Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.2000, Blaðsíða 13

13
ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 2000
DV
Blíðfinnur lifir af
Bókmenntir
Þorvaldur Þorsteinsson hefur nýlega
sent frá sér aðra bók um Blíðflnn, sem
mátti kalla Bóbó fyrir tveimur árum.
Nýja bókin ber nafnið Ert þú Blíðfinnur?
Ég er með mikilvæg skilaboð.
- Fyrri bókin um Blíðfinn er ákaflega
heilsteypt verk og naut mikilla vinsælda.
Fannst þér hún ekki „heil bók“ eða hvers
vegna fannstu þig knúinn tO að skrifa
framhald?
„Vissulega toguðust á í mér sú tilfmn-
ing að bókin gengi alveg upp og engu
væri við hana að bæta og vissan um að
Blíðfinnur og heimur hans væri ókannað
landsvæði," segir Þorvaldur. „Þetta
braust um í mér i rúmt ár en svo komst
ég að því að ég átti engra kosta völ. Ég
varð að finna flöt á þvf að skrifa aðra bók
um Blíðfínn án þess að endurtaka hina
eða þynna hana út. Það tók mjög langan
tíma.“
Undirtextanum fórnað
Þorvaldur lýsir baráttunni við nýju
bókina og segir að þegar henni var lokið
hafl hann staðið uppi með þá niðurstöðu
að hann yrði að dempa siðfræðina, heim-
spekina og hið trúarlega sem var svo
ríkjandi í þeirri fyrri. Mikilvægast þótti
honum að búa til nýtt líf fyrir sig og Blíð-
finn utan við fyrri bókina.
„Mér þótti ég að vísu taka áhættu með
þvi að skrifa allt öðruvísi sögu, sem er
um leið hefðbundnari saga, með gömlum
gildum sem ég hef áður unnið með. Skila-
boðaskjóðan var ekki tilraun til frumleg-
heita, heldur aðeins virðingarvottur við
ævintýrin. Að því leytinu er þetta meiri
barnabók vegna þess að sagan er skýrari
og undirtextanum er fórnað að hluta, til
þess að skapa meira svigrúm. Ég hugsaði
með mér: Ef Blíðflnnur liflr af að fara
inn í svona sögu, þá getum við gert hvað
sem er.“
- Blíðfinnur glímir við ansi myrk öfl í
bókinni. Vekur þetta ekki ugg hjá ung-
um lesendum?
„Ég hef leyfi frá Bruno Bettelheim til þess að
gera svona bækur,“ segir Þorvaldur kimileitur.
„Ég las kenningar hans um ævintýrin eftir að ég
skrifaði Skilaboðaskjóðuna og það var ánægjuleg
staðfesting á mörgu því sem mig hafði lengi
grunað. Það er mikilvægt að þaö sé jarðtenging í
hryllingnum, einhvers konar tilflnningaleg for-
að málfarið er vandað og fullorðinslegt.
Þarf að leggjast í orðskýringar með
ungum bömum?
„Nei. Böm skynja miklu fyrr en þau
skilja. Það er hægt að lesa fyrir böm
án þess að stoppa og ræða mjög greind-
arlega um hvað þessi eða hin setningin
þýði en þegar málþroskinn eykst hjá
börnum eykst jafnframt þörfln fyrir
skilning og þá leita þau sjáíf eftir skýr-
ingum. Ég hef heldur aldrei skilið
barnamál og verð því bara að nota
mannamál."
Börnin komast heim
- Skemmtilegar nafngiftir á hinum
ýmsu skrípum í bókinni, svo sem Söð-
ull, Vöðull, Engumlíkur og Berklar -
sprettur þetta bara fram? Svona með-
fram hugleiðingum um myrkrið og
birtuna?
„Mörg nöfnin gera það, en af því að
þú nefnir Berklar þá var ég að lesa í
DV lesendabréf frá konu sem harmaði
það að Megas hefði fengið Verðlaun
Jónasar Hallgrímssonar um daginn, en
það var einmitt Megas sem gaukaði að
mér nafninu Berklar fyrir nokkrum
árum, reyndar sem dvergsheiti. Þama
tengir hann í einu orði skýra merk-
ingu, sögulega vísun og nýja upplifun.
Dæmigert fyrir snilli manns sem á
skilin öll verðlaun og meira til.“
- Eru fleiri bækur um Blíðfinn vænt-
anlegar?
„Já, og í þriðju bókinni gerast
skuggalegri hlutir en í hinum báðum
til samans en í bland við mikið ævin-
týri,“ segir Þorvaldur. „Inn í þá bók
berst ferskt sjávarloft sem gusast á
Blíðfinn í jákvæðum skilningi, en á
bak við það búa skelfilegir atburðir."
- Verður þetta þá örugglega barna-
bók?
„Já, ég held að böm séu orðin býsna
vön að takast á við hættulega hluti og
þau þola væna skammta af ótta og efa-
semdum um að hlutir leysist, svo framarlega sem
þau upplifa að það birtir aftur til. Börnin geta
treyst því að ég fer ekki með þau í ferðalag þar
sem ég skil þau eftir ein úti í óbyggðum. Þau
komast aftur heim... í einhverjum skilningi," seg-
ir Þorvaldur og brosir blítt.
-þhs
DV-MYND ÞOK
Þorvaldur Þorsteinsson, rithöfundur og myndlistarmaöur
Pörfm tii aö sækja í óttann er ákaflega eðlileg, þetta er náttúran aö
gæta þess aö börnin komi vel undirbúin inn í fulloröinsárin. “
senda hjá lesandanum. Kannski liggur ógnin í
því að maður getur samsamað sig stöðunni, þó að
maður sé í ævintýraheimi. Þörfin tO að sækja í
óttann er ákaflega eölileg, þetta er náttúran að
gæta þess að bömin komi vel undirbúin inn í
fullorðinsárin."
- í báðum bókunum um Blíðfinn vekur athygli
Sori í sólarlöndum
Fyrir tveimur árum gaf Ámi Þórarinsson út
spennusöguna Nóttin hefur þúsund augu, um
drykkfellda og kvensama blaöamanninn Einar.
Hvíta kanínan er sjálfstætt framhald þeirr-
ar sögu en Einar hefur greinilega
þroskast töluvert frá fyrri
bókinni og er orðinn öllu
geðfelldari persóna
bæði hefur dregi
töluvert úr
drykkjunni og
einnig er
hann
orðinn
stilltari í rúminu. Þannig er persóna Einars
bæði orðin trúverðugri og sympatískari en
áður.
Hvita kanínan gerist í sumarfríi Einars og
dóttur hans, Gunnsu. Þau eru stödd
í sólarlöndum þegar dularfull-
ir atburðir fara að gerast.
Ekki heldur höfundur því
fram að hér sé um ein-
skæra tilviljun að
ræða, heldur valdi
Einar áfangastaðinn
í von um að geta
tekið upp þráðinn í
rannsókn sem
hann náði ekki að
ljúka i fyrri bók-
inni. Ekki er því
reynt um of á
trúgirnisþolrif
lesenda,
heldur
nær at-
burðarásin að
vera nokkuð
sennileg.
Rannsókn Einars
leiöir hann á spilltar
slóðir mannlífsins og
bmgðið er upp óhugnanleg-
um myndum af klámi, dópi og
öðrum sora. Heiti bókarinnar er
dregið af þekktu dægurlagi sem myndar
umgjörð um atburðarásina og leiðir til bók-
menntalegra pælinga hjá Einari og geðþekkum
dönskum barþjóni. Þessar umræður ljá bókinni
dýpt og færa atburðarásina yfir á fleiri plön.
Einar telst tfl þeirra spæjara sem tengjast rann-
sóknarefnum sínum persónulegum böndum og
svo er einnig hér, rannsóknin stofnar lifl
Gunnsu í hættu og um stund virðist Einar vera
að missa það sem honum er kærast úr höndun-
um.
Persóna Einars þroskast og þróast frá fyrri
bókinni, hann er skemmtOegur karakter, kald-
hæöinn gagnvart sér og öðrum en samt hálf-
gerður auli. Hann er orðinn fyndnari en áður,
sem gefur sögunni aukið gOdi. Gunnsa er dreg-
in skýrum dráttum en er ekki eins sjálfstæður
karakter og Einar; feflur vel inn í hina ster-
eótýpísku unglingsstúlku.
Aðrar persónur en Einar og Gunnsa eru ekki
eins skýrar. Raggi, kærasti Gunnsu, og Rúna,
móðir hans, eru ágætlega gerð og sama má
segja um suma af samferðalöngum Einars, eins
og Finn, sem er ofurhallærislegur verðbréfa-
miölari sem enginn getur vitað hvort er sjúkur
einstaklingur eða bara venjulegur hallærisgæi.
Þó aö ferðalangarnir nái kannski ekki allir að
verða skýrt mótaðir tekst höfundi ágætlega að
skapa íslenska hópferðastemmningu sem gefur
bókinni kómískt gOdi. Besta aukapersón-
an er tvímælalaust Carvalho lögreglufor-
ingi; suður-evrópskur, sveittur og
stóískur. Glæpamennimir eru ekki
eins ljóslifandi og hefði mátt leggja
meira í að vinna þeirra persónur.
Þeir virðast hálf karakterlausir og
ná því ekki að verða raunveruleg
ógn. Hugsanlega standa slíkir
glæpamenn nær veruleikanum þó
að þeir virki ekki vel í skáld-
sögu.
í heildina tekið fer Áma fram í þessari
bók. Hún er spennandi, fyndin og fléttan geng-
ur upp. Lausnin er raunsæisleg og sögusvið í
sólarlöndum gefur honum færi á ýmsum nýjum
brögðum við sögusmíðina. Þetta er hinn læsi-
legasti krimmi og spennuþyrstir lesendur von-
ast tO að heyra meira af Einari og ævintýrum
hans í frantíðinni.
Katrín Jakobsdóttir
Árni Þórarinsson: Hvíta kanínan. Mál og menning 2000.
___________________Menning
Umsjón: Silja Aöalstei.-'sdóttir
Andvari kominn út
Ævisöguþáttur And-
vara í ár er um kven-
skörunginn Önnu Sig-
urðardóttur, sem um
áratugaskeið var í far-
arbroddi þeirra sem
beittu sér fyrir jafnrétti
kynjanna hér á landi.
Sigríður Th. Erlends-
dóttir sagnfræðingur skrifar um Önnu
og bendir á að hún hafi „með frum-
kvæði sínu og beinum afskiptum" brú-
að bilið milli gömlu kvenréttindahreyf-
ingarinnar frá því í byrjun 20. aldar og
þeirrar nýju sem kom askvaðandi á
rauðum sokkum um 1970. í báðum hóp-
um var hún virt umfram aðra og henn-
ar starf lagði grundvöllinn að ýmsum
framfaramálum, m.a. Kvennasögusafn-
inu sem hún starfrækti lengi á heimOi
sínu en hefur nú aðsetur í Þjóðarbók-
hlöðunni.
Meðal annars efnis í Andvara má
nefna greinina „Kirkjan í keng“ eftir sr.
Gunnar Kristjánsson á Reynivöllum í
Kjós þar sem hann hugleiðir þróun ís-
lensku þjóðkirkjunnar á 20. öld, umfjöll-
un Eysteins Þorvaldssonar um Hannes
Sigfússon og ljóðlist hans og grein
Gunnars Karlssonar um kristnitöku ís-
lendinga og menningaráhrif hennar.
Hið íslenska þjóðvinafélag gefur And-
vara út og ritstjóri er Gunnar Stefáns-
son.
Kynferði og völd
Á fimmtudaginn kl.
12-13 verður Guðný
Guðbjörnsdóttir pró-
fessor með rabb á veg-
um Rannsóknastofu i
kvennafræðum í Odda,
stofu 201, þar sem hún
fjallar um athugun
sína á kvenstjórnendum í menntakerf-
inu undir yfirskriftinni „Orðræða um
kynferði og völd“.
í fyrri rannsókn Guðnýjar á kven- og
karlstjórnendum í menntakerfinu (1997)
var varpað ljósi á kynjamun á stjórnun-
arstíl. í athuguninni sem hér er greint
frá er athyglinni beint nánar að konun-
um og benda fyrstu niðurstöður tO að
þær sýni mjög mismunandi viðbrögð
við ráðandi orðræðu um konur sem
leiðtoga og stjórnendur. Afstaða kven-
stjórnenda tO valda og áhrifa er marg-
breytileg og aðstæðubundin og staðal-
myndir virðast vera að breytast.
Píkutorfan
Forlagið sendir nú
frá sér bókina Píku-
torfan, sem hefur frá
því hún kom út í Sví-
þjóð í fyrra verið
stöðug uppspretta
umræðna um stöðu
ungra kvenna í vestrænum samfélögum
nútímans. Hópur ungra fjölmiðla-
kvenna í Svíþjóð tók sig saman og skrif-
aði greinar um hinar ýmsu hliðar þess
að vera ung kona á tímum þegar æ
fleiri eru þeirrar skoðunar að jafnrétti
hafl komist á og of mikið sé látið með
konur og þeirra málefni. Þær skoða
samfélag þar sem kynlíf er í senn út-
hrópað og upphafið, líkami konunnar
notaður til að selja allt frá sjampói til
skrúfjárna, launamisrétti viðgengst í
stórum stíl og flestir virðast sannfærðir
um að til sé sérstakt „eðli“ konunnar.
íslenska Píkutorfan er þýdd af Hug-
rúnu R. Hjaltadóttur og Kristbjörgu K.
Kristjánsdóttur, meðlimum í Brieti, fé-
lagi ungra femínista, og aukið er við ís-
lensku efni.
Hver kúkaöi á haus-
inn á moldvörpunni?
Þórarinn
Eldjárn hefur
þýtt söguna
snilldarlegu
um mold-
vörpuna sem
vildi vita
hver skeit á
hausinn á henni. Þegar moldvarpan
stingur upp kollinum einn morguninn
fær hún þennan líka drelli beint ofan í
hvirfilinn og hún er ekki glöð. En hún
er svo nærsýn að hún sá ekki hver hinn
seki var og verður því að ganga á milli
dýranna og yfirheyra þau. Þá lærir hún
(og við) ýmislegt um þennan mikilvæga
þátt í líkamsstarfsemi hvers og eins!
Werner Holzwarth samdi texta og
Wolf Erlbruch teiknaði óviðjafnanlegar
myndir. Vaka-Helgafell gefur út.