Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.1997, Síða 12

12
FÖSTUDAGUR 18. APRÍL 1997
Fijálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aöstoöarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númen Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Filmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverö 150 kr. m. vsk., Helgarblaö 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Kraumandi óánægja
Sú ákvörðun félagsmanna í nítján stéttarfélögum að
fella nýgerða kjarasamninga mun litlu breyta um al-
mennan frið á vinnumarkaðinum. Stóru verkalýðsfélög-
in hafa öll gengið frá sínum málum og eru bundin af nýj-
um kjarasamningum fram yfir aldamót. Það er fýrst og
fremst eftir að leysa samningamálin á nokkrum stöðum
á landsbyggðinni - einkum fyrir vestan og austan - auk
þess sem samningar iðnverkafólks í höfuðborginni og
víðar eru í uppnámi.
Niðurstöður leynilegra atkvæðagreiðslna í þessum
nítján stéttarfélögum sýna hins vegar að forystumenn
margra verkalýðsfélaga eru engan veginn í nógu góðu
sambandi við sína eigin félagsmenn. Þetta á alveg sér-
staklega við uppákomuna hjá samtökum iðnverkafólks,
sem tóku þátt í því að rjúfa samstöðu Alþýðusambands-
félaganna fyrr í vetur með kjarasamningi sem félags-
mennimir höfnuðu í atkvæðagreiðslu. Foringjar iðn-
verkafólks töldu einfalt mál að sætta félagsmenn sína eft-
ir þá atkvæðagreiðslu og sögðu hróðugir frá því í fjöl-
miðlum að á aðeins einum klukkutíma hefði þeim tekist
að vinna upp allt það sem önnur félög höfðu fengið um-
fram þá. Þessum klukkutímasamningi hefur nú líka ver-
ið hafhað, og forystumenn iðnverkafólks standa því aftur
á byrjimarreit. Það fer auðvitað ekkert á milli mála að
með þessari niðurstöðu eru félagsmenn í leiðinni að lýsa
megnri óánægju með vinnubrögð forystumanna sinna.
Hjá almennu verkalýðsfélögunum úti á landi, þar sem
samningamir voru felldir, virðist ástæðan fyrst og frernst
óánægja fiskvinnslufólks með kjör sín og fýrirhugaðar
breytingar á launakerfinu. Annar vegar er það óánægja
sem hefúr kraumað lengi og snýst um rýran hlut verka-
fólks í fiskvinnslu í landi. Hins vegar virðist rík andstaða
við að færa svokallaðan bónus inn í kauptaxtana.
Talsmenn vinnuveitenda segjast reyndar hafa varað
fýrir fram við andstöðu fiskvinnslufólks við þá róttæku
breytingu sem gerð var á sjálfu launakerfinu, en verka-
lýðsforingjamir talið sig vita betur. Það ætti því að vera
vandalítið fýrir samningsaðila að draga úr þeirri óá-
nægju - einfaldlega með því að falla frá breytingunum
og viðhalda gamla kerfinu á þeim stöðum þar sem fisk-
vinnslufólk vill heldur fara þá leið.
Erfiðara verður að ráða bót á óánægju fiskvinnslu-
fólks með stöðu sina samanborið við aðra. Markmiðið
með nýju samningunum er væntanlega að veita launa-
fólki réttláta hlutdeild í batnandi þjóðarhag, en hingað
til hefur batinn einkum skilað sér til hins opinbera og
fyrirtækjanna. Þróun næstu mánaða og ára mun leiða í
ljós hvort nú tekst að skipta batanum réttlátlega eða
hvort almennt verkafólk mun enn einu sinni bera skarð-
an hlut frá borði. Þar hljóta margir að horfa til þeirra
launahækkana sem stjómmála- og stjómsýsluaðallinn
fær í kjölfarið - ráðherrar, þingmenn og æðstu stjóm-
endur í viðfeðmu kerfi opinbers reksturs.
Skýrslur sérfræðinga gefa vonir um ffamfaraskeið í
íslenskum efnahagsmálum í nánustu ffamtíð. Þjóðhags-
stofnun gerir þannig ráð fyrir miklum hagvexti, eða um
þrjú prósent á ári að meðaltali næstu frmm árin, og
munar þar auðvitað mikiö um fyrirhugaðar fram-
kvæmdir við virkjanir og orkufrekan iðnað. Stofnunin
áætlar að þetta fjör í efnahagsstarfseminni skili sér í
auknum kaupmætti, jafnvel hátt í Qögur prósent á ári.
Það ræðst hins vegar mikið af þróun verðlags og umsvif-
um hins opinbera, en verðhækkanir hafa einmitt verið
hættulega miklar síðustu vikumar.
Elías Snæland Jónsson
„Milljónir nagla krafsa í malbikið á hverju andartaki..."
Mengunarborg
Evrópu
Vegalengdir innan
borgarinnar eru líka
skiljanlega miklar þar
eð Reykjavík er eina
höfuðborg veraldar
sem hefur flugvöll sinn
í miðbænum, en íbú-
amir kjósa sjálfir að
búa úti á landi (rökin
munu vera a la Bakka-
bræður: að þá sé
styttra fyrir fljúgandi
landsbyggðarfólk í
miðbæinn!).
Þá hefur Reykvíking-
um ekki enn tekist að
hanna viðhlítandi al-
menningssamgöngur í
borg sína, erfiðlega
hefúr gengið að fá
vagnana til að fara
„Ég er sannfæröur um að hinar
dularfullu pestir sem herja lotulít-
ið á Reykvíkinga að vetri til eiga
orsök sína í því kynngimagnaða
eiturbrasi sem þeir anda að sér.“
Kjallarinn
Pétur
Gunnarsson
rithöfundur
Jón Grunnvíking-
ur (1705-1778) að-
hylltist þá kenningu
að íslendingar ættu
ekki að búa í borg-
um, það væri and-
stætt eðli þeirra og
studdi mál sitt þeim
rökum að fommenn
hefðu farið víða um
lönd og kynnst
fjölda horga, án þess
samt að byggja borg-
ir þegar heim var
komið. Varaði hann
vin sinn, Skúla fó-
geta, eindregið við
Innréttingunum sem
sá slðarnefndi reisti
ótrauður og lagði
þar með granninn
að einustu borg ís-
lands.
Bíll á rasskinn
Það er með Jón
Grunnvíking að
stundum er engu
líkara en mestu
firramar sem
hann setti fram
eigi fyrir höndum
að breytast í fjali-
grimma vissu. Eða hljómar ekki
aðvöran hans sem áhrínsorð þessa
dagana þegar niðurstöður þýskrar
könnunar leiða í ljós að loftmeng-
un á „heitustu" stöðum Reykjavík-
ur er ekki minni en í verstu meng-
unarbælum Ruhrhéraðs?
Ástæðan er hin yfirfljótandi
einkabílanotkun íbúanna sem
virðist stefha í bíl á rasskinn á
meðan aðrar borgir keppast við að
skipta skaðvaldinum út fyrir
heilsusamlegri kosti. Nema hvað,
Reykjavík er um margt dálaglega
hentug fyrir bíla, byggðin mest öll
tilkomin eftir að bifreiðar koma til
sögu, okkur hefur verið hlíft við
því aö laga umferðina að miðalda-
borgum með sínum mjóu sundum
og borgarmúram.
þangað sem fólkið vill fara, en
mestu veldur að sjálfsögðu hinn
óheyrilegi biðtími (síðast þegar ég
beið eftir vagni í Reykjavík var
hann 20 mínútur). Af þessum sök-
um er algeng sjón að sjá 20 metra
langa dreka flytja tvær hræður
um götur bæjarins. - Já, jafnvel
aka fyrirskipaðar leiðir tómir (en
við þá sýn þurfa útlendingar ekki
frekari vitna við um huldufólk á
Islandi).
Fimm dagar á vetri
Enn er eftir að nefna afkasta-
mesta útbíara höfuðborgarloftsins:
nagladekkin sem íslendingar hafa
einir þjóða tekið ástfóstri viö (þau
munu nú vera útlæg ger í öðram
höfuðborgum Norður-Evrópu).
Milljónir nagla krafsa í malbikið á
hverju andartaki og dagurinn ekki
oröinn ýkja gamall þegar afrakst-
urinn tekur að sjást í torkenni-
legri móðu sem leggst yfir bæinn
og líður út flóann með fram fjöll-
unum. Bílstjórar merkja viðbjóð-
inn á tjöraklístraðu blikki bif-
reiða sinna og má sjá þá reyta hár
sitt á þvottaplönum þegar kústur
og vatn breyta ófögnuðinum í
tyggjókennt klístur.
Sama gegnir að sjálfsögðu um
aðra þætti hlutveruleikans: hús,
fatnaður og siðast en ekki síst önd-
unarvegur íbúanna er undirlagður
af sömu drullu.
Ég er sannfærður um að hinar
dularfullu pestir sem herja lotulít-
ið á Reykvíkinga að vetri til eiga
orsök sína í því kynngimagnaða
eiturbrasi sem þeir anda að sér.
Og ástæðan: jú, 5 daga á vetri
hveijum skapast þau skilyrði á
götum borgarinnar að þær verða
erfiðar yfirferðar. Þessir fimm
dagar gera aldrei boð á undan sér
og maður veit aldrei hvenær þeir
bresta á, né í hvaða röð, þess
vegna er best að vera við þeim bú-
inn á bilinu nóv.-maí.
„Overkill" kallast í hernaði þeg-
ar vígbúnaðurinn fer offari miðað
við andstæðinginn. í stað þess að
hafa sandpoka í skottinu sem geri
bílinn stöðugri í hálku og fái dekk-
in til að grípa betur í snjó, kjósa
Reykvíkingar að þyrla malbiki
sínu í loft upp og taka það síöan
bókstaflega í nefið.
Þetta eru hin nýju móðuharð-
indi og öfúgt við hin fyrri, alger-
lega af mannavöldum. Fólk Skaft-
árelda trúði að það væri að taka út
refsingu fyrir syndir sínar. Það
sama vitum vér. Er svo hara að
halla sér að trúarjátningu Njáls í
brennunni forðum: „Verðið vel við
og mælið eigi æöru... því að guð er
miskunnsamur og mun hann oss
eigi láta brenna bæði þessa heims
og annars.“
Pétur Gunnarsson
Skoðanir annarra
Samkeppnisráð og Flugleiðir
„Mikilvægt er að menn átti sig á þeim sjónarmið-
um sem liggja að baki úrskurði Samkeppnisráðs.
Það er ekki svo að ráðið sé að banna fyrirtækjum að
hagræða með sameiningum. Ráðið er fyrst og fremst
að gera athugasemdir við þá aðferð sem beitt er. Svo
virðist sem Flugleiðir hafi ætlað að halda áfram að
greiða fýrir hluta af starfsemi Flugfélags íslands þó
um óskyld fyrirtæki sé að ræða. Það er því fyrst og
fremst aðferðin sem liggur undir ámæli og er brýnt
fyrir ráðamenn ríkisstjómarinnar að átta sig á því
áöur en þeir rjúka til og breyta lögunum."
Úr forystugreinum Viðskiptablaðsins 16. apríl.
Verkföll fram undan?
„Komi til boðaðra verkfalla verða þau í bæjum og
þorpum á landsbyggðinni og bitna einna helzt á fisk-
vinnslufyrh-tækjum. Forasta verkalýðsfélaganna og
vinnuveitenda á erfitt verk fyrir höndum við að
finna leið út úr þessum vanda, enda liggur ekki ljóst
fyrir, hvaða atriði kjaragerðarinnar það era, sem
ráöið hafa þessum úrslitum.... Hins vegar er ljóst, að
vinnuveitendur geta ekki samið um meiri kaup-
hækkanir til félaga sem felldu, en til þeirra, sem
samþykktu samningana. Annarra leiða verður því
að leita til lausnar."
Úr forystugreinum Mbl. 17. apríl.
Án Dana, engin handrit
„Engin þjóð getur tekið við dýrmætari gjöf úr
höndum annarrar en það, sem hún á sjálf. Verðmæt-
ustu þjóðareign Islendinga, íslensku handritunum,
var forðað úr umsjá eigendanna á þeim tima, þegar
þeir vora sjálfir ógn við þá eign sína.... Það var með
fulltingi Dana, sem þessir gripir vora skráðir, varð-
veittir, rannsakaðir og kynntir umheiminum í
fyrstu útgáfum. Án þeirra væra handritin ekki leng-
ur til.“
Sighvatur Björgvinsson í Alþbl. 17. apríl.