíð í skólafríum
sínum, — „og það em alltaf ein-
hverjir íslendingar í Lofoten,“
sögðu þau.
Við vomm nú búin að vera á
nær stanslausri keyrslu í nokkra
daga, skiptumst á að keyra tvo
tíma í senn og að baki okkar lágu
2269 kílómetrar. Rétt fyrir aust-
an Narvik birtist svo lokatak-
mark ferðarinnar á skilti i fyrsta
sinn, þar stóð: Kirkenes 1030
km! Og svo ætluðum við auk
þess að gera nokkra útúrdúra,
alla upp á fleiri hundmð kíló-
metra, skreppa til Tromsð og
Hammerfest oe Nordkam). oe
áæltlunina og ákváðum að
sleppa Tromsö. Við ókum því
svo stanslaust yfir Tromsðfylki,
sinntum ekki Sömunum sem nú
fóm að skjóta upp kollinum.
Einn og einn Samakofi stóð þar
við veg, vafinn í plastdruslu til
að verjast vindi og vatni og var
ekki beinlínis til piýði. Á Alta-
eiðinu miðju milli Kvennanagurs
og Langafjarðar liggja fylkis-
mörkin milli Tromsö og Finn-
markar. Innst inni í Altafirðin-
um, sem hét Álftafjörður til
foma, er svo þéttbýlið Alta. Þar
er mikill fjöldi bjargristna sem
steinaldarþjóð meitlaði á klappir
fyrir óralöngu, sumir halda allt
að því fyrir 11 þúsund ámm og
að þar séu ef til vill elstu menjar
um mannlif í Skandínavíu. Nýtt
safnahús hefur verið reist mið-
svæðis innan um bjargristumar
og er það allt til fyrirmyndar. Þar
em líka á safninu menjar yngri
sögu, átakanna um virkjun Alta-
elfunnar, þar sem stóð til að
sökkva stóram hluta Finnmerkur
og sýndist sitt hverjum.
gengur í hægðum sínum og talar
norðlensku og er bæði hjálpsamt
og hupplegt. Einnig í Hammer-
fest, sem Norðmenn segja að sé
nyrsta borg í heimi. Það þótti
okkur skrýtið, því Honningsvog
á Mageröya er næstum jafnstór
og Hammerfest, en hefur bara
ekki borgarstatus. I Hammerfest,
sem einnig var brennd til gmnna
Böðvar
Guðmundsson
skrifar
í stríðslok, stendur mjög falleg
og nýtískuleg kirkja. Við sáum á
uppsláttartöflu í anddyri hennar
að þar hafði kirkjukórinn í
Murmansk verið með tónleika
fyrir viku. Hefði ég vitað það
hefði ég reynt að flýta mér, því
það er fátt sem hljómar betur en
Magarðya og þarf að taka bíl-
fetju til að komast þangað. Á
þesari hijóstmgu eyju em sumar-
beitilönd Samanna í Kautokeino,
rúmlega 300 kílómetmm sunnar.
Það þætti íslenskum fjárbændum
áreiðanlega langt til afréttar, og
kalla þó ekki hvað sem er ömmu
sína. Á Mageröya er víða vondur
vegur, sums staðar með engu
slitlagi, allt til norðurhöfða eyj-
arinnar, sem Englendingurinn
Richard Chancellor gaf nafnið
Nord Cape árið 1553 þegar hann
sigldi þar um í leit að færri sigl-
ingaleið til Kína. Sæfarar Rich-
ards höfðu vetursetu við Hvíta-
hafið og dóu allir með tölu úr
kulda og næringarskorti, en
Richard sjálfur göslaðist á sleða
til Moskvu og var vel fagnað af
ívani grimma, saman stofnuðu
þeir kumpánar til ensk-rúss-
neskra verslunarviðskipta og
högnuðust vel. Nú hefur verið
reist á Nordkapp mikil verslun-
ar- og túristahöll, þar sem enginn
vandi er að losna við aurinn sinn.
Þangað streymir fólk sunnan úr
álfu til að horfa á miðnætursól-
ina og kannski hlustar einn og
einn eftir einmanalegu góli
bjargfuglsins. Bílamir á bíla-
stæðinu skiptu hundruðum, ef
ekki þúsundum, og bílalestin
sem silaðist upp síðasta sneið-
inginn var til að sjá eins og kúr-
dísk bílalest á flótta undan Sadd-
am Hussain. Þama skipast fljótt
veður, við fengum góðviðri
frameftir kvöldi en svo dró upp
bakka i norðri og gekk á með
rigningarhryðjum svo við nennt-
um ekki að bíða fram til klukkan
tólf. En þegar við vomm komin í
kofann okkar undir miðnættið þá
birti upp og við klifraðum upp á
svolitla hæð og sáum þar ágæta
rönd af miðnætursól, alltaf finnst
mér jafn vænt um blessaða sól-
ina, hvort sem hún skín um næt-
ur eða daga, og mér varð hugsað
til séra Bjama í Þingmúla sem
orti svo, rúmum hundrað ámm
eftir fund þeira ívans grimma og
Richards Chancellors:
Vegarskilti austan við Narvik. Lltið dæmi um vegalengdirnar í
Norður-Noregi.
Nordkapp. Þrátt fyrir gráan himin er bjart-
sýnisfólk á vappi í von um miðnætursól.
svo lágu i undirmeðvitundinni
nokkrir sögustaðir Haustskip-
anna, Lebesby og Kjölleíjord á
Norkinnskaga, Laxafjörður, Tan-
angurfjörður, Berðluvogar og
Bátsfjörður á Varrengerskaga og
loks Vadsö og Vardö. Eftir að
Kirkjunesskiltið skaut upp koll-
inum endurskoðuðum við ferða-
Þó að Alta Iiggi hundrað
kilómetra fyrir norðan heims-
skautsbaug er veðurfar þar milt,
þar er stunduð nyrsta komrækt í
heimi. Og láglendi allt er þakið
beinvöxnum og háum birkitrjám.
Og skyndilega er ekki þverfótað
fyrir hreindýram, þama em sum-
arbeitilönd Samanna. Og fólkið
rússnesk lítúrgía.
6. júli, eftir tæplega 3500
kílómetra akstur vorum við svo á
Nordkapp. Þaðan em 2070 kíló-
metrar til Norðurpólsins og nær
honum segja Norðmenn ekki
hægt að aka á bíl, og reyndar er
ekki hægt að aka bíl alla leið, því
Nordkapp er á eyju sem heitir
INNLAUSNARVERÐ
VAXTAMIÐA VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓÐS
Í2. FL. B.1985
Hinn 10. september 1991 ertólfti fasti gjalddagi vaxtamiða verðtryggðra
spariskírteina ríkissjóðs með vaxtamiðum í 2. fl.B 1985.
Gegn framvísun vaxtamiða nr.12 verður frá og með 10. september n.k. greitt sem hér segir:
Vaxtamiði með 50.000,- kr. skírteini = kr. 4.241,55
Ofangreind fjárhæð er vextir af höfuðstól spariskírteinanna fyrir tímabilið
10. mars 1991 til lO.september 1991 að viðbættum verðbótum sem fylgja hækkun
sem orðið hefur á lánskjaravísitölu frá grunnvísitölu 1239 hinn 1. september 1985
til 3185 hinn 1. september 1991.
Athygli skal vakin á því að inniausnarfjárhæð vaxtamiða breytist aldrei eftir gjalddaga.
Innlausn vaxtamiða nr.12 fer fram gegn framvísun þeirra í afgreiðslu Seðlabanka íslands,
Kalkofnsvegi 1, Reykjavík, og hefst hinn 10. september 1991.
Reykjavík, 30. ágúst 1991.
SEÐLABANKI ÍSLANDS
Hvað er betra en sólar sýn,
þá sveimar hún yfir stjörnu-
rann?
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.
Frá Nordkapp fómm við svo
í björtu veðri en nokkuð snörp-
um vindi fyrir botn Porsanger-
fjarðarins, það er hér sem fjörð-
unum fer að halla til landnorð-
urs. Vatnsmiklar ár, hreinustu
stórfljót í samanburði við ís-
lenskar ár, falla hér til norðurs og
era stútfúllar af laxi og mér varð
hugsað til vinar míns Þjóðvilja-
ritstjórans, hér þætti honum
gaman að standa með stöng.
Firðimir em svo langir að í botn-
um þeirra gætir meginlandslofts-
lags, innst em þeir vaxnir þéttum
birkiskógi og bregði til sólar get-
ur mýbitið orðið heiftarlegt. Og
hér er langt á milli mannabústaða
og víða aðeins fært af sjó. Og
vegalengdir með ólíkindum.
Það var komið undir hádegi
8. júlí þegar við komum í Lebes-
by við Laxafjörð, en þar segja
Haustskip að Jón Benediktsson
hafi borið beinin 28 ára gamall,
sjö ámm eftir að Jón Eggertsson,
sýslumaður í Saurbæ á Hval-
fjarðarströnd, dæmdi hann til
brennimerkingar á enni og lífs-
tíðar þrælkunar fyrir að hafa
öðm sinni stolið sér lítilræði til
matar. Þó nú séu liðin 227 ár síð-
an þessi ógæfúsami Borgfirðing-
ur var huslaður hér, þá er aldrei
að vita nema einhveijir aðrir
lausgefnir Islendingar eða af-
komendur þeirra eigi sér hér
stein í kirkjugarði. Tæplega hef-
ur þó nokkur verið til að reisa
stein yfir Jón Benediktsson. Le-
besby er agnarlítill bær, eigin-
lega bara nokkur hús og kirkja
og það var engan mann að sjá.
Loks kom þó gömul kona gang-
andi í áttina til okkar og ég sveif
á hana og spurði hvort kirkju-
garðurinn handan við veginn
væri elsti grafreiturinn á staðn-
um. I stað þess að svara því,
spurði kerla mig hvort ég ætti hér
nokkum ættingja í gröf, og ég
varð að segja hið sanna, að ég
væri Islendingur að leita að gröf-
um óbótafólks, sem ég að öllum
líkindum væri eitthvað skyldur.
„Hnohno", - hló kerla. „Ég hef
nú séð þá nokkra íslendingana
áður.“ Hún vildi ekkert útskýra
það frekar, en sagðist halda að til
væri eldri grafreitur, þar sem
hætt var að grafa sökum vatns-
elgs. Kvaddi svo og gekk leiðar
sinnar. Við gengum þá út í þann
eina grafreit sem við sáum og
lásum þar um stund á steina, það
vora allt nýlegir steinar og eng-
inn Islendingur undir þeim,
stærsti steinninn í kirkjugarðin-
um var minnismerki um rús-
neska stríðsfanga sem létu lífið í
nálægum fangabúðum í heims-
sfyijöldinni. Við vomm á leið út
úr garðinum þegar karl á rauðu
mótorhjóli kom ríðandi til okkar
og kallaði á okkur, spurði hvort
við hefðum verið að leita að
gröfum. Hann var hinn fróðasti
og sagði að kerlingin vissi ekkert
um þessi mál, hún væri handan
fjarðarins og ókunnug. Hins veg-
ar vissi hann ekkert um grafir ís-
lenskra sakamanna, sagði að það
hefðu hvort sem er verið tómir
illvirkjar og bófar sem þangað
vom sendir forðum tíð frá Kaup-
mannahöfn. Meira að segja léns-
maðurinn var fyrrverandi fangi.
En hann gat líka frætt okkur um
það að nú væri það tíska að ryðja
burt öllum gömlum legsteinum
og henda, því einu gilti hvort
duftið biði upprisunnar undir
steini eða ekki. Þetta þótti okkur
dálítið leiðinleg tíðindi, og
kvöddum svo þennan ágæta þul
með virktum og ókum áleiðis til
Kjöllefjarðar, sem er mjög ein-
angrað fiskiver 80 kílómetmm
norðar á Norkinnskaganum og
yfir háfjöll að fara. Við sáum það
á leiðarlýsingu norska bifreiða-
eigendafélagsins að þama var
nýlagður vegur, áður var einung-
is fært af sjó. En í Kjðllefjord
festi Jón Magnússon ráð sitt, ein-
hver erfiðasti fangi í gæslu, sem
smaug úr öllum jámum og eng-
inn kofi hélt. Hér eignaðist hann
konu og böm eftir að hafa fengið
æmna.
12 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 30. ágúst 1991