Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2000, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 11. JANÚAR 2000
13
Hlutverk og trúverð-
ugleiki kirkjunnar
Greinarhöfundur segir þaö orka tvímælis hvort tengsl kirkjunnar viö ríkisvaldiö í þeirri mynd sem þau eru nú standi
henni fyrir þrifum - og vitnar (skrif Jakobs F. Ásgeirssonar í Mbl. 23. des. sl. - Frá nýafstöönu kirkjuþingi.
Hjalti Hugason
prófessor
Á Þorláksmessu
ritaði Jakob F. Ás-
Fleiri en prestar koma
við sögu
Þótt þéttbýlisprestar stundi ekki
lengur hefðbundnar húsvitjanir
sem Jakob saknar er því ekki þar
með sagt að þjóðkirkjan vanræki
„gamalmenni, ekkjur, unglinga og
ógæfumenn". Starf meðal þessara
hópa og fjölmargra annarra sem
standa höUum fæti er víða sinnt af
öðrum kirkjustarfsmönnum en
prestum. Jakob vanmetur líka sál-
gæslustarf presta. Þótt gagnrýni
hans sé þannig ógrunduð má taka
undir að víða má gera betur því
margur stendur höUum fætti mitt
í „góðærinu".
Hlutverk kirkjunnar skilgreinir
Jakob svo að henni beri að standa
vörð um siðferði í samfélaginu,
vera umgjörð um einstaklings-
bundið trúarlíf og sinna félagslegu
hjálparstarfi. Þetta álítur hann
þjóðkirkjunni hafa mistekist og
skaði það trúverðugleika hennar.
Lækninguna á því meini telur
hann felast í því að tengsl ríkis og
kirkju verði rofin. Hér skal því
ekki mótmælt að Jakob hafi ýmis-
geirsson grein í
Mbl. „um breyting-
ar í trúarlífi þjóð-
anna og nauðsyn
aðskUnaðar ríkis
og kirkju.“ Að
sönnu missir grein
Jakobs marks þar
sem hann virðist
hafa takmarkaða
innsýn bæði í eðli
kristninnar og
starf íslensku þjóð-
kirkjunnar. Hann
hefur t.a.m. ekki
veitt því athygli að
á undanfórnum
árum hafa marg-
háttaðar breytingar orðið á starfs-
háttum þjóðkirkjunnar. M.a. hefur
ný stétt - djáknar - komið tU starfa
við hlið prestanna.
legt til síns máls. Þó
verður greining hans
bæði á hlutverki kirkj-
unnar og lausninni á
vanda hennar að teljast
grunnfærin.
Vandmeöfarin
aðgreining
Trúverðugleiki kirkj-
unnar byggist einkum á
því að henni takist að
vera það framhald af
starfi Krists sem hún vUl
vera þegar hún kennir
sig við hann. Af boðskap
Krists er ekki augljóst að
hann hafi talið „breytni
fólks“ vera það sem
„mestu varðaði." A. m. k.
benda átök hans við farísea ekki tU
þess. AUt bendir tU að hann hafi
kennt að hugarfarið eða hjartaþelið
skipti frekar máli.
Aðgreining mUli hugarfars og
breytni eða trúar og verka er þó
vandmeðfarin. Umfram allt verður
að hafa hugfast að Kristur krafðist
skUyrðislausrar undirgefni við
kröfu kærleikans. í hverju sem sú
krafa kann að vera fólgin leiðir
breytni í anda hennar ekki tU
„móralisma" eins og örla kann á í
grein Jakobs.
Fastofin félagsform
Þá má telja það eitt af uppruna-
legum einkennum ef ekki eðlis-
þáttum kristninnar að hún mynd-
ar mun fastofnari félagsleg form
en gerist í flestum trúarbrögðum
öðrum. Gildir þá einu hvort um er
að ræða foman norrænan átrúnað
eða nútímahindúisma svo tekin
séu dæmi úr ólíkum áttum. í
þessu felst að sameiginleg til-
beiðsla samkvæmt fastmótuðum
helgisiðum og skUgreind trúar-
kenning sett fram í opinberum
játningum hafa fylgt kirkjunni frá
upphafi.
Því er vafasamt að íslenska
þjóðkirkjan - hversu opin og frjáls-
lynd sem hún kann að vera - geti
eðli sínu sam-
kvæmt tekið að
sér að vera sú
regnhlíf yflr trúar-
frjálshyggju sem
Jakob F. Ásgeirs-
son lýsir eftir.
Einkum er sú
brýning Jakobs að
kirkjunni beri að
vera meðvituð um
þjóðfélagsmein
samtímans og til-
vistarvanda nú-
timamannsins af því tagi að þjóð-
kirkjunni ber að prófa sjálfa sig í
Ijósi hennar. Hitt orkar tvímælis
hvort tengsl kirkjunnar við ríkis-
valdið í þeirri mynd sem þau eru
nú standi henni fyrir þrifum i
þessu efni.
Hjalti Hugason
„Trúverðugleiki kirkjunnar bygg■
ist einkum á því að henni takist
að vera það framhald af starfi
Krists sem hún vill vera þegar hún
kennir sig við hann. Af boðskap
Krists er ekki augljóst að hann
hafí talið „breytni fólks“ vera það
sem „mestu varðaði
Raddir íslands
Nú eru áramótin liðin og Uestir
komnir á þá skoðun að þetta hafi
ekki verið aldamót. Sérstaklega á
þetta við um verslunareigendur
sem ku vera farnir að undirbúa
næstu aldamót. Það er raunar ein-
stakt að hafa upplifað aldamót
tvisvar á lífsleiðinni og ég tala nú
ekki um ef maður er sjálfur aðeins
þriggja ára.
Fylgifiskur (eða fylgikvilli) ára-
móta eru áramótaávörpin - raddir
íslands. Um er að ræða þrjár radd-
ir: forsetaröddina, forsætisráð-
herraröddina og biskupsröddina.
Allt eru þetta menn sem eru í
hringiðu samfélagsins.
Þægilegur oröaflaumur
Tvær raddir eru gamalkunnar
úr íslenskri pólitík og það hvor úr
sinni áttinni. Þær hafa hnakkrifist
um stjórnmálaleg álitaefni og kall-
að hvor aðra öllum illum nöfnum
og meira að segja talað um úrgang
og eðli í sömu setningu.
Það er af sem áður var. Ávörp
forsætisráðherra og forseta voru
snyrtilegur orðaflaumur. Orðin
voru falleg og
þægileg og léku
við hlustir lands-
manna svo eng-
um svelgdist á -
enginn stundi
nema kannski
Evrópusinninn
sem í huganum
sagði: oh, shit /
ScheiCe / merde,
í anda sam-
einaðrar Evrópu.
Fors-arnir töluðu
um glæsta fortíð
íslands og sjálf-
stæðisbaráttuna og þá framtíð sem
bíður íslendinga. í ræðum þeirra
var því miður ekkert nýtt - ekkert
sem gat vakið fólk til hugsunar.
Forsetinn komst þó nálægt því að
segja eitthvað með orðum sínum
um trosnaða strengi í siðferðisvit-
und þjóðarinnar.
Einstaka menn virðast vilja að
forsetinn sé þjóðinni lukkudýr líkt
og Mókollur er Landsbankanum.
Hann á að koma fram á hátíðar-
stundum og tala um eitthvað sem
styggir ekki
nokkurn mann.
Hann á að segja
hæhæ og hóhó,
borða kökur og
fara svo heim og
koma aftur ef kall-
að er.
Ég er á því að sá
stóri hluti þjóðar-
innar sem kaus
Ólaf Ragnar Gríms-
son forseta íslands
hafi kosið hann
vegna þess sem
hann sagði en ekki
bara vegna þess að
hann hafði mál.
Þeir sem kusu
hann ekki verða
þvi að sætta sig við
það.
Rödd hjartans
Oft hefur mér þótt skorta á að
prestar segðu mér eitthvað í ræð-
um sínum. Stundum hefur mér
virst að ræðurnar væru einungis
þægilegt uppfyllingarefni til að
lengd messunnar haldi sér, líkt og
lagið sem kemur í Strandvörðum
þegar tuttugu mínútur eru liðnar
af þættinum.
Nýársprédikun herra Karls Sig-
urbjömssonar biskups var mögn-
uð. Orðin og orðkynngi hans
negldu mann niður í stólinn. Bisk-
up talaði um ísland í
dag. Biskup krufði sam-
félagið en snyrti ekki
fætur þess og dedúaði
við augnhárin. Biskup
íslands talaði frá hjarta
sínu. Biskup þvoði ekki
hendur sínar.
Prédikun biskups lýsir
ekki sama þjóðfélagi og
hinar ræðurnar. Þjóðfé-
lagið sem biskup lýsir
er þjóðfélag ofbeldis-
dýrkunar, ijölskyldu-
upplausnar, neyslu-
hyggju og lifsblekking-
ar. Biskup ræðst að
kynferðisglæpum og
markaðssetningu
kvenna og bama. „Við
höfum allt of oft þagað
yfir því og vonað að
með þögninni hverfi vandinn,"
segir biskup. Það verður að viður-
kenna vandann og ráðast að hon-
um og þetta gildir um allt.
Á árinu 2000, sem ég hélt að
kæmi aldrei, átta íslenskir ráða-
menn sig vonandi á því að ræður
þeirra eiga ekki að vera á dulmáli.
Þeir verða að hætta að ýja að hinu
og þessu og vera með dulbúnar
hótanir með frasann „taki sá til
sín sem á“ að leiðarljósi. - Orðin
þurfa merkingu og orð eru til alls
fyrst.
Sigtryggur Magnason
„Einstaka menn virðast vilja að
forsetinn sé þjóðinni lukkudýr líkt
og Mókollur er Landsbankanum.
Hann á að koma fram á hátíðar-
stundum og tala um eitthvað sem
styggir ekki nokkurn mann. Hann
á að segja hæhæ og hóhó, borða
kókur og fara svo heim og koma
aftur ef kallað er.“
Kjallarinn
Sigtryggur
Magnason
blaðamaöur
Með og
á móti
Er sanngjarnt að Linda Pét-
ursdóttir og Eskimo-models
fái umboðið fyrir Miss
World og haldi aðra fegurð-
arsamkeppni sem kallast
Ungfrú ísland.is?
Linda Pétursdóttir er búin að stofna
nýja feguröarsamkeppni sem kallast
Ungfrú Island.is. Hún hefur fengiö um-
boðið á Islandi til aö senda keppendur
í Miss World. Hingaö til hefur Fegurö-
arsamkeppni (slands staöiö fyrir for-
keppninni meö Ólaf Laufdal í farar-
broddi. Forsvarsmenn beggja fegurö-
arsamkeppnanna telja umboðiö betur
komiö hjá sér.
Ólafur á ekki
einkarétt á
nafninu Ungfrú
ísland
„Ég er náttúrlega aðstandandi
keppninnar
Ungfrú ís-
land.is, einn af
fjórum, ásamt
Lindu Péturs-
dóttur, Hend-
riku Waage og
Þóreyju VU-
hjálmsdóttur.
Við erum Ásta Kristjánsdótt-
anægðar með ir, framkvæmda-
að hafa sam- stióri ungfrú ís-
keppni og álít- land'
um að hún sé
holl í alla staði. Við höfum allar
unnið sem fyrirsætur og umboðs-
menn. Svo við búum yfír góðri
reynslu, bæði í fyrirsætustörfum
og fegurðarsamkeppnum. Linda
hefur náttúrlega verið ungfrú ís-
land. Hún hefur einnig unnið
Miss World og setið fjórum sinn-
um í dómnefnd fyrir þá keppni.
Þannig að hún þekkir fullkomlega
tiL Auk þess fengum við staðfest
frá Firmaskrá að Ólafur Laufdal á
ekki einkarétt á nafninu Ungfrú
ísland. Það á enginn þann rétt og
hver sem er getur hringt í Firma-
skrá til að fá þessar upplýsingar
staðfestar. Svo er líka gaman að
sjá að um leið og við hefjum
keppni fáum við umboðið fyrir
Miss World. Við hefðum að sjálf-
sögðu ekki fengið það ef við vær-
um ekki hæfar til þess.“
Villt um fyrir
almenningi
„Ég er á móti því að þessi nýja
keppni noti
nafn sem Feg-
urðarsam-
keppni íslands
á samkvæmt
Firmaskrá. Það
er greinilega
gert til að villa
um fyrir al-
menningi. Mér
finnst að það sé
verið að gera
lítið úr fegurð-
ardrottningum Islands i gegnum
tíðina með því að velja „greinda"
fegm'ðardrottningu. Eins og það
sé verið að gefa í skyn aö þær séu
heimskar. En nota bene! Linda
var sjálf Ungfrú ísland. Ég skil
heldur ekki tilganginn með há-
skólastyrkjum í verðlaun. Ef
stelpurnar eru á annað borð í
menntaskóla eru þær ekki búnar
að ná háskólaaldri og Linda vann
jú í flski þegar hún vann titilinn."
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist í stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu. DV áskilur
sér rétt til að birta aðsent efni á
stafrænu formi og í gagnabönk-
um.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@ff.is
Elín Gestsdóttir,
framkvæmdastjóri
Feguröarsanv
keppni íslands.