Nýtt dagblað - 22.08.1941, Síða 2

2
KÝTT DAOBLAÐ
Föstudagur 22. ágúst 1941
HSS3F knn> að izla ttlttars-
sita — oi taH1 hala nia
— Segír blað Brefa hér
Fjórír þíngmenn, sínn af
hvorum flokkí, lýsa afsföðn
sínní fíl lokunar áfengís-
verzlunarínnar
SíðastliSinn miðvikudag
var forustugrein um stríðið í
Rússlandi í Daily Post. Varpar
blaðið fram þeirri spurningu,
bvort ástæða sé til að hafa á-
hyggjur út af undanhaldi
Rauða hersins í Ukraníu, og
kemst að þeirri niöurstöðu, að
svo sé ekki. Hitt sé eðlilegt, áð
menn séu dálítið myrkfælnir
við undanhald, eftir það sem á
undan er gengið, því alls staö-
ar hafi það verið svo áður, þar
HUtu i „teaurfl
n sMrnarUlt-
un" isM
Alþýðublaðið skýrði frá því að
Churchill forsætisráðherra Breta
hefði „ekki séð eftir að heimsækja
þetta land; lýsti hann yfir aðdáun
(sinni á fegurð þess og stjómarhátt-
um“. | ■ i !
Ekki skulum við rengja það að
Churchill hafi þótt 'ísland „yfir-
bragðsmikið til að sjá“ og nýstár-
legt hafi honum þótt að sjá heitar
lindir. En Alþýðublaðið segir að
ekki hafi hcmum fundist „stjómar-
hættimir“ tilkomuminni. f skjóE
þeirra vex ærið sjaldgæfur jurta-
gróður, ekki síður en við hverma.
Það er fróðlegt fyrir útlendinga
að kynna sér hvemig hér hefur
vaxið upp „lýðræði" af alveg sér-
stakri tegund. Stjómarskráin er til
hliðar lögð og ekki verið að vasast
í þvi að hafa kosningar. Einn góð-
an veðurdag vakna borgaramir upp
við það, að búið er að afhenda
erlendu stórveldi landið fyrir hem-
aðaTbækistöð. Ef menn ætla að
koma sér upp verzlunar- eða iðnað-
arfyrirtæki, er nauðsynlegt að hafa
þar Framsóknarmann, til þess að
fá innflutningsleyfi. Ef Islendingar
eru féflettir af erlendum gróða-
brallsmönnum, og einhver leyfir sér
að finna að þvi, þá er hann kærð-
ur fyrir landráð. Reyndir hæfileika-
menn, sem búnir eru að starfa mik-
inn hluta æfinnar í þjónustu rík-
isins eru reknir úr stöðu sinni, af
þvi þeir borga ekki nóg í flokks-
sjóðinn. Ef þvottakona í þjónustu
hins opinbera verður uppvis að þeim
glæp, að vera á móti stjóminni, þá
er hún ekki lengur verðug að
hreinsa hinn heilaga saur í opin-
berum skrifstofum. Og svo mætti
Iengi telja.
Þetta eru sannarlega tilkomumikl-
ir stjómarhættir, og liklegir til að
vekja aðdáun útlendinga. Skyldu
þessi ummæli, sem Alþýðublaðið
hefur eftir Churchill ekki geta orð-
ið til a þess að örfa ferðamanna-
strauminn til landsins, til þess að
skoða fegurð landsins og stjómar
hætti. Þeir, sem annast landkynning
arstörf ættu að festa sér þetta vel.
I minni.
sem andstæðingar nazista hafi
verið vanbúnir leiftursókn
þeirra, að ringulreið og ósigur
hafi komið í kjölfar undan-
haldsins.
En í Rússlandi er allt öðru
máli aö gegna, segir blaöið, og
færir fram þrjár ástæður.
í fyrsta lagi verði að taka
með 1 reikninginn hina æfa-
gömlu hemaðaraðferð Rússa,
áö halda undan og eyðileggja
allt á undanhaldinu. — Þegar
Rauði herinn hörfar, þá er það
liður í fyrirfram gerðri áætlun
. sem styðst við hina miklu víð-
áttu landsins, og þá aðferð, að
skilja eftir sviðna jörð.
í öðru lagi b@r þess að gæta,
áð Rauði herinn er frumkvöð-
ull þess hernaöar, sem kallað-
ur er leiftursókn, notkun fall-
hlífarhermanna í stómm stíl,
og þeirrar aðferðar, að reka
fleygi inn í raðir óvinanna og
berjast að baki aðalvamarlín-
anna. Slíkur her er ekki líkleg-
ur til að vera vanbúinn hem-
aði af því tagi, og sú stað-
reynd að nazistar hafa pantað
miklar birgðir af skíðum, sýn-
ir bezt hversu mjög þeir eru
kvíðafullir vegna hins þráláta
viðnáms Rauöa hersins.
Það liggur í augum uppi, að
Hitler gerði sér vonir um skjót-
an sigur. Nú er hann að und-
irbúa vetrarstyrjöld, sem hlýt-
ur að hafa í för með sér gíf-
urlegt tjón fyrir her hans.
í þriðja lagi er ástæða til
að fagna þeirri staðreynd, að
engin fimmta herdeild hefur
verið starfandi bak við víglín-
ur Rússa. Það verður nú æ ör-
uggari vissa, að „landhreinsun-
in“ í Sovétlýðveldunmn hafði
raunverulega þýðingu. Rúss-
neska leynilögreglan er að
minnsta kosti jafnoki hinnar
þýzku.
Ætli menn fari nú ekki loks
að láta sér skiljast, að mála-
ferlin í Moskva, sem notuð
voru til hamslausra æsinga
gegn Sovétstjóminni, væm
nauðsynlegt skilyrði sigursins
yfir fasismanum.
Vantar
sendísvcín
Stuttur vínnutímí
gott kaup.
Fískbúdín Hverfísg. 40
símí 1974
OOOCKXKK^OOOOOOOOO
sihii mmn
ooooooooooooooooo
Það mun vera með öllu ó-
ákveðið enn, hvort vinbúðir
Áfengisverzlunarinnar verða
opnaöar aftur. Sagt er að
hörð barátta standi yfir um
þetta mál bak við tjöldini og
að enn sé með öllu óvíst hvor
sigur ber úr býtum.
Eins og kunnugt er hafa
lögreglustjórar landsins lýst
því einróma yfir, að þeir telji
lokun vínverzlunarinnar æski-
lega, ekki sízt eins og sakir
standa, þar sem fjölmennur
her tveggja þjóða dvelur nú
í landinu. í sama streng hafa
tekið yfirmenn lögreglunnar
hér í bænum bæði hinnar al-
mennu og eins rannsóknar-
lögreglunnar.
Loks hafa fjórir alþingis-
menn, sinn af hverjum flokki,
lýst hinu sama yfir afdráttar-
laust og birtust ummæli þeirra
í síðasta tölublaði „Sóknar“.
Verða ummæli þeirra birt hér
í blaðinu með leyfi Felix Guð->
mundssonar umsjónarmanns.
Einar Olgeisson, alþingism.:
Afstaöa Sósíalistaflokksins
til þessa máls er skýr og ótví-
ræð og þingmenn flokksina
hafa starfað í samræmi við
hana.
Á stofnþingi sínu samþykkti
flokkurinn ályktun í bindindis-
málum, þar sem svo segir m.
a.:
„Flokkurinn vinnur að því,
að fá héraðsbönn lögleidd, þeg
ar á næsta þingi og algjört
bann sem allra fyrst“.
Þingmenn flokksins hafa
eindregið stutt þær kröfur 22
þúsund kjósenda, sem fraip
komu til Alþingis um lokun
Áfengisverzlunarinnar. 6g nú
meðan hertakan varir, gerast
öll þau rök, sem undir venju-
legum kringumstæðum mæla
með banni, svo margfalt
þyngri á metunum, að furða
er, að þeir sem ábyrgð kveð-
ast bera á velferð lýðs og
lands, skuli dirfast að mæla
þeim í móti og breyta gagn-
stætt þjóðarhag.
Haraldui’ Guðmundsson, for-
seti sameinaðs Alþingis:
Öllum, sem til þekkja, ber
saman um það, að þann tima
sem útsala áfengis hefur ver-
ið stöðvuð, hafi allur bæjar-
bragur gjörbreytzt til hins
betra.
Hitt orkar heldur ekki tví-
mælis, að um leið og áfengis-
útsalan yrði opnuð á ný,
myndi tafarlaust sækja í hið
fyrra horf.
Erlent herlið, sem skiptir
tugum þúsunda, dvelur n,ú í
bænum og næsta nágrenni
hans. Sambúðin við það hlýt-
pr að sjálfsögðu jafnan að
vera ýmsum vandkvæðum
bundin. Sé áfengisbúðin opn-
uð verður ómögulegt að af-
stýra vandræðum.
Þetta, auk alls annars, sem
áfenginu fylgir, er í minum
augum fullnæg ástæða til þess
að halda áfram að hafa á-
fengisútsöluna lokaöa, meðan
aðstæður eru óbreyttar.
Pétiu- Ottesen, alþingismaður:
Afstaða min til áfengisveit-*
inga- og sölu er alkunn. En
það er ekki fyrst og fremst
fyrri stefna um áfengismálin,
sem nú er um að ræða. Nú er
yfirleitt allur fjöldl mannsj
sammála um það, að undir
núverandi kringumstæðum sé
óverjandi að selja áfengi. Auk
þess er munurinn auösær, svo
að allir ljúka upp einum
munni um þá blessun, sem
leiði af lokuninni. Auðsæastur
er þó munurinn, þar sem fólk
safnast saman. Eg hef séð
tvær mjög fjölmennar sam-
komur hér í héraðinu, þar
sem ekki sást vín á nokkrum
manni. Annars þarf ekki að
fjölyrða um þetta mál. Það
liggur svo í augum uppi, að
undir þeim kringumstæðum,
sem við nú höfum í landi hér,
er gersamlega ósæmilegt að
opna fyrir áfengið að nýju.
Og allt hringl í því efni er
háskalegt eins og sýndi sig
það tímabil, sem opnað var
aftur, eftir það, að lokað var
fyrst.
Bjami Bjarnason, alþingis-
maður:
Eg_ álít óforsvaranlegt að
opna áfengisútsölumar að ó-
breyttum kringumstæðum. Eg
vil ennfremur geta þess, að ég
hef átt tal við fjölda héraðs-
búa í mínu héraði um þetta
mál, og er skemmst frá að
segja, að hver einasti maður,
sem ég hef hitt, hefur lýst á-
nægju sinni yfir þeirri ráð-
stöfun að loka fyrir áfengið.
telja hana einhverja þá beztu
ráðstöfun, er gerð hafi' verið.
Skemmtanalíf hefur gjör-
breytzt síðan, það var oft vand
kvæðum bundiö að halda sam
komur vegna aðsteðjandi ó-
reglu. Nú síðan lokað var hafa
margar skemmtisamkomur
verið haldnar og farið fram
með hinni mestu prýði. Það
er því áreiðanlega almenn
skoðun, aö þessari ágætu ráð-
stöfun, að loka fyrir áfengið,
megi ekki raska.
Af landráðamálunum gegn riÞ
stjórum Þjóðólfs og Nýs dag-
blaðs er pað að segja, að i fyTra
dag lagði Pétur Magnússon fram
vörn sína i máli Valdemars Jóhanns
sonar og í >4ag kl. 2 leggur bann
fram vöm í máli Chmnars Bene-
diktssonar. Verða málin þvinæsttek
in til dóms og er dömur væntan-
Seint i tmaí var haldin landbún-
aðarsýning fyrir öll Sovétríkin. —
Sýning þessi gaf góða hugmynd
um árangra sósíalismians í landbún-
aðinum, samkvæmt ákvörðunum 17,
þings Koinmúnistaflokksins.
Það vakti sérstaka athygli, hve
stórkostlegum árangri Ukraniulýð-
veldið hefur náð á þessu sviði.
Frá Ukraníu voru allt að hundrað
þúsund þátttakendur í sýningunmi
fyrir 1941. [
Þetta var annað vorið, sem bænd
ur vesturhéraðanna í Ukrahíu og
Hvita-Rússlandi, sem áður tilheyrðu
pólska ríkinu, búa við sovétstjóm-
skipulag. Hinsvegar var þetta fyrsta
vDrið, sem bændur Eystrasaltsland-
anna og Bessarabíu brutu landið og
sáðu í akrana fyrir sjálfa sig og
til hagsældar fyrir alla þjóðina,
en ekki fyrir landeigendur og stór-
bændur.
S-Dvétstjórnin gaf bændum Let-
lands :961 þúsund 'hektara lands,
50 véla- og traktorastöðvar og yfir
500 stöðvar til útlána á vélum iog
hestum. 75,000 fátækir bændur og
daglaunamlertn i Litháen fengu út-
hlutað 393 þúsund hektara lands
1 þessu lýðveldi var komið upp 30
véla- og traktorastöðvum og 270
stöðvum til útlána á vélum og hest-
c'
um.
1 Eistlandi gaf Sovétstjómin 160
þúsund mönnum, sem áður höfðu
ekkert land til umráða, tækifæri til
að rækta jörðina. Fyrir árið 1941
veítti sovétstjómin þar í landi 66
milljónir rúblna til vélanotkunar f
landbúnaðinum, og er það jafn mik-
il upphæð og veitt hafði verið til
þeima ,hluta á 10 árum, meðan
Eistland var auðvaldsríki. Þegar
bændurnir voru leystir 'úr ánauð,
tók fjöldi þeirra 'upp samyrkju. I
Vestur-Ukraníu höfðu bændur þeg-
ar stofnað 3000 samyrkjubú. Hinir
frjálsu bændur Eystrasaltslandanna
og Bessarabíu voru teknir að fylgja;
dæmi þeirra.
Nú eru Hitlersfasistamir önnum
kafnir við að leggja allt þetta f
rústir, til þess að hneppa bænduma
lað nýju í ánauð landeigendanna og
ræna landsgæðum þeirra, Þetta
kalla þeir að heyja stríð til þess
að bjarga „menningunni". Og hér
á landi er til blað, sein er svo
heillað af þessu „menningarstríði",
að þaS telur sjálfsagt að Bretland'
og Amerika taki þar við, sem Hitl-
er þrýtur, ef hann skyldi biðalægri
hlut fyrir Rauða hemum. Það er
málgagn utanríkismálaráðherrans
okkar. Vel má skilja að Morgun-
blaðið i>g Tíminn bera sama áhuga-
málið fyrir brjósti, þó þau gæti
dálítið betur tungu sinnar.
Iegur innan skamms, en hvaða dag
hann er væntanlegur hefur blaðið'
ekki hugmynd um. En hitt er víst
að Hermann Jónasson óskaði eftir
þvi að máli Valdenxars Jóhanns-
sonar yrði hraðað, þó honum hafi
kaimske þótt óþarfi að taka það
fram um mál Gunnars.