Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.2000, Side 15

FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2000
15
DV
Menning
Hádramatísk
tónlist
Tónlist Jóns Leifs
var lengi bara pár á
pappír því mörg
verka hans höfðu til
skamms tíma sjaldan
eða aldrei verið flutt.
Þetta hefur breyst á
undanfórnum misser-
um og er það vel. Tón-
verkin heyrast æ oft-
ar á tónleikum og
hljómdiskar eru nú
orðnir nokkrir. Er
þar ekki síst að þakka raðútgáfu á vegum BlS-útgáfufyr-
irtækisins, en það fyrirtæki hefur áður tekið upp á sína
arma tónsmiði sem hafa þótt athyglisverðir en mikið
skort á kynningu. Mestur fengur er auðvitað að upptök-
um af stórum verkum sem minni líkur eru á aö flutt séu
nógu oft til að hægt sé að kynnast þeim að neinu ráði.
Tónlist
Nýjasti hljómdiskurinn í röðinni frá BIS ber titilinn
Hafís. Þar leikur Sinfóníuhljómsveit Islands nokkur
verka Jóns sem hann samdi og útsetti fyrir raddir, ein-
söngvara eða kór og hljómsveit. Þama má
finna bæði stór verk og smærri í
skemmtilegri blöndu.
Haíis op. 63 er skrifað fyrir
blandaðan kór og hljómsveit.
Þetta er hádramatísk löng
sena sem virðist visa
langt út fyrir titil sinn.
Sú einfalda en hrika-
lega náttúrumynd sem
menn búast við reynist
hafa mannlegan tón.
Hugsanlega er það þátttaka
kórsins sem verður til þess að
í bráðnandi og veltandi jökun-
um er sem losni úr læðingi
mannlegur máttur, mannleg örlög
áður frosin í kulda gleymskunnar.
Ekki þó örlög einstaklinga heldur
hópa, þjóða eða kynþátta. Stjómand-
anum, Anne Manson, tekst að halda
þannig á sprotanum að spenna verksins
stigmagnast á áhrifaríkan hátt og
sannfæringarkraftur litar túlk
unina. Þann lit hefur
kannski of oft vantað í
flutning stærri verka
Jóns. Það er umhugs-
unarefni til hverra
við leitum þegar
kemur að því að
setja fram menn-
ingararfinn.
Þessi frábæri
og metnaðar-
fulli stjómandi er gestum Sinfóníuhljómsveitar íslands
kunn og freistandi er að velta fyrir sér hvemig starf
hljómsveitarinnar hefði mótast með hana í fararbroddi.
Guðrúnarkviða er eins og margt eftir tónskáldið sér-
kennilega þunglamaleg tónsmíð. Hinn einfaldaði og per-
sónulegi hljómaheimur skáldsins hefur alltaf sina töfra
en hrynur er í þessu verki langtum of einfaldur. Svo
einslit hrynmynstur verða auðveldlega leiðigjöm, ekki
síst vegna þess hve hljómarnir hafa veika stefnu í kerfi
hans. Sönglínur einsöngvaranna em að mestu byggðar
líkt og um venjulegt hljóðfæri væri að ræða, en manns-
röddin hefur löngum krafist sérstöðu. Efni sem getur
hljómað vel í meðferð tréblásara verður stirt og skrýtið
þegar raddir syngja það. Ingveldur Ýr Jónsdóttir, Gunn-
ar Guðbjörnsson og Loftur Erlingsson gera þó vel og
ekki við þau að sakast.
Nótt tekur yfir tólf mínútur í flutningi. Það er skrifað
fyrir samsöng tenórs og barítons með lítilli hljómsveit.
Lýsing Þorsteins Erlingssonar á ástarfundi um sum-
arnótt er stytt og hljómskreytt. Stirðleiki línanna fyrir
raddirnar í tvísöngsstíl á ekkert sameiginlegt með efni
ljóðsins. Ekki svo að skilja að tónlistin hafi ekki aðdrátt-
arafl. Samhengi hennar við textann er bara svo tæpt að
líklega nyti efnið sín betur í hreinum hljóðfæraflutningi
án textans. Gunnar Guðbjömsson tenór og Ólafur Kjart-
an Sigurðsson baríton syngja vel og raddir þeirra
hljóma vel saman. Varkámi litar þó flutning þeirra og
greinilegt að efnið þyrfti mildu meiri tíma til að
fljóta.
Minni verk eru áheyrileg, sérstaklega sönglög-
in, og bjóða velkomna tilbreytni í stil. Sem sagt:
athyglisverður en köflóttur diskurþar sem lang-
dregin einhæfni er rofin með hreint hrífandi
augnablikum. Þau hefðu kannski aldrei orðið
ef ekki hefði verið gefinn tími í grámanum
fyrst.
Sigfríður Bjömsdóttir

Jon Leifs: Hafís. Sinfóníuhljómsveit Islands og ein-
söngvarar undir stjórn Anne Manson. BIS 2000.
Jón Leifs tónskáld
/ bráönandi og veltandi jökunum er sem losni úr læðingi mannlegur máttur, mannleg
örlög áöur frosin í kulda gleymskunnar.
Bókmenntir

m
Sérkennileg blanda
í sögu Guðjóns Sveins-
sonar um Nílarprinsessuna
er sagt frá egypskum flóð-
hestum sem búa við
Nílarósa og íslenskum hest-
um en sagan gerist á land-
námstíma íslands. Flóð-
hestakonungshjón á vestur-
bakka Nílar eignast dóttur
sem þau kalla Flóðhildi.
Þegar þau fara að leita að
maka handa dótturinni
heyra þau af hvítum, und-
urfögrum hesti sem á
heima á íslandi og nefnist
Prins. Sá er enginn venjulegur hestur heldur afkvæmi
svartrar hryssu og silfurgrás vatnahests eða nykurs.
Ekki liggur beint viö hvemig eigi að gera úr þeim par
en þá skerst í málið krókódíll nokkur, doktor Dílkrók-
ur, sem ætlar að hagnast á öllu saman.
Blanda af egypskum flóöhestum og íslenskum land-
námshestum er óneitanlega sérkennileg og framandi.
Hún gengur þó að vissu marki upp. Kaflamir um dýra-
og mannlíf á íslandi á landnámsöld eru um margt fróð-
legir og ættu að lífga upp á landnámið í hugum ungra
lesenda. Ýmiss konar þjóðsagnakennd fyrirbæri á borð
við landvættir og nykra koma við sögu og falla ágætlega
að andrúmslofti sögunnar. Kaflarnir sem gerast í Eg-
yptalandi eru að sama skapi ágætlega skrifaðir en eigi
að síður er erfitt að tengja svo ólík sögusvið þó að höf-
undur geri sitt besta til að tvinna þau saman frá upp-
hafi.
Egypsku persónumar takast flestar ágætlega. Doktor
Dílkrókur er vel heppnað illmenni en hann hefur verið
gerður útlægur frá Súdan vegna þess að hann át konuna
sina í bræðikasti (32). Níels níundi, konungur flóðhest-
anna, er lika skemmtileg persóna og engan veginn eins
vitur og gáfaður og hann þykist vera. Níelsína drottning
og Flóðhildur prinsessa fylgja honum svo í blindni eins
og hefðbundnar kvenpersónur.
íslensku persónumar eru ekki eins spaugilegar. Eink-
um er athyglinni beint að Prins, vinkonu hans, Eldingu,
og móður hans, Tinnusvört. Mennskar persónur eru lítt
áberandi nema Ingólfur Amarson en hann stendur utan
við meginatburðarásina. Að lokum má nefna nokkra
fugla, einkum Gráhegra sem leikur tveimur skjöldum.
Persónur hestanna fylgja hefðbundnu mynstri. Þannig
dregur Elding Prins óafvitandi út í ógöngur eins og Eva
Adam forðum daga. Tinnusvört gegnir hefðbundnu
móðurhlutverki en faðir Prins, nykurinn, kemur hon-
um til bjargar að lokum og reynist sönn hetja.
Nílarprinsessan hefur ýmsa kosti, en egypska sagan
og sú íslenska falla ekki alltaf nógu vel saman og sagan
verður fulllangdregin og hæg. Myndir Erlu Sigurðar-
dóttur eru skemmtilegar og eiga mikinn þátt í að sýna
muninn á þessum tveimur heimum.
Katrín Jakobsdóttir
Guðjón Sveinsson: Nílarprinsessan. Muninn bókaútgáfa 2000.
Ifc 4% II > 6 f •} jdb i' 1 .9 Glæsilegt úrval
V Glæsilegt úrval af handunnum rúmteppum/æ dúkum, Ijósum og gjafavörum. Arshótíðadress fyrir börn og fullorðna, samkvæmisveski. Bk Matta rósin 20% afsl. JH
) jÉgr j Pelsar í úrvali
opi& Sigurstjarnan virka daaa 11-18, [ bláu húsi við Fákafen. laugard. 11-16 Sími 588 4545.
Pelsfóðurs-
kápur ogjakkar
Ullarkápur og
jakkar meö
loðskinni
! hennar!
Stuttir og síðir
pelsar í úrvali
Minkapelsar
Tilboð
50% útborgun
og eftirstöðvar
vaxtalaust allt að
12 niánuðum.
Loóskinnshúfur
L oóskin nstrejlar
L oóskin nsh árhön d
Klassískur fatnaður
Bocace-skór
Þar sem
vanilátir
versla
PELSINN
Kirkjuhvoli, sími 552 0160.
g
tgi Raðgreiðslur í allt að 36 mónuði